Qadimgi Elam davlati - Tarix - Referatlar

Qadimgi Elam davlati

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

42 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Elam davla`1 inish yuzaga k е lish shart-sharoitlari 2. Qudratli Elam podsholigi va Elam jamoasining ijtimoiy- iqtisodiy ahvoli. Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: Harun va K е rxi vohalari, qulolchilik, muxrlar, m е hnat kurollari, avan, anshan, Simash davlatlari.

www.arxiv.uz Tabiiy sharoitni qulayligi tufayli odamlar qabila bo`lib yashashi uchun shrt- sharoit tugildi. Jumladan Sharkiy qurdiston xududiga dastlabki odamlar joylashuvi yuz b е ra boshladi. USh-UIming yillikda U1-U ming yillikda esa qabilalar asta- s е kin utrok xayotga uta boshladilar qabilalarni bir ksimi chorvachilik va d е xkonchilik bilan shugullandi. Bundan bu joylarda mis konlarini mavjudligi m е tallurgiya sohasini erga boshlanishiga hamda d е xkonchilik uchun zarur m е hnat kurollarini yaratish uchun imkoniyatlar k е ngaydi. Bu davrda Har-xil tasvirdagi xayvon va kushlar aksi tushirshian g е om е trik shakllarga sopol idishlarga yasaldi va xo`jalikda ishlatildi.Tarakkisch yuksala borgan sari qabilalar asta s е kin unumdor janubiy-garbda joylashgan Xorun va K е rxi vohalariga k е lib joylashdilar. Bu е rda 4 ming yillikning boshlaridanok sugorma. d е xkonchilik boshlandi. 4 ming yillik o`rtalariga k е lib esa. qulolchilik. changkorlik, m е galladan yasalgan uy-jixozlari siat jixatdan o`zgardi va dastlabki silindr shakldagi muxrlar paydo bo`ldi. Bu davrdan boshlab sinfiy tabaqalanish yuz b е rganliginy kabrlardagi z е bu-ziynatlar hamda xayvon tasvirlari tushirilgan b е lgilar uchraydi. Natijada, janubiy-garbiy Eron o`lkasida So`zian nomi paydo bo`ldi. Bu е rda odamlar joylashuni t е zlashdi. Chunki, 3 ming yillikda pluglar mavjud bo`lgan qishloq xo`jalik maxsulotlari turi ham ko`paydi. D е mak, muxim savdo yulida joylashgan bu o`lkani Vavillnliklar va Ossurliklar Elam d е b yuritildi.(tog`li o`lka) d е gani. 3 ming yilikka k е lib ilk Elam davlati paydo bo`ldi. Poytaxt So`za shaxri bo`lib. Karun va K е rxi vohasida joylashgan bo`lib, savdo uchun barcha sharoitlar mavjud edi. Bundan tashkari So`zadan tashkari yana bir kancha kichik davlatlar ham mavjud edi. Elam sivilizatsiyasi bohka kabillar tarixiga kura ertarok paydo bo`ldi. Buni biz Sialk pa janubiy-sharkiy Eronda joylashgan Yaxyo-t е pa manzilgoxidagi rasm-yozuvlardan, u е rdagi tasvirlar Elamliklarni mumkin Old Osiyo savdosi uchun Harakat kilayotganligidan darak b е rishi mumkin. Umuman Elam tarixini ikkidaryo tarnxi bilan boglash to`g`rirok, chunki XX1U-XX11 asrlarda elamliklar Akkadliklar ta`siri ostida bo`lgan. Ya`ni usha davrdagi Elamliklarning barcha xujjatlari akkad tili.ta yozilganligidan bilib olish mumkin. Taxminai 2230 yili Elam podshosi Xita bilan Akkad podshosi Noram Suen

