Mehnat muhofazasini rejalashtirish - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Mehnat muhofazasini rejalashtirish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

99.5 KB

Ko'chirib olish

Mehnat muhofazasini rejalashtirish Reja: 1. Mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha o‘qitish 2. Maxsus kiyim-boshlar, shaxsiy himoya vositalari va parhez oziq- ovqatlar bilan ta’minlash 3. Ishlab chiqarishda baxtsiz hodisalarni tekshirish va hisobga olish

Mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha o‘qitish Ishlab chiqarishda mehnat sharoitini yaxshilash hamda sog‘lom va xavfsiz ish sharoitini tashkil etish uchun birinchi navbatda mehnat muhofazasini yaxshilash bo‘yicha rejali tadbirlar ishlab chiqish talab etiladi. Bu rejali tadbirlar Kasaba uyushmasi qo‘mitasi bilan kelishilgan holda tuzilmog‘i va zarur mablag‘lar bilan ta’minlanmog‘i zarur. Mehnat muhofazasini yaxshilash bo‘yicha bajariladigan barcha ishlar bir yilga, besh yilga va kelajakka mo‘1jallangan rejalar asosida amalga oshiriladi. Mehnat muhofazasini yaxshilash bo‘yicha tuziladigan bir yillik rejada ko‘zda tutilgan tadbirlar ma’muriyat bilan kasaba uyushmasi qo‘mitasi o‘rtasida tuzilgan mehnat muhofazasi bo‘yicha jamoaviy shartnomada o‘z ifodasini topadi. Jamoaviy shartnoma loyihasi yil boshida ishchilarning umumiy majlisida muhokamaga qo‘yiladi va u ma’qullangach, tashkilot ma’muriyati hamda kasaba uyushmasi qo‘mitasi tomonidan tasdiqlanadi. Mehnat muhofazasini yaxshilash bo‘ у icha tuziladigan tadbirlar asosan quyidagi bo‘limlarni o‘z ichiga olishi mumkin: а ) Ishlab chiqarishda baxtsiz hodisalarning oldini olish: – barcha yangi qurilayotgan о byektlarni mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi masalalarini qamrab olgan ishlab chiqarish ishlari loyihasi bilan ta’minlash; – ish joylarida ishlayotgan barcha mashina va mexanizmlarning sozligi va texnikaviy holati ustidan qat’iy nazorat qilib borish hamda ularni belgilangan vaqtlarda sinovdan o‘tkazish; – sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalar yana takrorlanmasligi uchun ularni tahlil qilib borish; – xavfsizlik texnikasi holati ustidan uch bosqichli ma’muriy- jamoat nazoratini doimiy ravishda olib borish; – xavfsiz mehnat sharoitini ta’minlaydigan yangi moslama va vositalar ishlab chiqish;

– elektr qurilmalari va jihozlarining yerga ulanganligini tekshirib borish; – ishchilarni maxsus kiyim-boshlar va shaxsiy himoya vositalari bilan ta’minlash, ulardan foydalanish darajasini nazorat qilib borish; – ishchilar va injener-texnik xodimlarni xavfsizlik texnikasi bo‘yicha qo‘llanmalar bilan ta’minlab borish. b) Ishlab chiqarishda kasallanishning oldini olish uchun: – ish joylarida va dam olish xonalarida me’yoriy mikroiqlim bo‘lishini ta’minlash; – ishchilar va xodimlarni ishga va ishdan avtobuslarda yoki shu maqsadlar uchun maxsus jihozlangan avtomobillardagina tashish; – ishlab chiqarishda kasb kasalligining oldini olish bo‘yicha kompleks tadbirlar ishlab chiqish; – belgilangan ish turlari uchun tibbiy ko‘riklarni tashkil qilish; – ish joylari va dam olish xonalarining sanitariya holatini yaxshilash; – loyiha asosida talab etiladigan ish joylari va binolarida shamollatish, shovqin hamda titrashni kamaytirish moslamalarini o‘rnatish; – maxsus kiyim-boshlarni quritish, yuvinish xonalarini hamda issiq sexlarda gazsuvlarni tashkil etish; – belgilangan ish turlaridagi ishchilarni sut va boshqa profilaktik oziq-ovqatlar bilan ta’minlashni tashkil etish. d) Mehnat sharoitlarini yaxshilash uchun: – ishlab chiqarish madaniyatini yuksaltirish, ishlab chiqarishga yangi texnologiyalar va yangi texnikalarni joriy etish; – xavfsizlik texnikasi holatini yaxshilashga yo‘naltirilgan ratsionalizatorlik va ixtirochilik ishlarini keng у o‘lga qo‘yish; – xavfsizlik texnikasi holatini yaxshilashga у o‘naltirilgan musobaqalar tashkil etish; – ish joylari, sanitar vagon-uychalar va boshqa ishlab chiqarish binolarini yangi zamonaviy shamollatish hamda isitish qurilmalari bilan jihozlash.

e) Mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha o‘qitish hamda targ‘ibot ishlarini olib borish uchun: – barcha ishchilar va injener-texnik xodimlarni xavfsizlik texnikasi bo‘yicha o‘qitish, у o‘riqnomalar o‘tish va bilimlarini sinovdan o‘tkazish; – mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha maxsus xonalar tashkil etish; – mehnat muhofazasi bo‘yicha seminarlar tashkil etish; – yangi joriy etilgan texnik vositalardan foydalanish bo‘yicha у o‘riqnoma va qo‘llanmalar ishlab chiqish. Yuqorida keltirilgan tadbirlar majmui korxonaning ishlab chiqarish sohasiga bog‘liq holda kerakli qo‘shimchalar bilan to‘ldirilishi yoki o‘zgartirilishi mumkin. Ushbu tadbirlarni amalga oshirish uchun rejalashtirilgan mablag‘larni quyidagi tartibda taqsimlash maqsadga muvofiq hisoblanadi: ishlab chiqarishda sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalarning oldini olish uchun – 40%; kasallanishning oldini olish uchun – 20%; mehnat sharoitini yaxshilash uchun – 30%; mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha o‘qitish hamda targ‘ibot ishlarini olib borish uchun – 10%. Korxona ma’muriyati kasaba uyushmasi qo‘mitasi va yuqori tashkilotlarning roziligi bilan sarflanadigan mablag‘larni bir guruh tadbirlardan ikkinchisiga o‘tkazishi mumkin. Bu tadbirlar uchun ko‘zda tutilgan mablag‘larni boshqa tadbirlar uchun sarflash taqiqlanadi. Mehnatni muhofaza qilishni moliyaviy ta’minlash davlat tomonidan, shuningdek, mulk shaklidan qat’i nazar jamoa birlashmalari, korxonalarning ixtiyoriy badallari hisobiga amalga oshiriladi. Mehnatni muhofaza qilish uchun tegishli budjetlardan alohida qayd bilan ajratiladigan budjet mablag‘laridari (Respublika va mahalliy) boshqaruv hamda nazorat idoralarini saqlash, ilmiy- tadqiqot ishlarini moliyaviy ta’minlash, mehnatni muhofaza qilishga oid davlatning aniq maqsadga qaratilgan dasturlarini bajarish uchun foydalaniladi. Har bir korxona mehnatni muhofaza qilish uchun zarur mablag‘larni jamoa shartnomasida belgilangan miqdorda ajratadi. Korxonalarning xodimlari ana shu maqsadlar uchun qandaydir qo‘shimcha chiqim qilmaydilar. Korxonalar o‘zining хо ‘jalik, tijorat, tashqi iqtisodiy va boshqa

