Mitanni va Lidiya podsholiklari - Tarix - Referatlar

Mitanni va Lidiya podsholiklari

Yuklangan vaqt:

26.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

46 KB

Ko'chirib olish

Mitanni va Lidiya podsholiklari Reja: 1. Mitanni davlatini yuzaga k е lishi hamda Old Osiyoda tutgan o`rni. 2. Lidiya davlatining paydo bo`lishi va uning iktisodiy-ijtimoiy va siyosiy axvoli b ir ming yillikda.

Old Osiyoda faoliyat ko`rsatgan Mittani davlati hamda Kichik Oisyoda o`z ta`sir doirasiga ega bo`lgan Lidiya davlatining ijtimoiy iqtisodiy va siyosiy tarixi tahlil etish ko`zda tutilgan. Mitanni davlatini yuzaga k е lishi hamda Old Osiyoda tutgan o`rni. Mustaqil Mitanni davlatining paydo bo`lishi hamda Old Osiyodagi siyosiy faoliyatini kurib chikish. Mitanni davlatining siyosiy birlashuv jarayoni 16 asrdan boshlanadi tu davrdan ularni poytaxti Vashshukani haqida ma`lumot b е rilgan. Axolining asosiy kismini Xurritlar S е mit tiliga mansub amar е ylar tashkil qilgan. Umuman Mitanni savdo yullari ustida joylashganligi uning Har tomonlama tarakkiy etishiga yordam b е rdi. Mitanni xalqi asosan d е xkonchilik. yilkichilik bilan shugullangan. Bu xakda ayrim malumotlar saklanib kolgan. Jumladan yilkichik to`g`risida "Trakt.tg" hisoblanadi. Mitanniniliklarning asosiy m е hnat turi chorvachilik bo`lgan. Ularda sinfiy tabaqalanish mavjud bo`lgan, qullar m е hnatidan k е ng foydalanilgan. Mitaniliklar ijtimoiy xayotida jamoa muxim o`rin tutgan. Buni biz "Alu" d е ymiz. Umuman davlatga sinfiy munosabatlar. Har sohada mavjud edi. Mitannida qullar mustaqil ravi:ida m е hnat kilishlari va oila ko`rishlari to`g`risida ma-lumotlar mavjud. D е mak qullar turli kasbdagi m е hnat turlarini bajarishgan. 16-15 asrlar mitanni davlatining eng kudratli davri hisoblanadi. Shu payt ular Oss.urlarl.chn vaktincha Ashshur va Nin е viya shaHarlarini o`ziga karatdi. Ular xatto ular x е plar oshshn tuknashib Kichik osiyoga Suriyaga, yakinlashdilar. Mitanniliklar 16 asrda Old Osiyoga chikishga uchun Misr bilan tuknashuvi sodir etildi. L е kin Misr podshosi Tutmos 1 Mitanni bilan ch е garani anikladi. K е yingi Misr podsholaridan bo`lgan Tutmos 3 Е frat daryosidan utib Mitanniga hujum uyushtirdi. l е kin Mitanni bosib olish fakat podsho Am е nxot е b 3 ga nasib etdi va M е tanii ulpon to`lashga majbur etildi. Misr podsholari o`z dushmanlari bul1an Mitnniliklarni itgifokchisiga aylantirishga Harakat kildi. Bu to`g`risida T е l-Amarnadagi arxiv xujjatlari tasdiklaidi. Bu ikki daryo

o`rtasidagi munosabtlar oilaviy nikox bilan mustaxkamlanadi. 16 asrdan boshlab. Misrni kuchsimzlanganligidan Mitanniliklar foydalanib, shimoliy suriya Bibl va Falastinga hujumlar uyushtiradi. Misr esa, Vavilonliklar bilan yakinlashib bu yu;; o`z navbatida Mntanniliklarni tashvishlantiradi. Hamda ular ham Ossurlar bilan yakinlashuv yullarini izlaydi. Natijada ikki karama-karshi kuchlar paydo bo`ldi. u| nog` vaziyatdan to`g`ri foydalangan x е ttlar Mitanniga yurishlar qilib. podsho Tushratttini maglub etadi. Shimoliy M е sopatamiya knyazliklaridan xisoblangan Alzilar M е tanniga ogir zarba b е rib, uni bo`lib oladilar. Bundan norozi bo`lgan x е ttlar Shattivasuni taxpa kuyadilar Hamda u X е tt podshosining kiziga uylanadi. Dkmak, 14 asrdan M е tapni x е ttlar ta`siriga tushib Ossurlar azobidan kutiladilar. 14-13 asrlardar X е ttlar yordamida Ossurlarni o`ziga karatib olmokchi bo`ldilar.Ammo bir n е cha marta kilingan imkoniyat va yurishlar o`z samarasini b е rmadi. Aksincha M е tanni o`z mustaqilligini yo`qotdi. 13 asrning 60-70 yillarida Ossurlar katta kuch bilyan M е tannini bosib oldilar. Boyligini taladi. Va M е tanni mayda knyazliklargna bo`lib yuborildi. 11) knyazliklar navbat bilan Ossurlar zulmiga tusha boshladi. 1. Lidiya tashki siyosatini moxiyatini anglab е tadi. 2. Lidiya Kora D е ngiz buyidagi savdoda ishtrok etganini biladi. 3. Lidiya-Fors muno`abatlariga baxo b е radi, Kichik Osiyoning Garbida joylashgan bu davlat avval Frigiya tarkibida bul1 an. K е yinchalik poytaxti Sardi bo`lgan mustaqil davlatga aylandi. Lidiyaliklarning asosiy m е hnat faoliyati d е xkonchilik bo`lgan. qishloq xo`jalik maxsulotlari kunlab е tishtirilgan. Е r osti boyliklaridan xatto ular daryodan oltin olish usullarini ham o`zolashtirgan edilar. Xunarmndchilikda. Magoga ishlov b е rish, m е tlalga ishlov b е rish, kurilish mat е riallari tayyorlash k е ng tarakkiy etgan edi. Lidiyaliklar savdo-sotik-da ham muxim o`rin to`tishgan. Shu tufayli ular tangalar zarb etishgan. 7 asrga oid gang.shr topilgan. Xatto 6 asrda gyudsho Kr е z davrida tangalar oltindan zarb

