Milliy istiqlol g’oyasining bosh maqsadi – ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot qurish - Tilshunoslik - Referatlar

Milliy istiqlol g’oyasining bosh maqsadi – ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot qurish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

53.5 KB

Ko'chirib olish

Milliy istiqlol g’oyasining bosh maqsadi – ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot qurish Reja: 1. Ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot qurish g’oyasining negizlari 2. Milliy g’oya erkin va farovon hayot qurish sifatida 3. O`rta ijtimoiy qatlamning shakllanishi va farovon hayot qurishning o`zaro aloqadorligi 4. erkinlik va taraqqiyot g’oyalarining mushtarakligi. 5. Jamiyat barqarorligi erkin va farovon hayot qurish omili.

1. Ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot qurish g’oyasining negizlari Xalqning asrlar davomida ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot orzusida yashab keldi. Bu g’oya xalqimizni o`z mustaqilligidan judo bo`lgan davrlarda ham tark etmadi. Bugungi kunda O`zbekiston xalqining milliy taraqqiyot yo`lidan asosiy maqsadi-ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot barpo etish bo`lib, bu hoya millatimizning azaliy orzu-umidlarini, intilishlarini, bunyodkorlik faoliyatining ma`no-mazmunini ifodalaydi. Moddiy olamda inson muayyan makonda tug’iladi va hayot kechiradi,shaxs sifatida shakllanadi. Ana shu makon unga vatan sanaladi. Dilida vatan tuyhusi shakllanmagan, kindik qoni to`kilgan zaminga mehr tuyg’usi jo`sh urmagan kishini chinakkam inson deb bo`lmaydi. Shu bilan birga inson baxt-saodat uchun tug’iladi. U ana shu baxt-saodatga o`zi tug’ilib o`sayotgan vatanida erishmoqni orzu qiladi. Bu unga o`z baxt-saodatini yurt rivoji, uning ozod va obodligi bilan uyg’un kurishni anglatadi. “Ozod vatan”, “obod vatan”, “erkin va farovon hayot” tushunchalari shu jihatdan o`ziga xos ma`no va maxmun kasb etadi. Ozod vatan – o`z taqdirini o`zi hal etish huquqini to`la ruyobga chiqara olgan millatning yashash makoni bo`lib jaxon hamjamiyatida o`z o`rniga,nufo`ziga va mavqiega ega bo`lgan mamlakatdir. Obod vatan – fuqoralari erkin va ozod, yaratuvchilik faoliyati bilan band bo`lgan, tula ijtimoiy – siyosiy xavfsizlikda farovon hayot qurish ishtiyoqida yashayotgan hududdir. erkin va farovon hayot – odamlarning yuqori darajadagi moddiy va ma`naviy ne`matlarga erkin tarzda, o`zlarining bor qobiliyatlari va imkoniyatlari evaziga erishishdir. Prezident Islom Karimov milliy va umum insoniy qadriyatlarga tayangan holda ozod va obod vatan, demokratik jamiyat qurish jarayoniga davlat siyosati darajasida e`tibor qarayotganligi ham shundan. Zero, mamlakatimizda farovon, ilg’or jamiyat barpo etish- maqsad, amalga oshirilayotgan islohotlar – vositabo`lib, jamiyatimizda hukm surayotgan ijtimoiy – siyosiy barqarorlik, o`z navbatida, islohotlar uchun shart-sharoitdir.