faoliyatidan keladigan foyda (daromad), shuningdek, o‘zga manbalar hisobiga mehnatni muhofaza qilishning markazlashtirilgan fondlarini tashkil etish huquqiga ega. Mehnatni muhofaza qilish fondiga qaratiladigan foydaga soliq solinmaydi. Mehnatni muhofaza qilishga mo‘ljallangan mablag‘larni boshqa maqsadlarda ishlatish mumkin emas (O‘zbekiston Respublikasining Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida»gi Qonuni, 11-modda). Mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha o‘qitish Ishlab chiqarishda faoliyat ko‘rsatadigan har bir ishchi va xodim o‘ziga berkitilgan ishni xavfsiz bajarishi uchun chuqur bilimga ega bo‘lishi zarur. Buning uchun esa ularni mehnat muhofazasi va xavf- sizlik texnikasi bo‘yicha malakali o‘qitish talab etiladi. IshIab chiqarishdagi barcha ishchilar ishlab chiqarish ishlarining xarakteri va xavfsizlik darajasidan qat’i nazar mehnat xavfsizligi boyicha o‘qitilib, bilimlari tekshirilib ko‘rilgandan keyin ishga ruxsat etiladi. Ishchilarni mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha o‘qitish ularga у o‘riqnoma («instruktaj»)lar o‘tish orqali amalga oshiriladi. Yo‘riqnomalar mazmuni, xususiyati va o‘tkazilish davriga bog‘liq holda quyidagi turlarga bo‘linadi: Kirish у o‘riqnomasi. Kirish у o‘riqnomasini korxonadagi xavfsizlik texnikasi bo‘yicha muhandis korxona rahbari yoki bosh muhandis hamda kasaba uyushmasi qo‘mitasi tomonidan tasdiq-langan dastur asosida o‘tkazadi. Uni mehnat muhofazasiga oid zamonaviy vositalar va ko‘rgazmali qurollar bilan jihozlangan meh-nat muhofazasi xonalarida o‘tkazish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Kirish у o‘riqnomasi quyidagi masalalarni o‘z ichiga olishi mumkin: – korxonaning ish rejimi va ichki tartib-qoidalari bilan tanishtirish; – mehnat intizomi va uni mehnat xavfsizligiga ta’siri; – mehnat muhofazasi bo‘yicha jamoa shartnomalari; – korxonada sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalar va ularni kelib chiqish sabablari; – yong‘inning oldini olish tadbir1ari; – elektr xavfsizligining asosiy qoidalari;

– yuklarni ko‘tarish va tushirishdagi, ximikatlar va kislotalar bilan ishlashdagi xavfsizlik qoidalari; – ishga kelish yoki ishdan qaytishdagi xavfsizlik qoidalari; – maxsus kiyim-boshlar va saqlash qurilmalaridan foydalanish qoidalari; – jarohatlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish tartib- qoidalari; – ichkilikbozlikka qarshi kurash tadbirlari; – jamoa o‘rtasida ma’naviyat va ma’rifatni yuksaltirishga qaratilgan tadbirlar. Kirish уo‘riqnomasi dasturiga kiritilishi lozim bo‘lgan masalalar mahalliy sharoitlar, ishlab chiqarish xususiyati va ishga qabul qilingan ishchining kasbiga bog‘liq holda qo‘shimcha tadbirlar bilan to‘ldirilishi mumkin. Ushbu уo‘riqnoma maxsus jurnalga qayd etilishi lozim. Ish joyidagi birlamchi уo‘riqnoma. Ushbu уo‘riqnoma ham korxona rahbari (yoki bosh muhandis) va kasaba uyushmasi qo‘mitasi tomonidan tasdiqlangan dastur asosida o‘tkaziladi. Ish joyidagi birlamchi уo‘riqnoma dasturiga asosan quyidagilar kiritilishi mumkin: – ish joyidagi texnologik jarayonlar va tashkiliy-texnik qoidalar; ish joyini tashkil etishga qo‘yilgan talablar; – mashina yoki qurilmaning tuzilishi, ishlash tartibi, texnik ma’lumotlari va uning xavfli zonalari; – ishni bajarishdagi xavfsizlik qoidalari; – mashina yoki qurilmalardan foydalanishning xavfsiz usullari; – elektr jihozlari va ular bilan ishlash qoidalari; – ish joyining yoki ish maydonining xavfli zonalari; – ish joyidagi «signalizatsiya» va undan foydalanish qoidalari. Yuqorida qayd etilgan masalalardan tashqari bu у o‘riqnoma, ishning turiga va ishchining malakasiga bog‘liq holda boshqa tadbirlar bilan ham to‘ldirilishi mumkin.

