logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Tarix
  4. Mir Said Ibn Muhammad Al-Jurjoniy risolasi

Mir Said Ibn Muhammad Al-Jurjoniy risolasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

29.5 KB
Ko'chirib olish
Mir Said Ibn Muhammad Al-Jurjoniy risolasi Mir Said ibn Muhammad al-Jurjoniyning (1421 yilda vafot etgan) SamDU qadimgi qo’lyozmalar fondida saqlanayotgan “Tabiat haqida”gi risolasining 2- qismi (inv. №822906) تايعبطلا ىف ىناثلا مسق fizika, astronomiya masalalariga bag’ishlangan. Risolada jismlarning harakatga kelish va tinch turish sabablari bayon qilinganki, bu o’sha davr ta’limotidan iborat . Shu bilan birga muallifning ayrim fikrlari hozirgi zamon ta’limotiga yaqinlashib keladi. «Har qanday jism tabiat bergan miqdorda toqatga egadur (harakat qiladi)» ۪ مسجلا وه و نامزلا وه ىذلا ةكرحلا رادقم و نوكسلا و ةكرحتي ام ةهج نم ىعبطلا نلا نوكسلا ىلع ةكرحلا ردق امنا ۪۪ ۪۪ ۪۪ ۪ ۪۪۪۪۪۪۪۪ «Haqiqatda barcha jismlar o’zlarida ortiqcha kuch (energiya) borligidan harakat qiladilar, detdi Rahmatullohi». Bu o’rinda, bizning fikrimizcha, potensial energiyaning (toqatu-l-komina ةنماكلا ةقاط ) toqatu-l-harakaga ( ةكرحل ةقاط ) o’tishi (va aksincha) (aylanishi) haqida gap boradi va bahs qilinadi : لاق هتيمسج ىلع دئاز كارحم هلف كرحتم مسج لك نا ىناثلا ثحبلا ﷲ ة �م�ح�ر ۪۪ ۪۪ ۪۪ Risolaning 35-beti 6-satrida « Bu harakat davomida ma’lum bir oraliqda yo oxirlashib (sekinlashuvchan) yoki boshlanib (tezlanuvchan, izohlar bizniki) boradi » : نيب طساوتملا ىه ددعلاب ةدحاولا ةدوجوملا ةكرحلا ىف لا ةكرحلا وه صخشلاب دحا و عوضومب صخشلاب ىهتنم و صخشلاب ادبم Olam tuzilishi haqida geosentrik ta ’ limot bayon qilingan . Risola terminologiyaga boy. Fikrimizcha risolaga ilova qilingan Quyosh va Oy tutilishi tasvirlangan chizmalar risolaga sharh yozgan (XVIII-XIX asrlar bo’lsa kerak) Mir Sa’id Sharif Rahmatullhniki bo’lsa kerak. Unda shunday so’zlarni o’qiymiz: «Jismlar olami Yer kurrasidan (sharidan) tashqarida ham shu kabi vujudga kelgan. » موزل عنمي نا لئاقل و رظن هيف و اضيا ةركلا ريغ مسج ملاعلا جراخ و رخا مسجب ةولمم ةجرفلا كلت نوكي نا زاوجل هسامملا ريدقت ىلع ئلاخلا ةسامملاا ريدقت ىلع كلذك T o p sh i r i q : 20 – rasmda risolaning ilova qilinayotgan 38-betida to’rtburchak ichiga olingan yozuvlar al-Jurjoniyniki, uning atofidagi yozuvlar esa unga berilgan sharh. Ularni o’qing, mazmunini tushuntiring va hozirgi zamon ilmi nuqtai nazatidan tahlil qiling. Shuningdek, 21-rasmda Oy va Quyosh tutilishi tasvirlangan chizmalardagi yozuvlarni o’qing, tahlil qiling.

O'xshashlar

Muhammad At-Taftazoniy risolasi
Muhammad Kalon Al-Muftiy Samarqandiyning (XVI asr) hisob ilmiga oid risolasi
Samarqand tarixi
Alisher Navoiyning asarlari tarixiy manba sifatida
XIV-XV asrlarda O‘rta Osiyoda yuz bergan yangi renessans davri xalqimizning jahon sivilizatsiyasiga qo‘shgan hissasi