- Bosh sahifa
- Referatlar
- Tarix
- O'rta umumiy ta'lim maktablarida Jahon tarixi fanini o'qitilishi va uning ta'lim–tarbiyaviy vazifasi
O'rta umumiy ta'lim maktablarida Jahon tarixi fanini o'qitilishi va uning ta'lim–tarbiyaviy vazifasi
Yuklangan vaqt:
24.09.2022
![Mustaqil rivojlanish yillarida– tarixan qisqa bir davrda yurtimiz yangi va ulkan marralarni qo`lga kiritdi, buning natijasida mamlakatimizning qiyofasi butunlay o`zgarib, jahon hamjamiyatidagi o`rni va nufuzi yuksalib bormoqda 1 [11] . Tarix xalqning xotirasi, Vatanimizning va jahon xalqlarining o`tmishi, avlodlar sevib, e`zozlab, o`rganib, o`rnak va saboq oladigan hayot maktabidir. Tarixiy o`tmishsiz biror bir xalqning buguni bo`lmaganidek kelajagi ham bo`lmaydi. Tarix odamlarni o`ylantiradi, bo`lib o`tgan tarixiy voqea va xodisalarni farqlash, taxlil qilish va ulardan amaliy hayot xulosalarini chiqarish asosida dasturiy harakatlar yo`llanmasini belgilashga yordam beradi. Mustaqil O`zbekiston fuqarosiga xos bo`lgan barkamol insonni voyaga yetkarishda maktabda o`qitiladigan jahon tarixi ham katta ahamiyatga egadir. XX asrning-80 yillar oxiri va 90 yillar boshida ro`y bergan «real sotsializm»ning yemirilishi eng ulkan voqea sifatida tarixdan joy oldi. Bu bilan 1917 yilda Rossiyada boshlangan va kommunistik qayta qurishga bo`lgan so`nggi tarixiy urinish nihoyasiga yetdi. Markaziy va Janubi-Sharqiy Evropada va SSSRda yuz bergan islohotlar va inqiloblar XXI asr bo`sag`asida bu hududlarda yashovchi xalqlarning o`rni hamda taqdirini tubdan o`zgartirdi. Bu ulkan tarixiy voqeaning sabablari va xususiyatlarini, xarakteri va oqibatlarini o`rganmasdan turib, jahon mamlakatlarining yangi ming yillikka qanday holatda kirib kelganini hamda uning istiqbollarini baholash mumkin emas. 1 [11] I.A. Karimov. Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi. T.,2010. 5-bet.](/data/documents/c680dd14-f768-4c59-9d57-b0f536fd00ed/page-3.png)
![Hozirgi kunda barcha xalqlar va davlatlar yer yuzida bo`layotgan voqealar, taraqqiyot jarayonlari bilan uzviy bog`langan sharoitda yashamoqdalar. Chunki, dunyoning u yoki bu mintaqasida bo`layotgan keskinlik albatta, qo`shni mintaqalarda ham o`z ta`sirini ko`rsatishi tabiiydir. Mamlakatimiz Prezidenti I.A.Karimovning 2000 yil sentabr oyida shuningdek 2010 yilning 20-21 sentabr kuni BMT Bosh Assambleyasida so`zlagan nutqini eslash joizdir. “Kimki qandaydir tor xavfsizlik qobig`iga o`ralib, bu Evropa, Amerika yoki boshqa biron mintaqaga taalluqli deya «o`zga» davlatlar muommolaridan go`yo chetda turishga intilayotgan bo`lsa, mavjud voqelikdan tamomila yiroqdir, bugun dunyo mamlakatlari bir-biri bilan uzviy bog`liq va ajralmasdir” 2 [12] . Shu sababli sodir bo`lgan bunday o`zgarishlarni chuqurroq o`rganib, ularga o`z munosabatimizni bildirishimiz muhimdir. XX asrning oxirida yuz bergan buyuk voqea sifatida tarixga kirgan sotsializm sistemasining yemirilishi shubhasiz barchaning diqqat markazida turishi tabiiydir. Markaziy va Janubi- Sharqiy Evropadagi sotsialistik davlatlarda shuningdek, SSSRda yuz bergan o`zgarishlar jarayonining kelib chiqish sabablari va oqibatlarini chuqur o`rganish hamda tegishli xulosalar chiqarish, amalga oshirilayotgan