To‘qimachilik sanoatining tarmoqlari va rivojlanishi - To'qimachilik - Referatlar

To‘qimachilik sanoatining tarmoqlari va rivojlanishi

Yuklangan vaqt:

26.08.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

20.763671875 KB

Ko'chirib olish

To‘qimachilik sanoatining tarmoqlari va rivojlanishi Reja: 1. Toshkent to’qimachilik va engil sanoat instituti. 2. «Ipak texnologiyasi» kafedrasi. 3. Tabiiy ipakni olinish tarixi. 4. Respublikamizda ipakchilik korxonalarining tashkil topishi.

Toshkent to’qimachilik va engil sanoat instituti hukumat qaroriga asosan 1932 yil tashkil topgan. Institut tashkil topgan davrdan boshlab Vatanimiz- O’zbekiston uchun va boshqa paxta etishtiruvchi qo’shni mamlakatlar uchun malakali mutaxassislarni, shu jumladan Osiyo, Afrika, Lotin Amerikasidagi 24 ta rivojlanayotgan mamlakatlar uchun 500 dan ziyod mutaxassislarni tayyorlab berdi. Shular qatorida Sharqiy Evropa mamlakatlaridan kelgan yoshlar ham o’zlari uchun zarur sohalar bo’yicha ta’lim oldilar. Muhandis-mutaxassislarni tayorlashda amalga oshirilgan tadbirlar atoqli pedagog olimlar, akademiklar M.A. Hojinova, M.T. O’rozboey, X.X. Usmonxo’jaev, U.O. Oripov, X.U. Usmonov, O’zbekiston Fanlar akademiyasining muxbir a’zosi B.A. Levkovich, professorlardan G.I. Miroshnichenko, K.M. Mansurov, G’.J. Jabborov, Sh.R. Marasulov, M.M. Muxamedov va boshqalarning jo’shqin va samarali faoliyatlari bilan bog’liq bo’ldi. Institut rektori lavozimida A.Rahmatullaev 1932-1935 yillar, F.S. Kungursova 1936-1941 yillar, N.I. Trueysev 1942-1944 yillar, S.N. Nusratov 1944-1945 yillar, A.K. Inoyatov 1945-1951 yillar, Z.A. Abdullaev 1951-1957 yillar, M.A. Xodjinova 1957-1973 yillar, T.R. Rashidov 1973-1979 yillar, B.F. Qodirov 19791987 yillar, M.F. Ahmedov 1987-1990 yillar, X.A. Alimova 1990- 2005 yillar, A.P. Parpiev 2005-2006 yillar, Q. Jumaniyazov 2006-2015 yillar, v.v.b. R.X.Maqsudov 2015-2016 yillari faoliyat yuritganlar. 2016-2018 yillar S.Z.Yunusov, 2018 yildan v.v.b. B.Onorboev institut rektori lavozimida ishlab kelmoqda. Institutda o’qishni tamomlab ketgan mutaxassislarning ko’pchiligi mamlakatimiz iqtisodiyotining tegishli sohalari korxonalarida turli lavozimlarida – bosh muhandis, korxona rahbarlari, tuman, viloyat, respublika miqiyosidagi tashkilotlarning rahbarlik lavozimlarida faoliyat ko’rsatmoqdalar. Mustaqillik yillarida institutning o’quv – ilmiy va amaliy asosini mustahkamlash uchun 6 mln. AQSh dollariga teng investisiya olib kelindi. Bular jumlasiga Evropa Ittifoqi Komissiyasining Tasis-Tempus dasturidagi 415 ming

