Turli yosh davriarida psixologik maslahatlar berish - Psixologiya - Referatlar

Turli yosh davriarida psixologik maslahatlar berish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

96.5 KB

Ko'chirib olish

Turli yosh davriarida psixologik maslahatlar berish Reja: 1. Bolaning maktabda o'qisbida yetuklik darajasini aniqlash metodlari 2. Boshlang'ich sinf o'quvchilarining o'rta sinfga otishga tayyorligini aniqlash metodlari 3. Hisoblash metodikasi

Psixologik maslahat bilan murojaat qilgan ishlarni kundalik sifatida yozishga to'xtalib o'tamiz. Bu usulda kim murojaat qilgani maslahat berish zarur bo'lgan bolaning shaxsiy-hissiy xususiyatlari keltiriladi. Masalan: Odina S. bilan bo'lgan maslahat berish jarayoni qisqartirib beriladi. Odina to'liq oilada yagona farzand. Qizning onasi maslahat berishga qizning parishonxotirligi, o'zini tuta olmasligi, sekin harakat qilish, yangi narsani idrok qilishda farosatsizlik va boshqa xislatlaridan nolib, murojaat qiladi. Qizning onasi maktabdagi qiyinchiliklar, ayniqsa, matematikada, umuman hayotda kelajakda qiynalishi mumkinligi uchun kuchli xavotirlanadi. Hozirgi vaqtdagi o'rtacha bilim darajasiga ona bilan har kuni tinmay shug'ullanish orqali erishgan. U 4 yoshida o'qishni o'rganib olgan. Onasi xavotirlanishiga qaramasdan, qizni tekshiruvdan o'tkazish bolaning bilish taraqqiyotining umumiy darajasi, fikrlash, nutqi, sabab-oqibat natijalarini o'rganish va boshqalarda yosh normalarining yuqori ko'rsatkichini ko'rsatdi. Shu bilan bir vaqtda qizcha keng xayol yurita olish, o'yin faoliyati va badiiy iqtidorlilik (rasm chizishda va plastilin yasash) yaxshi rivojlangan. Qizcha yumshoq, ko'ngilchan xarakterli bo'lib, oilada va bog'chadagi o'rtoqlari bilan bir xil, nizolarsiz munosabatga kirishardi. Shu bilan bir vaqtda shaxsiy-hissiy sohada o'ziga ishonchsizlik, xavotirlanish, xafa bo'lib qolishlik kabi xislatlar ko'rindi. Odinaning onasi qizi haqida yozgan inshosida: «Urishish mumkin emas, darrov yig'lashga tushadi, - deb yozadi. - Ba'zan kechalari qo'rqib chiqadi, kayfiyati tushib ketgan bo'ladi». Bo'Iishi mumkin bo'lgan sabablarni tahlil qilish shuni ko'rsatdiki, bu yerda asosiy o'rinni ona va qizning shaxs va xarakter xislatlarida ifodalangan farqlar rol o'ynagan, ya'ni onasi - hissiy, ochiq, harakatchan bo'lsa, qiz esa - aksincha ichimdagini top deydigan bo'lgan. Qizning sekin harakat qilishidan, onasi uni befarosat deb hisoblagan. Shunday qilib, onaning nolishi tasdiqlanmadi, uning vaziyatdan nolishi asossiz bo'lib chiqdi. Muammoning asosiy sababi qizning individual xususiyatlari va ota- onasi tomonidan ana shunga mos ravishda munosabatda bo'lmasligi bilan bog'liq. Uch yildan so'ng bu qizdan xabar olganimizda, u maktabda a'lo bahoga o'qiyotgani,