2. Milliy g’oya erkin va farovon hayot qurish omili sifatida Mamlakatimizda demokratik institutlar va fuqorolik jamiyat asoslarining shakllanishi haqida fikr yuritar ekan, Prezident Islom Karimov jamiyatning demokratlashuvini uzoq muddatli jarayon sifatida baholaydi, demokratiya g’oyalarini shunchaki bayon qilish, yuqoridan tushirish bilan uni odamlarimiz hayotiga singdirib bo`lmasligini uqtiradi. “Demokratiya” – deb ta`kidlaydi I. A. Karimov jamiyatning qadriyatiga, har bir insonning boyligiga aylanmog’i kerak. Bu esa bir zumda bo`ladigan ish emas. Xalqning madaniyatidan joy ololmagan demokratiya turmush tarzining tarkibiy qismi ham bula olmaydi. Bu tayyorgarlik ko`rish va demokratiya tamoyillarini o`zlashtirishdan iborat ancha uzoq muddatli jarayondir” 1 . Demokratiyani jamiyatning ustuvor qadriyatiga, uning barqaror taraqqiyoti omiliga aylantirish uchun adolatli jamiyat` orzusi yo`lida insoniyat tuplagan tajriba va amaliyotni muttasil o`zlashtirish zarur. Bunda sharqona demokratiya tamoyillari tayanch bo`lib xizmat qiladi. Ammo, inson tabiati ziddiyatlidir. U boshqalar intilishlariga teskari bo`lgan intilishlariga ega bo`lishi va shu vaqtning o`zida o`zgalar bilan hamkorlikka moyil bo`lishi mumkin. Gap shundaki, demokratiya – bu yolg’iz o`z maqsad va talablarini amalga oshirish vositasi bo`lmay balki o`zaro munosabatlarning maqbul qoidalariga rioya etishdir. Umuminsoniy, xususan, demokratik qadriyatlarga tayangan milliy istiqlol g’osi ana shu qutbiy intilishlarni muvofiqlashtirish orqali umumiy manfaatlarni o`zida ifoda etadi. 3. O`rta ijtimoiy qatlamning shakllanishi va farovon hayot qurishning o`zaro aloqadorligi. Ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot qurish g’oyasi erkinlashtirish, erkin mehnat faoliyati va tadbirkorlikni rivojlantirish jarayonlari bilan uzviy bog’liq. Boqimandalik yoki soxta “umumiy tenglik” g’oyasiga asoslanib erkin va farovon xayot qurib bo`lmaydi. Dunyodagi birorta jamiyat bu yul bilan farovon 1

hayotga erishgan emas. erkin iqtisodiy faoliyatiga asoslangan bozor iqtisodiyoti uchun xos bo`lgan erkin va sog’lom raqobat muxitida o`rta mulkdorlar qatlami shakllanib bordi. Bu esa, o`z navbatida, ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot qurishning social negizi hisoblanadi. Xo`sh, o`rta ijtimoiy qatlam – bu o`z shaxsiy mulki, ya`ni turar joylari, shaxsiy transport vositalariga ega bo`lgan, o`z oilasining hayotini munosib tarzda ta`minlay oladigan, o`zining va oila a`zolarining fundamental ehtiyojlarini qondirish uchun etarli moddiy imkoiniyatlarimavjud bo`lgan, ma`naviy hayoti mazmunli bo`lgan va eng muhimi – bu imkoniyatni o`z ish haqqi va daromadlari evaziga ta`minlay oladigan hamda faol ravishda jamiyat ijtimoiy – siyosiy hayotida ishtirok etadigan fuqorolardir. Jamiyatning aynan o`rta qatlami milliy boylikning asosiy qismi yaratadi, davlat qaramog’ida boqimandalarga kun kechirmay va jamiyatning “umurtqa suyagi”ni tashkil etadi. Bunday qatlamning shakllanishi shuningdek jamiyatning keskin keskin tabaqalashuviga – oshib, toshib ketgan boylaru, kambag’al – qashshoqlarga bo`linib ketishiga yul quymaydi. Jamiyatda turli ijtimoiy guruhlarning manfaatlarini uyg’unlashtirish, fuqorolar birdamligini ta`minlash asosida umumiy farovonlikni urnatishning eng sinalgan vositalaridan biri xamjamiyatida urta qatlamni barpo etish ekanligini kursatadi. 4. Erkinlik va taraqqiyot g’oyalarining mushtarakligi: Ma`lmki mamlatimizda erkinlashtirish jamiyat demokratlashuvining muxim yunalishi sifatida e`tirof etiladi. Bu ham bizning g’oyamiz hisoblanadi. Lekin, bu o`z navbatida. erkinlikni o`ziga xos ijtimoiy – siyosiy qadriyat sifatida anglashni talab etadi. O`z urnida shaxsiy mazmunda erkinlik tushunchasining ijobiy va salbiy jihatlariga ega ekanligini ta`kidlagan bulardik. Uning ijobiy jihati shaxsning o`z manfaatlariga muvofiq ravishda hatti – harakatlar sodir qilish imkoniyatini ifodalaydi. Bunda shaxs ma`lum hatti – harakat sodir qilishi mumkinki, uning uning bu intilishlari, o`z navbatida,