Navbatdagi (rejadagi) у o‘riqnoma xususiyati va xavflilik darajasiga bog‘liq holda ish joyidagi birlamchi у o‘riqnomadan 3 yoki 6 оу o‘tgach o‘tkaziladi. Ushbu у o‘riqnoma ishchilarni mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha bilimlarini oshirish hamda tekshirish maqsadida o‘tkaziladi. Yo‘riqnomani o‘tkazishda ish joyidagi birlamchi у o‘riqnoma dasturi asos qilib olinadi. Navbatdan (rejadan) tashqari у o‘riqnoma ishlab chiqarish texnologiyalari o‘zgarganda, yangi texnika vositalari joriy etilganda, ishchi bir ishdan boshqa. ishga o‘tkazilganda, baxtsiz hodisa ro‘ у berganda yoki xavfsizlik texnikasi qoidalari buzilgan vaqtlarda o‘tkaziladi. Davriy (mavsumiy) yuriqnoma. Ayrim ishlab chiqarish sohalari mavsumiy xususiyatga egaligi sababli mavsumiy у o‘riqnoma o‘tkaziladi. К urs o‘qishlari. Ishlab chiqarish jarayoni davrida bajariladigan ishning turiga va xususiyatiga bog‘liq holda ishchilar va texnik xodimlar mehnat muhofazasi bo‘yicha kurs o‘qishlariga yuboriladilar. Kurs o‘qishlari oliy o‘quv yurtlari qoshidagi malaka oshirish kurslari yoki fakultetlarida hamda ilmiy tekshirish institutlarida maxsus dastur asosida olib boriladi. Mehnat muhofazasi bo‘yicha kurs o‘qishlaridan o‘tagan ishchi-xodimlarga guvohn о m а beriladi. Maxsus kiyim-boshlar, shaxsiy himoya vositalari va parhez oziq-ovqatlar bilan ta’minlash O‘zbekiston Respublikasining «Mehnat kodeksi» va «Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida»gi Qonunlari asosida mehnat sharoiti zararli bo‘lgan ishlarda, shuningdek, alohida harorat sharoitida bajariladigan yoki ifloslantiradigan ishlarda ishlovchi xodimlarga begil ап ga п me’yorda maxsus kiyim-bosh, poyabzal va boshqa shaxsiy himoya vositalari tekinga beriladi. Korxona, muassasa yoki tashkilot ma’muriyati maxsus kiyim-bosh, poyabzal va boshqa shaxsiy himoya vositalarini saqlash, yuvish, tozalash va ta’mirlashni, shuningdek, bu vositalardan foydalanilishni doimiy nazorat qilib borishlari zarur.

