Maxsus muassasalarga bolalarni saralash ishlarining mazmuni

Maxsus muassasalarga bolalarni saralash ishlarining mazmuni

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

50 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz REJA: 1. Nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar bog‘chalariga (guruxlarga) saralash 2. Qabul qilishga zid bo‘lgan belgilar 3. Tibbiy-pedagogik komissiyaga taqdim etiladigan xujjatlar 4. Umumta’lim maktabl qoshidagi logopedik punktlarga bolalarni saralash 5. Bolalarni qabul qilishga oid tavsiyalar 6. Tibbiy-pedagogik komissiyaga taqdim etiladigan xujjatlar.

www.arxiv.uz Tayanch iboralar: (Diagnostika, deferensial, Tashxiz markazi, TPK) Nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalarga mo‘ljallangan maxsus muassasalar tarmog‘ining muvaffaqiyatli rivojlanishi logopediya fani soxasida yangi tadqiqotlarning tug‘ilishiga imkon yaratadi. Bunga quyidagilar kiradi: Nutq kamchiliklarini diagnostikasi va differensial diagnostikani takomillashtirish, nutq kamchiliklarini boshqa kamchiliklardan farqlash, ayrim xollarda tashqi xolatdan o‘xshash, ammo paydo bo‘lish tabiatiga ko‘ra turlicha va turli tuzatish metodlarini talab qiladigan kamchiliklarni bartaraf etish imkonini yaratish; turli nutq buzilishlariga ega bo‘lgan bolalardagi kamchiliklarni aniqlashning eng optimal yosh muddatlarini aniqlash va o‘z vaqtida differensial o‘qitishni tashkil etish; og‘zaki (maktabgacha tarbiya yoshda) va yozma nutq (maktabda) buzilishlari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni o‘rganish; maktabgacha tarbiya muassasalarida nutq kamchiliklarining oldini olish ishlarini nazariy jixatdan asoslash; nutq kamchiligiga ega bo‘lgan maktabgacha yoshdagi bolalarning rivojlanishidagi o‘ziga xos xususiyatlarni o‘rganish; turli nutq kamchiligiga ega bo‘lgan maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni o‘qitish mazmuni va metodlarini ishlab chiqish; tegishli xujjatlar va tashkiliy masalalarni ishlab chiqish. Nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalarga mo‘ljallangan maxsus muassasalarda bolani xar tomonlama rivojlantirishni ko‘zda tutgan xolda, o‘qitish va tarbiyalash ishlari maxsus dastur asosida izchillik bilan amalga oshiriladi. Og‘ir nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar ommaviy bog‘cha yoki umumta’lim maktablariga borsalar, ulardagi nutq kamchiliklari dastur materiallarini to‘liq o‘zlashtirishlariga to‘sqinlik qiladi, umumiy rivojlanishlariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, ba’zi xollarda esa xarakterning salbiy xususiyatlari paydo bo‘lishiga sababchi bo‘ladi, kelgusida sotsial va mexnat ko‘nikmalarida qiyinchiliklar keltirib chiqaradi. Bolalardagi nutq kamchiliklarini o‘z vaqtida aniqlash va ularni tibbiy-pedagogik ko‘rikka yuborish