boshqalarning manfaatlariga zid kelmagan taqdirda adolat chegarasi, erklar tengligi uyg’unlashadi. Aksincha shaxs hatti – harakati tashqi ta`sirlardan butunlay ozod bo`lgan taqdirda va u o`z erishishga intilishi gohida hech bir aks ta`sirini tan olmagan taqdirda erkinlikning salbiy holati yuz beradi. Albatta, erkinlikning har ikki jihati o`rtasida murakkab, ziddiyatli va hatto qarama – qarshi munosabatlar mavjud. erkinlikning ijobiy va salbiy xususiyatlari muvozanati shaxs erkinligini belgilaydi. Sharq va g’arb jamiyatshunoslari avvaldan shaxs erkinligining ruhiy – lirik (Farobiy, Navoiy, Bedil), ijtimoiy – ruhiy (Farobiy, Iboi, Tord, Ortega-i Rassit), hatti – harakatli (Veber), sociometrik (Moreno), ijtimoiy (Frankfurt maktabi), fenoienologik (Shyuc),begonalashuv (Fromm), anomik (Dyurkgeym, mertan), manfaatli (rossel), ziddiyatli (Dorendorf), ekzistencial(xobermas)talqinini bayon etib kelganlar. O`zbekiston farovon jamiyat qurish yulida aniq natijalarga erishmoqda. Shu rinda insonning jamiyat hayotida tutgan urni va rolining milliy va umuminsoniy mezonlarini anglash muhim. Buning yana bir jihati shundaki, demokratik taraqqiyot yuliga utgan va utayotgan mamlakatlarda insonning jamiyatdagi o`rni masalalariga qarashda tub o`zgarishlar sodir bo`lmoqda. Insoniyat taraqqiyoti to`g’risida sifat jihatdan yangi koncepciyalar ham qaror topdiki, bu jahon hamjamiyatining diqqat sazovor bo`ldi. 5.Jamiyat barqarorligi erkin va farovon hayot qurish omili. O`zbekistonning mustaqil taraqqiyoti yillarida shu narsa aniq isbotini topdiki, ozod va farovon hayotni barpo etishning asosiy omillaridan biri – barqarorlikdir. Oxirgi yillarda jahon hamjamiyatida barqaror rivojlanish koncepciyasi keng ommaviylashmoqda. Xususan, BMT hujjatlarida ham barqaror taraqqiyot oliy qadriyat sifatida talqin qilinishi barobarida uning universal xususiyatlari, turli modellarining kuchli va zaif tomonlari tahlil etiladi. Mutaxassislar orasida barqarorlik deganda demokratik tuzilmalarning tez o`zgaruvchan ijtimoiy jarayonlarga nisbatan aks-ta`sir ko`rsata olish qobiliyati