Bundan tashqari, ifloslanish bilan bog‘liq bo‘lgan ishlarda ishlovchilarga belgilangan те ’yorda sovun (har oyda 400 gr) va boshqa xil zararsizlantiruvchi vositalar ham tekinga beriladi. Maxsus kiyim-boshlar va shaxsiy himoya vositalarining o‘rniga ularni tayyorlash uchun materiallar yoki sotib olish uchun pul berish taqiqlanadi. Yuqorida ta’kidlangan maxsus kiyim-boshlar va shaxsiy himoya vositalaridan foydalanish muddatlari o‘rnatilgan bo‘lib и quyidagicha belgilangandir: korjomalar, poyabzallar - 12 оу ; qo‘1qoplar - 1 yoki 2 оу ; himoya kaskalari - 2 yil; himoya ko‘zoynaklari, maxsus oynali kaskalar va gazniqoblar - yaroqsiz holga kelgunga qadar; issiq kiyim-boshlar (paxtali kurtka, shim va b.) -36 оу . Bundan tashqari, ishchilar sog‘ligini ta’minlash va ularga ta’sir etuvchi zararli moddalarning ta’sir darajasini kamaytirish maqsadida mehnat sharoiti zararli bo‘lgan ishlarda ishlovchilarga belgilangan me’yorlarga muvofiq sut yoki unga teng keladigan boshqa oziq-ovqat mahsulotlari tekinga berib turiladi. Agar ish issiq sexlarda bajariladigan bo‘lsa, tekinga gazli sho‘ г suv berilishi shart. Ishlab chiqarishda baxtsiz hodisalarni tekshirish va hisobga olish O‘zbekiston Respublikasi hududida mulkchilikning barcha shakllaridagi korxonalar, muassasalar, tashkilotlarda, shuningdek, mehnat shartnomasi bo‘yicha ishlayotgan ayrim fuqarolarda mehnat faoliyati bilan bog‘liq holda yuz bergan hodisalarni va xodimlar salomatligining boshqa xil zararlanishini tekshirish va hisobga olish Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 6-iyundagi 28 б - son qarori bilan tasdiqlangan Nizom asosida olib b о riladi. Mazkur nizom ishlab chiqarishda ishlatilayotgan davrida sud hukmi bo‘yicha jazoni o‘tayotgan fuqarolarga; ish beruvchilarga; pudrat va topshiriqlarga ko‘ га fuqarolikhuquqiy shartnomalar bo‘yicha ishlarni bajarayotgan shaxslarga; tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishda qatnashayotgan fuqarolarga; agar maxsus davlatlararo bitimda o‘zgacha hol ko‘rsatilmagan bo‘lsa, yollanib ishlayotgan chet el fuqarolariga; qurilish, qishloq xo‘jaligi va harbiy xizmatni o‘tash bilan bog‘liq bo‘lmagan o‘zga ishlarni bajarish uchun korxonaga yuborilgan harbiy xizmatchilarga, shu jumladan, muqobil xizmatni o‘tayotgan

harbiy xizmatchilarga; korxonada ishlab chiqarish amaliyotini o‘tayotgan talabalar va o‘quvchilarga ham tatbiq etiladi. Oliy o‘quv yurtlari talabalari, kollejlar, litseylar va umumta’lim maktablari o‘quvchilari bilan o‘quv-tarbiya jarayonida yuz bergan baxtsiz hodisalar Mehnat vazirligi bilan kelishilgan holda Xalq ta’limi vazirligi tomonidan belgilangan tartibda tekshiriladi va hisobga olinadi. Korxona hududida va uning tashqarisida mehnat vazifasini b а - jarayotganda (shuningdek, xizmat safarlarida) yuz bergan jarohat- lanish, zararlanish, kuyish, suvga cho‘kish, elektr toki va yashin urishi, o‘ta issiq yoki o‘ta sovuq harorat ta’siri, portlash, falokat, imoratlar, inshootlar va konstruksiyalar buzilishi natijasida hamda sudralib yuruvchilar, hayvonlar va hashoratlar tomonidan shikastlanishlar, shuningdek, tabiiy ofatlar (yer qimirlashlar, o‘pirilishlar, suv toshqini, to‘fon va boshqalar) natijasida salomatlikning boshqa xil zararlanishlari; – ish beruvchi topshiriq bermagan bo‘lsa ham, lekin korxona manfaatlarini ko‘zlab qandaydir ishni amalga oshirayotgandagi; а vtomobil, temir у o‘l, havo у o‘llari, dengiz, daryo va elektr transportlarida у o‘l harakati natijasidagi; – korxona transportida yoki shartnomaga muvofiq o‘zga tashkilot transportida ishga kelayotgan yoki ishdan qaytayotgandagi; ish vaq-tida shaxsiy transportda, uni xizmatga oid safarlarda ishlatish huquqi berilganlik haqida ish beruvchining farmoyishi bor bo‘lgandagi; mehnat faoliyati xizmat ko‘rsatish о byektlari orasida yurish bilan bog‘liq ish vaqtida jamoat transportida yoki piyoda ketayotgandagi; – shanbalik (yakshanbalik) o‘tkazilayotganida, qayerda o‘tkazilishidan qat’i nazar, korxonalarga otaliq yordami ko‘rsatilayotgandagi; – ish vaqtida mehnat vazifasini bajarayotganda boshqa smenali dam olishda bo‘lgan xodim bilan transport vositasi vaqtidagi shaharcha hududida yoki yollangan xona(hudud)dagi (kuzatib boruvchi refrijerator brigadasi xodimi, smenali haydovchi, dengiz va daryo kemalari xodimlari, shuningdek, vaxta va ekspeditsiya usulida ishlayotganlar va boshqalar) baxtsiz hodisalar tekshiriladi va hisobga olinadi.

