To‘qimachilik sanoatida yangi texnika va texnologiya - To'qimachilik - Referatlar

To‘qimachilik sanoatida yangi texnika va texnologiya

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

124.5 KB

Ko'chirib olish

To’qimachilik sanoatida yangi texnika va texnologiya Reja: 1. O’zbekiston to’qimachilik sanoati mahsulotlari sifat ko’rsatkichlarini jahon talablariga moslash va unda o’z o’rnini mustahkamlash borasidagi vazifalar; 2. To’qimachilik sanoatida yangi texnika va texnologiya.

O’zbekiston Respublikasida sanoat korxonalarini turli yo’nalishlar bo’yicha rivojlantirish bo’yicha keng qamrovli ishlar amalga oshirilmoqda. Xususan,engil sanoat jadal rivojlanmoqda. Ushbu tarmoqda yuqori texnologiyalarga asoslangan qo’shma, xorijiy va xususiy korxonalar tashkil etilib, jahon bozori talablariga javob bera oladigan mahsulotlar tayyorlanmoqda. Engil sanoat korxonalarining respublikada taqsimoti bo’yicha ma’lumotlar 1-jadvalda keltirilgan. Jami yengil sanoat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi korxonalar soni 2813 tani tashkil etib, ulardan «O’zbekyengilsanoat» AJga qarashli korxonalar soni 271 tadir. Ishlab chiqarish turlariga muvofiq korxonalar to’qimachilik mahsulotlari bo’yicha – 984 ta, tabiiy ipak mahsulotlari ishlab chiqarish bo’yicha -142 ta, trikotaj mahsulotlari bo’yicha – 492 ta, tikuvchilik mahsulotlari bo’yicha – 1195 tadan iborat. 1-jadval O’zbekiston yengil sanoat korxonalari va mahsulotarining taqsimoti № Regionlar Shu jumladan, ishlab chiqarish turlari bo’yicha 1 Qoraqalpog’isto n 77 5 10 4 3 60 2 Andijon 394 34 204 13 70 107 3 Buxoro 195 21 115 6 2 72 4 Jizzax 91 2 48 1 3 39 5 Qashqadaryo 177 7 40 4 6 127 6 Navoiy 60 1 11 3 2 44 7 Namangan 288 20 169 23 9 87 Yengil sanoat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi korxonalar soni “O‟zbekengilsanot” DJ kompaniya tarkibidagi korxona lar soni To„qimachilik mahsulotlari Tabiiy ipak mahsulotlari Trikotaj mahsulotlari Тikuv mahsulotlari

8 Samarqand 151 6 57 12 11 71 9 Surxondaryo 94 3 33 2 11 48 10 Sirdaryo 78 7 31 2 5 40 11 Toshkent 210 28 50 2 60 98 12 Fag’ona 376 38 114 55 84 123 13 Xorazm 192 10 20 3 38 131 14 Toshkent shahar 430 89 82 12 188 148 Jami 2813 271 984 142 492 119 5 Yengil sanoat mahsulotlarining eksport hajmi kun sayin oshib bormoqda. “O’zbekyengilsanoat” AJ korxonalarining tarmoqlararo va mahsulot ishlab chiqarish turlari bo’yicha taqsimlanishi: to’qimachilik korxonalari -70%, to’quvtrikotaj korxonalari -20% va ipakchilik korxonalari -10%. Ishlab chiqargan mahsulotlar bo’yicha yigirilgan ip 54-60% ni, to’quv-trikotaj mahsulotlari – 9,8% ni, ip gazlama - 13,30% ni, trikotaj -16,20%, ipak mahsulotlari – 5,30% ni Yengil sanoat korxonalarining mahsulot turlari bo’yicha yillik quvvati quyidagilarni tashkil etadi: yigirilgan ip - 440 ming tonna; mato – 290mln.kv.m; trikotaj matosi – 90 ming tonna; tayyor trikotaj mahsulotlari 255mln. ta; paypoq mahsulotlari – 53,0 mln juftni tashkil etadi. 2014 yilda mahsulot eksporti bir mld. AQSH dollarini tashkil etdi. 45 ta mmlakat bozorlari o’zlashtirildi, jumladan, Braziliya, Italiya,CHexiya, Ispaniya, Kolumbiya, Fillipin, Marokko, Janubiy Afrika Respublikasi. Hozirgi kunda kompaniya korxonalari Evroittifoq, MDH va Osiyo mamlakatlarida korxonaekspotyorlarning dilerlik bo’limlarini tashkil etgan. Kompaniya eksportida eng katta ulushni paxta ipi tashkil etib, u 61%ni, tayyor mahsulotlar 26%ni, ip gazlama 4%ni, trikotaj matolari 5%ni va boshqa mahsulotlar 4%ni tashkil etadi. Kompaniya Koreya Respublikasining Savdo, sanoat va energetika vazirligi hamda Koreyaning sanoat texnologiyalari instituti (KAYTEK) bilan halqaro hamkorlikda ijobiy tajribaga ega. Erishilgan shartnomaga asosan 2016 yili Toshkent shahrida o’quv va tadqiqotlar to’qimachilik Texnoparki qurilishi

