Ishlab chiqarishdagi shikastlanishlar uchun ishchi-hodimlarga badal to’lash va hisob-kitobni yuritish

Yuklangan vaqt:

21.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

147 KB

Ko'chirib olish

Ishlab chiqarishdagi shikastlanishlar uchun ishchi- hodimlarga badal to’lash va hisob-kitobni yuritish Reja: 1. Ishchi-hodimlarga badal to’lash to’g’risidagi oldingi qonunlar 2. Ishchi-hodimlarga badal to’lash to’g’risidagi zamonaviy qonunlar 3. To’lovlardan ozod qilish 4. Mukofotni hisoblash 5. Tajriba modifikatsiyasi 6. Shaxsiy hayot bezovtaligi holatlari 7. Yillik yakuniy talablarni joylashtirish

ISHCHI-HODIMLARGA BADAL TO’LASH TO’G’RISIDAGI OLDINGI QONUNLAR Ish joyida bahtsiz hodisalarning qurbonlariga badal to’lashga bo’lgan dastlabki intilishlar Hammurapi Kodeksi zamoniga borib taqaladi. Hozirgi zamonlarda esa ish beruvchilarni hodimlar ishda olgan jarohatlari uchun haq to’lashga majbur qilishga urinishlar qilingan. Zamonaviyi bunday harakatlar Prussiya davrigacha kuzatiladi, u erda 1838 yilda temir yo’l ishchilariga, ular ishda olgan jarohatlar uchun zararlarni undirishga ruhsat beradigan qonun qabul qilingan. 1884 yilda Otto fon Bismark dastlabki ishchilarga badal to’lash to’g’risidagi barcha nemis ishchihodimlari uchun harakatdagi qonunni kuchga kiritdi. Viskonsin 1911 yilda Qo’shma Shtatlarida dastlabki muvaffaqiyatli ishchilarga badal to’lash to’g’risida qonun qabul qildi. Ishchi-hodimlarga badal to’lash haqidagi qonunlar, ish beruvchini ishchilarga jarohatlari va yo’qotgan vaqti uchun pul to’lashga majbur qilib, ish joyidagi bahtsiz hodisalarning qurbonlariga badal to’lash uchun ishlab chiqilgan. Ishchilarga badal “hatosiz” sug’urta deb hisoblanadi. Ariza berilganida ish beruvchi yoki ishchi tomonidan nosozlikka yo’l qo’yilmaydi. Bu qonunlar qabul qilinguncha ishchi faqat fuqaroviy huquq, umumiy huquq shakliga muvofiq yordam so’rab ish beruvchiga nisbatan da’vo berishi mumkin edi. Umumiy huquq qonun chiqaruvchi organlar tomonidan tayyorlanadigan va kuchga kiritiladigan statut huquqidan farqli ravishda o’tmishdagi sud qarorlariga asoslangan yozilmagan qonunlar to’plamini o’zida namoyon etadi. Umumiy huquqning dastlabki da’volarida ish beruvchilar quyidagi mudofaa qobiliyatidan juda muvaffaqiyatli foydalandilar: Tavakkalni qabul qilish . Hodimlar ish bilan bog’liq tavakkallarni o’z zimmasiga oladilar va shu tariqa jarohatlar uchun badal olishga har qanday huquqdan mahrum bo’ladilar.

