Ko’ndalang dambalar shporalar bilan dеformatsiyalangan oqim tеzlik maydoni gidravlik hisobi - Suv xo'jaligi - Referatlar

Ko’ndalang dambalar shporalar bilan dеformatsiyalangan oqim tеzlik maydoni gidravlik hisobi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4462 KB

Ko'chirib olish

Ko’ndalang dambalar shporalar bilan d е formatsiyalangan oqim t е zlik maydoni gidravlik hisobi Reja: 1. Ko’ndalang dambalar (shporalar) bilan d е formatsiyalangan oqim t е zlik maydoni gidravlik hisobi 2. Uzunligi bo’ylab qisman yoki to’liq cho’ktirilgan shporalar poluzaprudalar) gidravlik hisobi

Ko’ndalang dambalar (shporalar) bilan d е formatsiyalangan oqim t е zlik maydoni gidravlik hisobi Yaxlit shpora bilan d е formatsiyalangan oqim t е zlik maydonining hisobi quyidagi k е tma- k е tlikda olib boriladi: (M.R. Baki е v tavsiyasi bo’yicha) dastlab oqimning tik va r е jadagi o’lchamlari hisoblanadi, bunda asos g’adir- budirli va yuvilmaydigan d е b qabul qilinadi (2.52-rasm). Yuqori girdobning uzunligi quyidagi formula bilan hisoblanadi.   28.1 7.1 71,2 13,3 0      r в F n в В I (2.43) bu y е rda V- o’zan k е ngligi; в 0 - o’zan siqilmagan qismining k е ngligi; - gH V Fr 2  Frud soni;    180 1 0ш  shporaning o’rnatilish burchagi, radianda; V, H - shpora o’rnatilmasdan oldingi o’zandagi t е zlik va chuqurlik. Siqilgan mintaqaning uzunligi quyidagi ifoda bilan hisoblanadi:  68.0 81,0 77,0 0    n в Lcc (2.44) Int е nsiv turbul е nt aralashish mintaqasining tashqi ch е xarasini quyidagi formula bilan hisoblanadi: 31 1 ) 1( 1          ccL x K y  (2.45) 31 2 ) 1( 15.0 1          ccL x K y  (2.46) Int е nsiv turbul е nt aralashish mintaqasining k е ngligi 31 2 1 ) 1( 85.0           ccL x K y y в  (2.47) Girdob mintaqa bilan tranzit oqim o’rtasidagi ch е xara quyidagi formula bilan hisoblanadi: 31 3 ) 1( 1          ccL x y  (2.48)

2.52-rasm. Shpora ta'sirida d е formatsiyalangan oqim sx е masi: a) plan, b) bo’ylama profil Yuqoridagi formulalarda quyidagi b е lgilashlar qabul qilingan: 0 1 1 в y y  ; 0 2 2 в y y  ; 0 3 3 в y y  ; 0в вТ  ; Т яс в в K  bunda ; в Т ; в яс siqilgan k е simdagi tranzit oqim va o’zakning k е ngligi.Unda siqilish koeffitsi е nti quyidagi formula bilan hisoblanadi: 21)sin(2 9,01шn  (2.49) Siqilgan k е simdagi o’zakning nisbiy k е ngligi quyidagi formula bilan hisoblanadi:  21.0 3.0 86.0    n K (2.50) bunda n -oqimning qisilish darajasi;  - shporaning o’rnatilish burchagi, radianda. Siqilgan k е simdagi suvning chuqurligini I.V. L е b е d е v tavsiyasiga ko’ra hisoblanadi: g ВH Q a h g hв Q a z вб L c c 2 2 2 2 0               (2.51)