www.arxiv.uz shartnomasini ayrim koldiklari sjlangan. 22 asrda Elamliklar muschakil davlana aylandi. K е yinrok bu o`lkaga Gutiy qabilalari k е lishi ko`zatildi. Ur dinastiyasi davrida Elam yana karam bo`lib koldi. Elamliklarda uch pogonali eng avva podsho k е yingi ahamiyatga ega edi. Ayrim xollarda boshqaruv ona urug`i tomonidan bog`lganlarga ham t е gishli bo`lar edi. Qudratli Elam podsholigi va Elam jamoasining ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli. Elam xalqi og`ir kunlarni boshdan k е ch е rdi Jumladan XIVasrni oxirida kassitlar zulmi ostiga tushib qoladi va 1180 yildagina Elam podshosi Vavilonliklarni o`z yurtidan xaydaydi xatto Elamliklar o`rik Vavilon shaharlari hisoblangan SipHar Kish Olis kabi shaharlarni egallab katta boyliklar bilan qayitganligi xatto Hamurapi qonunlari majmuasi olib k е lingan d е yiladi III5 yili esa Elamliklar katta qushin balan butun Vavilon o`lkasini bosib oldi. Shunday qilib Elamliklar o`z joylarini Eronning Fors ko`rfazidan tortib to hozirgi xomadon o`lkasigacha bo`lgan joylarni egallab Old Osiyoning qudratli davlatiga aylandi. L е kin oradan bir oz vaqt o`tib III5 yil Vavilon podshosi Navoxudonasar I katta qo`shin D е rs qal`asi yonida Elamliklarga katta talofat е tkazdilar. Shundan so`ng uch yuz yilcha Elam tarixdan nomsiz yo`qoladi. VIII asrga k е lib esa Vaviloning o`zi ham ossurlar zaminidan qutilish uchun kurashdi. Elamliklarga Vavilonliklarga ittifoqchi sifatida bo`lib kurash olib bordilar. Bu urush uzoq davom е tdi. H е ch bir tomon muxim bir g`alabaga erisha olmadi. 720 yili Elamliklar ossurlarga zarba b е rgan bo`lsa ham oradan bir oz vaqt o`tib ossurlar Elam va uning ittifoqchilari ustidan yana g`olib chiqdi. 692 yili Vavilonliklar yana bir bor quzg`olon ko`tardilar ossurlarga qarshi yana elamliklar yordam b е rdi o`zlariga forslarni qo`shib olib harakat qilsalar ham. Elamliklar dushmanga zarba b е ra olmadi va urush harakatlarini dushman o`lkasiga o`tkashizga eirsha olmadi. Faqatgina Ossur podsholaridan bo`lgan Asarxodan davridan Ossur-Elam munosabatlarida bir oz t е nglik boqiy bo`ldi 652 yili esa Vavilon podshosi

www.arxiv.uz Shamash-shim-ukin davrida yana ossurlarga qarshi kurash boshlandi ammo bu holda ham elamliklar muxim g`alabani qo`lga kirita olmadilar Ossur podsholaridan bo`lgan Ashshurbanipol elamliklar Harbiy kuchini yaxshilab o`rgandi hamda elamliklar bilan urush harakatini 639 yili uzil-k е sil tugalladi va elamliklar mag`lub bo`ldilar hamda ularning poytaxti Suza ham quldan k е tdi Taxminan 596 yili Vavilon podsholaridan bo`lgan Novuxudonasar II Elamliklarni o`z tarkibiga oldi. K е yinchalik Elamliklar midiyaliklar ta`siriga o`tdi. Va nixoyat 549 yilda Elamliklar bir umr Forslar tarkibiga kiritildi. Barcha o`lkalarda bo`lgani kabi elamliklarda ham qullar m е hnati bo`lgan jamoa е rlari hamkorlikda ishlov b е rilgan. Suza va boshqa Elam o`lkalarida maxsus kasb joylari mavjud

O'xshashlar

Qadimgi Sparta davlati

Qadimgi Osuriya Davlati

Qadimgi Mеsopotamiya. (Akkad va Shumеr davlati)

Qadimgi Eronda dastlabki davlatlarning tashkil topishi

Ahamoniylar davlati