• Ehtiyotsizlik . Hodimlar hay darajada aybdor bo’lishlaridan qat’i nazar, o’z jarohatlariga o’zlari sababchi bo’lgani bois, ularga badalni qaytarishga ruhsat berilmaydi. • O’rtoq-hizmatkor qoidasi . Bahtsiz hodisa boshqa hodim yoki hodimlarning hatosi oqibatida yuz bergan bo’lsa, ish beruvchi aybdor hisoblanmaydi. Umumiy huquqning ushbu yuqoridagi uchta mudofaa qobiliyati ishchihodimlarga badal to’lash to’g’risidagi qonunlar har bir shtatda kuchga kirganidan keyin bekor bo’ldi. Ish beruvchilar bu qonun hujjatlarini qabul qildilar, chunki badal to’play olish uchun, hodimlar o’zlarining da’vo berish huquqidan voz kechishlari kerak edi. Hodimlar ham bu qonun hujjatlarini qabul qildilar, chunki u badal to’plash uchun ish beruvchiga nisbatan da’vo berish talabini bekor qildi. 1948 yilga kelib har bir shtat ishchi-hodimlarga badal to’lash to’g’risida qonun qabul qildi. O’sha qonunlar qabul qilinganida, ular “ishchilarga badal to’lash” haqidagi qonunlar deb atalar edi. Bugungi kunda ular “ishchi-hodimlarga badal to’lash” to’g’risidagi qonunlar deb ataladi. Ishchi-hodimlarga badal to’lash to’g’risidagi qonunlar qabul qilinguncha, ishlab chiqarishning pol harajatlari ish beruvchilar tomonidan kiritilmas edi, lekin buning o’rniga ular hodim zimmasiga yuklangan edi. Arraning ochiq polotnosida qo’riqlashni ta’minlash bo’yicha oddiy muammoning echimini loyihalashtirish o’rniga, ish beruvchi hodimga jarohatlanish tavakkalini ziimasiga olishga ruhsat berdi. Mashinalarni qo’riqlashdan ko’ra, hodimni almashtirish arzonroq edi. Ko’pchilik shtatlar qonunlarni bajaruvchi kompaniyalarga da’vo berishni taqiqlaydi, qasddan hujum qilishlar, va jarohatga olib kelishi so’zsiz bo’lgan o’ta havfli sharoitlar bundan mustasno. Bu qoida g’alabaning yutqiziqsiz vaziyati sifatida ishlaydi. Biroq, ayrim shtatlarda hodimlar ishchi-hodimlarga badal to’lash afzalliklarini to’plar va qonunlardagi imkonlar yordamida ish beruvchilarga nisbatan da’vo berishda muvaffaqiyatga erishar edilar. Muvaffaqiyatli misolga amal qilib, hodim shunchak ishchi-hodimlarga badal to’lash jamg’armasiga olgan afzalliklari uchun tovon to’laydi. Bu nisbatan yangi tajriba bo’lib, u achinuvchi jyurilar natijasi bo’lib hisoblanadi, chunki ular ko’p hollarda ish beruvchilar va

ularning sug’urta kompaniyalarini naqd pulning tubsiz chegarasiz manbai deb tushunadilar. Bu ayrim hodimlar uchun jozibali mulohaza, chunki bo’nak to’lovi bilan to’lanadigan hech qanday harajat bo’lmaydi, va ular da’vo muvaffaqiyatli yakunlansa, mo’maygina daromad oladilar. Bunday munosabatlar ishchi- hodimlarga badal to’lash to’g’risida qonun hujjatlarining ruhini buzadi, lekin ayri shtatlardagi me’yoriy-huquqiy hujjatlarga hos kamchiliklarning natijasi bo’lib hisoblanadi. ISHCHI-HODIMLARGA BADAL TO’LASH TO’G’RISIDAGI ZAMONAVIY QONUNLAR Ishchi-hodim jarohatlansa va to’lov amalga oshirilishini talab qilsa, u avval, qoida bo’yicha, uch kundan o’n to’rt kungacha kutish davrini boshidan kechirishiga to’g’ri keladi. To’lov ish va oylik maosh yo’qotilgan kundan boshlab orqaga qaytib amalga oshirilishi yoki amalga oshirilmasligi ham mumkin. To’lov qilish boshlandi-mi, u oylik maoshning uchdan ikki qismi bilan cheklanadi yoki AQSH shtatiga bog’liq ravishda har oy uchun dollarlarda berilgan summa bilan cheklanadi. To’lov cheklangan vaqt oralig’igacha uzaytiriladi va maksimal pul summasini tashkil etadi. Hodimlar ma’lum vaqt oralig’ida ishsiz qolishlari sababli, ko’pincha turmush darajasining pasayishidan azob chekadilar, shunda sud jarayoni jozibali tanlov bo’lib tuyulishi mumkin. Agar ishchilarga oylik maoshiga teng miqdorda to’lov olishga ruhsat berilganda edi, bu ular ishga qaytmasligi uchun zo’r tashviq bo’lgan bo’lar edi. Hatto oylik maoshning uchdan ikki qismi to’langanda ham, ayrim hodimlar ishlamasdan to’lov olishni davom ettirish uchun o’zlarini kasalga solishlari mumkin. Jarohatlar quyidagi usullardan biri bilan tasniflanadi: • Qisman : bunda hodim hali ham ishlashi mumkin, lekin jarohati tufayli barcha mehnat majburiyatlarini bajara olmaydi, bu ko’pincha barmoq sinishi yoki oyoq barmog’ining ajralishi kabi hollarda yuz beradi.