www.arxiv.uz bolalar poliklinikasi logopedi, pediatr, psixiatr va nevropatolog, bolalar bog‘chasi va ommaviy maktab logopedlarining asosiy vazifalaridir. — Nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar bog‘chalariga (guruxlarga) saralash. Eshitishida, nutqida, ko‘rishda, aqliy faoliyati va tayanch-xarakat apparatida kamchiligi bo‘lgan bolalar uchun ixtisoslashtirilgan maktabgacha tarbiya muassasalarining rivojlanishi, maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning yetakchi nuqsonlarini xisobga olgan xolda, ularni differensial o‘qitish va tarbiyalash uchun yetarli sharoit yaratish imkonini beradi. Maxsus guruxlarda kamchiliklarni bartaraf etish bo‘yicha olib boriladigan o‘qitish vazifalarini muvaffaqiyatli xal etish, ko‘p jixatdan nutq kamchiliklarini to‘g‘ri va o‘z vaqtida aniqlashga, uning og‘ir, yengil darajalariga, tuzatish mashg‘ulotlarining boshlanishiga bog‘liqdir. Nutq kamchiligiga ega bo‘lgan maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni o‘z vaqtida aniqlash, ularni guruxlarga to‘g‘ri komplektlashtirish va maxsus o‘qitish, bolalarni o‘qitish va tarbiyalashda ijobiy natijalarga erishishga imkon beradi xamda bolalarning kelajakda rivojlanishi va maktabda muvaffaqiyatli o‘qishi uchun yetarli sharoit yaratadi. Maxsus maktabgacha tarbiya muassasalarida turli nutq kamchiligiga ega bo‘lgan maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni differensial o‘qitish va tarbiyalash amalga oshiriladi. Turli nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalarni tarbiyalash va o‘qitishga differensial yondoshishni amalga oshirish uchun, maktabgacha tarbiya muassasalarida quyidagi guruxlar tashkil qilinadi: nutqi umumiy rivojlanmagan bolalar guruxi (3-6 yosh); fonetik-fonematik nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar guruxi (5-6 yosh); ayrim tovushlar talaffuzida kamchiligi bo‘lgan bolalar guruxi (5-6 yosh); duduqlanuvchi bolalar guruxi (2-6 yosh).Maxsus yasli-bog‘chalar, bolalar bog‘chalari, ommaviy tipdagi bolalar bog‘chasi qoshidagi aloxida guruxlariga nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalarni saralash va guruxlarni komplektlashtirish tibbiy-pedagogik ko‘rik kengashida xal qilinadi va quyidagi prinsiplarga rioya qilgan xolda amalga oshiriladi. Nutq kamchiliklarini boshqa kamchiliklardan ajratish prinsipi. Maktabgacha tarbiya muassasalariga eshitishi normada, intellekti birlamchi saqlangan, faqat

www.arxiv.uz nutqiy kamchilikka ega bo‘lgan bolalar qabul qilinadi. Shuning uchun asosiy diqqat nutq kamchiliklarini to‘g‘ri diagnostikasiga va nutqiy kamchiliklarni boshqa kamchiliklardan (aqliy zaif bolalarda, ruxiy rivojlanish vaqtincha rivojlanmagan, eshitishida kamchiligi bo‘lgan bolalardagi nutqiy kamchiliklar) ajratishga qaratiladi. To‘g‘ri diagnostika qilishda birlamchi va ikkilamchi nuqson xaqidagi tushuncha katta axamiyatga ega. Masalan, eshitishida kamchiligi bo‘lgan bolalarda eshitish funksiyasining buzilishi natijasida turli ko‘rinishdagi nutq kamchiliklari paydo bo‘lishi mumkin. Bunday xolatlarda eshitishdagi kamchilik birlamchi nuqson, nutq kamchiligi esa ikkilamchi nuqson deb qaraladi. Bu bolalar eshitishida kamchiligi bo‘lgan maktabgacha tarbiya muassasalariga qabul qilinadi. Nutqiy kamchilikka ega bo‘lgan aqliy zaif bolalar xam aqliy zaif bolalar uchun tashkil etilgan maxsus maktabgacha tarbiya muassasalariga qabul qilinadilar, chunki ulardagi nutqiy kamchilik ikkilamchi, intellektdagi buzilishlar birlamchi nuqsondir. Yosh prinsipi. Bog‘cha, yasli-bog‘cha va ommaviy bog‘chalardagi aloxida guruxlarga nutqida kamchilygi bo‘lgan 2-7 yoshgacha bo‘lgan bolalar qabul qilinadi, xar bir guruxga bir xil yoshli bolalar olinadi. Og‘irlik darajasi xar xil ko‘rinishdagi nutqiy kamchilikka ega bo‘lgan bolalarni differensial o‘qitish prinsipi. Tibbiy-pedagogik komissiya tarkibi Nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalarni saralash va ularni komplektlashtirish bo‘yicha tibbiy-pedagogik komissiya viloyat (shaxar, rayon) xalq ta’limi bo‘limlarida tashkil etiladi. Uning tarkibiga quyidagilar kiradi: xalq maorifi bo‘limining mudiri - komissiya raisi; komissiya a’zolari: bolalar psixonevrologi, ixtisos- lashtirilgan maktabgacha tarbiya muassasasining raxbari (bolalar uyining direktori, bolalar bog‘chasi va yasli-bog‘chaning mudiri), katta logoped (viloyat, shaxar, rayonning), maktabgacha tarbiya muassasalarining logopedlari; ko‘rik kotibi. Tibbiy-pedagogik komissiya tarkibini xalq maorifi bo‘limi sog‘liqni saqlash bo‘limlari bilan kelishgan xolda tasdiqlaydi. Tibbiy-pedagogik komissiya

