Тилни урганилаётган мамлакатларда таълим тизими - Tilshunoslik - Referatlar

Тилни урганилаётган мамлакатларда таълим тизими

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

63 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Тилни ўрганилаётган мамлакатларда таълим тизими Режа: 1. Америка қўшма штатларидаги таълим тизими таркиби. 2. Францияда таълимнинг амалга оширилиши. 3. Германияда мактаб ва олий таълими.

Америка қўшма штатларидаги таълим тизими таркиби. Мамлакат таълим тизимининг тузилиши қуйидагича: - болалар 3 ёшдан беш ёшгача тарбияланадиган мактабгача тарбия муассасалари; - 1-8 синфларгача бўлган бошлангич мактаблар (бундай мактабларда болалар 6 ёшдан 13 ёшгача ўқийдилар); - 9-12 синфлардан иборат ўрта мактаблар (бу мактаблар 14-17 ёшгача бўлган болалар таълим оладилар) у қуйи ва юқори босқичдан иборат. АҚШда навбатдаги таълим босқичи олий таълим бўлиб, у 2 ёки 4 йил ўқитиладиган коллеж хамда дорилфунунларда амалага оширилади. Сўнги босқич дорилфунулар ва бошқа олий ўқув юртлари таркибида ташкил этилган аспирантура ёки докторантуралардир. АҚШ да мажбурий таълим 16 ёшгача амал қилади. Шуниси диққатга сазоворки, АҚШ мактабларининг битирувчи синф ўқувчиларидан ташқари барча ўқувчилар таътиллар пайтида асосан иш билан банд бўладилар. АҚШ мактабларида ўқув йили 180 кун. 1 соат дарс 45-50 минут. Америка бой мамлакат лекин бу мамлакатда болалар 3 ёшга тўлгунларича оналарига турли моддий имтиёзлар бериш кўзда тутилмаган. Фарзандларга қараб уйда ўтирадими ёки энага ёллаб ишга тушадиларми, бу оналарнинг иши. БОШЛАНгИЧ МАКТАБ Бошлангич мактабларнинг асосий вазифаси 6 ёшдан 15 ёшгача бўлган болаларга тўла қонли билим таълим бериш умуминсоний, ахлоқий хислатларга эга бўлиб шаклланиши таъминлашдан иборатдир. Бошлангич синфларда ўқитиладиган ўқув предметлари ва дастурилари болаларнинг ёши мухитига мослашган бўлиб, улар ўқувчиларнинг умумсаводхонлигини таъминлаб беришдан ташқари маълум даражада касб йўналишига хам эга бўлади. 2

Синфдан – синфга кўчириш ўқувчининг ёзуви, ўқиш тезлиги, хуснихати, арифметика, тарих, география, мусиқа ва санъат каби предметларни бошлангич синф дастури хамда дарсликлари доирасида қандай ўзлаштириб олганлигига қараб белгиланади. ЎРТА МАКТАБ АҚШ да тўлақонлик ўрта мактаб сирасига 10-11-12 синфлар киради. 7,8,9-синфларини аксарият холда қуйи ўрта мактаб деб хам юритилади. Қуйи ўрта мактаб курсини муваффақиятли ўтаганлар юқори босқичга тўлақонли ўрта мактабга қабул қилинадилар. Маълум даражада 9-синфни битирган юқори ўрта мактабларга танлов йўли билан қабул қилинадилар. Лекин юқори ўрта мактаблар ўқувчиларнинг билимига қараб табақалаштирилади. Америкалик ёшларнинг ёшларнинг кўпчилиги ўрта мактабларни тугатгач, тегишли диплом ва махсус курсларни битирганликларини исботловчи хужжатлар оладилар. Ўқувчилар одатда маълум бир синфни, курс ёки мактабни якунлашда тест синовларига жалб этиладилар. Ўқувчилар билими қуйидагича бахоланади. А – 95 –100 балл; Б – 85 – 92 балл; С – 71- 80 балл; Д – 65 – 70 балл; Г – 0-64 балл (қониқарсиз). Тест натижаларига кўра қониқарсиз бахоланган ўқувчилар йил давомида маълум вақт ўтказиб синовдан қайта ўтказиладилар. АҚШ ўрта мактаблари ўз ўқувчиларига уч йўналишда: академик, касбкор, умумий йўналишларда билим берадилар. Айни пайтда ўқувчиларга тўрт йўналишда хунар, касбкор асосларини бериб борилади. Олий таълим АҚШ олий таълим тўрт асосий босқичда амалга оширилади: 3