oiladagi munosabati yaxshiligining guvohi bo'ldik. Onasining so'zlariga qaraganda, psixologik maslahat berish bolaning aqliy yetishmovchiligi haqida gumonni umuman yo'qotdi. Keyinchalik esa qiziga bo'lgan munosabatni asta-sekin o'zgartirishga, xarakterining o'ziga xos yaxshi fazilatlarini ko'rishga, uning sekin harakat qilishlarini xotirjam bardosh berishga yordam berdi. Bu holda ota-onaning bola psixik taraqqiyoti normalari haqidagi yuqoridagi mos bo'lmagan tasawur ham ma'lum o'rin egallaydi. Bolaning maktabda o'qisbida yetuklik darajasini aniqlash metodlari Psixologik maslahat berish har bir yosh davrida o'ziga xos bo'ladi. Bolaning maktabda ta'lim olishga yetuklik darajasini aniqlash metodikalariga to'xtalib o'tamiz. Bolalar bilan dastlabki tanishish uchun Kern-Yirasekning testi qulaydir. Test 3 topshiriqdan iborat. 1-topshiriq - erkak kishining rasmini chizish. 2-topshiriq - harflarai yozish. 3-topshiriq — nuqtalar guruhini chizish. Harbir topshiriq natijalari 5 baholi tizim bo'yicha baholanadi. (1 - yuqori baho, 5 - quyi baho). So'ngra uchala topshiriq natijalari qo'shilib umumiy baho hisoblanadi. Uchala topshiriq natijalari bo'yicha 3 dan 6 bahogacha olgan bolalarning taraqqiyoti o'rtachadan yuqori hisoblanadi. 7 bahodan 11 bahogacha o'rtacha va 12 bahodan 15 bahogacha normadan past deb hisoblanadi. 12-15 baho olgan bolalarni chuqur o'rganish, tekshirish zarur, ular orasida aqlan nosog'Iom bolalar bo'Iishi mumkin. Shu bilan bir vaqtda, shuni nazarda tutish zarurki, ushbu guruhdagi bolalarni keyinchalik chuqur tekshirmasdan turib, ularni past, quyi rivojlangan, maktabga tayyormas guruhga qo'shish kerak emas. Yirasekning fikricha, test bo'yicha yaxshi natija olish bu - maktabda yaxshi o'zlashtirishning nisbatan ishonchli asosidir, lekin yomon natija maktabga tayyor emaslik, yomon o'zlashtirish haqida xulosa chiqarishga ishonchli asos bo'lib xizmat qilishi mumkin emas. Testdan foydalanish bo'yicha qo'llanma: bolaga test varaqasi beriladi. Varaqaning ustki betida bolaning ismi, familiyasi yoziladi. Pastki qismida erkak kishining rasmini chizish uchun joy qoldiriladi.

Varaqaning ichkarisida, yuqori chap tarafda harflar yozilgan bo'ladi. Quyi chap qismida - nuqtalar guruhining namunasi beriladi. O'ng taraf esa bola namunani yozish uchun bo'sh qoldiriladi. Qalamni 2 qo'ldan ham baravar uzoqlikda qo'yiladi (agar bola chapaqay bo'lsa, yozib qo'yiladi). 1-topshiriqqa qo'llanma: Bu yerda qandaydir erkak kishining rasmini chizish (har bir bolaga ko'rsatiladi). O'zing chiza olganingcha chiz, deb ko'rsatiladi. Boshqa hech qanday tushuntirish, yordam, rasmning xatolariga va yetishmovchiliklariga diqqatini qaratish ruxsat etilmaydi. Erkak kishining rasmi chizib bo'lingach, bolalarga endi varaqning ichki qismini ochinglar deyiladi va ikkinchi topshiriq tushuntiriladi. Bu yerga qara, bu yerda nimadir yozilgan. Sen hali yozishni bilmaysan, lekin shu so'zlarni yozishga harakat qilib ko'r, balki senda ham xuddi shunday chiqar, yaxshilab qarab chiq va mana bu bo'sh joyga xuddi shunday qilib yoz. Bironta gapni yozish taklif qilinadi. Masalan: Bu olmani ol. 3-topshiriqqa qo'llanma: By yerda nuqtalar chizilgan. Mana bu yerga ularni xuddi shunday qilib chizishga harakat qilib ko'r. Bola topshiriqni bajarayotgan vaqtda, uning harakatlari haqida qisqacha yozib borish kerak. Test natijalarini baholash. 1-topshiriq. Erkak kishining rasmini chizish. 1- baho quyidagi hollarda qo'yiladi. Rasmning boshi, tanasi, barmoqlari bo'lishi kerak. Bosh tana bilan bo'yni orqali biriashtinlgan va tanadan katta bo'lmasligi kerak. Boshda sochlar (shapkasi, shlyapasi bo'lishi mumkin) va quloqlari bor, yuzda -qo'llar, quloq va og'iz bo'lishi kerak. Qo'llar - 5 barmoqli, oyoqlar pastga qayrilgan, figurada erkaklaming kiyimi bor. Rasmda qo'llar va oyoqlar tanadan o'sib chiqqanga o'xshaydi, unga yopishtirilgan emas. 2-baho quyidagi hollarda qo'yiladi. 1-bahoga qo'yilgan talablar, a'zolari alohida yopishtirilgan ham bo'lishi mumkin. 3-baho. Rasmda bosh, tana va barmoqlari bor. Qo'llar va oyoqlar ikki chiziq bilan chizilgan. Bo'yni, sochi, quloq, kiyim, barmoqlar va tovonlar yo'q.