www.arxiv.uz ish kunlarida uning a’zolari asosiy ish joylaridagi vazifalaridan ozod qilinadilar. Tibbiy-pedagogik komissiya ma’lum bir grafik asosida ishlaydi, ish faoliyatini fevral oyidan boshlaydi. Uning birinchi kengashida komissiya tarkibi va komissiya a’zolarining vazifalari tasdiqlanadi. Yillik reja muxokama qilinadi va tasdiqlanadi, unda quyidagilar aniqlab olinadi: bolalarni maktabgacha tarbiya muassasalariga saralash; ularni maktabgacha tarbiya muassasalaridan chiqarish (muddat tugagach) yuzasidan majlislar oyda (xaftada) necha marta o‘tkaziladi; nutq kamchiliklari diagnozi aniqlangach, bolalarni maktabgacha tarbiya muassasalaridan chiqarish; muayyan bir kunda bola qaysi nutqkkamchiliklari bo‘yicha tekshirilyapti (yoshini xisobga olgan xolda) va boshqa tashkiliy masalalar. Tibbiy-pedagogik komissiya a’zolari oldida quyidagi vazifalar turadi; bolani nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar maktabgacha tarbiya muassasalariga qabul qilish lozim yoki lozim emasligini aniqlash; bolani qaysi guruxga qabul qilish; bolani qanday o‘qitish muddatiga qabul qilish. Nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar guruxlariga maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni qabul qilish yo‘llanmasi Saralashning barcha prinsiplariga amal qilish nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalarni guruxlarga to‘g‘ri komplektlashtirishga imkon beradi. Nutqi umumiy rivojlanmagan bolalar guruxlariga nutqi turli xil darajada rivojlanmagan, nutq kamchiliklarini turli shakllariga (alaliya, dizartriya, rinolaliya) ega bo‘lgan bolalar qabul qilinadi. I darajali nutqi umumiy rivojlanmagan bolalar maktabgacha tarbiya muassasalariga 3 yoshdan 3-4 yil o‘qitishga, II. darajali nutqi umumiy rivojlanmagan bolalar 4 yoshdan 3 yillik o‘qitishga, III darajali nutqi umumiy rivojlanmagan bolalar 4-5 yoshdan 2 yillik o‘qitishga qabul qilinadilar. Fonetik-fonematik nutk kamchiliklariga ega bo‘lgan bolalar maxsus maktabgacha tarbiya muassasalariga 5 yoshdan bir yillik o‘qitishga qabul qilinadilar. Bir xil nutq kamchiliklariga (rinolaliya, dizartriya) ega bulgan bolalar soni yetarli bo‘lsa, ular maxsus guruxlarni tashkil etadilar.

