Turli yoshdagi bolalarda uchraydigan oshqozon ichak kasalliklari - Tibbiyot - Referatlar

Turli yoshdagi bolalarda uchraydigan oshqozon ichak kasalliklari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

51 KB

Ko'chirib olish

Turli yoshdagi bolalarda uchraydigan oshqozon ichak kasalliklari Reja: 1.Dispesiya kasalligining turlari va kelib chiqish sabalari 2. dispepsiyalar belgilari va unga birinchi yordam, va oldini olish usullari. 3. Distrofeyalar haqida tushuncha 4.Gipotrofiyalar turlari sabablari va oldini olish

Ovqatlanishning buzulidhi ya’ni didpepsiyalar go’daklar hayotining birinchi yo’lida ko’p uchraydi. Bu ularning meda ichak yo’li, nerv sistemasining anatomic fiziologik xususiyatlariga bog’liq. Ovqatlanish, ovqatning og’izda maydalanishi, uning oshqozonda hazm bo’lishi, ichaklardan so’rilib o’tishi, fiziologik tushunchadir. Shu jarayonlarning birortasi buzilishi dispepsiyalar deyiladi – u ovqat hazm bo’kmasligi demakdir. Dispepsiyalar oddiy va toksik bo’lishi mumkin. Sabablari quyidagilardan iborat: Bola tartibsiz ravishda boqilganda, ovqatlanish o’rtasidagi vaqt oralig’iga rioya qilinmaganda, bola noto’g’ri boqilganda, qo’shimcha ovqatlar berilganda yog’lar, oqsillar, uglevodlar orasidagi karreksiyaga rioya qilinmaganda, yiilning isiq kunlarida suv rejimiga rioya qilmaslik natijasida, issiqdan kelib ona ko’krak suti bilan bolani emizganda, bola haddan tahsqari ko’p emganda va boshqalar bo’lishi mumkin. Oddiy dispepsiyaning klinikasi . Oddiy dispepsiyalarda bolaning umumiy ahvoli kam o’zgaradi. Subrefril temperature 1-2 marta qusadi, 6-8 martagacha ichi ketadi, axlati sariq, suyuq. Ba’zan qorinda dam paydo bo’lib bola bezovta bo’ladi. Tana vazni bir qadar kamayadi. Kasallik 5-7 kun davom etadi. Birinchi yordam bola 6-8 soat och qo’yilib tuzli eritmalar buyuriladi. Suyuqliklar 150-170 ml/kg hisobiga beriladi. Toksik dispepsiyalarda butun organizmda patologik o’zgarishlar bo’lib hatto nerv sistemasi ham qo’shiladi, moddalar almashiunuvi chuqur izdan chiqadi. Ular ko’pincha oddiy dispepsiyalarni davolamaslik yoki chala davolash oqibatida paydo bo’ladi. Belgilari . Toksik dispepsiya bolalarda uchraydigan ichak infeksiyalariga o’xshaydi, bemorning ahvoli og’ir, tez – tez qusadi, bir qoshiq suvdan keyin ham qusadi, ichi 15-20 marta ketadi, axlati suvsimon, axlat massalari bo’lmaydi. Organizmning zaharlanishi (taksikoz) va suvsizlanishi (eksikoz)