Кичик мутахассис, бакалавр, магистр, доктор. Олий таълимдаги босқичлар ўз олдига қўйган мақсади ва ўқув дастурлари жихатидан бир- биридан қатъий чегараланган. Биринчи босқич гарчи АҚШ олий таълим босқичи деб юритилсада, уларни вазифасига кўра биздаги махсус ўрта ўқув юртларига тенглаштириш мумкин. Бу босқич 2 йиллик коллеж шаклида амалга оширилиб, битирувчиларнинг 3г2 қисми 4 йиллик коллежларнинг 3- курсига қабул қилинадилар. Қолган бир қисми эса кичик мутахассис гувохномасини олади. 2 йиллик коллежларнинг 87% давлат ихтиёрида, қолган 13 % эса хусусийдир. ФРАНЦИЯДА ТАЪЛИМНИНГ АМАЛГА ОШИРИЛИШИ. Францияда таълимнинг асосий мақсади шахснинг хар томонлама камол топишини таъминлаш, уни мустақил фаолиятга тайёрлаш бозор муносабатлари шароитида ўқувчиларни тадбиркорликка, иш билармонлик ва омилкорликка ўргатиш, шунга яраша касбкорга эга қилишдан иборатдир. Мамлакатда мактаблар давлат, хусусий, оралиқ мактабларига бўлинади. Ўқитиладиган предметлар ичидаги француз тили ва адабиёти, ўқиш ва ёзиш алохида ахамиятга молик бўлиб, уларга ажратилган вақт, дарс: таркибининг 30%ни ташкил этади. Умуман таркибидаги 45 % дарслар гуманитар тарзда, қолганлари табиий фанлардир. Синфларнинг ўртача хафталик дарслари 26 соатдан иборат, дарсларнинг давомийлиги эса 60 минут синфлардаги болаларнинг сони 35-40, ўқув йили 5 чоракка бўлинади. Бошлангич синфлардаги ўқиш эрталабки ва тушдан кейинги қисмларга бўлинади. Эрталаб ўқувчилар она тилидан, тушдан кейин эса математикадан ва бошқа фанлардан сабоқ оладилар. Франция мактабларида она тили ва адабиёти ва математика баъзи предметлари, тарих, география, мехнат таълими, жисмоний тарбия предметлари эса ривожлантирувчи предметлар хисобланади. Бошлангич таълим 4

Францияда бошлангич таълим мактабларда 6 ёшдан 11 ёшгача бўлган болалар жалб этадилар. Бошлангич мактаблар фуқароларининг қандай миллатга, мамлакат фуқаролигига мансуб бўлишидан қатъий назар мажбурий ва бепулдир. Бошлангич мактаб қўйиладиган асосий талаб ўқувчиларга ифодали ўқиш, ёзиш, хисоблаш малакасини беришдан иборатдир. Ўрта таълим. Ўқувчилар 11 ёшда бошлангич мактабни тугаллаб, ўрта мактабга ўтадилар. Ўрта таълим эса коллежлар ва лицейларда амалга оширилади. Ўрта таълим 2 босқичда берилади. 1-босқич (11 ёшдан 15 ёшгача) 4 йил бўлиб энг кичик синф 6-синф, 5,4 ўрта 3-синф эса катта синф деб юритилади. Демак, синфларни рақамлаш юқоридан пастга қараб амалга оширилади. Шундай қилиб 6,5-синфлар умуммий ўрта таълим беради: 4-3 синфларда ўқувчиларга қобилияти ва мойиллигига қараб билим берилади. Ўқувчилар умумий таълим ва техник лицейларни тугатганларидан сўнг бакалавр унвони ва диплом учун имтихон топширади. Ана шундай дипломларга эга бўлганларгина олий ўқув юртларига кириш хуқуқини қўлга киритадилар. ГЕРМАНИЯДА МАКТАБ ВА ОЛИЙ ТАЪЛИМИ. Яқинда “Немис халқаро ривожланиш фонди” таклифига мувофиқ бир гурух педагог олимлар, мутахассислар таълим бошқарув ходимлари Германияда бўлдилар. Улар Ўзбекистон учун махсус тайёрланган “Таълим тизимида қиёсий тахлил, бозор иқтисодиётига ўтиш жараёнида таълимда юз берадиган ўзгаришлар” мавзуида ўтказилган семинарда иштирок этдилар. Хамда шу мамлакат таълим тизимларини ўрганиб қайтдилар. Мактаб таълими. Мажбурий таълим 6 ёшдан 18 ёшгача бўлган болаларга тегишли яъни бу жараён 12 йил давом этади. Бундан 9 йиллик мактабда тўла хафталик 5