islohotchilik harakatlarini qiyosiy ravishda tahlil qilish nixoyatda ahamiyatlidir. Chunki XX asrni oxirlarida mamlakatimiz tarixida yuz bergan voqea natijasida milliy istiqlol – mustaqillikka erishildi. Bu esa milliy davlatni barpo qilinishi uchun imkon yaratdi. Ana shu o`zbek davlatchiligining tarixi jahon tarixini o`qitishga ham muhim o`rinni egallaydi. “Binobarin biz davlatimiz kelajagini o`z qobig`imizda o`ralib qolgan holda emas, balki umumbashariy va demokratik qadriyatlarni chuqur o`zlashtirgan holda tasavvur etamiz. Biz istiqbolimizni taraqqiy topgan mamlakatlar tajribasidan foydalanib, davlat va jamiyat boshqaruvini erkinlashtirish, inson huquq va 2 [12] Prezident I.Karimovning BMT sammiti ming yillik rivojlanish maqsadlariga bag’ishlangan yalpi majlisidagi nutqi. «Xalq so’zi» gazetasi, 2010 yil 22 sentabr.N: 184 2 Kаrimоv. I. А. Yuksak ma’naviyat - engilmas kuch. T., 2008.114-bet.](/data/documents/c680dd14-f768-4c59-9d57-b0f536fd00ed/page-4.png)
![dunyo tarixidagi ikki asosiy va muhim tushunchaning, ya`ni ibtidoiy jamoa bilan quldorlik formatsiyasi haqidagi tushunchaning ma`nosini, shu formatsiyalarning paydo bo`lishi rivojlanishi va xalokatini, ular taraqqiyotidagi qonuniyatlarni, ibtidoiy jamoa tuzumidan quldorlik tuzumiga o`tishning progressivligini anglab olishlariga yordam beradi. Qadimgi dunyo tarixining tarbiyaviy vazifalari ham, tarixning boshqa kurslari singari, uning ta`limiy vazifalari bilan chambarchas bog`langan holda olib boriladi. Qadimgi dunyo tarixi maktab tarix fanining tarkibiy qismi bo`lib uni o`qitishdan kuzatilgan umumiy ta`lim – tarbiyaviy vazifalarni amalga oshirishda muhim o`rin egallaydi.Ular dastlabki ijtimoiy – iqtisodiy formatsiyalarning paydo bo`lishi, rivojlanishi va almashinish qonuniyatlarini muqarrarligini, tarixiy taraqqiyotning progressivligini anglab oladilar. Shu o`rinda tarix fanidan qaysi davrlar mavzusi o`qitilmasin Davlatimaz rahbari asarlari va ma`ruzalaridan tarix o`qituvchilari bevosita foydalanishlarini tavsiya etamiz. Qadimgi dunyo tarixini o`rganish davrida o`quvchilar o`sha davrda jahon miqyosida muhim rol o`ynagan qator mamlakatlar tarixi, urfu-odatlari, madaniyati, san`ati va ilm ma`rifatlari bilan tanishadilar, ulardan qadimgi adabiyot va san`at asarlarini tushunib yetish yo`lida dastlabki malakalar hosil bo`la boshlaydi. Bir necha ming yillar ilgari yaratilgan ajoyib san`at yodgorliklaridagi go`zallik nimaligini ko`ra bilishga o`rgana boradilar. Bu esa ularni estetik ruhda tarbiyalashda muhim rol o`ynaydi. O`rta asrlar tarixi V asr oxiridan – XVasr oxirgacha bo`lgan davrni o`z ichiga oladi. Bu davrda Evropa va ko`pgina mamlakatlarda feodalizm hukm suradi. O`rta asrlar tarixi feodalizm taraqqiyoti, uning rivojlanishi, Evropa markazlashgan davlatlarning tashkil topishi tarixi o`rganiladi 3 [13] . O`rta asrlar tarixi kursi strukturasiga sinxronistik prinsip asos qilib olingan. Bu prinsipga asosan ayrim mamlakatlar va xalqlar tarixi muayyan davr doirasida 3 [13] T.O’ Salimov, M.Muydinova, F. Sultonov. Jahon tarixi. 7-sinf. O’qituvchilar uchun metodik qo’llanma. T.,2009. 31-34 - betlar.](/data/documents/c680dd14-f768-4c59-9d57-b0f536fd00ed/page-16.png)
