“Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини суллари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

61.5 KB

Ko'chirib olish

“Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини бошқариш” фанининг мазмуни, вазифалари ва ўрганиш усуллари Режа: 1. Қишлоқ хўжалигининг мамлакат иқтисодиёти да ги ўрни ва вазифалари. 2. Фаннинг предмети ва вазифалари . 3. Фаннинг бошқа фанлар билан алоқалари . 4. Фаннинг ўрганиш ва тадқиқот усуллари .

Қишлоқ хўжалигининг мамлакат иқтисодиётидаги ўрни ва вазифалари Моддий ишлаб чиқаришнинг энг дастлабки ва йирик соҳаси – қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришидир. Бу соҳанинг асосий вазифаси мамлакат аҳолисининг озиқ-овқат маҳсулотларига, саноатнинг эса хом ашёга бўлган талабини қондиришдир. Шунга кўра, қишлоқ хўжалигининг тараққиёти ҳар бир мамлакат учун ҳам иқтисодий, ҳам ижтимоий, ҳам сиёсий аҳамиятга эга. Президентимиз И.А.Каримов “Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари” номли асарида таъкидлаганларидек: “Алоҳида эътибор қаратиш лозим бўлган навбатдаги энг муҳим устувор вазифа — қишлоқда турмуш даражасини юксалтиришга, қишлоқларимиз қиёфасини ўзгартиришга қаратилган узоқ муддатли ва бир-бири билан чамбарчас боғлиқ кенг кўламли чора- тадбирларни амалга ошириш, ижтимоий соҳа ва ишлаб чиқариш инфратузилмасини ривожлантиришни жадаллаштириш, мулкдорнинг, тадбиркорлик ва кичик бизнеснинг мақоми, ўрни ва аҳамиятини тубдан қайта кўриб чиқиш, фермер хўжаликлари ривожини ҳар томонлама қўллаб- қувватлашдан иборатдир” 1 . Фаннинг предмети ва вазифалари «Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини бошқариш» фани иқтисодий фан бўлиб, айрим олинган корхоналарда иқтисодий қонунлар, назариялар, моделлар ҳаракати механизмининг ўзига хос хусусиятларини, улардан фойдаланган ҳолда корхоналар фаолиятини мақсадга мувофиқ ташкил қилиш, режалаштириш ва бошқариш йўлларини ўргатади. - «Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини бошқариш» фани бошқа иқтисодий фанлр сингари чекланган ресурслар шароитида моддий 1

неъматлар ишлаб чиқариш, тақсимлаш ва истеъмол қилиш жараёнида инсонларнинг ҳатти-харакатини тадқиқ этади. «Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини бошқариш» фанининг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат: - жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози шароитида фермер ва деҳқон хўжаликларининг мақсадга мувофиқ ишлаб чиқариш ҳажми, ихтисослашуви ва тармоқ таркибини асослаш; - меҳнатни ташкил этиш, уни рағбатлантириш, меҳнатга ҳақ тўлашнинг муқобил тизимларини ишлаб чиқиш ва жорий қилиш усулларини ишлаб чиқиш; - ишлаб чиқариш харажатлари, таннарх ва нархнинг шаклланиш тамойилларини, уларни бошқариш механизмини тадқиқ этиш; - қишлоқ хўжалиги корхоналарининг узоқ муддатли ва айланма активларини, хусусий ва қарз капиталини бошқариш тизими ва усулларини аниқлаш; - таваккалчиликни, инвестицияларни ва пул оқимларини бошқариш усуллари ва механизмини очиб бериш; - ички хўжалик режалаштириш тизими ва бизнес режаларни ишлаб чиқиш услубларини ўргатиш. Фаннинг бошқа фанлар билан алоқалари Ишлаб чиқариш жуда мураккаб жараён бўлиб, меҳнат, меҳнат қуроли ва меҳнат предметларини қамраб олади. Қишлоқ хўжалигида эса табиий омиллар билан боғлиқ муносабатлардан иборат. Шунинг учун, «Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини бошқариш» фани ўз олдига қўйилган мақсад ва вазифаларни ҳал этишда бир қатор фанлар ютуқларига таянади. Бу фанлар тизими (1-чизма): - табиий фанлар; - ижтимоий-иқтисодий фанлар;