4-baho. Rasmda faqat bosh va tana bor. Barmoqlar bittadan chiziq bilan chizilgan. 5-baho. Tananing aniq tasviri yo'q, noaniq chiziqlar. 2-topshiriq. So'zlarni yozish. l-baho. Namuna yaxshi yozilgan. Harflar namunadan 2 baravardan katta emas. Birinchi harf namuna bilan bir xil kattalikda. 2-baho. Harflar yaxshi yozilgan, lekin ular har xil kattalikda va chiziqdan chiqishi mumkin. 3-baho. Harflar alohida, namunadagi 4 harfni tushunish mumkin. 4-baho. Namuna bilan 2 harf bo'lsa ham to'g'ri keladi. 5-baho. Noaniq chiziqlar. 3-topshiriq. Nuqtalar guruhini chizish. 1-baho. Namunaga aniq o'xshash, namunaga parallel. 2-baho. Nuqtalar joylashuvi va soni namunaga to'g'ri keladi. Lekin 3 tagacha nuqtalar joyidan sal og'ganini ham hisoblash mumkin. 3-baho. Rasm bo'yi va eniga 2 martadan kichikroq bo'lishi kerak. Nuqtalar soni 20 dan kam 7 tadan ko'p bo'lishi kerak. 4-baho. Rasm namunaga mos kelmaydi. Namuna hajmi va nuqtalar soni hisoblanmaydi. 5-baho. Noaniq chiziqlar. Boshlang'ich sinf o'quvchilarining o'rta sinfga otishga tayyorligini aniqlash metodlari So'zlar metodikasi. Bu metodika assotsiativ eksperimentga o'xshashdir. Ma'lum vaqt davomida (2 min.) o'quvchilar berilgan so'zga boshlariga kelgan xohlagan so'zlarini yozishi mumkin. Bu metodikada jami 3 so'z beriladi. Ulan maktab, o'yin, imtihon. Qo'llanma: Hozir men sizlarga so'zlarni aytaman, sizlar bo'lsa, xohlagan so'zlarni, men to'xtang, degunimcha yozasiz. Olingan natijalarning tahlili quyidagicha olib boriladi. 1. So'z boyligi. O'quvchilar qanchalik ko'p so'zlarni yozishsa, ularning

so'z boyligi ko'pligidan dalolat beriladi. 2. Imloviy xatosizlik. Psixolog bunda chiroyli yozish kerakligi haqida eslatmaydi, ishni o'qituvchiga ko'rsatilmasligi va baholanmasligi haqida eslatib o'tadi. Natijada psixolog xatolarni sanab, sinf bo'yicha o'rtachasini topishi mumkin. 3. Assotsiatsiyalaming mazmuni . Har bir berilgan so ' zga assotsiatsiyalarning mazmuni , maktab bilan bog ' liq kuchli hayajonni uyg ' otishi mumkin . Hisoblash metodikasi Qo'llanma: Sizlarga ikki son beriladi. Ularni qo'shib, yig'indiga 1 ni qo'shib pastga, ikkinchi sonni esa yuqoriga yozish kerak. Bu ishni men to'xtang degunimcha bajaring. Ikkinchi usulga qo'llanma: Ikki sonni qo'shing, yig'indidan 1 ni ayiring, ayirmani yuqoriga, ikkinchi sonni pastga yozing. Hisoblashning ikkinchi usuli - ham o'quvchilarga tushunarli bo'lgandan so'ng boshqa sonlarda ham bir usulda 4 daqiqa davomida topshiriq bajariladi. Bu metodika bo'yicha olingan natijalarni tahlil qilish uchun 2 o'Ichovni ajratish mumkin: qo'llanmani qabul qilish va mahsuldorlik. Qo'llanmaning har bir qismi, birinchi va ikkinchi sonni qo'shishdan boshqasi, to'g'ri bajarilgan bo'lsa 1 baho bilan baholanadi. Shunday qilib, tekshiriluvchi olishi mumkin bo'lgan eng ko'p baho 4 ga teng. Mahsuldorlik o'lchovi to'g'ri bajarilgan amaUarning ularning umumiy soniga nisbati (%) bilan aniqlanadi. Bu ko'rsatkich topshiriq boshida to'g'ri bajarilgan bo'lsa, ya'ni qo'llanmadagi talablarga amal qiiingan bo'lsa hisoblanadi. Ishning mahsuldorligi har bir usul uchun alohida va umumiy hisoblanishi mumkin. Maktabga bo'lgan munosabat anketasi. 1. Sen maktabda eng muhim deb nimani hisoblaysan? 2. Haftaning qaysi kuni senga ko'proq yoqadi? 3. Seningcha, maktabda eng qiziqarli narsa nima? 4. Bo'sh vaqtingda nima bilan shug'ullanishni istaysan? 5. Senga tanlash mumkin bo'lganda qaysi sinfda o'qishni xohlarding, 4-

