Матниёз Юсупов (1925-1992) - San'at - Referatlar

Матниёз Юсупов (1925-1992)

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

45 KB

Ko'chirib olish

Матниёз Юсупов (1925-1992) Хоразм мақомларини Матпано ота, Мадра ҳим Шерозий, Ҳожихон Болтаев, Комилжон Отаниёзов ва бошқа устозлардан ўрганиб нотага олган, уни аввал бир жилд, кейин 1980 йилда уч жилдлик этиб чоп қилдирган улкан бастакор, мусиқий маданиятимизнинг улкан арбоби Матниёз Юсуповдир. Матниёз Юсупов 1925 йилнинг 1 январида Хоразм вилоятининг Урганч туманидаги Ниёзматарбоб мавзеҳида таваллуд топди. Унинг зеҳни ўткирлигидан 15 ёшидаёқ вилоят эстрадасига мусиқачи бўлиб ишга киради. 1943 йили иккинчи жаҳон урушидан ногирон бўлиб, бир оёғидан айрилиб қайтади. Сўнгра вилоят театрига ишга таклиф қилинади ва Худоберган Муҳрканнинг ўғли Матпано отадан бир гуруҳ санъаткорлар билан биргаликда Хоразм мақом йўлларини ўргана бошлайди. Ўн йилга яқин давр ичида у моҳир ғижжакчи сифатида мақом, халқ достончилик йўлларини мукаммал ижро этга бошлади. 1951 йили Ҳамза номидаги Тошкент мусиқа билим юртига ўқишга кириб, бу даргоҳни муваффақиятли тамомлагач 1955 йили Тошкент Давлат консерваториясининг композиторлик факулpтетига ўқишга киради ва уни композитор Зейдман раҳбарлигида 1960 йили тугатади. Табиатан мулойим, очиқ юзли, истараси иссиқ, юзларидан доимо нур ёғилиб турадиган Матниёз Юсупов тезда халқ оғзига, ижодкорлар назарига тушади. Республика радиосидан тез-тез унинг хуш овозлари янграб, у басталаган қўшиқлар ижро қилина бошлайди. Матниёз Юсупов Консерваторияда ўқиган йиллари драмма асарларига мусиқа басталайди. 1961 йили унинг «Ғазал фожиаси» мусиқий асари саҳналаштирилади. Шунингдек Ҳамид Ғуломнинг «Дил кўзгуси», Айёмийнинг, «Тун ва Нохун», Ҳайитмат Расулнинг, «Муқаддас диёр» ва бошқа қатор драмаларга куйлар басталади.

У устозлардан ёзиб олган Хоразм мақомларини 1959-1960 йиллари 1-2 жилдларини чоп қилдирди. Матниёз Юсупов 1961 йилдан бошлаб Ўзбекистон радиосида катта муҳаррир, ундан кейинги йилларда М.Уйғур номидаги Тошкент санъат институтида ва А.Қодирий номидаги Тошкент маданият институтларида устозлик қилиб, профессор илмий даражасини олади. Матниёз Юсуповнинг энг баракали ижод маҳсули сифатида 5 жилдда «Хоразм мақомлари» нинг 1980 йили чоп этилишидир. У «Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби» унвонига мушарраф бўлган улкан санъаткордир. У бутун ижоди давомида ўнлаб қўшиқлар, симфоник асарлар ва поэмалар яратди. Кенг диапазонли, ёқимли овози билан мақомлар ижро этди. Бутун умрини мусиқа илмига бахшида этган Матниёз Юсупов 1992 йилда оламдан ўтди. Тошкентдаги Чиғатой қабристонига дафн қилинган. 2

Фойдаланилган адабиётлар 1. И.А.Каримов. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т., «Ўзбекистон», 1997. 2. И.А.Каримов. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. Т., «Ўзбекистон», 1995. 3. . 3

O'xshashlar

Композитор М. Юсуповнинг ҳаёти ва ижоди. (1925-1992)

Композитор С. Юдаковнинг ҳаёти ва ижоди. (1916-1992)

Ўзбекистон мустабид совет давлати таркибидаги давридаги санъати(1925-91 йиллар)

Композитор С. Хаитбоевнинг ҳаёти ва ижоди. (1926-2000)

Хоразм макомларининг шаклланиши