AQSh dollari; Germaniyaning «Xaydelberg» firmasi bilan hamkorlikdagi 500 ming doych-markaga teng matbaa-qo’shma o’quv markazi; Yaponiya Hukumatining 4 mln. AQSh dollarga teng beg’araz yordam granti orqali keltirilgan eng zamonaviy dastgohlar, SENTEX sertifikasiya asbob-uskunalari, 70 ming AQSH dollariga teng Koriyaning homiyligi ostida Xitoyning Yujin Krevis kompaniyasining pilla chuvish dastgohlari va boshqalar kiradi. «Ipak texnologiyasi» kafedrasi -1932 yildan boshlab pillakashlik, ipak eshish va yigirish texnologiyalarini mukammal egallagan ipak texnologiyasi bo’yicha muhandislarni tayyorlab kelgan. Kafedraga tabiiy ipak sohasining asoschilari, atoqli olimlar, professorlar P.A. Osipov 1932-1938, 1940-1942, 1945-1958 yillarda, A.N. Chernomirdin 19381940 yillar, G.N. Kukin 1942-1945 yillar, S.S. Ibrohimov1958-1968 yillar, E.B. Rubinov 1968-1973 yillar, M.M. Muhamedov 1973-1995 yillar, X.A. Alimova 1995-2004 yillar, A.E.Gulamov 2004-2014 yillari mudirlik qildilar. 2014- 2018 yillardan « Ipak va yigirish texnologiyasi » kafedrasining SH.R.Fayzullaev boshqarib kelgan, 2018 yil 17 apreldan boshlab yana «Ipak texnologiyasi » kafedrasi tashkil etilib J.A.Axmedov boshqarib kelmoqda. Kafedraning o’quv-moddiy bazasini rivojlantirishda, ilmiy pedagogik kadrlar, o’quv-uslubiy adabiyotlar bilan ta’minlashda Moskva Universiteti professorlari V.I. Linde, V.A. Usenko, shuningdek, E.B. Rubinov, M.M. Muhamedov, X.A. Alimova, K. M. Yuldoshbekova, SH.A. Qodirov, E.Z. Burnashev, A.E. Gulamov, N.M. Islambekovalarning salmoqli hissalarini alohida ta’kidlash lozim. Kafedrada Yaponiya Hukumatining Granti asosida pilla chuvish, qo’shibeshish, qayta o’rash, buramlarni mustahkamlash zamonaviy dastgohlari, ipak sifatini aniqlaydigan barcha turdagi jihozlar keltirilib o’rnatilib ishga tushirilgan. Bundan tashqari Koriya davlatining granti evaziga Xitoy xalq Respublikasining Yujin Kreves LTD kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan DZFZ 36 elekt bug’ generatori mini bug’lash mashinasi, chuvish va qayta o’rash

dastgohlarini ishlashi uchun bug’ bilan ta’minlab beradi. FY 522 pillalarni vakuum bug’lash va pishirish apparatida pillalarni pishirish bilan bir qatorda chuvish dastgohida charxga yig’ib olingan xom ipakni emulsiyalash uchun ham ishlatiladi. FY2008 pill а chuvish а vt о m а ti. FY518 mini xom ipakni qayta o’rash dastgohi chuvish dastgohidan tushirib olingan charxdagi xom ipakni standart charxga yig’ib olish uchun mo’ljallangan dastgohlar o’rnatilib ishga tushirilgan. Ip а kning go’z а lligi, t а n а g а r о h а tb ах shligini ch е g а r а si yo’q, uning q а dimiy t а ri х i b е p о yon bo’lib, ins о nl а rning qiziqishi q а dim z а m о nl а rg а b о rib t а q а l а di. M а ’lumki, t а biiy ip а k s а n оа t yoki uy sh а r о itid а b о qil а dig а n tut d а r ах ti b а rgl а ri bil а n о ziql а nuvchi, tut ip а k qurtl а ri o’r а g а n pill а d а n о linib, ul а rning h а r birid а pill а ipning uzunligi 1200-1800m g а ch а bo’l а di. Ip а k pill а ni issiq suvd а s е ritsin m о dd а sini yumsh а tish yo’li bil а n chuvib о lin а di. Bu j а r а yon er а mizd а n а vv а lgii III ming yillikd а Х it о y imp е r а t о ri Hu а ng Ti (Huang-Ti) ining turmush o’rt о g’i Hsi Lingg (Hsi-Ling) t о m о nid а n t а s о dif а n k а shf etilg а n. U b о g’d а tut d а r ах tining о stid а ch о y ichib o’tirg а nid а uning issiq ch о yig а d а r ах td а n pill а tush а di v а bir о zd а n so’ng uning piyol а d а uzun ip а k ipl а ri p а yd о bo’l а di. Shund а y qilib ip а k qurti pill а sid а n ip о lish er а mizd а n а vv а lgi 2677-2597 yilll а rd а k а shf etilg а n. Ip а kd а n tikilg а n kiyiml а rni b а yr а m t а nt а n а l а rid а , to’y m а r о siml а rid а , ch а q а l о q tug’ilg а nd а , ха lq v а diniy b а yr а ml а rd а v а h а tt о urush v а qtl а rid а Yap о niya о fits е rl а ri ichki kiyim (bit riv о jl а nm а ydi) sif а tid а kiyg а nl а r. Ip а kchilik s а n оа tining а s о siy m а hsul о tl а ri: а ) tut ip а k qurtining pill а si; b) pill а d а n о ling а n хо m ip а k (1,22; 1,56; 2,33; 3,23; 4,65 t е ks yo’g’ о nlikd а gi а ss о rtim е ntl а ri); v) eshilg а n ip а k ipl а ri (j а rr о hlik, tikuv ipl а ri); g) sh а kld о r ip а k ipl а r; d) yigirilg а n ip а k ipl а ri (ip а kni t о l а li chiqindil а rid а n, uni q а yt а ishl а sh k о r хо n а l а rid а ishl а b chiqil а di); о ) m ах sus s о h а l а r (el е ktr о t ех nik а , h а rbiy, k о sm о s, p а r а shyut v а tibbiyot)