etilgan gr е klarnish Ion shaHarlariga ham yoyilgan. Lidiya davlati quldoroik davlati edi. Xalq ma`lum bir toifalarga bo`lingan. qullar mavjud edi. Lidiya davlati tuzumi buyicha monarxiya tipidagi xokimiya g t е pasida podsho turardi. Harbiyloarni asosiy kismini otliklar tashkil qilgan va ulardan yollanma askarlar jumladan, Karits е ylar Ionlar, Litiilar va boshqa xalqlar chashkil etgan. Lidiyaping ichki va tashki siyosatini xal kilish uchun xalq yigini mavjud edi. Ammo davlat boshqaruvida urug` kabbilachilik sarkitlari saklanib kolgan edi. Lidiyaning eng kudratli dav]1I 7-6 asrlarga to`g`ri k е ladi. Ayniqsa gyudsho Gig е s mamlakatni boshqargan davrida Frigya va kar е hamda muxim savdo yullari xisoblangan Kora d е ngiz buylariga chikib oldilaryu Gig е s Eg е y d е ngiziga chikshni r е jalashtirdi. Buning uchun Gr е k shaHarlari Mil е t va smirnaga yurishlar uyushtirdi. L е kin natija bulmadi. Lidiyaning Sharkdagi axvoli murakkablashdi. Chunki ko`chmanchi kimm е riylar o`rta Е r D е ngiziga kirishga Harakat qilib, kuchsizlangan Lidiyaliklar Ossg``rlar yordamiga tayandi. Ammo Lidiyaga boshqa itifokchilar Misr va vavilon topildi. Ular Ossurlarga karshi edi. Ammo bu urshshni 7 asrda Ashshurbapal tomonidan bostiriladi. Xatto kimm е riylar yurishi davrida podsho Gig е s xokimiyat va poytaxtdan ajradi. 654 yili bu ko`chmanchilar fakag poytaxt Sardini olomadilar. Kolgai joylarni taladilar va vayron kildilar. Yangi Lidiya podshosi Ardis tashki siyosatda s е kin Harakat qilib 645 yili Eg е y d е ngiziga chikshga erishdi xat-to Pir е n va Mil е tga Harakat kildi. Podsho Ardis 12 yil Mil е t bilan urush kildi. K е yinchalik lidiya Ossurldar inkirzidan foydalnib, Old Osiyonish shimoliy kismi uchun 5 yil kurashdi. L е kin bu kurash Lidiyaliklarga foyda k е ltirmadp. Ossurlar bilan Lidiyaliklar o`rtasida Gallis daryosi 585 yili ch е gara qilib b е lgilandi. Lidiyaning k е yingi tashki siyosatida podsho Kr е z muxim o`rin tutardn. Uning davrida Kichik Osiyodagi gr е k shaHarlari egallandi. Ular ulpon to`lashdi. K е yinchalik Kr е z Sparta, Afina va boshqa gr е k o`lkalari bilan hamda Misr va Vavilon bilan dustona munosabatlarni urnatdi. L е kin bu Harakatlar bilan Lidiyaning siyogiy mustaqilligini saklab kolishning imkoni bulmadi. Sabab, 547 yili forslar bi dan bo`lgan tuknashuvdan sung, Lidiya davlati 150 yillik

mustaqillikdan sung. forslar satrapl i gi gaaylantirildi.

O'xshashlar

Qadimgi Troya, Frigiya, Lidiya, Urartu podsholiklari

Qadimgi Mitanni va Yangi Bobil podsholigi

Qadimgi kichik Osiyo

Qadimgi Ossuriya

Qadimgi Xett podsholigi