Ekskursiya- turistik mahsulotning tarkibiy qismi - Pedagogika - Referatlar

Ekskursiya- turistik mahsulotning tarkibiy qismi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

59.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. «Ekskursiya ishini tashkil qilish» fanining predmeti va obekti. 2. Ekskursiyaning mazmuni va mohiyati. 3. Ekskursiyaning asosiy xususiyatlari.

www.arxiv.uz Tayanch iboralar : Turizm, ekskursiya, kursning predmeti, kursning obekti, turizm mahsulotlari, turizm tovarlari, ekskursiya faoliyati, ekskursiyani tasniflash, ekskursiyaning xususiyati, ekskursiyani o‘tkazish joyi. «Ekskursiya ishini tashkil qilish» fanining predmeti va obekti O‘zbekiston Respublikasining «Turizm to‘g‘risidagi» qonunda: “ Turizm— jismoniy shaxslarning doimiy yashash joyidan 12 oydan oshmagan muddatga, beradigan joyida ish haqi to‘lanadigan faoliyat bilan shug‘ullanmasdan, davolanish, o‘rganish, ish yoki boshqa maqsadda sayyohati hisoblanadi.” Turist 24 soatdan kam bo‘lmagan va bir yilgacha muddatga, har qanday haq to‘lanadigan faoliyat bilan shug‘ullanmasdan hamda belgilangan muddatda mamlakatni tark etish majburiyati bilan qonun orqali taqiqlanmagan turli maqsadlarda boshqa mamlakat hududida sayyohat qiladigan shaxsdir. Sayohlik sanoatini rivojlantirish an’analari va umumiy iqtisodiy, texnika va ijtimoiy yutuqlar o‘rtasida bevosita aloqalar mavjuddir. Jahondagi sanoati rivojlangan mamlakatlardagi hayot tarzining o‘sish darjasi, xodimlar ta’tillarining muddatlarining o‘sishiga va nafaqa bilan ta’minlashning yetarli ravishda yuksak darajasini ta’minlash bilan sayyohlikning rivojlanishiga fanga ta’sir ko‘rsatadi. (eng ko‘p kelishi Fransiya, AQSH, Ispaniya, eng ko‘p mablag‘ sarflaydigan sayyohlar AQSH, Germaniya, Yaponiya). Turizm - jismoniy shaxsning doimiy istikomat joyidan soglomlashtirish, ma’rifiy, kasbiy-amaliy yoki boshka maksadlarda borilgan joyda (mamlakatda) haq tulanadigan faoliyat bilan shugullanmagan xolda uzogi bilan bir yil muddatga junab ketishi (sayoxat qilishi); Ekskursiya faoliyati— vaqtinchalik bo‘ladigan mamlakatda sayohatchilarni sayyohlik resurslari bilan tanishtirish maqsadidagi faoliyatni tashkillashtirish bo‘lib, bunda joylashtirish yuzasidan xizmat ko‘rsatish nazarda tutilmaydi. Sayyohlik tabaqalariga xalqaro va milliy sayyohlik qo‘shiladi, shuningdek, mamlakat doirasidagi sayyohatlik kiritiladi. Tunab qoladiganlar turistlar hisoblanadi, kun davomida kelib-ketuvchilar ekskursiyachilar deb hisoblanadi.

www.arxiv.uz Turizmning ichki, xalqaro, kiruvchi, chiquvchi ko‘rinishlari mavjud. - Ichki turizm - o‘z davlati chegarasi doirasida doimiy yashovchi fuqarolarni vaqtinchalik tashrif buyurovchi joyda (to‘lanadigan faoliyatsiz) turstik maqsadlarda sayoxat qilishga aytiladi. - Xalqaro turizm –vaqtinchalik kelgan joyida faoliyati to‘lanmaydigan, doimiy yashaydigan mamlakat chegarasidan tashqariga turistik maqsadlarda safar qilish tushuniladi. - Kiruvchi turizm - faoliyati to‘lanmaydigan turistik maqsadlarda doimiy yashamaydigan shaxslarni o‘zga mamlakat xududiga tashrifi, sayohati hisoblanadi. - Chiquvchi turizm – bir mamlakat xududida doimiy yashovchi shaxsni boshqa mamlakatga faoliyati to‘lanmaydigan sayohati, tashrifi hisoblanadi. Turizmdagi iste’mol turizm tovarlari va xizmatlarining qiymati sifatida aniqlanib, ular turist yoki ekskursiyachilarning bevosita talablarini qondirish uchun foydalaniladi. Bularga keluvchilarga qilinadigan xizmatlar to‘plami — joylashtirish, ovqatlantirish, dam olish, sport, ekskuriya va boshqa tadbirlar harajatlari kiradi. Turizm mahsulotlari — deyilganda moddiy va nomoddiy xizmatlar to‘plamining iste’mol qiymati tushunilib, ular turistning iste’mol talablari uchun zarur bo‘lib, uning sayyohlik yuzasidan sayohat qilishi davrida vujudga keladi va faqatgina ushbu saayyohat tufayli vujudga keladi. Turizm tovarlari — deyilganda ishlab chiqarish sohasi faollarining mehnat mahsuloti tushunilib, ular sotish uchun yaratilgan hamda aksariyat hollarda turistlar yoki ekskursiyachilar foydalanishi uchun mo‘ljallangan. «Ekskursiya ishini tashkil qilish» fanining predmeti - turizmda ekskursiya jarayonini to‘g‘ri va qiziqarli tashkil etishni o‘rgatishdir. «Ekskursiya ishini tashkil qilish» fanining obekti- mamlakatimizda mavjud tarixiy, madaniy, me’moriy, tabiiy va boshqa resurslardan foydalanib, turizmning