sinfdami, 5-sinfdami? 6. Eng sevimli mashg'uloting nima? 7. Senga maktabda eng qiziqmas narsa nima? 8. Eng yoqimsiz narsa nima? 9. Sen qanday o'qiysan? 10. O'zlashtirish bo'yicha qanday o'quvchi bo'lishni istarding? 11. 4-sinfda kim bilan o'tirishni istarding? 12. Kim bilan o'tirmasding? 13. Qanday jamoat topshirig'ini bajarishni istarding? 11 — 12-savoIlar sinfdagi shaxslararo munosabat tizimida o'quvchining o'rnini aniqiashga qaratilgan. 9— 10-savollarga javoblar topshirayotgan o'quvchilarning o'z-o'zini baholash xususiyatlarini ko'rsatadi. O'z-o'zini baholashning adekvat, noadekvat, yuqori yoki pastligini o'quvchining tekshirilayotgan vaqtdagi o'zlashtirishiga qarab aniqlanadi. 1—8-savollarga javoblar bolalarning maktabga munosabati xarakterini aniqiashga imkon beradi. Endi ana shu tekshiruvlar natijasida olingan ma'lumotlardan foydalanish yo'llari haqida to'xtalib o'tamiz. 1. Sinf haqida aniq xulosaga ega bo'lishda, ya'ni bolalarni va o'quvchilarni bir-birlariga moslashishlarida yordam beradigan yoki xalaqit beradigan shu sinfga xos bo'lgan muhim xususiyatlarni bajarishda foydalanish mumkin. 2. Tekshiruv natijasidan keyingi o'zlashtirishlarida, xulq-atvorda 3. yoki sinfdoshlar bilan munosabat masalasida ma'lum qiyinchiliklar mayjud bolalarni aniqlashda foydalanish mumkin. 4. 3. O'quvchilarni shubhali guruhga ajratib, 4-sinfni tugatgunlaricha ular bilan ishlash. 5. 4. Boshlang'ich sinf o'qituvchilari va kelajakdagi sinf rahbarlari uchun tekshiruv natijalari haqida xulosa tayyorlash. 6. Sezgi -idrok jarayonlarini o'rganish metodikalari 7. Tajriba bayonnomalarini tayyorlash

8. -2010-y. G'.I. 9. yoshi 10. Eksperiment ator Bolan ing Bola ning Fakti ar tahlili 11. O'tkazish tartibi. Tajriba boshida o'quvchilarga matritsa bilan tanishib chiqish, u qanday elementlardan tashkil topganligini qarab chiqish taklif etiladi. Keyin biror-bir element matritsada necha marta takrorlanganini sanab chiqish taklif qilinadi. 12. Qo'llanma: Siz berilgan namuna matritsada necha marta takrorlanganini sanab chiqishingiz kerak. Hisoblaganingizda tez va aniq harakat qilishingiz kerak. Hisoblashni boshladik so'zidan keyin boshlab, siz sanalgan sonni aytganingizdan keyin tugatamiz. 13. Tajriba boshlanguncha quyidagi bayonnoma tayyorlanadi. 14. Bayonnoma namunasi 15. № F.I.O. Jinsi, yoshi Vaqt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10. 16. 1. Sanalgan namunalar soni 17. Sinf bo'yicha tekshiruv o'tkazilayotgan vaqtda barcha 18. tekshiriluvchilami 3 guruhga bo'lib olinadi. Birinchi guruh (25%) shartli yuqori guruhga qisqa vaqt ichida to'g'ri aniq hisoblagan o'quvchilar kiritilgan. Ikkinchi guruhga (50%), o'rtacha guruh, o'rtacha natija olgan o'quvchilar kiritiladi. Eng past natija olgan o'quvchilaming natijalarini yaxshilash uchun ana shu metodlar bo'yicha qo'shimcha mashg'ulotlar o'tkazish mumkin. 19. Raqamlardan tuzilgan namunalar to'plami 20. 4 3 2 8 2 3 6 5 9 1 7 5 7 6 9 5 9 0 8 D 6 3 0 7 6 9 1 0 9 1 7 4 1 7 5 3 9 2 3 4 6 1 7 6 9 5 8 5 9 0 0 7 6 3 2 6 3 8 2 9 8 0 0 3 2 1 5 4 9 5