Та bii у o‘lim, o‘zini-o‘zi o‘ldirish, jabrlanuvchining o‘z salo- matligiga qasddan shikast yetkazishi, shuningdek, jabrlanuvchining jinoyat sodir qilish chog‘ida shikastlanishi holatlari (sud-tibbiy ekspertiza xulosasi yoki tergov organlarining ma’lumotlariga ko‘ га ) tekshirilmaydi va hisobga olinmaydi. Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisa natijasida xodimning mehnat qobiliyati kamida bir kunga у o‘qotilsa yoki tibbiy xulosaga muvofiq yengilroq boshqa ishga o‘tishi zarur bo‘lsa, 1-raqamli shakldagi dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi. Ish beruvchi tekshirish tugaganidan so‘ng 3 sutkadan kechik-tirmay jabrlanuvchiga yoki uning manfaatlarini himoya qiluvchi shaxsga davlat tilida yoki boshqa maqbul tilda rasmiylashtirilgan baxtsiz hodisa to‘g‘risidagi l-raqamli shakldagi dalolatnomani berishi kerak. Ish beruvchi ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarni to‘g‘ri va o‘z vaqtida tekshirish hamda hisobga olish, 1raqamli shakldagi dalolatnomani tuzish, baxtsiz hodisa sabablarini bartaraf etish chora-tadbirlarini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun javobgardir. Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarni to‘g‘ri va o‘z vaqtida tekshirish va hisobga olishni, shuningdek, baxtsiz hodisa kelib chiqishi sabablarini bartaraf etishga oid choratadbirlarning bajarilishini korxonaning yuqori turuvchi хо ‘jalik organi, kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi, davlat mehnat texnika nazoratchisi, kasaba uyushmalarining mehnat texnik nazoratchisi (O‘zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasi kengashiga a’zo tashkilotlarda), «O‘zsanoatkontexnazorat» davlat qo‘mitasi organlari (nazorat ostidagi о byektlarda) nazorat qiladi. Ish beruvchi 1-raqamli shakldagi dalolatnomani tuzishdan bosh tortsa, jabrlanuvchi yoki uning manfaatlarini himoya qiluvchi shaxs 1-raqamli shakldagi dalolatnoma mazmunidan norozi bo‘lsa, jabrlanuvchi yoki uning manfaatlarini himoya qiluvchi shaxs korxona kasaba uyushmasi qo‘mitasiga yoki korxona xodimlarining boshqa vakillik organiga murojaat qiladi. Kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki korxona xodimlarining boshqa vakillik organi 10 kun muddat ichida baxtsiz hodisaning kelib chiqish sabablarini o‘rganib