ўқишни битиради, кейин хунар техника билим юртида тўла бўлмаган хафталик ўқишида ўқийди ўқиш давлат мактабларида текин. Мактаб ўқувчиларига ўқув қўлланмаси асосан дарсликлар текин таъминланади. Бошлангич мактаб ўқиш 6 ёшдан бошланади ва 4 йил давом этади. Шуни такидлаб ўтиш керакки дастлаб 2 йил ўқиш давомида болаларга бахо қўйилмайди, уларга умумий характеристика бериш билан кифояланади. Бошлангич мактабда тўла 4 йиллик ўқишдан кейин ўқувчилар йўналиш босқичидаги мактабга ўтади. Бу ерда 5-6 синфлар босқичидаги йўналиш мактаб типига боглиқ ёки боглиқ бўлмаган холда махсус дастур асосида ўқитилади, бунда болаларнинг ота-оналари мактаб типини танлаш ёки ўзгартириш имкониятига эга бўладилар. Хунар техника таълими Хунар таълими Германия таълим тизимида мухим ахамиятга эга,бунинг сабаби, Германиядаги юқори малакали ишчиларга бўлган талабнинг кучлилигидир. Юқори малака – инсонинг жамиятда мустахкам ва ишончли ўрин эгаллашни таъминлайди, унга мехнат бозори талаблари ўзгарган тақдирда хам ишга жойлашиш имкониятларини яратади. “Дуаль” тизимидаги хунар таълимнинг мазмуни умумлашган холда фидирал тавсияномаларда кўрсатиб ўтилади. Биринчи йил давомида асосий хунар таълими берилади. Бунга ўқитилаётган касбга тааълуқли махсус фанлардан назарий асослар берилиб йирик корхоналарда амалий машгулотлар ўтказилади. Иккинчи йил давомида махсус хунар таълими берилади. Ўқиш хунар мактаб ва ишлаб чиқариш таълими режасига биноан босқичма-босқич олиб борилади. Учинчи йилдан сўнг битирув имтихонлари қабул қилинади. Имтихонлар асосан махсус комиссия томонидан қабул қилинади. Имтихондан ўтган махсус касб-хунар эгаллаганлигини тасдиқловчи диплом берилади. Олий таълим тизимида университетлар ва уларга тенглаштирилган олий ўқув юртлари энг ишончли таянч ролини ўйнайди. Бу олий ўқув юртларида 6

ўқиш диплом олиш, магистр унвонини олиш ёки давлат имтихонларини топшириш билан тугалланади. Шундан кейин ўқишни давом эттириб, докторлик даражасини олиш учун имтихон топширилади. 7

Адабиётлар: 1. Тили ўрганилаётган мамлакатлар щақидаги географик, сиёсий-маданий расмлар ва плакатлар. 2. Ўрта мактабда чет тили ўқитишнинг умумий методикаси А.А.Миролюбов, И.В.Ращмонов, В.С.Цутлин тахрири остида М.Просвешение 1967. 199-248 б. 3. Н.И.Гез, М.В.Ляковицская, А.А.Миролюбов. Методика обучения иностраннўм язўкам в средней школе. 4. www . ziyonet . uz 8

O'xshashlar

Она тили таълими мазмунини янгилаш муаммоси

Таржимада услубий тилни хис этиш куникмалари бадиий таржимада шакл ва мазмун бирлиги

Урта ва олий мактаб чет тил таълимида изчилликни таъминлаш технологияси

Урта мактаб инглиз тили курсида фонетика ни урганиш масалалари

Чет тили таълимида давлат таълим стандартлари