6 5 4 4 3 8 8 3 1 3 7 2 4 1 0 6 2 3 7 1 3 1 0 1 3 4 0 6 5 I 21. Jadvalni ko ' rib chiqish vaqti ( mil . sek .) Tekshiriluvchilar namunalar G umhi 1 2 I 3 4 15 6 7 8 9 I 7 1 1 7 1 1 7 8 1 9 1 9 1 1 1 10 1 1 1 1 1 9 I 1 1 1 1 1 140 1 1 Harflardan tuzilgan namunalar to'plami ham mayjud. Xotira rivojlanishini aniqlash metodikasi Vazifa: Materialni bir marta ko'rsatib, esda saqlanganlarini hisoblash. Xotira hajmini o'lchash uchun yuqoridagi raqamlar va harflardan iborat matritsadan foydalanish mumkin. Buning uchun matritsaning bir qatori o'quvchiga ko'rsatiladi, qolgan qismi esa biror qog'oz bilan berkitib turiladi. 3-5 soniya ko'rsatilgandan keyin bayonnomaga yozma holda tushirish kerak. Ko'rsatish vaqti yoshga bog'liq. Qo'llanma: Siz 10 ta sondan iborat sonlar qatori bilan tanishib, esda saqlab qolishingiz kerak. Bu qator faqat bir marta qarab chiqish uchun juda qisqa vaqt ko'rsatiladi. Keyin siz sonlarni qatorlarda joylashishiga qarab esga tushirishingiz kerak. Bu 10 marta bajariladi. Olingan natijalarni qayta ishlash. Esga tushirish bayonnomasi quyidagicha ishlanadi: esga tushirilgan belgilarning umumiy soni (01) hisoblanadi. Bunda to'g'ri esga tushirilganlari va xatolari ham hisobga olinadi. O'rin almashganligini hisobga olgan holda to'g'ri esga tushirilgan belgilarni (02) hisoblash. So'ngra faqat qat'iy ko'rsatilgan tartibga amal qilgan holda belgilarni hisoblash (03). Tekshiriluvchilaming yoshiga bog'liq ravishda raqamlarni esga tushirish ko'rsatkichlari Esga tushirish ko'rsatkichlari (yoshlarda) 8 9 1 0 1 1 1 214-15 18-19 21-23

0 4 4 5 6 6 8,0 7,1 8,80 ,2 0,3 4 ,6 3 ,5 4 ,7 3,7 5 ,3 3,7 5 ,8 4,3 6 ,4 4,1 7,5 5,2 6 ,5 4,9 7,5 5,7 Qisqa muddatli xotira hajmini baholash asosida olingan natijalarda (03) ko ' rsatkich asosida o ' quvchilami 3 guruhga bo ' lish mumkin . 1-guruh. 03 ko'rsatkich, ya'ni raqamlarni ko'rsatish tartibiga amal qilgan holda esga tushirish. 4,5 dan yuqori bo'lgan bu guruh maktabda o'zlashtirishga a'lo darajada ulguradilar. 2-guruh: 03 ko'rsatkichi 3 dan 4,5 gacha. Bu guruh maktabda o'rtacha o'zlashtiradilar. 3-guruh. 03 ko'rsatkich 3 dan kam. Odatda bu guruhda bo'sh o'zlashtiradigan o'quvchilar guruhi bo'lib, ular bilan xotirani rivojlantirish; esda saqlash usullarini egallash bo'yicha qo'shimcha mashg'ulot olib borish

Adabiyotlar ro‘yxati: 1. Karimov I.A. Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. T. 1997. 2. Munavvarov A. K. Pedagogika. T.1996. 3. Mahkamov U. Axloq-odob saboqlari. T. 1994. 4. Nishonaliyev U., Tursunov I. Pedagogika kursi. T. 1996. 5. Pedagogika. O‘quv qullanma. T. 1996. 6. G‘aybullayev N.R. va boshqalar. Pedagogika. Universitetlar uchun dastur. T. 1996. 7. G‘oziyev E. Pedagogik psixologiya asoslari. T. 1997. 8. G‘aybullayev N., Yodgorov R., Mamatqulova R., Toshmurodova K. Pedagogika. T. 2000. kerak.

O'xshashlar

Mijoz shaxsini rivojlantirish uchun psixologik maslahatlar

Yosh oilalarning ijtimoiy va psixologik muammolari. Yosh oila. Yosh oila va sog‘lom turmush tarzini barqarorlashtirish

Maslahat berish amalivotida bolani psixologik tekshiruv tekshiruv vazifalari va umumiy tavsiyalar

Umumiy o`rta ta`lim maktablarida psixologik maslahatning asosiy

Psixolog-maslahatchi va uning ishiga qo'yiladigan talablar