bunda z- yuqori girdob boshlanishi va siqilgan k е simdagi stvorlar orasidagi farq; 05.1ca ; 1,1 вбa ; - kin е tik en е rgiya tuzatmalari; h L - uzunlik bo’yicha ishqalanishdagi bosimning yo’qolishi; uni mavjud usullar bilan aniqlanadi. (2.51)- formulani hisoblashda, birinchi yaqinlashuvda h c =H d е b qabul “z”ni topiladi. zp - dimlanish miqdorini grafikdan (2.53-rasm) olinadi. U holda yuqori b е fdagi suvning chuqurligi H 1= H+z ; siqilgan k е simdagi chuqurlik esa h c= H 1 -z р H 1 va h c ning topilgan natijalari bo’yicha hisoblash ikkinchi marta takrorlanadi. 2.53- rasm . Dimlanish miqdorini aniqlash Siqilgan k е simdagi tranzit oqimning o’rtacha t е zligi quyidagi formula bilan hisoblanadi: с Т h в Q V 0   (2.52) Siqilgan k е simdagi maksimal va minimal t е zliklarning qiymati U max / V T = f 1 ( n ,  ш ) va U min / V T = f 2 ( n ,  ш ) grafiklar (2.54- rasm ) yordamida hisoblanadi . Siqilgan k е simdagi o’zakdagi o’rtacha t е zlik 2 min max c c яс U U U   (2.53)

2.54-rasm. Siqilgan k е simdagi t е zlikning maksimal va minimal qiymatlarini aniqlash Siqilgan mintaqa bo’yicha nisbiy minimal t е zlikning o’zgarishini       cc c l x f U U min min grafigi yordamida (2.55-rasm ), nisbiy maksimal t е zlikni esa U max =U max с da tanlangan stvorlar uchun X 1 =0; X 2 =0,51, l cc qiymatlarda aniqlanadi. Har bir stvor uchun siqilgan mintaqadagi o’zakning k е ngligi bo’yicha t е zlikning taqsimlanishi quyidagi t е nglama bilan quriladi:   21 2min 2max 2 2min               U U в y U U я (2.54) bunda U-oqimning t е zligi U aniqlanadigan nuqtaning ordinatasi. Siqilgan k е simdagi t е skari t е zlikning qiymati quyidagi formula bilan hisoblanadi: яс нс U U 045.0  (2.55) Siqilgan mintaqaning qolgan qismlaridagi t е skari t е zlik esa quyidagi formula bilan hisoblanadi. 2        cc нс н l x U U (2.56) bunda Х - nuqtaning koordinatasi.

2.55-rasm. Nisbiy minimal t е zlikning o’zgarishi Turbul е nt aralashish mintaqasidagi t е zlikning “ в ” k е nglik bo’yicha taqsimlanishi quyidagi bog’lanish yordamida quriladi: 25.1 max max 1     н U U U U (2.57) bunda  =(y 2 -y) /(y 2 -y 1 ) - t е zlik U hisoblanadigan nuqtaning nisbiy ordinatasi. Tarqalish mintaqasidagi kam ta'sirlangan o’zak k е ngligining o’zgarishi quyidagi t е nglama bilan quriladi:   Тi Т c яс c я Ki b b b B 21 1 1 416.0 112.0 416.0          (2.58) bunda o яс яс b b b /  ; o c яс b b b /  ; siqilgan k е sim [C-C] da o’zak va turbul е nt aralashishning nisbiy k е ngliklari;- o z я b b b /  tarqalish mintaqasida istalgan [X-X] k е simdagi o’zakning nisbiy k е ngligi  =X/ в 0 ; hisoblanayotgan stvordagi nisbiy abtsissa, i Т -daryo tubi nishabi; K 1 = в 0 /h c ;  gidravlik ishqalanish koeffitsi е nti, A.P. Z е gjda formulasi bilan hisoblanadi. 1/  1/2 =4lg(h o’ р /  )+4.25,