www.arxiv.uz Rinolalik va dizartrik bolalar 2 yillik o‘qitishga 4 yoshdan qabul qilinadilar. Ayrim tovushlar talaffuzidagi kamchiliklarga ega bo‘lgan bolalar guruxlariga fonetik kamchiligi bo‘lgan bolalar qabul qilinadi. Bunda nutqdagi kamchilikning asosiy belgisi tovushlarni turli ko‘rinishda noto‘g‘ri talaffuz qilishdir. Bunda maktabgacha tarbiya muassasalarining maxsus guruxlariga qabul qilinadigan bolalar talaffuzida noto‘g‘ri talaffuz qilinadigan tovushlar ikki guruxdan kam bo‘lmasligi lozim, masalan, sirg‘aluvchi va sonar yoki sonar va shovqinli tovushlar. Noto‘g‘ri talaffuz qilinadigan tovushlarning umumiy soni 5-6 tovushdan kam bo‘lmasligi lozim. Bunday bolalar maxsus guruxlarga 5 yoshdan qabul qilinadilar, ularda o‘qitish muddati yarim yildir. Duduqlanuvchi bolalar guruxlariga, nutqning aloqa guruxlariga 15 ta bola qabul qilinadi. Nutqi umumiy rivojlanmagan bolalar guruxi, bolalarni umumta’lim maktablari yoki nutq maktablarida bilim olish uchun tayyorlaydi. Fonetik- fonematik va aloxida tovushlar talaffuzi kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar guruxi bolalarni umumta’lim maktablarida bilim olish uchun tayyorlaydi. Duduqlanuvchi bolalar guruxi esa bolalarni umumta’lim yoki nutq maktablarida bilim olish uchun tayyorlaydi. Qabul qilishga zid bo‘lgan belgilar Maxsus bog‘chalarga (guruxlarga) quyidagy bolalar qabul qilinmaydi: a) eshitishida kamchiligi bo‘lgan bolalar; b) aqliy zaiflik natijasida kelib chiqqan nutqiy kamchilikka ega bo‘lgan bolalar; v) o‘z-o‘ziga xizmat qila olmaydigan va aloxida qarashni talab qiladigan (nogiron) bolalar; g) umumiy tipdagi bolalar bog‘chasi va yasli-bog‘chalarda qabul qilish uchun zid bo‘lgan kasalliklar bilan kasallangan bolalar; d) tutqanog‘i bor bolalar. Tibbiy-pedagogik komissiyaga taqdim etiladigan xujjatlar.

www.arxiv.uz Tibbiy-pedagogik komissiyaga quyidagi xujjatlar taqdim etiladi: otolaringolog xulosasi, psixiatr xulosasi, logoped va tarbiyachilar xarakteristikasi. Otolaringolog o‘z xulosasida bolaning fizik eshitishi va burun, tomoq, xalqum a’zolarining normadaligini ko‘rsa-tishi lozim. Psixiatr xulosasida esa bolaning intellektual rivojlanish xolati xaqidagi ma’lumotlar bo‘lishi kerak. Logopedik xarakteristikada ayni tekshirish vaqtidagi bola nutqining rivojlanishi xaqidagi ma’lumotlar bo‘lishi lozim. Bunda asosiy diqqat bog‘langan nutqning rivojlanish darajasiga, tilning leksik-grammatik tomonining shakllanganlik darajasi, shuningdek fonetik-fonematik rivojlanishga qaratilgan bo‘lishi kerak. Nutqdagi xar qanday kamchiliklar logoped xarakteristikasida misollar keltirish bilan tasdiqlanishi lozim. Logoped xarakteristikasida bola ilgari xam logopedik mashg‘ulotlarda bo‘lgan-bo‘lmaganligi, mashg‘ulotlarning samaradorligi qanday bo‘lganligi ko‘rsatilishi kerak. Xarakteristika oxirida logopedik xulosa va bolani ma’lum bir nutq kamchiliklari guruxiga qabul qilish xaqidagi tavsiyalar ko‘rsatilgan bo‘lishi lozim. Agar bola bolalar bog‘chasiga borgan bo‘lsagina tarbiyachi xarakteristikasi talab etiladi. Xarakteristikada bolaning qaysi vaqtdan beri bolalar bog‘chasiga qatnayotganligi, qayerdan kelgani (oiladan, boshqa maktabgacha tarbiya muassasalaridan), yangi sharoitni qanday o‘zlashtirgani, bolalar va kattalar bilan qanday aloqaga kirishgani, bolaning xulqi va dastur materiallarini o‘zlashtirishning o‘ziga xos xususiyatlari, diqqatining barqarorligi, o‘yinlarda ishtirok eta olish- olmasligi, ijodiy o‘yinlarni tashkil eta olishi, o‘rtoqlari orasida o‘zini qanday tutishi, o‘z defektiga qanday qarashi (sezadimi, biladimi, uyaladimi, ta’sirlanadimi); o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish malakalari bor-yo‘qligi ko‘rsatilishi lozim . — Umumta’lim maktablari qoshidagi logopedik punktlarga bolalarni saralash. — Nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar xaqida ma’lumotlarni logoped quyidagilar natijasida olishi mumkin:

www.arxiv.uz — bolaning nutqiy xolati xaqida poliklinika logopedi xulosasi qayd etilgan tibbiy xujjatni ko‘rish; — ushbu rayondagi bolalar bog‘chasining tayyorlov gruppasini tekshirish; — umumta’lim maktablariga bolalarni qabul qilish komissiyasi ishida ishtirok etish: — umumta’lim maktablarining boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini tekshirish. — Xar bir maktab direktori bilan kelishgan xolda bolalar nutqini tekshirish jadvali (1 sentabrdan 15 sentabrgacha va 15 maydan 30 maygacha) tuziladi. Birinchi sinf o‘quvchilarining» og‘zaki nutqini frontal tekshirish rasmlar va suxbat asosida o‘tkaziladi; 2-4-sinf o‘quvchilarining og‘zaki va yozma nutqlari tekshiriladi. Yuqori sinf o‘quvchilari logopedik punktga o‘qituvchilarning yo‘llanmasi yoki ota-onalarning iltimosiga ko‘ra qabul qilinadilar. Nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar aniqlangach, maxsus. ro‘yxatga belgilanadilar. Maxsus ro‘yxat ular xaqidagi umumiy ma’lumotlardan {familiyasi, ismi, sinfi, maktabi, uy adresi va tekshirilgan vaqti) tashqari ona tilini o‘zlashtirishi, nutq rivojlanishidagi kamchiliklar, shuningdek qisqa tegishli tavsiyalar ko‘rsatiladi. Mashg‘ulotlar 15 sentabrdan boshlanadi. Bir vaqtning o‘zida 30-40 bola logopunktga qabul qilinadilar. Nutq kamchiliklari aniqlangan boshqa bolalar navbatga qo‘yiladi.Ular yil davomida logopediya mashg‘ulotlaridan chiqarilgan bolalar o‘rniga qabul qilinadilar. Logopedik punktlarga birinchi navbatda nutq kamchiligiga ega bo‘lgan boshlang‘ich sinf o‘quvchilari qabul qilinadi. Logopedik punktlarni komplektlashga oid tavsiyalar. Logopedik punktlarda o‘quv-tuzatish ishlarining asosiy shakli guruxli mashg‘ulotlardir. Guruxlarni to‘g‘ri komplektlashtirish bolalar bilan olib boriladigan ishlarning samaradorligini tashkil etish uchun muxum axamiyatga ega. O‘quvchilar guruxi quyidagicha komplektlashtiriladi: nutq kamchiliklari sababli o‘qish va yozuv kamchiligiga ega bolalar guruxi; nutqi umumiy rivojlanmagan bolalar guruxi; duduqlanuvchi bolalar guruxi; tovush talaffuzi kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar guruxi. Nutqidagi kamchiliklar umumta’lim maktab dasturini o‘z-