simptomlari paydo bo’ladi. Terisi quruq burmalarga to’da bo’ladi, yuzlari xuddi niqob kiygandek ifodasiz, bola avvaliga bezovta keyinchalik adinamiya – juda bo’sh bo’ladi. Tana vazni 1-2 sutkada 500-800gr gacha kamayadi temperature 38-39 C ko’tariladi, kasallik 1-2 hafta davom etadi, siydik ajralishi kamayadi. Davolash . Bunday bolalar faqat kasalxonada davolanadi. Asosiy etibor eksikoz va taksikozga qaratiladi. Bolaga turli eritmalar og’iz orqali yoki tomchilab yuboriladi. Bundan tashqari vitaminlar, umum quvvatlovchi preparatlar, fermentlar buyurish maqsadga muvofiqdir. Oldini olish. Chaqaloqlarni to’g’ri parvarish qilish, to’g’ri ovqatlantirish, qo’shimcha ovqatlarni vaqtida to’gri tayyorlab berish, ona va bola shaxsiy gigiyenasini taminlash yozning issiq kunlarida suv rejimiga etibor qilish zarur. Gipotrofiyalar. Ovqatlanishning xronik tarzda buzilishini yoki distrofilyalarni tana vaznining normaga qaraganda yo ortiqcha yo kamligi bilan xarakterlanadigan kasallikdir. Tana vazni ortiqcha bo’lsa – Paratrofiya, kam bo’lsa agar Gipotrofiya deyiladi. Bular bolaning ozib ketishi, ovqatni yaxshi ko’tara olmasligi, va immunitetning pasayib ketishi bilan xarakterlanadi. Gipotrofilyalar yosh go’daklarda va ikki yoshgacha bo’lgan bolalarga xosdir. Kattaroq bolalarda ular sharoitlari juda noqulay bo’lgan mahaldagina paydo bo’ladi. Gipotrofiyasi bor bolalar ayniqsa kasallikka moyil bo’lib qoladi, va bu kasalliklar juda og’ir o’tadi. Hozirgi vaqtda aholining moddiy madaniy darajasining yuksalishi, vrachlarning muntazam nazorati bilan ancha kamaydi. Gipotrofiyalarning sabablarini 3 gruppaga bo’lish mumkin. 1) alimintar sabablar, 2)infeksion sabablar, 3)atrof muhitning noqulaysharoitlariga kiradigan sabablar. Bolalar ratsionida yetarli darajadi yog’lar oqsillar va uglevodlarning yetarli darajada yetishmasligi, mineral tuzlar, vitaminlar yetishmovchiligi gipotrofiyalatga olib keladi. Bundan tashqari ovqatga yolchimaslik, onasida sut yetishmasligi ham sabab bo’lishi mumkin. Bolaning o’zidagi rivojlanish

nuqsonlari ( pilerostenoz, qattiq tanglay, tug’ma yurak parogi) shunga sabab bo’lishi mumkin. Gipotrofiyaning sabablariga yana bolani betartib ovqatlantirishi zarur vaqtda qo’shimcha ovqat bermaslik sabab bo’ladi. Infeksion omillardan bolani tez – tez o’pka infeksiyasi, ORVI, bronxilitlar, dizinteriya, qoli – infeksiya tufayli ham bo’ldi. Atrof muhit noqulayligi – turmush sharoit yaxshimasligi, xonaning tor, zax, qorong’u bo’lishi, yaxshi shamollatmaslik, bolani o’rab chimrab issiqlatib qo’yish, kun tartibini noto’g’ri bo’lishi, uxlash uchun qulay sharoitlar yo’qligi. Klinikasi . Gipotrofiyaning I – II – III darajasi tafovut qilinadi. I darajali gipotrofiyada bolaning umumiy ahvoli qoniqarli bo’lib, tabna vazni 600gr gacha kam bo’ladi, teri yog’ qatlami kam bo’lib umumiy vaznidan 10-20% gacha bo’ladi. IIdarjali gipotrofiyada bolaning tana vazni 600gr dan 1 kg gacha ya’ni umumiy tana vaznining 20-30% gacha kam bo’ladi. Bo’yi ham 2-4sm ga kam o’sadi. Bolada umuman yog’ qatlami bo’lmaydi, terisi elastikligini yo’qotib tez – tez salga burma bo’lib qoladi. Sochlari qattiq va siyrak ishtaxasi past, bola besaramjon, bexalovat o’z – o’zidan yig’laydi. Uxlashi notinch bo’ladi. Bu bolalarda siydik yo’llari infeksiya – yallig’lanish protseslari kuzatiladi. III darajali gipotrofiyada bolaning tana vazni 30%dan yuqori ya’ni 1,5 kg gacha kamayadi bo’yi,4,6 sm ga kam bo’ladi. Terisi quruq buma bo’lib turadi, og’iz bo’shlig’ida stomatitlar tez bitayvermaydigan yarachalar paydo bo’ladi. Bola bo’sh, tana xarorati tushadi, yurak tonlari bo’g’iq , puls sekinlashadi, qo’l oyoqlari muzdek bo’ladi. Davosi . Kelib chiqadigan sabablarga ko’ra davolanadi. Vitaminlar, massaj, anabolic garmonlar: Imunoglobulin, immunobodolin, onasiga apilak tabletkasi buyuriladi. Asosan onasi va bolani to’g’ri ovqatlantirish, yuqoro kalloriyali, oqsil, uglevod, yog’larga, vitaminlarga boy ovqatlar berish zarur. Ovqat toksikoinfeksiyalari