• To’liq : bunda hodim mehnatga yoki ish joyida muhim majburiyatlarini bajarishga qobiliyatsiz bo’ladi, bu ko’pincha belning og’ir jarohatlanishi yoki ko’r bo’lib qolish kabi holllarda yuz beradi. Vaqtincha : bunda hodim to’liq tiklanishi kerak, oyoq yoki qo’lning sinishi, paylarning shikastlanishi hollaridagi kabi. Doimiy : bunda hodim jarohat oqibatlaridan butun umr azob chekadi, chopilib ketgan qo’l yoki oyoq, ko’r bo’lib qolish yoki garang bo’lib qolish kabi hollar shular jumlasiga kiradi. Aniq hollar vaqtincha qisman, vaqtincha to’liq, doimiy qisman, doimiy to’liq deb tasniflanadi. Boshqa toifadagi to’lovlar ayrim jarohatlari bor hodimlar uchun qayta o’qitadigan undaydigan imtiyozlarni o’z ichiga oladi. Bunday to’lovlar cheklangan vaqt oralig’ida, jarohatlanganlarga qo’shimcha bilim olish yoki o’qishlariga yordam berish uchun to’lanadi. Kasbiy reabilitaciya hizmatlari to’liq mehnat qobiliyatini yo’qotganlik uchun doimiy to’lovga haqqi bor hodimlarga taklif etilishi mumkin va ular kasbiy reabilitatsiya dasturiga qatnashadilar. Ishlab chiqarishdagi bahtsiz hodisalarda halok bo’ladiganlar orasida tirik qolganlarga ham shuningdek to’lov huquqi taqdim etilishi mumkin. Hatto bir nechtagina ishchi-hodimlari bor kompaniyalar ham ishchihodimlarga badal to’lash uchun sug’urtalashlari shart. AQSH ning ayrim shtatlari kompaniya hatto bir nafar qisman band hodim uchun ham to’lovlar qilinishini talab etadi. Tegishli moliyaviy resurslarga ega yirik kompaniya, o’z o’zini sug’urtalashdan kutiladigan zararni qoplashi uchun, sotil olinadigan ishchihodimlarni sirtqi tashuvchidan badal to’lash uchun sug’urtalashga qo’yiladigan talabga bir nechta istisnolardan biri bo’lib hisoblanadi. Ishchi-hodimlarga badal to’lash bilan kim qoplaydi? Quyida AQSH shtatlaridan birida amal qiladigan tajribadan bir misol keltirilgan: • Balog’at yoshiga etmagan o’spirinni ham qo’shganda hoh qonun bo’yicha va hohg’ayriqonuniy ishga olingan har bir inson ish beruvchining hizmat ko’rsatishida • Korporatsiyaning har bir rahbari

• Har bir inson shtat, mamlakat yoki shaharga hizmat ko’rsatishda • Ihtiyoriy tez yordam, yong’indan qo’riqlash bo’limi yoki politsiya boshqarmasi a’zosi bo’lgan har bir inson • Fuqarolarni mudofaa qilish korpusining muntazam ravishda ro’yhatga olinadigan ishtirokchisi- volontyor yoki stajer bo’lib hisoblanadigan har bir inson • Milliy gvardiyaning faol a’zosi bo’lib hisoblanadigan har bir inson • Savdo, biznes, jarohat paytida ish beruvchi kasbi jarayonida hizmat ko’rsatuvchi har bir inson • Ko’chada yoki mijozlarga ularning uylarida yoki biznes o’rinlarida muntazam ravishda gazeta sotuvchi yoki gazeta tarqatuvchi har bir inson • Ishga yollash uchun yoki boshqa maqsadda hizmat ko’rsatish uchun boshqa insonni ishga yollaydigan biznes sohibi (sohiblari). TO’LOVLARDAN OZOD QILISH Quyidagi xizmatchi (ishchi)lar ishchi (xodim) tovoni (badali) ni to’lashdan odatda ozod qilinadi. - Xususiy (shaxsiy) uyda uy xizmatkori sifatida ishlayotgan har qanday shaxs - Xususiy ish beruvchining uyida yoki uyi yonida 20 kundan ortiq muntazam (ketma- ket, har kuni) ishlagan har qanday odam - Biror diniy yoki hayriya tashkilotidan olingan yordam yoki tirikchilik evaziga xizmatlarni bajaruvchi har qanday shaxs - Qishloq xo’jaligi bnilan shug’ullanadigan har qanday kishi - Ish joyiga borish yoki ish joyidan orqaga qaytish vaqtida yengil yo’lovchi furgon yoki avtomobillardan ixtiyoriy dastur asosida birgalikda foydalanadigan xaydovchi yoki yo’lovchi sifatida ishtirok etayotgan har qanday shaxs - Boshqa yo’llar bilan sug’urta qilingan, lekin sug’urta qilinmaganman deb hisoblagan har qanday shaxs