www.arxiv.uz lashtirish uchun to‘sqinlik qiladigan bolalarga mashg‘ulotlar-ga qabul qilishda afzallik beriladi. Og‘ir nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar maxsus maktabini komplektlashtirish. Maxsus maktabga bolalarni qabul qilish tibbiy-pedagogik komissiya tomonidan amalga oshiriladi. qomissiya tarkibi va ishni tashkil etish «Respublika va viloyat tibbiy-pedagogik komissiya xaqida» gi nizomda belgilangan. Tibbiy-pedagogik komissiya vazifalari quyidagilardan iborat: maxsus maktab-internatlarga aqliy va jismoniy rivojlanishida kamchiligi bo‘lgan bolalarni tafovutli ravishda saralashni amalga oshirish; umumiy tipdagi maktablarda o‘qishi lozim bo‘lmagan bolalarni tegishli maxsus maktablarga tavsiya etish; maxsus maktabdan chiqarish yoki tegishli muassasalarga o‘tkazish masalalarini xal etish; rivojlanishida yengil kamchiliklar bo‘lgan bolalarni o‘qitish va tarbiyalash, davolash masalalari bo‘yicha ota-onalarga, pedagoglarga konsultatsiya berish. Tibbiy-pedagogik komissiya o‘z ishini o‘quv yilining oxiridan (aprel - iyun) boshlaydi. Komissiya a’zolari xar bir bolaning xujjatlari bilan tanishganlaridan so‘ng, bolalarni qabul qilish grafigi joriy qilinadi va yakka tartibda psixologik-pedagogik tekshirish o‘tkaziladi. TPK a’zolari bayonnoma (protokol) tuzadilar (2 nusxada), oxirgi logopedik xulosa va bolani qabul qilishga tavsiya qayd etiladi. Birinchi bo‘limga nutqi umumiy rivojlanmagan bolalar va alaliya, afaziya, dizartriya, rinolaliya, aleksiya, agrofiya diagnozli bolalar qabul qilinadi. Ikkinchi bo‘limga umumta’lim maktablarida bilim olishlariga va nutqiy aloqaga to‘yeqinlik qila oladigan og‘ir formadagi duduqlanuvchi bolalar kiradi. Bolalarni qabul qilishga oid tavsiyalar. Og‘ir nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar maktabining o‘quvchilar tarkibi o‘zgarib turadi. Maktabga bolalar faqat boshlang‘ich sinflarga emas, balki, agar bolalar avval umumiy ta’lim maktabida yoki boshqa tipdagi maktablarda ta’lim olgan bo‘lsa, yuqori sinflarga xam qabul qilinishi mumkin. I bo‘lim sinflariga o‘quvchilar nutqiy xolatlariga qarab qabul qilinadi. Sinflar bolalardagi nutqning

www.arxiv.uz umumiy rivojlanmaganlik darajalari va ularning umumta’lim tayyorgarligini xisobga olgan xolda komplektlashtiriladi. I bo‘limda «Og‘ir nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar maxsus maktabi xaqidagi nizom» ga muvofiq tayyorlov sinflari xam tashkil etiladi. Tayyorlov sinflariga maktabgacha tarbiya muassasalarida bo‘lmagan, birinchi darajali nutqi umumiy rivojlanmagan 6-7 yoshli bolalar qabul qilinadi. 1-sinfga tayyorlov sinflaridan va boshqa muassasalardan (umumta’lim maktablari, nutq kamchiligi bo‘lgan bolalarga mo‘ljallangan bog‘chalar) kelgan II, III darajali nutqi umumiy rivojlanmagan xamda o‘quv predmetlari bo‘yicha bilim va malakalarga ega bo‘lgan bolalar qabul qilinadi. I bo‘limning boshqa sinflariga umumta’lim maktablaridan kelgan va turli darajadagi nutqi umumiy rivojlanmagan bolalar qabul qilinadi. Ayrim xollarda, bolalarga logopedik yordam berish imkoniyatlari bo‘lmaganda, tovushlar talaffuzida og‘ir buzilishlar bo‘lgan bolalar nutq maktabining 1-sinfiga qabul qilinadilar. Bolalar nutqidagi kamchiliklar bartaraf etilg‘ach, ular o‘qishlarini ommaviy maktabda davom ettiradilar. Shuning uchun I bo‘limning IV-VI sinflari u yoki bu sabab bilan nutq maktabiga kira olmagan bolalar bilan to‘ldirib boriladi. Nutq maktabining u yoki bu sinflariga qabul qilishda birinchi navbatda quyidagilar, ya’ni: matematika va umumta’lim maktabining boshqa fanlari bo‘yicha boladagi bilim va malakalar qaysi sinf talabiga javob berishi; og‘zaki va yozma nutq kamchiliklarini bartaraf etishda qanday tuzatish ishlariga muxtojligi; bu ishlar aynan shu sinfda amalga oshirilishi mumkinligi xisobga olinadi. Boshlang‘ich sinflarga turli nutq buzilishlariga (alaliya, dizartriya, rinolaliya, duduqlanish va boshqalar) ega bo‘lgan bolalar qabul qilinadi. Sinflarda o‘quvchilar soni yetarli bo‘lgach, o‘qitishning birinchi boshlang‘ich davrida nutq buzilishlarining xarakteri va tabiatiga ko‘ra bolalarni differensial o‘qitish, parallel sinflarni tashkil etish yo‘li bilan amalga oshirishni nazarda tutish lozimdir. Agar o‘quv ishlari jarayonida u yoki bu bola nutqidagi kamchiliklar bartaraf etilgan bo‘lsa, bola o‘z o‘qishini ommaviy maktabda davom ettirishi mumkin.