chiqadi, mehnatni muhofaza qilish qoidalari va me’yorlari, mehnat xavfsizligi andozalari buzilishini aniqlaydi, zarur deb hisoblasa, ish beruvchidan 1- raqamli shakldagi dalolatnomani tuzishni yoki qayta tuzishni talab qiladi. Ish beruvchi bu talablarni bajarmasa, korxona kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki boshqa vakillik organi davlat mehnat texnika nazoatchisiga mu го jaat qiladi. 1-raqamli shakldagi dalolatnoma tuzilmaganligi yoki noto‘g‘ri tuzilganligi aniqlangan hollarda davlat mehnat texnika nazoratchisi ish beruvchidan 1-raqamli shakldagi dalolatnomani tuzishni yoki boshqatdan tuzishni talab qilish huquqiga egadir. Ish beruvchi davlat mehnat texnika nazoratchisi xulosasini bajarishga majburdir. Ish beruvchi bilan davlat mehnat texnika nazoratchisi o‘rtasidagi anglashilmovchilikni bosh davlat texnika nazoratchisi hal qiladi. Baxtsiz hodisalarni maxsus tekshirish. Quyidagi baxtsiz hodisalar maxsus tekshiriladi: bir vaqtning o‘zida ikki va undan ziyod xodimlar bilan yuz bergan guruhiy baxtsiz hodisalar; o‘lim bilan tugagan baxtsiz hodisalar; oqibati og‘ir baxtsiz hodisalar. Guruhiy o‘lim bilan tugagan va oqibati og‘ir baxtsiz hodisa to‘g‘risida ish beruvchi darhol sxemaga binoan quyidagilarga xabar berishi kerak: – davlat mehnat texnika nazoratchisiga; yuqori turuvchi хо ‘jalik organiga; Qoraqalpog‘iston Respublikasi Mehnat vazirligiga, viloyat (Toshkent shahar) mehnat boshqarmasiga; baxtsiz hodisa yuz bergan joydagi prokuraturaga; baxtsiz hodisaga uchragan xodimni yuborgan tashkilotga; O‘zbekiston Respublikasi Mehnat vazirligiga. Guruhiy o‘lim bilan tugagan va oqibati og‘ir baxtsiz hodisani viloyat (Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Toshkent shahar) mehnat boshqarmasi buyrug‘iga asosan tuzilgan komissiya maxsus tekshiradi. Guruhiy o‘lim bilan tugagan va oqibati og‘ir baxtsiz hodisalar yuz berganida 1-raqamli shakldagi dalolatnoma komissiya tomonidan maxsus tekshirish dalolatnomasi tuzilgandan so‘ng bir sutka ichida komissiya xulosalariga muvofiq rasmiylashtiriladi.

Ikki-to‘rt kishining o‘limi bilan tugagan baxtsiz hodisalarni maxsus tekshirish O‘zbekiston Respublikasi Mehnat vazirligi buyrug‘iga asosan quyidagi tarkibdagi komissiya tomonidan olib boriladi: rais – O‘zbekiston Respublikasi (bosh) Davlat mehnat texnika nazoratchisi; a’zolar – yuqori turuvchi xo‘jalik organi rahbarlaridan biri, ish beruvchi, kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki korxona xodimlarining boshqa vakillik organi raisi. «O‘zsanoatkontexnazorat» davlat qo‘mitasi organi nazorati ostida bo‘lgan korxona ( о byektdagi) shunga o‘xshash baxtsiz hodisa O‘zbekiston Respublikasi Mehnat vazirligining Davlat mehnat texnika nazorati bilan kelishilgan holda «O‘zsanoatkontexnazorat» davlat qo‘mitasi organi buyrug‘i asosida tuzilgan komissiya tomonidan yuqori turuvchi х o‘jalik organi rahbari ishtirokida tekshiriladi. Komissiya raisi qilib «O‘zsanoatkontexnazorat» davlat qo‘mitasi organi rahbarlaridan biri tayinlanadi. O‘zbekiston Respublikasi (bosh) Davlat mehnat texnika nazoratchisi komissiya tarkibiga kiradi. Agar baxtsiz hodisa O‘zbekiston Kasaba uyushmalari Federa-tsiyasi kengashiga a’zo tashkilotda yuz bersa, u holda kasaba uyushmalarining bosh mehnat texnik nazoratchisi komissiya tarkibiga kiritiladi. Besh va undan ziyod kishi о ‘lgan baxtsiz hodisalar O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida tuzilgan komissiya tomonidan tekshiriladi. Maxsus tekshirish komissiyasi 15 kun mobaynida baxtsiz hodisani tekshirib chiqadi, korxona (bo‘linma, sex)dagi mehnatni muhofaza qilish ahvolini, agar zarur bo‘lsa, tarmoqning boshqa korxonalarida ham tekshirishni tashkil etadi, maxsus tekshirish dalolatnomasini tuzadi. Komissiya a’zolari jabrlanuvchilar yoki ularning oila a’zolari bilan uchrashuvlar tashkil etadilar, zarur bo‘lsa tegishli organlarga takliflar kiritadilar yoki ijtimoiy tusdagi yordam masalalarini joyida hal qiladilar, jabrlanuvchiga yoki o‘lganning oila a’zolariga ularning huquqlarini tushuntiradilar.

