logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Adabiyot
  4. Fuzuliy

Fuzuliy

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

229 KB
Ko'chirib olish
Fuzuli y Fuzuliyning hayoti va ijodiy faoliyati  Muhammad Sulaymon o’g’li Fuzuliy SHarqning eng mashhur shoirlaridandir. U 1498 yilda Iroqning Karbalo shahrida tug’ilgan. Karbalo ham ancha mashhur yurt. Fuzuliy zamonasida mana shu dashti kabirda Karbalo degan shahar bo’lgan va buyuk shoir mana shu erda ziyoli oilasida dunyoga kelgan. Bu shahar bilan shoir o’sib ulg’aygan Bag’dod orasi 85 chaqirim. Karbalo va Bag’dod atrofida ozarbayjonlar ko’plab yashaganlar. Fuzuliy lirikasining janr xususiyatlari va mavzu doirasi  Fuzuliy ijodi boy va rang-barang bo’lib, ko’lami va qudratiga ko’ra birgina ozarbayjon adabiyoti emas, balki YAqin va O’rta SHarq xalqlari adabiyotida butun bir bosqichni tashkil qiladi. XVI asr turkiy she’riyatida unga qiyos etgulik ikkinchi shoirni topib bo’lmaydi. U, avvalo, zabardast lirik shoirdir. YUzlab ehtirosli g’azallar yozgan, devonlar tuzgan, turkiy she’rning buyuk Navoiydan keyin qadru e’tiborini yuksak sharaf va mas’uliyat bilan himoya eta olgan shoirdir. Fuzuliyning badiiy mahorati  Mumtoz she’riyat poetikasi vazn va qofiya bilan bir qatorda, badiiy tasvir vositalari uyg’unligida shakllanadi [1] . Fuzuliy hayoti va ijodiga bag’ishlangan ishlarda uning shoirlik salohiyati, she’rlarining o’ziga xos xususiyatlari haqida ham u yoki bu darajada fikr yuritilgan bo’lsa-da, badiiy mahorati maxsus tadqiq etilmagan. Holbuki, SHarq mumtoz she’riyatining qator janrlarida o’z iste’dodini sinab ko’rgan Fuzuliy she’rlari shakl va mazmun jihatidan mukammalligi, badiiy san’atlarga boyligi bilan alohida ajralib turadi.  [1] Qarang: Atoulloh Husayniy. Badoyi’u-s- sanoyi’ (Aruz vazni va badiiy vositalar haqida)forchadan Alibek Rustamov tarjimasi. – Toshkent: Adabiyot va san’at, 1981; Ishoqov YO. So’z san’ati so’zligi. - Toshkent: Zarqalam, 2006; Rahmonov V. SHe’r san’atlari. – Toshkent: YOzuvchi, 2001; Hojiahmedov A. SHe’r san’atlarini bilasizmi ? – Toshkent: SHarq, 2001. . Fuzuliyning o’zbek adabiyotiga ta’siri  Fuzuliy ijodi turkiy xalqlar adabiyoti taraqqiyotiga g’oyat katta ta’sir ko’rsatgan. Masalan, o’zbek she’riyatida undan ilhom olmagan biror shoirni topish qiyin. Uning nomi buyuk Navoiy nomi bilan hamisha yonma-yon kelgan. Haqiqatan ham, Fuzuliy devoni asrlar osha Navoiyniki bilan bir qatorda maktab-madrasalarda o’qitib kelingan. El orasida «Fuzuliyxonlik» davralari bo’lgan. SHoirlarimiz uning g’azallariga yuzlab, minglab muxammaslar bog’laganlar. Xattotlarimiz uning kitoblarini qayta-qayta ko’chirganlar. Fuzuliy va Qo’qon adabiy muhiti  SHarq she’riyati, shu jumladan, O’rga Osiyo xalqlari poeziyasi o’tmish klassik adabiyotning barakali ta’siri ostida takomil topgandir. Xoh O’rta Osiyoda, xoh Eronda, xoh Hindistonda bo’lsin biror shoir ulug’ sharq klassiklari Firdavsiy, Sa’diy, Hofiz, Navoiy, Bedil, Fuzuliy va boshqa mashhur so’z ustalariping maktabini o’tmay turib she’riyat maydoniga chiqmagan. Har bir ko’zga ko’ringan shoir ijodining kamolga etishuvida bu ustozlar ijodinipg samarali taьsiri ma’lum ahamiyagga ega bo’lgan. SHuning bilan birga har bir shoir u ustozlardan she’riyat ta’limini olar ekan, o’z ijodiy intilishlariga ko’ra yana ularning har biriga alohida ixlos qo’ydi. SHu sababli ayrim shoirlar ijodida sharq klassik shoirlaridan birortasining ta’siri boshqalardan ko’ra to’laroq va aniqroq sezilib turadi. Bu hol XVSH- XIX asrlarda yashagan va ijod etgan XULOSA  Ma’lumki, adabiyot — insonshunoslik degan fikr juda keng tarqalgan. Aslida ham, haqiqiy adabiyot inson taqdiridan bahs yuritib, inson xarakteri, fikru tuyg’ularini tasvirlash orqali kitobxonga saboq beradi hamda yashash, kurash, komillik martabalariga ko’tarilish sirlarini o’rgatadi. Lekin masalaga chuqurroq razm soladigan bo’lsak, adabiyot, eng avvalo, ruhshunoslik va ko’ngilshunoslik deyishga tug’ri keladi. CHunki ruh va ko’ngil tasvirlariga chuqur e’tibor qaratmagan adabiyot uzoq yashay olmaydi. Shuning uchun dunyodagi qaysi ulug’ san’atkor ijodiyotiga nazar tashlamang, u ruh va ko’ngil sirlarini kashf aylash orqali zo’r ijodiy yutuqlarni qo’lga kiritganligiga guvoh bo’lish mumkin. Muhammad Sulaymon o’g’li Fuzuliy xuddi shun day daho san’atkorlardan. Ulug’ shoirning xar bir asari insonparvar va hassos inson ko’nglining hol va haqiqat ifodalaridir. Bu ko’ngilda olam va odam ishqi, hayot zavqi, yashash shavqi, tabiat va go’zallik muhabbati teran tomir otgan.

O'xshashlar

Fuzuliy. G`azalyot
Muhyi Xo’qandiy hayoti va ijodi
G'ofur G'ulom dars ishlanma
Abay ijod yo’li
Nodirabegim hayoti va ijodi