www.arxiv.uz Bunda rayon yoki shaxar xalq ta’limi bo‘limlari nutq maktabi direktoridan zarur bo‘lgan materiallarni olgach, bolani ommaviy maktabning tegishli sinfiga yuborishi lozim. Ommaviy maktabning direktori va pedagoglar kengashi maxsus nutq maktabidan o‘tkazilgan bolaning muvaffaqiyatli o‘qishi uchun kerakli sharoitlarni yaratmoqlari lozim. Agarda o‘qish jarayonida bola o‘zining rivojlanish imkoniyatlari bilan nutq maktabiga muvofiq kelmasligi aniqlansa, unda bunday bolalar qaytadan tibbiy- pedagogik komissiyadan o‘tadilar xamda o‘qituvchi va logoped xulosalari bilan ular yordamchi maktabga yoki zaif eshituvchi bolalar maktabiga yuboriladi. Qabul qilishga zid ko‘rsatmalar. Nutq kamchiligiga ega bo‘lgan bolalar maxsus maktabiga quydagi bolalar qabul qilinmaydi: Eshitishida kamchiligi bo‘lgan bolalar; maxsus psixofizik tarbiyaga muxtoj bolalar;tutqanog‘i bor bo‘lgan bolalar; o‘z-o‘ziga xizmat qila olmaydigan nogironlar; nutq kamchiliklarini maktab logopedik punktlarida bartaraf etish mumkin bo‘lgan bolalar. Tibbiy-pedagogik komissiyaga quyidagi xujjatlar taqdim qilinadi: Logopedik xarakteristika. Unda bolaning nutqiy rivojlanish xolatlarini to‘liq bayon etish lozim. Pedagogik xarakteristika. Unda o‘qitish va tarbiyalash jarayonida ko‘rilgan qiyinchiliklar, bolaga qanday individual yordam ko‘rsatilgani; bola bunga nisbatan qanday javob bergani, o‘z nuqsoniga nisbatan qanday munosabatda bo‘lishi, jamoa bilan qanday munosabatda bo‘lishi va xokazolar batafsil yoritilishi kerak. Xarakteristikaga qo‘shimcha ravishda bolaning shaxsiy delosi nusxasi va yozma ishi, shuningdek o‘zlashtirish tabeli xamda maktab tibbiy kartasi ilova qilinadi. Bolalar poliklinikasining bosh vrachi tomonidan tasdiqlangan bolaning kasallik tarixidan to‘liq ko‘chirma, unda pediatr, psixonevrolog, otolaringolog, oftalmolog, ortoped xulosalari xam bo‘ladi. Tug‘ilganlik xaqidagi guvoxnoma (ko‘rsatiladi).

www.arxiv.uz FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 1. Filicheva. T.B, Chirikina.G.V, L Muminova. «Logopediya» Toshkent 1993 2. Shomaxmudova. R.SH, Muminova. L.R. « Bog‘cha va kichik maktab yoshidagi bolalar talaffuz o‘zidagi nuqsonlarni t tuzatish.» Toshkent. 1981 yil. 3. Fomicheva T.B, Chirkina. G.V. «Logopedicheskaya rabota v spetsialnom detskom sadu» 1987 yil.

O'xshashlar

Psixik va jismoniy rivojlanishda nuqsonga ega bo`lgan bolalar diagnostikasi kursinin maqsadi va vazifalari

Ta’lim standartlashtirish. O’rta maxsus kasb-hunar ta’limi mazmuni, maqsad va vazifalari

Turizmda maxsus turlar

Ta’limning mazmuni

Ta'limning mazmuni