tushuniladi. Bunda barqarorlik demokratiyaning vazifasi deb qaraladi. Bunda barqarorlik demokratiyaning vazifasi deb qaraladi, u kishilarning fuqarolik jamiyati institutlari vositasida davlatni boshqarishdagi ishtirokini ham o`z ichiga qamrab olishi zarur. “Kuchli davlatdan – kuchli jamiyatga o`tish” qoidasi hozirda demokratik institutlarni joriy etishni jadallashtirish, jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlik jamoatchilikning faolligiga asoslanishi zarurligini ko`rsatmoqda. O`z o`rnida aytib o`tish joizki, “barqarorlik” tushunchasi ko`plab yondashuvlarni o`ziga jamlagan. Ularni quyidagi ko`rinishda umumlashtirib keltirish mumkin: a) jamiyatda noqonuniy zo`rlik va kuch ishlatish tahdidining bo`lmasligi; b) birmuncha uzoq vaqt davomida bir hukumatning amal qilishi, uning o`zgaruvchan sharoitlarga samarali tarzda moslashuvchanligi; v) konstitucion tartibning barqarorligi; g) legitim hokimiyatning barqaror mavjudligi; d) siyosiy tizimda tuzilmaviy o`zgarishlarni boshqarish imkoniyatining mavjudligi; i) siyosiy kuchlarning muvozanati va b. Fikrimizcha, bunday xususiyatlar demokratlashuv jarayonini boshdan kechirayotgan jamiyatlarga xos umumiy me`yorlardir. Ammo umumiylik doimo xususiylikdan tarkib topadi. Bizning mamlakatimizda barqaror taraqqiyot, uning asosiy omillari va shartlari Islom Karimovning “O`zbekiston XXI asr bo`sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” kitobida batafsil keltirilgan. Mamlakatimizning barqaror taraqqiyoti mavjud shart-sharoit bilan bog’liq holda tahlil etilgan va uning shartlari ko`rsatilgan. Bular: a) ma`naviy qadriyatlar va milliy o`zlikni anglashning tiklanishi; b) davlatchilikni shakllantirish va mudofaa qobiliyatini mustahkamlash; v) demokratik institutlarni va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirish; g) bozor munosabatlarining qaror topishi va mulkdorlar sinfining shakllanishi; d) kuchli ijtimoiy siyosat va aholi ijtimoiy faolligining ortishi. 1 Bir so`z bilan aytganda, barqarorlik biron-bir siyosiy ob`ekt yoki institutning holatinigina emas, balki ichki va tashqi munosabatlar tizimini ham ifodalashi zarur. 1

Ijtimoiy-siyosiy barqarorlik demokratik tartib bilan birga uzviylikni, davomiylikni ham talab etishini aytib o`tish zarur. Adabiyotlar: 1. O`zbekiston Respublikasining Konstitutciyasi T: O`zbekiston 2003. 2. Karimov I. A. O`zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura 1–jild. 3. Karimov I. A. Bizdan ozod va obod vatan qolsin. 2 jild. T. O`zbekiston 1996. 4. Karimov I. A. Tinchlik va xavfsizlik o`z kuch – qudratimiz, hamjihatligimiz va qat`iy irodamizga bog’liq. 12 – jild T. O`zbekiston 2004. 5. Karimov I. A. O`zbekiston xalqi hech qachon hech kimga qaram bo`lmaydi. T. O`zbekiston 2005. 6. Karimov I. A. Yuksak ma`naviyat engilmas kuch. T. Ma`naviyat 2008. 7. Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. T. O`zbekiston 2001. 8. Milliy istiqlol g’oyasi va mafkurasi: falsafiy va huquqiy jihatlar. T. 2001. 9. Milliy istiqlol g’oyasi: O`zbekiston Respulikasi oliy ta`lim bakalavriyat bosqichi uchun darslik. T. Akademiya 2005. 10. Miliiy g’oya: targ’ibot texnologiyalari va atamalar lug’ati. T. Akademiya 2007.

O'xshashlar

O`zbekiston mustaqilligining mustahkamlashda milliy g’oyaning zarurligi va ahamiyati

Milliy istiqlol g’oyasining inson ongi va qalbiga singishi yangicha uslublar, yondashuvlar va texnologiyalar

Milliylik-milliy istiqlol g‘oyasining asosi

Mixxat yozuvlari, sillabiy uslub, transkripsiya va transliteratsiya, hind-evropa tillari, g‘arbiy eron dialektlari, sharqiy eron dialektlari

Undov so’zlar