Fuzuliy. G`azalyot - Adabiyot - Slaydlar

Fuzuliy. G`azalyot

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

410.6357421875 KB

Ko'chirib olish

Fuzu liy( 1 4 9 8 - 1 5 5 6 )

• Muhammad Sulaymon o'g'li Fuzuliy Sharqning eng mashhur shoirlaridandir. • U 1498- yilda Iroqning Karbalo shahrida tug'ilgan.

Karbalo dashti haqida • Payg'ambarimizning nabirasi Imom Husayn Karbalo dashtida shahid bo'lgani sababli bu yurt juda mashhur bo'lib ketgan. Shoira Uvaysiy bu haqdagi dostonini “Karbalonoma” deb atagan edi.

M a d h • Zamonamizning taniqli shoiri E. Vohidovning “Fuzuliy haykali qoshida” she'rida shunday misralar bor: Yellar, bir daqiqa to'xtang esishdan, Sernavo bulbullar, sayramang biroz. Karbalo dashtida yayov kezishdan Charchab tin olmoqda Fuzuliy ustoz.

• Yosh Muhammad shoir sifatida Bag'dodda shakllandi. Uning Fuzuliy taxallusi yoniga Bag'dodiy nisbasining qo'shilib kelishi shundan. Shoir taxallusining o'zagi fazl (fazilat) so'zidan, fuzul fazlning jamini, fozil, fazilat egasi ma'nolarini beradi. Bo'lajak shoir maktab, madrasada qunt-ishtiyoq bilan o'qigan. Uning ona tilidan tashqari arab, fors tillarini ham mukammal o'rganib, ularda ajoyib she'rlar bitishi, tabiiy fanlardan chuqur xabardorligi bunga dalil.

• Ozarbayjon, fors va arab tillarida ijod qilgan. Otasi Bayot kabilasidan bo‘lib, XV asr oxirlarida Ozarbayjondan Bag‘dodga ko‘chib borgan. Bag‘dod madrasalarida tahsil olib, o‘zi ham mudarrislik qilgan. • Uzoq vaqt Bag‘dodda yashagan. Ozarbayjon hukmdori shoh Ismoil I Safaviy va Turkiya sultoni Sulaymon I Qonuniy shoirni moddiy jihatdan bir oz ta’minlab turganlar.Bilib olin g!

• Fuzuliy boy adabiy an’anaga ega bo‘lgan forsiy va turkiy adabiyotning Xoqoniy Shirvoniy, Mujrim Baylagani, Nizomiy Ganjaviy, Sa’diy Sheroziy, Salmon Sovajiy, Hofiz Sheroziy, Atoiy, Lutfiy, Alisher Navoiy ijodini mehr bilan o‘qib-o‘rganib, ularning mahorat sirlaridan bahramand bo‘lgan. Shoir ijodiga, ayniqsa, Lutfiy bilan Navoiy kuchli ta’sir ko‘rsatgan.

• Fuzuliy devon tuzib, uni «Muhabbatnoma», «Farzandi dilband» deb ta’riflagan. • Shoir ishqiy lirikasida insonning ma’naviy olami, jo‘shqin his-tuyg‘ular tug‘yoni, olijanoblik bilan jaholat, ochko‘zlik o‘rtasidagi kurash, insonga samimiy, yuksak muhabbat bilan bog‘liq botiniy kechinmalar aks ettirilgan. • Fuzuliy poetik merosining asosiy qismini g‘azal va qasidalar tashkil etadi.

• Fuzuliy ijodining cho‘qqisi «Layli va Majnun» dostoni (1536—37)dir. • Asar lirik-epik xarakterda bo‘lib, Sharqda mashhur bo‘lgan an’anaviy syujet va obrazlar asosida yaratilgan va turkiyzabon xalqlar o‘rtasida keng tarqalgan.

Asarlari • «Matla’ ul-e’tiqod» falsafiy risolasi; • «Hadiqat us-suado» («Baxtiyorlar bog‘i»); • «Suhbat ul-asmor» («Mevalar munozarasi»); • «Shikoyatnoma»; • «Bangu boda» («Bang va boda»); • «Anisul-qalb» («Qalb do‘sti»); • «Yetti jom» yoki «Soqiynoma»; • «Rindu Zohid»; • «Sihhat va Maraz» («Sog‘lik va bemorlik») kabi nazmiy-nasriy, falsafiy-didaktik asarlari ozarbayjon adabiyotining eng nodir durdonalari hisoblanadi.

Meros • Atoqli ozarbayjon bastakori Uzayr Hojibekov 1908 yil «Layli va Majnun» dostoni asosida birinchi ozarbayjon operasini yaratgan. • 1958—61 yillarda Hamid Arasli tahririda Fuzuliy asarlarining to‘la ilmiy-tanqidiy nashri yaratildi. • Devonining 1581-yil ko‘chirilgan nusxalaridan biri O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti qo‘lyozmalar fondida saqlanadi.

O‘landan so‘r… • Shifoyi vasl qadrin hajr ila bemor o‘landan so‘r, Zuloli zavq shavqin tashnai diydor o‘landan so‘r. Labing sirrin kelib guftora mandan o‘zgadan so‘rma, Bu pinxon nuqtani bir voqifi asror o‘landan so‘r. Ko‘zi yoshlularing holin na bilsun mardumi g‘ofil, Kavokib sayrini shab to sahar bedor o‘landan so‘r. Xabarsiz o‘lma fatton ko‘zlaring javrin chekanlardan Xabarsiz mastl ar bedodini hushyor o‘landan so‘r… Mirzo Kenjabek tarjimasi

• Ey firoqi labi jonon, jigarim xun etding, Chehrai zardimi xunob yala gulgun etding. Jigarim qonini ko‘z yoshina to‘kding, ey dil, Vora-vora ani qulzum, buni Jayhun etding. Necha husn ila sani Layliya nisbat qilayim, Bilmayub qadrimi, tarki mani Majnun etding. Ahd qildimki, jafo kesmayasan oshiqdan, Oshiqi va’dayi ehson ila mamnun etding. Jur’a-jur’a may ichib, zebi jamol orttirding, Zarra-zarra ko‘ziming nurini afzun etding. Ey Fuzuliy, oqidib seli sirishk og‘layali, Ishq ahlina fig‘on etmagi qonun etding.

O'xshashlar

Fuzuliy

G`afur G`ulom.She'rlar

Nodira. G`azallar

Alisher Navoiy. G`azallar

Sehrli-fantastik va hayotiy ertaklarning g`oyaviy – badiiy talqinlari