Agar xodim AQSH shtatidan tashqarida ish topshiriqlari vaqtida yaralangan bo’lsa, u qayerda ishga joylashganligiga qarab to’lovlarni olish huquqiga ega.Agar xodim jarohat vaqtida ish beruvchi talab qilgan xavfsizlik uskunalaridan foydalanmagan bo’lsa, ba’zi shtatlarda to’lovlar kamaytiriladi. MUKOFOTNI HISOBLASH Tarixan ish beruvchilar tomonidan maosh miqdori yillik to’lov vedomosti Standart Tarmoqlar tasnifi (SIC) kodeksi asosida tuzilgan. SIC kodeksi bu biznes uchun federal hukumat tomonidan foydalanadigan klassifikatsiya hisoblanadi. Kompaniyalar qishloq xo’jaligi, o’rmonshunoslik va baliqchilik;tog’ sanoati; qurilish;ishlab chiqarish va transport kabi asosiy sanoatning bo’linmalariga tasniflanadi. Bu bo’linmalarda asosiy guruhlar joylashgan. D bo’linmada, masalan 25-asosiy guruh bor “Mebel va asboblar”, 2511 sonli sanoat “Maishiy yog’och mebel, yumshoq mebel” va boshqalar. Shtatlar hali ham kategoriyalashning shunga o’xshash uslublaridan foydalanadilar. Ishchilarning kompensatsiya mukofoti ( premiya ) yoki sug’urtaga to’langan mablag’i har biri 100$ dan to’lov vedomostida kompaniyalar uchun ushbu kotegoriyada to’rt xonali son yoki klassifikatsiyalash bilan ifodalab berilgan. Jarohatlarning yoki o’lim hodisalarinig ancha baland ko’rsatkichlari tufayli eng katta xavf hisoblangan klassifikatsiyadagi sanoat yoki kompaniyaning tarmoqlari past klassifikatsiya yoki kategoriyadagilarga nisbatan ko’p to’laydilar. Narxlar qo’llanma da quyidagicha hisob-kitob qilinadi: TAJRIBA MODIFIKATSIYASI Klassifikatsiya bahoga qo’shimcha sifatida kompaniyalarga ularning ma’lum biznesi talablari faoliyatiga asoslangan tajriba modifikatsiyasi yoki moduli faktori belgilanadi. Bu bittasida boshlanib, biznes talablari faoliyatining o’zgarishiga ko’ra yoki tepaga, yoki pastga qarab o’zgaradi. Tajriba modifikatsiyasi har yili o’zgarishi

mumkin, lekin bu, qoidaga ko’ra o’tgan 3 yilni nazarda tutadi. Standart premiya (mukofot) modulni kiritadi va quyidagicha hisoblanadi: Standart mukofot = Mukofot qo’llanmasi X Tajriba modifikatsiyasi faktori Retrospektiv reyting Agar modul bahosi qo’llanma reytingiga nisbatan ahamiyatli darajada baland bo’lsa, kompaniya mukofotni retrospektiv reyting asosida to’lanishi haqida so’rashi mumkin. Xavfsizlik va sog’liqni saqlash dasturlari shiddat bilan yaxshilanayotgan kompaniyalar ba’zan bu reytingni so’rashadi. Sug’urtachi uning da’vosi uchun haqiqiy xarajatlari va bunga qo’shimcha tarzda ustiga qo’yiladigan xarajatlari uchun tegishli mablag’ni undirib oladi. O’zini o’zi sug’urta qilish Ish beruvchilar o’zini o’zi sug’urta qilishi mumkin, agar ular o’zlarining moliyaviy qobiliyatlarining qoniqarli dalili bo’lgan ishchilar kompensatsiyasini to’g’ridan to’g’ri to’lab va idoraga taqdim eta olsalar va agar ular ma’qul keladigan xavfsizlik, kompensatsiya yoki obligatsiyani kiritsalar. (Champa, 1982). O’zini o’zi sug’urta – bu sug’urtalash emas. Kompaniyalar shunchaki shikoyatlarni o’zlari to’laydilar. Ish beruvchilar o’zlari foydalanadigan dasturlarga bog’liq bo’lmagan holda ishchilarning kompensatsiya sug’urtalarini qoplash uchun oxir-oqibat ustiga qo’yiladigan xarajatlarga qo’shimcha ravishda o’sha sug’urta qiymatini to’laydilar. Ma’lumotlarni qayd etish Muammoli vaziyat .