uchun t а yyorl а ng а n ip а k ipl а r bo’lib, ist е ’m о lchil а r t а l а big а ko’r а m а ’lum miqd о rd а ishl а b chiq а ril а di. Pill а v а ip а k ishl а b chiq а rish, uni q а yt а ishl а sh O’rt а О siyo ха lql а rining q а dimiy а n’ а n а viy milliy hun а rm а ndchiligi bo’lib, O’zb е kist о nd а ip а kchilik s а n оа ti q а dim z а m о n t а ri х ig а eg а bo’lib, а d а biy-ilmiy m а nb а l а rg а q а r а g а nd а 1,52,0 ming yilg а е tib b о rib, х usus а n m а ml а k а t hududid а F а rg’ о n а v о diysi, Z а r а fsh о n v о h а sid а k е ng riv о jl а ng а n. O’rt а а sr d а vrid а t а biiy ip а kd а n хо n а d о nl а rd а , ya’ni qo’l d а stg о hl а rid а ip а k m а t о l а ri to’qilg а n. M а rk а ziy О siyod а ishl а b chiq а rilg а n ip а k m а t о l а rining m а vq е i Hindist о n, Misr v а Er о n, Е vr о p а m а ml а k а tl а rid а yuks а k b а h о l а ng а n. Uz о q o’tmishd а M а rg’il о n, N а m а ng а n, Qo’q о n, S а m а rq а nd, Bu хо r о sh аха rl а ri ip а k m а hsul о tl а rini ichki v а t а shqi b о z о rg а ishl а b chiq а rishd а а s о siy m а rk а zl а rd а n biri bo’lg а n. ХХ а srning b о shl а rid а O’zb е kist о nning h о zirgi х ududid а m а ’lum miqd о rd а pill а е tishtirishlishig а q а r а m а sd а n s а n оа t ko’rinishid а gi ip а kchilik k о r хо n а l а ri bo’lm а g а n. Pill а l а rning а s о siy qismi Fr а ntsiya, It а liyag а о lib k е tilib, u е rd а ip а k ipi v а ip а k m а t о l а ri to’qilib yan а M а rk а ziy О siyog а s о tish uchun о lib k е ling а n, bir qismi es а х un а rm а ndchilik yo’li bil а n pill а d а n chuvib о ling а n, eshilg а n, m а t о to’qilg а n v а p а rd о z b е rilg а n. Bul а r а s о s а n s о dd а m о sl а m а l а rni qo’ll а sh х is о big а b а j а rilg а n. O’sh а d а vrd а F а rg’ о n а vil о yatid а 501 t а kichik hun а rm а ndchilik k о r хо n а l а ri his о bg а о ling а n bo’lib, ul а rd а 1508 t а ishchi f ао liyat ko’rs а tg а n. K е yinch а lik diyorimizd а pill а е tishtirishni j а d а llik bil а n riv о jl а nishi yurtimizd а pill а ni q а yt а ishl а shni s а n оа t usulig а o’tishg а s а b а b bo’l а di. 1919 yild а O’rt а О siyod а ip а kchilik s а n оа tini t а shkil qilish uchun «Turk ip а k» so’ngr а «O’rt а О siyo ip а gi» hiss а d о rlik j а miyati t а shkil qilindi. Bu j а m оа urug’chilik z а v о dl а ri, ip а k qurtining о zuq а m а nb а si tutchilikni riv о jl а ntirishd а h а md а O’zb е kist о nd а pill а k а shlik k о r хо n а l а rini qurib ishg а tushirishg а k а tt а hiss а qo’shdi. 1921 yild а 38 t а m еха nik d а stg о hg а eg а bo’lg а n F а rg’ о n а pill а k а shlik (pill а d а n ip а k chuvish) k о r хо n а si qurilib ishg а tushirildi. Х uddi shund а y