boshlanadi. Uning ishga tushishi bilan respublikaning to’qimachilik ishlab chiqarish korxonalari taraqqiyoti uchun ilmiy va texnologik resurslardan to’laroq foydalanish, yangi avlod buyumlarini yaratish hamda kadrlar tayyorlash va mutaxassislar malakasini oshirishni ta‟minlash imkoniyatlari yaratiladi. Kompaniyaning istiqboldagi maqsadlari Evropa ittifoqi, MDX va yaqin sharq mamlakatlari bozorlarida eksport xajmini oshirishdan iboratdir. O’zbekistonda 2019 yilgacha yengil sanoatda rejaga asosan umumiy qiymati bir mlrd. AQSH dollariga teng 80 ta loyiha realizatsiyasi ko’zda tutilgan. Mazkur loyihalarning realizatsiyasi natijasida paxta tolasining 70% mahalliy korxonalarda qayta ishlanib, mamlakatning eksport salohiyati 1,8 marta ortadi. Muhim loyihalar qatorida: Qarshi tumanida “LT Cooperaties UA” kompaniyasi bilan quvvati yiliga 22 ming tonna aralash ip va 5 mln.m.mato ishlab chiqaruvchi to’qimachilik korxonasi; “Indorama Kokand tekstil” xorijiy korxonaning (IV bosqichi) quvvati yiligi 12 ming tonna kompakt ip; Quvvati yiliga 9 ming tonna paxta ipi bo’lgan MCHJ “Bostanlik Plastteks”; Uchqo’rg’on tumanida yiliga 7 ming tanna aralash paxta ipi ishlab chiqaruvchi korxona; Andijon viloyatida “Bobur” OAJ asosida “Nanyang Home textile Co. Ltd”kompaniyasi bilan hamkorlikda yiligi 10 mln. kv.m. mato va 25 mln.dona mahsulot ishlab chiqaruvchi korxona; “Samarqand Evro Aziya” OAJ bazasida 400 ming komplekt yotoq choyshablari va 1,2 mln. dona tayyor mahsulot korxonasi; Xorazmda yiliga 25 mln juft paypoq ishlab chiqaruvchi “Qatqal‟a tekstil” OAJ barpo etilishi rejalashtirilgan. Shunday qilib, ishonch bilan aytish mumkinki, istiqbolli to’qimachilik sanoatining kelajagi bundan ham istiqbolliroqdir. Tarmoq strategiyasini aniqlovchi me’yoriy hujjatlar: O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 4 mart 2015 yildagi «2015-2019 yillar uchun tarkibiy islohotlar, modernizatsiya qilish va ishlab chiqarishni diversifikatsiya chora-tadbirlari dasturi to’g’risida» gi PQ-4707 Qarori ga muvofiq