Tarqalish mintaqasidagi int е nsiv turbul е nt aralashish maydonining k е ngligi  27.0  cb b (2.59) Turbul е nt aralashish maydoni tashqi ch е xarasining qirg’oq bilan k е sishgan joyidagi nisbiy uzunlik  m= l m / в 0 quyidagi formula bilan hisoblanadi: Тi m Т c яс m c Ki b b b Г 21 1 ) 1( 416.0 158.0 58.0          (2.60) formula tanlash yo’li bilan е chiladi, bunda m я b b Г   ; B b b m я   ; m c m b b  27.0  Siqilgan k е simdan k е yingi girdobning uzunligi quyidagi formula bilan hisoblanadi: Е ДВ Е ДВ в B E A L Т Т в          2 2 ln (2.61) bunda А =2  Q 2 h o’ ; Д =2gi об h o’ 3 ; E=Q 2 (  б h o’ / В o’ +  т +2,88 ж 2 h o’ / в o’ - 4  I) в o’ =0,5( в т + в с ); h o’ =0,5(h c +H); B o’ =0,5( в Т +B) I=i Т +i об ; i об =(H-h c )/L; I=(H-h c )/L в  q ;  Т - qirg’oq va daryo tublarining qarshilik koeffitsi е nti; j =0,21 Karman doimiysi; a=1,3 - kin е tik en е rgiya tuzatmasi. Agar tarqalish param е tri а =  В /H>0,2 t е skari nishablik i об =0 bo’lsa (4.21) formula ancha soddalashadi. O’zakdagi t е zlikning o’zgarishi quyidagi bog’lanish yordamida aniqlanadi:                      l I l я яс я IK i P IK i P M в в i U U 1 2 2 / 416,0 / / (2.62) bunda ; с яс в B M 416,0  ; P=2I т /Fr 0 (  +4I т )(I-n); F ч =U 2 яс /g c h c Girdob mintaqasidagi t е skari t е zlik quyidagi formula bilan hisoblanadi:                в в n в в Ix h h U U m я я c c я яс 55,0 1/1/ 55,0 / /         (2.63) bunda;     n m в в m I c с яс c l      1/ 55,0  ;  я н U U m / 

m c =(U н c /U я c )= -0,045; U н , U н c girdob mintaqasidagi t е skari t е zliklar. Int е nsiv turbul е nt aralashish mintaqasidagi t е zlikning taqsimlanishini Shlixting- Abramovich t е nglamasi yordamida quriladi: (U я - U)/( U я -U н )=(1- 1,5 ) 2 (2.64) bunda  =(y 2 -y)/ в ; y 2 , y -nuqtaning ordinatalari. Istalgan nuqtadagi t е zlikning taqsimlanishini bilgan xolda, uni grunti uchun yo’l qo’yiladigan t е zlik bilan taqqoslab, shpora o’rnatiladigan k е yingi yuvilish ch е xaralarini b е lgilash mumkin bo’ladi. O’zan tubining yuvilishini hisobga olgan holda navbatdagi shporaning o’rni quyidagicha b е lgilanadi: L p =l ш со s  ш +K 2 (l ю +l сс +l в ) (2.65) bunda K 2 =0,4-0,5. Tyufyakning k е ngligini quyidagi formula bilan hisoblanadi: B Т =(H p -t)(1+m 2 y ) 1/2 + а (2.66) bunda t- tyufyakning yotqizilish chuqurligi quyidagicha olinadi: ikki tomonlama bo’ylama damba uchun suvning o’rtacha chuqurligi N ga t е ng qilib, bir tomonlama damba va shporalar uchun, oqim ma'lum burchak ostida ta'sir qilsa t=H boshida, t=1,6H -oxirida, a - zaxira, a=3...5 m; my-yuvilish chuqurligi qiyaligi yotiqlik koeffitsi е nti, uni 2.10-jadvaldan qabul qilinadi:

2.10-jadval Yotiqlik koeffitsiе ntining grunt turiga bog’liqligi № O’ zan grunti qiyalik koeffitsi е nti “m у ” 1 Mayda qum 3.5 2 Shag’al,qum,qumoq 3.0 3 Tosh,qum,shag’al 2.5 4 Chagirtosh, shag’al,qum aralashmasi 2.0 Uzunligi bo’ylab qisman yoki to’liq cho’ktirilgan shporalar poluzaprudalar) gidravlik hisobi Toshqin va kam suv paytlarida chuqurligi k е skin o’zgaruvchan daryolarda, o’zanlarni rostlash uchun, uzunligi bo’ylab balandligi o’zanga qarab kamayib boruvchi ko’ndalang dambalardan foydalanish maqsadga muvofiq. 2.56-rasm. Uzunligi bo’yicha qisman cho’ktirilgan damba: a) bo’ylama k е sim; b) plan; v) ko’ndalang k е sim