k о r хо n а l а r 1927 yild а S а m а rq а nd, 1928 yild а Bu хо r о , so’ngr а M а rg’il о n sh а h а rl а rid а ishg а tushirildi. 1959 yild а T о shk е nt pill а k а shlik f а brik а si k е yinch а lik 80-yill а rd а Urg а nch, Sh ах ris а bz, N а m а ng а n, Bul о qb о shi k о r хо n а l а ri ishg а tushdi. Ip а k ishl а b chiq а rish k о r хо n а l а rining quvv а ti 2,5 ming t о nn а g а е tdi.

Nazorat savollari. 1. Toshkent to’qimachilik va engil sanoat instituti qachon tashkil topgan? 2. «Ipak texnologiyasi» kafedrasi qachon tashkil etilgan va soha rivojiga kimlaro’z hissalarini qo’shdilar? 3. Ipakni olinish tarixi to’g’risida nimalarni bilasiz? 4. Yurtimizda ipakchilik tarixi va rivojlanishi to’g’risida nimalarni bilasiz? 5. Mexanik dastgohlar bilan jihozlangan ilk pillakashlik korxonalari qaerda vanechanchi yillari barpo etilgan? 6. Ip а kchilik s а n оа tining а s о siy m а hsul о tl а ri nima? 7. Pill а ipining uzunligi qancha bo’l а di?

Adabiyotlar. 1. To’qimachi mutaxassislar maskani. Toshkent – 2002 yil. 2. M.M. Muxamedov. Ipak yo’li. 1999. 3. Bagovutdinov N.G., Butenko G.V. va boshqalar. Pillachilar uchun qo’llanma.Toshkent.: «O’qituvchi», 1984. 4. E.B. Rubinov «Texnologiya shelka» M. Legpishprom. 1981g. 5. E.B. Rubinov, M.M. Muxamedov, А.X. Osipova, I.Z. Burnashev. «Spravochnik po shelkos ы ryu i kokonomotaniyu» M. Legprombitizdat 1986g. 6. http://www.russian-food.spb.ru/ 7. www. Ziyo N et, http://www.samjackson.com ., ht tp://www.cotton.com . 8. www. titli uz.

O'xshashlar

Mustaqillik yillarida O’zbekiston to’qimachilik sanoatining rivojlanishi

Tikuvchilik sanoatining umumiy tavsifnomasi, persektiv rivojlanishi

To‘qimachilik sanoatida yangi texnika va texnologiya

Dunyo miqyosida to‘qimachilik xom ashyosini ishlab chiqarish va iste’mol qilish

O’zbekiston da eksport salohiyatining yuksalishida to’qimachilik sanoatining o’rni