2015-2019 yillarda ishlabchiqarish sanoatini tarkibiy islohotlar qilish, modernizatsiya va diversifikatsiyalash bo’yicha istiqbolli yo’nalishlar, shu jumladan mahalliy xom ashyoni chuqur qayta ishlashasosida to’qimachilik va charm poyabzal sanoati tovar tarkibini, jahon va mahalliy bozorlarda raqobatbardosh tayyor va yarim mahsulotlarni, xususan, bo’yalgan ip,matolar, ishlov berilgan charm, trikotaj, tikuv, poyabzal va charm mahsulotlarini yaxshilash masalalari belgilandi. • O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010 yil 29 yanvardagi leksiyalaridan kelib chiqqan vazifalar – tarmoqni modernizatsiyalash va yangilashni chuqurlashtirish, investitsiya siyosatini faol olib borish, aholi bandligini t’minlash; • O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010 yil 15 dekabrdagi PQ- 1442sonli qarori - «O’zbekiston Respublikasi sanoatni 2011-2015 yillarda rivojlantirish Dasturi»; • O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010 yil 29 dekabrdagi PQ- 1455sonli qarori – «2011 yilga O’zbekiston Respublikasi Davlat investitsiya Dasturi»; • O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 30 martdagi PQ-1512 sonli qarori – «To’qimachilik sanoati korxonalarini jadal rivojlantirishni rag’batlantirish bo’yicha qo’shimcha choralar to’g’risida». • Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash uchun ahamiyatli loyihalar. Ichki bozor uchun ishlab chiqarilgan mahsulotlarni aholiga etkazib berish va aholi talabini o’rganish maqsadida 70 dan ortiq firma do’konlari tashkil etilgan. Yuqorida keltirilgan vazifalarni bajarish uchun hamma shart sharoitlar muhayyo etilgan. Paxta tolasi sifat jihatdan eng injiq haridorlarni qondirmoqda. Buni har yili o’tkazilayotga paxta va tekstil yarmarkasi namoyish etmoqda. Tolaning sifati yuqoriligi undan ishlab chiqariladigan ip va tayyor mahsulotlar sifatini ham ta‟minlashi muqarrar. To’qimachilik korxonalarida etakchi mashinasozlik firmalarining texnologik mashinalari o’rnatilishi mahsulot sifatini jahon

andozalarida bo’lishini ta’minlamoqda. Shunga qaramay jahon bozoridagi o’rniga ega bo’lishi uchun mahsulot o’z imidjiga ega bo’lishini ta‟minlash lozim. Shuning uchun yuqori sifatli toladan sifati yuqori, raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarish uchun tegishli izlanishlar o’tkazish lozim. O’zbekistonlik olimlar ham dunyoda to’qimachilik sanoati bo’yicha olib borilayotgan tadqiqotlar yo’nalishidagi izlanishlarni bajarib, eng takomillashgan texnologiak mashinalarning rezervlaridan foydalanib, ularda tayyorlanayotgan mahsulotlarning raqobatbardoshligini oshirish ustida qator ishlarni bajarmoqdalar. Halqali va pnevmomexanik ip yigirishda mashina ishchi parametrlaridan oqilona foydalanib, sifat kategoriyasini oshirishga muvaffaq bo’lmoqdalar. To’qimachilik sanoati taraqqiyotining asosiy yo’nalishlari shulardan iborat. To‘qimachilik sanoatida yangi texnika va texnologiya To’qimachilik sanoatining taraqqiyoti quyidagi yo’nalishlarda amalga oshirilishi belgilangan. Paxta tolasini qayta ishlash hajmini 70% ga etkazish; • Mavjud korxonalarni madernizatsiyalash va qayta jihozlash; • Yangi yuqori texnologiyali korxonalarni yaratish; • Ichki bozorni iste‟mol buyumlari bilan to’ldirish; • Korxonalarning eksport potensialini oshirish; • Yangi ish o’rinlarini yaratish; • Xodimlarni tayyorlash va qayta tayyorlash; • To’qimachilik mashinasozligini qayta tiklash. Birinchi vazifa, ya‟ni paxta tolasini qayta ishlash xajmini oshirish borasida keng qamrovli ishlar olib borilmoqda. Paxta tolasini sotish hajmi yildan yilga kamayib, uni qayta ishlash hajmi oshib bormoqda. Yaqin kelajakda (2019 yilda) paxta tolasini qayta ishlash hajmi 70 % ga etkazilishi rejalashtirilgan. Bunday ulkan vazifani amalga oshirish uchun yangi korxonalar ishga tushiriladi, mavjud korxonalarning bir qismi modernizatsiya qilinadi va qolganlarini modernizatsiya qilish ishlari davom ettirilib, korxonalar qayta jihozlanmoqda. Asosiy maqsad ishlab chiqariladigan tayyor mahsulotning raqobatbardoshligini ta’minlash hamda