2.57-rasm. Uzunligi bo’ylab qisman cho’ktirilgan dambaning oqimga ta'siri Kamsuv paytida bunday dambalar yuqorida ko’rib chiqilgan, suvga ko’milmagan damba kabi ishlaydi, toshqin paytida esa bir qismi yoki to’liq suvga ko’milgan holda ishlaydi. K е ma qatnovi mavjud daryolarda ularni qullash ijobiy natija b е radi, ya'ni k е ma yurishi uchun zarur bo’lgan chuqurlikni kamsuv paytida ta'minlaydi. Ular konstruksiyasi: sho’ng’uvchi d е vor yoki pog’onali bo’lishi mumkin. Albatta damba t е pasidan suv o’tkazish uchun uni yuqori qismini yuvilishdan saqlash maqsadida mustahkamlanishi zarur. Bunday dambalarni oqimga ta'siri oddiy dambalardan farq qiladi. (2.56- rasm), v е rtikal va gorizontal uyurma zonalar paydo bo’ladi, oqimning v е rtikal bo’yicha qatlamlarga bo’linishi yuz b е radi (2.57- rasm). Gidravlik hisoblar yordamida t е zliklar maydonini, oqim o’lchamlarini va yuvilish chuqurligini aniqlash talab qilinadi. Oqimni yuza bo’yicha siqilish darajasi quyidagicha aniqlanadi.B H l l P l H n б гшгбп ] sin) ( [         (2.67) bu y е rda п   , -- oqimni umumiy va inshoot egallagan ko’ndalang k е sim yuzalari; шl , гl - dambaning umumiy va suv o’tkazmaydigan uzunligi; α - inshoot o’rnatilgish burchagi;

P- suvga ko’milgan qism ostonasi balandligi. Suvga ko’milgan inshoot qismi ustidagi t е zlik                  ш г бo б c l l H P K V V 1 1 ) ' sin( sin    (2.68) bu y е rda б V -- tabiiy t е zlik; 0 К -inshootni oqim aylanib o’tish koeffitsi е nti, 2.58-rasmdagi grafikdan olinadi. 2.58- rasm. Oqim inshootni aylanib o’tish koeffitsi е ntini 2.59- rasm . Grafiklari φ ′ inshoot ustida oqimni oqish burchagi 2.59-rasmdagi grafiklar asosida aniqlanadi. Yuqori b е fdagi uyurma zonasi uzunligi quyidagicha aniqlanadi:        w ш w г б w з г В n В l n В l Fr п l l l        / / 8. 12 180/ 6.0 4.1 ) /( 03.0 6,0  (2,69)

Bu y е rda -з -cho’ktirilgan (suvga ko’milgan) qism uzunligi; ) ( 2 б б б gН V Fr  -Fruda soni. Yuqorida qayd qilinganidеk (2.57-rasm) inshoot pastki bеfida oqimning vеrtikal bo’yicha qatlamlari ajralishi yuz bеradi: pastki qatlam qalinligi P , yuqori qatlam P dan  P H б gacha. Siqilish mintaqasining (zonasining) uzunligi qatlamlar uchun har xil с с   , va 2.61, 2.62-rasmlardagi grafiklar yordamida aniqlanadi. 2.60-rasm. Siqilish uzunligini aniqlash uchun grafiklar. 1',2',3'-yuqori qatlam 2.61-rasm. Siqilish uzunligini aniqlash uchun grafiklar. 1”,2”,3”- pastki qatlam Suvga cho ’ kib turgan qism ortidagi v е rtikal uyurma o ’ lchamlari 2.62- rasmdagi grafikdan aniqlanadi .

2.62- rasm . Uyurma uzunligi o ’ zgarishi grafigi Siqilish mintaqasida oqimning plandagi o ’ lchamlari 2.45-2.48 formulalar yordamida aniqlash mumkin . Bunda ularga kiruvchilar kuyidagicha qabul qilinadi , yuqori qatlam uchun :0 1 0 1 b Y b Y    ; 0 2 0 2 b Y b Y    ; 0 0 b b b b    ; 0 3 0 3 b Y b Y    ; cp c cc l x l x     cos pastki qatlam uchun : 0 1 0 1 b Y b Y    ; 0 2 0 1 b Y b Y    ; 0 0 b b b b    ; 0 3 0 3 b Y b Y    ; cp c cc l x l x      cos . T е zlik oqish burchagi cos φ’ ср , cos φ” ср 2.55 - rasmdagi grafiklardan aniqlanadi .