Jeymi Smit kompaniyaning ish yurgizish talablari bilan boshi qotgan. U OSHA uchun shakllarni va ishchilar uchun kompensatsiya haqidagi talablarning qo’shimcha shaklini saqlab qo’ygan. Muvofiqlikni ta’minlash bo’yicha mas’ul shaxs odatdagi nazorat uchun kelganida Jeymi Smit barcha shakllarni saqlash shart emasligini bilib, hayron bo’ldi. Shakllar oylar davomida, fevraldan aprelgacha joylashtirilishi kerakligini bilib, yana hayron bo’ldi. U avvallari formalarni joylashtirmagan edi, lekin endi u muvofiqlikni ta’minlash bo’yicha mas’ul shaxs tushuntirib (sharhlab) bergandan keyin ularni joylashtirishni mo’ljalladi. Eng hayratlanarlisi shu bo’ldiki, 3 oydan so’ng kompaniya sudga chaqiruv qog’ozini oldi, chunki kompaniyaning tegishli amaldori formaga imzo chekmagan edi. Kelib chiqishi 1970 yilda Mehnatni va Sog’liqni muhofaza qilish haqidagi qonun (OSHA)gacha mehnatni muhjfaza qilish va sog’liqni saqlash masalalarini nazorat qilish uchun hech qanday markazlashtirilgan va sistematik uslublar bo’lmagan. Ish vaqtidagi yaralar va kasalliklar bo’yicha statistic ma’lumotlar ba’zi shtatlar va ba’zi xususiy tashkilotlarda yig’ildi. Milliy ko’rsatkichlar sal kam ishonchli prognozlarga asoslangan edi. OSHA o’tishi bilan muntazam umummilliy taomillar uchun, muammo va ularning hal etilishini o’lchash uchun birinchi poydevor keldi. Yaralar va kasalliklarning aniq hisobotini berish xavfsizlik va sog’liqni saqlash dasturlari uchun axborotlarni taqdim ejuda muhimdir. Yara va kasalliklarni qayd etish – bu (29 CFR 1904) qonunga muvofiq holdagi talabdir. OSHA 300, 300A va 301 shakllari haqida saqlangan axborotlar xavfsizlik bo’yicha mutaxassisning manfaati uchun ishlatilishi mumkin, shu maqsaddaki: • qanday operatsiyalar o’ta xavfli ekanini bilish uchun ; • xavfsizlik va sog’liqni saqlashdagi zaif joylarni aniqlashda ;