Mikriblar yoki ularning toksinlari tushgan oziq-ovqatniistemol qilish natijasida kelib chiqadigan hamma o’tkir gastroenterit va intoksikatsiya belgilari bilan namoyon bo’ladigan kasalliklar ovqat toksikoinfeksiyalri deyiladi. Bu kasalliklar ko’pincha tayyor ovqat mahsulotlariga ma’lum turdagi ichak tayoqchasi protey, enterokoklar, stfolofokoklar, streptokokk va boshqa mikroblarni tushib qolishi natijasida kelib chiqadi. Yaqin yillargacha sallmonellyoz kasalligi ham ushbu gruppaga mansub hisoblanar edi. Hozirgi klassifikatsiyaga muvofiq, salmonelyoz alohida kasallik hisoblanadi. Ovqat toksikoinfeksiyalari ko’pincha bir joyda ovqatlanadigan bir necha kishining bir vaqtda kasallanishi bilan ifodalanadi. Buzilgan go’sht mahsulotlari, baliq, kalbasa, sabzavotlardan tayyorlangan mahsulotlar kasalliknio’tkazuvchi omillar hisoblanadi. Kasallanish yoz oylarida ko’proq uchraydi, chunki yozda mahsulotlar buziladi. Klinikasi. Ovqat taksiko infeksiyalari o’tkir gastrit, gastreintorit, gastroenterokolitva boshqa ko’rinishlarda namoyon bo’ladi. Ko’proq kasallik o’tkir gastroenterit holiday kechadi. Bunda kasallik to’satdan kasallik ko’ngil aynishi va qusish bilan boshlanadi (inkubatsion davri 8-10 soatdan bir sutkagacha). Qorinda tutash og’riq bo’ladi. Bir ozdan keyinroq ich keta boshlaydi. Najas suvdek bo’lib, ko’p keladi. Qayta – qayta qusish va ich ketishi natijasida bemor tezda holsizlanib qoladi. Terisining rangi oqaradi. Yurak tomir faoliyati susayadi; puls tez va sust bo’ladi, qon bosimi pasayadi, yurak toni xira eshitiladi. Ayrim hollarda gavda temperaturasi ko’tariladi, bosh og’riydi. Odatda, kasallik uzoq da’vom etmaydi. U yengil kechganda, 2-3 sutkadan keyin, og’ir hollarda 4-5 sutkadan keyin bemor o’zini yaxshi his qiladi. Diagnostikasi. Diagnos qo’yish uchun qusiq muassasi yoki oshqozon yuvilgan suvdan 0,5 litrli sterlangan bankada yig’iladi. Isitma bor hollarda bilakdan gemokulturaga qon olinadi. Natijasi Myuller, Tiga muhitlariga va tuzlibulyinda ekiladi. Kasallanishga sababchi deb gumon qilingan ovqat qoldiqlari ham bakteriologik tekshirish uchun yuboriladi.