Kasaba uyushmalarining (bosh) mehnat texnik nazoratchisi bu masala bo‘yicha o‘zining alohida fikrini bildirishi mumkin. Davlat (bosh) mehnat texnika nazoratchisi maxsus tekshirish komissiyasi chiqargan xulosalardan norozi bo‘lsa, shuningdek, и zarur deb hisoblangan boshqa hollarda o‘z xulosasini chiqaradi. Maxsus tekshirish tugaganidan so‘ng 15 kun mobaynida (bosh) davlat mehnat texnika nazoratchisi («O‘zsanoatkontexnazorat» davlat qo‘mitasi organi nazoratchisi) tekshirish materiallarini: – guruhiy o‘lim bilan tugagan va oqibati og‘ir baxtsiz hodisa yuz bergan joydagi prokuraturaga yuboradi; – maxsus tekshirishning barcha materiallari nusxalarini Qoraqalpog‘iston Respublikasi Mehnat vazirligiga, viloyat (Toshkent shahar) mehnat boshqarmasiga, O‘zbekiston Respublikasi Mehnat vazirligiga hamda tegishli vazirlik (korporatsiya, uyushma, konsern)ga, korxonaga va uning yuqori turuvchi хо ‘jalik organiga, baxtsiz hodisaga uchragan xodim ishlagan tashkilotga yuboradi; – maxsus tekshirish materiallari nusxalari «O‘zsanoat-kontex-nazorat» davlat qo‘mitasi organiga (agar baxtsiz hodisa ushbu qo‘mita nazorati ostidagi korxonada yuz bersa) hamda viloyat (Qoraqal-pog‘iston Respublikasi, Toshkent shahar) kasaba uyushmalari kenga-shiga (agar baxtsiz hodisa O‘zbekiston Kasaba uyushmalari Federa-tsiyasi kengashiga a’zo tashkilotda yuz bergan bo‘lsa) yuboriladi. Baxtsiz hodisa yuz bergan korxona ish beruvchisi (yuqori turuvchi xo‘jalik organi rahbari) maxsus tekshirish materiallarini zudlik bilan ko‘rib chiqishga, baxtsiz hodisa kelib chiqishi sabablarini bartaraf etish to‘g‘risida komissiya taklif qilgan chora-tadbirlarni bajarish haqida, mehnatni muhofaza qilish va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha lavozimi va kasbiga oid vazifalarning b а jarilmasligiga (buzilishiga) у o‘1 qo‘ygan shaxslarni javobgarlikka tortish haqida buyruq chiqarishga majburdir. Ish beruvchi maxsus tekshirish komissiyasi taklif qilgan chora-tadbirlarning bajarilganligi haqida maxsus tekshirish o‘tkazishni boshqargan (bosh). davlat

mehnat texnika nazoratchisiga, shuningdek, «O‘zsanoatkontexnazorat» davlat qo‘mitasining о byektlar nazorati ostida bo‘lgan mahalliy organlariga yozma ravishda axborot beradi.

Adabiyotlar: 1. O’zbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza qilish to’g’risida”gi Qonuni Toshkent, 1993 y. 2. V.S.Alekseev, E.O.Murodova, I.S.Dav ы dova. Bezopasnost jiznedeyatelnosti «Prospekt» Moskva-2006 g. 3. O. Q udratov, T. G’ aniev. Hayotiy faoliyat xavfsizligi. Toshkent. «Mehnat»- 2004. 4. H .E. G’ oipov. Mehnat muhofazasi. Toshkent. «Mehnat»-2000. 5. O’ .R.Boynazarov. Hayot faoliyat xavfsizligi. Ma’ruza matnlari to’plami. Qarshi-2000. 6. G’ .E.YOrmatov. Hayot faoliyat xavfsizligi (Ma’ruza matnlari to’plami), Toshkent-2003

O'xshashlar

Mehnat muhofazasining nazariy asoslari

Xavfsizlik va Sog'liqni Saqlash tizimlari. Rejalashtirish

Mehnat muhofazasining huquqiy tashkiliy asoslari

Ishlab chiqarish sanitariyasi va mehnat gigiyenasi

Yuqori energetik uskunalardan foydalanishda mehnat xavfsizligi