• dasturlarning natijasini avvalgi hisobotlar yoki shunga o’xshash rejalarning qaydlari bilan solishtirgan holda muhokama qilish uchun ; • baxtsiz hodisani tahlil qilish va tekshirishda yordam berish uchun ; • konkret va aniq ta’sirlar yoki jarayonlar yoki ikkalasi bilan bog’langan holda professional kasalliklarning sabablarini aniqlashda ; • qonuniy va sug’urta talablarini qondirishda . Aniq hisobotlar kasalliklar va yaralarni shunday tahlil qilishda ishlatilishi mumkinki, unda muammoli sohalar aniqlanishi va to’g’rilanishi mumkin. (NIOSH, 1979 y, 20 bet). Hisobga olishni yuritish 11 ta yoki undan ko’p xodimlari bor ish beruvchilar 29 CFR 1904 da ko’rsatilganidek, OSHAning ro’yhatida qayd ttilish talablariga duch keladilar. Ular ishlab chiqarish jarohatlari yoki kasalliklari sodir bo’lishi bilan hisobot yozishlari kerak. 10 ta yoki undan kam xodimlari bo’lgan ish beruvchilar bunday hisobotni yozishdan ozodlar, agar Mehnat Statistikasi Byurosi (BLS) tomonidan Ishlab chiqarish jarohatlari va Kasalliklarining har yili o’tkaziladigan ma’lumotida ishtirok etish olib qo’yilmagan bo’lsa. Sanoatning xavflilik darajasi past bo’lgan ayrim tarmoqlari ham ozod qilinadi. Ammo ular OSHA ko’rsatmasining qolgan qismiga, yani ularning sanoati va ish o’rinlariga qo’llanadigan qismiga duch keladilar va ular OSHA plakatini chiqarishlari kerak bo’ladi. Uchyot (hisobga olish)ni yurgizishning maqsadi BLS obzori materiallarini yig’ishga, sanoatning xavflilik yuqori darajada bo’lgan tarmoqlarini aniqlashga va ish beruvchining hisoboti holatini xodimlarga yetkazishga ruxsat berishdan iboratdir ( www.OSHA.gov ) Shakllar OSHA 300, 300A va 301 shakllari

Qoida bo’yicha ish beruvchiga jarohat va kasalliklarni hisobga olish 3ta shaklda amalga oshirilishi talab etiladi (3-1,3-2, 3-3 rasmlarga qarang): 1. Jarohat va kasalliklar ishlari bilan bog’liq bo’lgan OSHA 300 jurnali 2. Jarohat va kasallik ishlari bilan bog’liq bo’lgan yillik ma’lumot 3. Jarohat va kasalliklarning OSHA 301 hodisa hisoboti Ish beruvchilar 1yil davomida yoki undan ko’p vaqtda faoliyat yuritayotgan har bir muassasada alohida jurnal 300 yurg’izishlari shart.Ular yozilayaotgan jarohat va kasalliklarga shu shakl yoki ekvivalent shaklni ishlatishlari mumkin. Ish beruvchiga OSHA 301 hodisa hisobotining o’rniga ekvivalent ma’lumotni saqlagan sug’urta shaklidan yoki xohlagan shaklidan foydalanishga ruxsat beriladi. Agar sug’urta shaklida OSHA 301 da topilgan ma’lumotlarning hammasi bo’lmasa, zaruriyat yuzasidan uni qo’shib olishlari mumkin. Yozib borilayotgan (qayd qilinayotgan) ishlab chiqarish jarohatlari va kasalliklari Ish beruvchi axborotni olgandan keyin jarohat yoki kasallikni yozib qo’yish uchun 7 kun davomida OSHA 300 jurnalidagi va Xulosa Hisoboti 301 dagi har bir yozilayotgan jarohat yoki kasallikni o’qib, ko’zdan kechirishi lozim. Noto’g’ri sharoit va tartibsizliklar natijasida sodir bo’lgan jarohat va kasalliklar yozuvlarda qayd etiladi. Jarohatlar cheklanmagan hodisalarda sodir bo’ladi, masalan biror joyini kesib olish, sinish, paylarning cho’zilishi va amputatsiya. Kasalliklar o’tkir va surunkali bo’lishi mumkin, ular cheklanmagan, teri kasalliklari, nafas olishning buzilishi yoki zaharlanish ham shular jumlasidandir. Jarohatlar agar yangi bo’lsa, ish bilan bog’liq bo’lgan hodisalar ham 1904 qism ro’yhatinig bitta yoki undan ko’p mezonlariga to’g’ri kelgandagina ro’yhatga kiritiladi. Jarohat bilan kasallik o’rtasidagi farq qanday hodisalar ro’yhatdan o’tkazilishini aniqlash uchun ortiq omil emas.

Quyidagi bitta yoki undan ko’p holatlarga olib keladigan ish bilan bog’liq bo’lgan turli jarohat va kasalliklar ro’yhatdan o’tishi shart: -O’lim -Ishdan uzoqdagi kunlar -Cheklangan ish - Boshqa ishga o’tish -Tez yordam ko’rsatilmagan davolash -Hushini yoqotish -Jiddiy jarohat yoki kasallik diagnozi Tez yordam holatlari Agar hodisa tez yordam bilan hal qilinsa, u ro’yhatga olinishi shart emas. Ro’yhatga olish maqsadida “tez yordam” faqatgina davo choralarini bildiradi