Davolash. Kasallik qanday kechishidan qatiy nazar, bemor kasalxonada davolanishi kerak. To’g’ri ko’rsatilgan birinchi yordam, bemor tez tuzalishda muhim rol o’ynaydi. Oshqozonni ichimlik sodaning 2%li eritmasi yoki nim rang margansovka eritmasi bilan chayish va tozalash klizmalari birinchi yordam muolojalaridir. Kasallik og’irroq kechgan hollarda organism yo’qotgan suv va minerallar o’rnini qoplash uchun gemodez, fiziologik eritma, ringen eritmasi va boshqalar vena tomiriga va teri ostiga tomchilashib, 1-21 miqdorda yuboriladi. Yurak-tomirlar faoliyatini yaxshilash uchun kofein, kordiamin, kamfara, efedrin va boshqalarning birortasidan foydalaniladi. Qo’l oyoq muzlab qolganda grelka qo’yiladi. Profilaktikasi. Ovqat toksikoinfeksiyalarida profilaktikasida oziq-ovqat korxonalarida sanitariya-gigiyana qoidalarida qatiy rioya qilish muhim rol o’ynaydi. Yoz kunlari tayyor ovqatni xolodinikda saqlash kerak. Terisida yiringli kasalliklar bo’lgan va angina bilan og’rigan odam ovqat tayyorlashda ishtirok etmasligi kerak. Botulism. Botulism tayoqchasi toksini keltirilib chiqaradigan va markaziy nerv sistemasining og’ir jarohatlanishi bilan kechadigan kasallik botulism deyiladi. Bu bakteriyaning toksini juda kuchli zaharli modda hisoblanadi. Uni ishlab chiqaradigan mikrob anaerob, ya’ni havo kirmaydigan muhitda ko’payadi va zahar ishlab chiqaradi. Bunday muhit kalbasada va turli sabzavot, qo’ziqorinlarni konservalaganda hosil bo’ladi. Agar ularni tayyoralsh prosesida butulin tayoqchasi tushib qolsa, bu mahsulotlar kasallanishga sabab bo’ladi. Uy sharoitida tayyorlangan konserva mahsulotlar kasallanishga sabab bo’ladi. Uy sharoiti tayyorlangan konserva mahsulotlari ayniqsa xavotirli. Klinikasi. Kasallikning inkubatsion davri bir necha soatdan 1-2 sutkagacha davom etadi. Kasallik ko’ngil aynishi, bosh og’rishi va aylanishi bilan boshlanadi. Kasallikning asosiy belgilari toksonning markaziy nerv sistemasiga ta’sir bilan bog’liq. Bunda dastlab bemorning tomog’ida bir narsa halaqit berayotgandek hissiyot paydo o’ladi, so’ng yutish qiyinlashadi.

Ichilgan suv burun orqali qaytib tushadi. Ovoz pasayadi ba’zan chiqmay qoladi (afoniya). Ko’z qovoqlari osilib tushadi(ptioz). Bemor narsalarni xira ko’radi. Ko’pincha ko’zi g’ilaylashadi. Shu boisdan bitta narsa ikita bo’lib ko’rinadi(diplopiya). Ko’z qorachig’I har xil kattalikda bo’ladi (anizokoriya). Kasallik ko’pincha og’ir kechadi. O’lim hollari ham uchrab turadi. Diaganoz qo’yish maqsadida oshqozon yuvilgan suv(qusuq massasi), bilakdan olingan 4-5 ml qon laboratoriyaga yuboriladi. Davolash. Bu kasallik imkoniyat boricha tezda birinchi yordam ko’rsatish kerak. Bu maqsadda oshqozon 5%li ichimlik soda eritmasi yoki margansovka eritmasi (ular bo’lmaganida iliq suv) bilan yaxshilab yuviladi va tozalash klizmasi qilinadi. Bakteriologik tekshirishga mineral olib bo’lingandan so’ng polyvalent butilizmga qarshi sarob yuboriladi. U bemor ahvoliga qarab, 2500-100000 TBdozada avval vena tomiriga, keyinchalik muskullar orasiga yuborilasdi. Prokfilaktikasi. Kalbasa tayyorlashda, baliq dudlashda va konserva tayyorlashda sanitariya-gigiyena qoidalariga qatiy rioya qilish lozim. Qopqog’I shishgan konservalar brak qilinadi.

O'xshashlar

Oshqozon va o’n ikki barmoqli ichak yara kasalliklari, o’t pufagi va jigar kasalliklari

Bolalarda uchraydigan o’tkir gerpetik stomatit (O’GS)

Bemor axvolini baholash

Bolalarda uchraydigan havo tomchi yo’li bilan tarqaladigan yuqumli kasalliklar

Qon sistemasi kasalliklari