jahon bozorida egallayotgan o’rnini mustahkamlashdan iborat. Shuni ta‟kidlash kerakki, mustaqillikning dastlabki yillarida to’qimachilik korxonalarida, xususan yigirish korxonalarining ayrimlarida qisman avval ishlatilgan mashinalar o’rnatilgan bo’lsa, keyinchalik bu holatga barham berilib, jihozlarning faqat eng so’nggi rusumdagilari keltirilib o’rnatilildi. Natijada misli ko’rilmagan yutuqlarga erishilmoqda. To’qimachilik sanoati rivojlanishida alohida e’tibor mahsulot assortimentiga qaratilmoqda. Masalan, “Asakatekstil” MCHJda quvvati 3000 tonna bo’lgan bo’yalgan ip ishlab chiqaruvchi korxona, “Medex Textile” xorijiy korxonada yiliga 2000 tn paxta va poliester aralash ip olish, “Osborn tekstil” MCHJ xorijiy korxonada yiliga 3500tn melanj ip, “Uztex Shovot” qo’shma korxonasida esa kompakt ip tayyorlash o’zlashtirildi. Mazkur korxonalar etakchi firmalarning ilg’or texnika va texnologiyalari bilan jihozlanganligi tufayli raqobatbardosh eksportbop mahsulotlar ishlab chiqarishga muvaffaq bo’lmoqdalar. 2019 yilgacha quyidagi yigirish korxonalarining ishga tushirilishi bilan respublikaning eksport salohiyati yanada oshishi rejalashtirilgan. Qarshi tumanida “LT Cooperaties UA” kompaniyasi bilan quvvati yiliga 22 ming tonna aralash ip va 5 mln.m.mato ishlab chiqaruvchi to’qimachilik korxonasi; “Indorama Kokand tekstil” xorijiy korxonaning (IV bosqichi) yiliga 12 ming tonna kompakt ip; Quvvati yiliga 9 ming tonna paxta ipi bo’lgan MCHJ “Bostanlik Plastteks”; Uchqo’rg’on tumanida yiliga 7 ming tanna aralash paxta ipi ishlab chiqaruvchi korxona kabilar eng so’nggi to’qimachilik texnika va texnologiyasi bilan jihozlangan ishlab chiqarish korxonalari bo’lishi bilan ajralib turishi muqarrar.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 4 mart 2015 yildagi «2015-2019 yillar uchun tarkibiy islohotlar, modernizatsiya qilish va ishlab chiqarishni diversifikatsiya chora-tadbirlari dasturi to’g’risida» gi PQ-4707 Qarori; 2. www.rieter.com, mashina pasportlari; 3. www.truetzschler.com , mashina pasportlari; 4. www.zinser.com , mashina pasportlari

O'xshashlar

To‘qimachilik sanoatining tarmoqlari va rivojlanishi

Dunyo miqyosida to‘qimachilik xom ashyosini ishlab chiqarish va iste’mol qilish

Paxtani dastlabki ishlash va yigirishning texnika texnologiyasi

Xоrijiy davlatlarda quritish uskunalarining texnika va texnоlоgiyalari

Buxoro muhandislik-texnologiya instituti to’g’risida ma’lumot