(bu ro’yhatga kirmagan har qanday davolash ro’yhatni yuritish uchun tez yordam hisoblanmaydi): - Ko’p miqdorda retseptsiz sotiladigan dorilarning qo’llanilishi - qoqsholga qarshi emlashni o’tkazish - teri ustidagi yara(jarohatlar)ni tozalash, yuvish, nam tortishini kuzatish - bandajlar, leykoplastirlar, doka bog’ichlar va boshqalarning, yoki kapalak bandaj yoki steril taxta (tasma) lar kabi qoplamalarning qo’llanishi - issiq yoki sovuq terapiya (davolash muolajasi) ning o’tkazilishi(qo’llanishi) - mahkam qilib ushlab turadigan har qanday bo’lmagan vositalarning, masalan elastik bintlar, belni o’rab turadigan moslama(o’rov)lar, qattiq bo’lmagan orqa belbog’lar va boshqalar - baxtsiz hodisa qurboni bo’lgan ishchini vaqtinchalik immobilizatsion qurilmalar yordamida tashish - pufakdagi suyuqlikning quritish yoki bosimini pasaytirish uchun qo’l yoki oyoq tirnog’ini parmalash (olib tashlash) - ko’z bog’ichlarining qo’llanishi - ko’zga kirgan yot jismni olib tashlashda yuvish (sprinsivaniye) yoki paxta tampondan foydalanish - ko’zdan tashqari boshqa organlardagi oskolka yoki yot jismni olib tashlashda yuvishdan, pinsetdan, paxta tampondan yoki boshqa oddiy vositalardan foydalanish - barmoq himoyalovchilarini qo’llash - massajlardan foydalanish - issiqlik urishini yengillashtirish uchun ko’p suyuqlik ichish Yozuvlarni kiritish maqsadida davolash shifokor yoki sog’liqni saqlashning litsenziyali boshqa mutaxassisining faqatgina ko’rib qo’yishi va tavfsiyalari uchun qabuliga kirishini o’z ichiga olmaydi. Shuningdek rentgen, qon tahlili kabi diagnastik muolajalar, faqatgina diagnostic maqsadlarda ishlatiladigan retsept bo’yicha beriladigan dorilar(masalan ko’z qorachig’ini kengaytiradigan ko’z

$tomchilari) han\mda tez yordam ro’yhatida bor har qanday davolash ro’yhatga kiritilmaydi. ( www . OSHA . gov ) O’lim holatlari Agar ish joyida baxtsiz hodisa yuz bersa va uning natijasida ishchining o’limi yoki 3ta va undan ko’p ishchi (xodim)ning kasalxonaga tushib qolishi kuzatilsa, barcha ish beruvchilar 8soat davomida baxtsiz hodisa haqida OSHAning eng yaqin offisiga batafsil ma’lumotlarni yetkazishlari kerak(29SFR 1904.8). Ish beruvchi shaxsan OSHAning viloyat ofisiga yoki shtat ofisiga telefon orqali hisobot berishi kerak. Jamoatchilik yo’lida (shosse) yoki quruvchilik zonasida avtomobil avariyasi sodir bo’lsa, xabar berish shart emas. SHAXSIY HAYOT BEZOVTALIGI HOLATLARI Qoida bo’yicha ish beruvchi yaralangan (jarohat olgan) yoki kasal hodiminig shaxsiy hayotini himoya qilishi talab qilinadi. Ish beruvchi xodimning shaxsiy hayotidagi bezovtalik bo’yicha yoza turib, uning ismini OSHA 300 jurnaliga yozmasligi kerak. Ish beruvchi xodimlarning ishi va ismini alohida nomer bilan ro’yhat qilib, hukumat so’ragandagina unga taqdim qilishi kerak. Agar ish bilan bog’liq bo’lgan jarohat yoki kasallik jinsiy tajovuzga olib keladigan tananing intim qismini yoki ko’payish tizimini o’z ichiga olsa; psixik kasalliklarga olib kelsa; VICH-infeksiya, sariq kasalligi(gepatit), sil kasalligiga olib kelsa; birovning qoni yoki boshqa potensial yuqumli materiallar bilan ifloslangan ukol yoki o’tkir jarohatlar natijasida yoki boshqa kasalliklar va jarohatlarda xodim mustaqil ravishda va o’z ixtiyori bilan OSHA 300 jurnaliga uning ismi kiritilmasligini so’rasa, buni shaxsiy hayotining bezovtaligi hodisasi deb hisoblanadi. YILLIK YAKUNIY TALABLARNI JOYLASHTIRISH$