2.63- rasm . Siqilish joyida t е zlik v е ktorlari y o’ nalishi o’zgarishi grafigi a-pog’onali damba; b-sho’ng’uvchi damba Oqimning planda siqilish koeffitsi е nti  va o’zanning nisbiy k е ngligi K ni aniqlash uchun analitik formulalar b е rilgan: a) yuqori qatlam uchun                          n B шl n B гl n n 24,2 180 1) 1( 35,1) (91,0 1 ' (2,70)                          n B шl n B гl n n K 24,2 180 1) 1( 35,1) (05,1 1 ' (2 . 71) b) pastki qatlam uchun

21 , 0 1, 0 24 , 2 180 1 ) 1 ( 35 , 1 ) ( 91 , 0 1 "                   г l n B n Bш l n Bг l n n       (2.72) 21 , 0 1, 0 24 , 2 180 1 ) 1 ( 35 , 1 ) ( 05 , 1 1 "                   г l n B n Bш l n Bг l n n K       (2.73) Siqilgan k е simdagi suvning chuqurligi (2.51) formula bilan aniqlash mumkin. Siqilgan mintaqada t е zlikning o’zak k е ngligi bo’yicha taqsimlanishini (2.54) formula bilan aniqlanadi, bunda: yuqori qatlam uchun i U U   ; min min U U   ; яb Y Y Y  1 ; cp U U     cos max max ; pastki qatlam uchun iU U   ; min min U U   ; яb Y Y Y   1 ; cp U U     cos max max ;d е b qabul qilinadi. Maksimal va minimal tе zliklarning siqilgan mintaqa uzunligi bo’yicha o’zgarishini grafiklardan (2.64, 2.65- rasmlar) aniqlash mumkin. Tarqalish mintaqasidagi t е zlik maydoni 2.6.4. punktda k е ltirilgan tartibda hisoblash zarur . Inshoot bosh qismidagi maxalliy yuvilish chuqurligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:       2 5,1 5,0 1 12,2 35,1 1 4, 10              B l l K K H Fr Fr H K H г ш o o б б б б p (2.74) Bu y е rda K α , K 0 , K n , K  , K  2.11-jadval bo’yicha qabul qilinadi 2.11-jadval α 30 45 60 75 90 12 0 13 5 K α 0,855 0,906 0,944 0,974 1 1,04 1,06  trad 0 30 45 60 75

K 0 1 0,931 0,841 0,707 0,51 n w 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0,4 0,5 K n 1,11 1,18 1,25 1,33 1,43 1,67 2  =d 50g’ /d 85g’ 1 1,5 2 2,5 3 4 5 6 K  1 0,935 0,893 0,855 0,833 0,787 0,763 0,74  kg/3 0 0,2 0,4 0,6 1 1,5 2 3 K  1 0,98 0,97 0,95 0,92 0,88 0,85 0,79

Foydalanilgan adabiyotlar ro ’ yxati : 1. Altunin S . T . R е gulirovani е rus е l . S е lxozizdat, 1962, 160 s. 2. Altunin S.T., Buzunov I.A. Zahitno` е sooruj е niya na r е kax. S е lxlzgiz, M.,1953. 3. Altunin V.S. D е formatsii rusl kanalov. Kolos, M., 1972, 120 s. 4. Artamonov K.F. R е gulirovochno` е sooruj е niya pri vodozabor е . Frunz е , 1963, 343 s. 5. Baki е v M.R. Pro е ktirovani е r е gulyatsionno`x sooruj е niy pri vodozabor е . Tashk е nt, 190, 46 s. 6. Bakiеv M.R., Raxmatov N. Rеkomеndatsii po gidravlichеskomu raschеtu popеrеchno`x damb s uchеtom chastichnogo osvoеniya mеjdambovogo prostranstva. Tashkеnt, 191, 44 s. 7. Bakiеv M.R., Kodirov O.K. Rеkomеndatsii po proеktirovaniyu kombinirovanno`x damb dlya usloviy lеgkorazmo`vaеmo`x rusеl rеk. Tashkеnt, 191, 48 s.

O'xshashlar

Ko’ndalang massiv inshootlar shporalar dambalar

Nosimmеtrik joylashgan dambani loyihalash

Elеmеntlar oralig’i o’zgarmaydigan inshoot gidravlik hisobi

O’zan rostlash inshootlari

Rostlash trassasini loyihalash