- техникавий-технологик фанларга бўлинади. 1-чизма. Фаннинг бошқа фанлар билан алоқалари Фаннинг ўрганиш ва тадқиқот усуллари Бизни ўраб турган борлиқни ўрганиш усуллари фаннинг услубиётини ташкил этади. Бошқа фанлар каби «Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини бошқариш» фанининг услубий асосини илмий тафаккурнинг диалектика усули ташкил этади . «Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини бошқариш» фанини ўрганиш – иқтисодий жараёнларни кузатиш ва зарур маълумотларни йиғишдан бошланади. Иқтисодий тадқиқот айрим далиллардан иқтисодий назарияга қараб ҳаракат қилганда индуктив усулни, назариядан айрим далилларга қараб ҳаракат қилганда дедуктив усулни ифода қилади. ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ КОРХОНАЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ БОШҚАРИШ ТАБИИЙ ФАНЛАР ТЕХНИК - ТЕХНОЛОГИК ФАНЛАР ИЖТИМОИЙ- ИҚТИСОДИЙ ФАНЛАР Математика; Геометрия; Биология; Зоология; Физика; Кимё; География; Астрономия; Гидрометереология; Геодезия ва картография. Тупроқшунослик; Ўсимликшунослик; Чорвачилик; Агрокимё; Мелиорация; Тракторлар ва қишлоқ хўжалиги машиналари; Механизациялаш ва электрлаштириш; Ишлаб чиқариш технологияси; Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сақлаш ва қайта ишлаш. Иқтисодий назария; Социология ва психология; Меҳнат иқтисодиёти; Маркетинг; Менежмент; Статистика; Тармоқлар иқтисоди; Бухгалтерия ҳисоби; Молиявий менежмент; Молиявий ҳисоб; Молиявий таҳлил; Иқтисодий-математик моделлар.

Таҳлил усулидан фойдаланишда ҳодисаларни майда бўлакларга, алоҳида-алоҳида далилларга ажратиб ўрганилса, синтез усулида ҳодисаларни айрим далилларни бирлаштириш, биргаликда, ўзаро боғлиқликда ўрганиш орқали умумлаштирилади ва хулоса қилиниб, турли назариялар яратилади. Позитив усул да ҳақиқий маълумотлар ва далиллар ўрганилиб маълум хулосалар чиқарилади. Норматив ёки меъёрий усул да бирон хулосанинг миқдорий ечими кўрсатилади ва асосланади. Масалан, позитив усул орқали солиқ юкининг фермер хўжаликлари шаклланишига таъсири аниқланади. Норматив усул орқали фермер хўжаликларини 2 йил муддатга ҳамма солиқлардан озод қилиш тавсия этилиши мумкин. Далилларни йиғиш – борлиқни илмий англашнинг бошланиши холос. Қишлоқ хўжалиги корхоналари табиий-иқлим уй шарт-шароитлар техник- технологик таъминланганлик, ишлаб чиқаришни ташкил этилиши, меҳнат унумдорлиги ва иқтисодий самарадорлик жиҳатидан турли даражада ривожланиш хусусиятларига эга. Далилларни кенг қамровли таҳлил этиш учун иқтисодий тадқиқотнинг турли усулларидан фойдаланилади. Уларнинг ичида энг кўп статистик, иқтисодий-математик, монографик, тажриба усулларидан фойдаланилади. Статистик , яъни динамика қарорлари, ўртача сонлар, гуруҳлаштириш аналитик, кореляцион, дисперсион ва регрессион таҳлил усуллари динамик қаторлар, ўртача сонлар, гуруҳлаштириш усуллари орқали хўжаликда содир бўладиган миқдор ўзгаришлар қандай сифат ўзгаришларига олиб келиши, айрим омиллар ва далиллар ўртасида қандай алоқа ва боғланишлар борлиги анқланади. Монографик усул орқали бирон воқеа ёки далил унга таъсир этувчи ҳар бир жараён ўрганилиши таъминланади. Ҳисоб-аналитик усул бирон тадбирни белгилашда ёки хўжаликнинг истиқболи билан боғлиқ тадбирларни ишлаб чиқишда кенг фойдаланилади.

$Адабиётлар 1. Узбекистон Республикасининг «Фермер хужалиги ту\рисида»ги конуни. Узбекистон,1998. 2. Каримов И.А. кишлок хужалиги тараккиёти - тукин хаёт манбаи: Биринчи чакирик Узекистон Республикаси Олий Мажлиси Х-сессиясида сузлаган нутк,1997йил 25-декабрь - Т.: «Узбекистон», 1998. 3. Салимов Б.Т., Хамдамов к.С., Юсупов М.С., Уроков Н.И. ва бошкалар. Дехкон ва фермер хужаликлари иктисоди. Укув кулланма. –Т.: Узбекистон ёзувчилар уюшмаси Адабиёт жам\армаси, 2004. 4.Уральскиевуставки. www.uv2000.ru 5. Петранева Г.А. Экономика и управление в сельском хозяйстве, Академия, 2003. http://textbook.ru/catalogue/book/33320.html6. Попов Н.А. «Основу руночной агроэкономики и сельского предпринимательства», М.: Тандем, 2002, http://rbip.bookchamber.ru/description7897.htm$

O'xshashlar

Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини режалаштириш тизими

Қишлоқ хўжалиги логистикада омбор хўжалиги

Қишлоқ хўжалиги инфратузилмаси

Қишлоқ хўжалиги логистикада захиралар

Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари сифатини бошқариш