Yil oxirida ish beruvchilar jurnalning aniqligini tekshirishlari, jurnal 300dagi axborotlarni 300 A ma’lumot shaklida jamlab, ma’lumotlarni tasdiqlab, jurnalni ko’zdan kechirishlari shart. Kompaniya rahbari sertifikatga imzo chekishi kerak. Shunday tarzda axborotlar 1fevraldan 30 aprelgacha joylashtirilishi shart. Ish beruvchi calendar yili yopligandan keyin 5 yil davomida hisobga olish(uchyot) ni yuritishi kerak. Agar biznes sotilgan bo’lsa, hisobotlar ham yangi egasiga topshirilishi kerak. Agar ish beruvchi fevralgacha OSHA 300 ma’lumotlarini (svodka) e’lon qilmasa, yoki svodkani 3 oy davomida (maygachaa0 tasdiqlamasa yoki saqlab o’tirsa odatda sudga jiddiy chaqiruvlar bo’ladi. Bu qoidani buzganligi uchuin muvofiqlashtirilmagan jarima 1000 $ni tashkil qiladi. Agar ma’lumot biror bir jarohat yoki kasallikni aks ettirmasa, sudga chaqiruv chiqarilmaydi. OSHA shaklining nushasi Amerika Mehnat vazirligidan yoki shtatning Mehnat Departamenti- OSH bo’limidan olinishi mumkin. Ular yana onlaynda www.osha.gov. manzilida bor. Shunday qilib, OSHA registratsiya va ro’yhatga kiritishga alohida ahamiyat beradi. Muvofiqlikni ta’minlash uchun mas’ul shaxs ish beruvchining OSHA № 300A nushasi borligini va uni e’lon qilganini va OSHA plakati ish joyida ko’rinarli joyda osib qo’ytilganligi haqidagi hisobotini tekshiradi.

$Xulosa Ish beruvchilar ayrim shtatlarda qonunlarni qo’llashga ehtiyot bo’lishlari kerak. Mukofotlar turi o’zgarsada, ish beruvchilar istalgan vaqtda agar xodim ish jarayonida jarohat olsa, ishchilarga tovon to’lash mah\jburiyatiga duch keladilar. Bu turli usullarda bo’lishi mumkin. Xodim ofisdan ishni uyga olib ketayotganda ish beruvchini mumkin bo’lgan talablarga duchor qiladi, yo’da ketayotganda ham, uyida ishlab turib ham. Ish jarayonida sayohat qilishni talab qiladigan xodimlar ish vaqtidagi yoki ishdan tashqari ham tovonlar bilan qoplanishi mumkin. Menejerlar hamma vaqt xodimlarning xavfsizliklarini ta’minlash uchun bor kuchlarini sarflashlari kerak. Agar biror ish ko’ngildagidek ketmayotgan bo’lsa, ular jarohat va kasalliklarni kuzatishga tayyor cturishlari kerak. Bu hisobga olishni(uchyotni) vaqtida yurgizsh kerak va so’ralgan hamma axborotlarni kiritish kerak.$

Adabiyotlar: 1. Kentucky Labor Cabinet. 1991. Facts about Occupational Safety and Health. Frankfort, KY: Kentucky Labor Cabinet. 2. United States Department of Labor. 1991. All about OSHA. Washington, DC: U.S. Government Printing Office. 3. United States Department of Labor. 2000. All about OSHA. Washington, DC: U.S. Government Printing Office. 4. United States Department of Labor. 2002. Inspections. Washington, DC: U.S. 5. Government Printing Office. 6. United States Department of Labor. 2003. Recordkeeping Guidelines. Washington, DC: U.S. Government Printing Office. 7. United States Department of Labor. OSHA Website. Washington, DC, http://www.osha.gov. (accessed December 2, 2002).

O'xshashlar

Ishlab chiqarishdagi baхtsiz хоdisalar va baхtsiz хоdisalarni tеkshirish

Ishlab chiqarishda shikastlanish va kasbiy kasalliklar

Mehnat muhofazasining nazariy asoslari

Insonni mehnat qobiliyati va uning samaradorligini oshirish xususiyatlari

Mehnat muhofazasini rejalashtirish