www.arxiv.uz asosiy tarkibi bo‘lmish ekskursiya xizmatlarini sifatli o‘tkazish texnika, texnologiyasini o‘rganishdir. Ekskursiya mazmuni va mohiyati Ekskursiya - ( lotinchadan. Exscursio – sayoxat) bu gid (ekskursovod) rahbarligida ilmiy yoki madaniy maqsadlarga diqqatga sazovor joylarni, muzeylarni individual yoki jamoa bo‘lib tomosha qilishdir. Yoki boshqacha ta’riflaganda: Ekskursiya - bu tanishish yoki o‘rganish maqsadida aniq belgilangan reja bo‘yicha o‘tkaziladigan, mavzuli hikoyalar bilan olib boriladigan biror ob’ektni ko‘rsatish jarayonidir. Har bir ekskursiyaning mazmuni (xususiyati) hikoya qilish, namoyish etish, ma’lumot berishdan iborat. Agar namoyish etish(tanishtirish) bo‘lmasa bunday madaniy, ilmiy jarayon ekskursiya emas, balki oddiy ma’ruza yoki suhbatga hisoblanadi. Ekskursiyada aynan hikoya qilish va namoyish etish asosiy xususiyatlardir. Lekin ko‘rilayotgan narsalar haqida chuqur tahlil, ma’no, tushuncha berilmasa, bu ishtirokchilar uchun faqatgina diqqatga sazovor joylarni tomosha qilish bo‘ladi. Ekskursiyaning mazmuni ham ko‘rilayotgan obektlarga qiziqarli ma’lumotlarni aytib berishdan iborat. Gidning ob’ekt haqida aniq faktlar, hodisalar, jarayonlarga asoslanib hikoya qilayotganlari sayyohlar ongida ko‘rayotganlari bilan bog‘lanib umumlashadi. Shu tariqa gid sayyohlarga ob’ektlarni to‘g‘ri ko‘rishni o‘rgatadi. Bu jarayonda ekskursiyaning asosiy tarkibiy qismi bo‘lgan atrof-muhitni emotsional qabul qilish katta rol o‘ynaydi. Gid sayyohlarni nafaqat eshitish va ko‘rishga, balki voqea hodisalarni his etishga majburlashi kerak. Ko‘rgan va eshitganlar sayyohlarga javob hissiyotini uyg‘otish zarur (hayrat, quvonch, g‘urur). Ekskursiya— bu nafaqat vaqt o‘tkazish, balki jismoniy va ruhiy kuch sarflashni talab qiluvchi, bo‘sh yoki o‘qish vaqtidagi intellektual faoliyatidir.

www.arxiv.uz Ekskursiya o‘zining ko‘rgazmaliligi, daromadliligi, hissiyotliligi bilan insonlarning ruhiy qiyofasi shakllanishiga ta’sir ko‘rsatadi. B.V.Yemelyanov ekskursiyaning qo‘yidagi 6 ta xususiyatlarini ajratgan: - vaqt davomiyligi (2 soatdan 1 kungacha); - sayyohlar guruhining mavjudligi (10-15 kishi); - malakali mutahassis - gidning mavjudligi; - ekskursiya ob’ektini ko‘rib chiqish; - ob’ektlar bilan harakatda va to‘xtab tanishish (avtobusdan tushib); - ekskursiya yo‘nalishini belgilab beruvchi aniq mavzuning mavjudligi. Hozirda ekskursiya amaliyotida ekskursiyaning asosiy xususiyatlarini belgilashda erkin qaralmoqda. Masalan: turistlar guruhi bir necha kishidan iborat (1-2 kishi) bo‘lishi mumkin; ob’ekt bilan tanishish uchun avtobuslardan tushish shart emas (agar ob’ekt yaxshi ko‘rinsa). B.V.Yemelyanov ko‘rsatgan ekskursiyaning boshqa xususiyatlari esa o‘zgarmay qoladi. Ekskursiyaning albatta maqsad va vazifalari aniq bo‘lishi shart. Chunki, shular ekskursiya ob’ektlari, marshrutlari, adabiyot manbalarini tanlashda va “gid portfeli”ni yaratishda muhim rol o‘ynaydi. Lekin ekskursiyaning eng asosiy xususiyatlari uni o‘tkazishda ekskursiya uslublaridan foydalanishdir, ya’ni namoyish va hikoya qilishning uyg‘unligidadir(bir-birini to‘ldirish). Ekskursiyalar tasniflashning ahamiyati Tasniflash (klassifikatsiya) — bu aniq bir belgilarga qarab bir turdagi predmetlarni bo‘limlarga, klasslarga ajratishdir. Ekskursiyani tasniflash — ekskursiyani olib borish harakteriga, xususiyatlariga, mazmuniga qarab guruhlarga ajratishdir. Bu esa ekskursiya amaliyotida katta ahamiyatga ega. Ekskursiyani tasniflash gid ishini tashkil etishda yordam beradi.

www.arxiv.uz Ekskursiyaning barcha turlarini qo‘yidagi xususiyatlari bo‘yicha tasniflash mumkin: - mazmuniga ko‘ra; - qatnashuvchilar tarkibiga ko‘ra; - o‘tkazish joyiga ko‘ra; - o‘tkazish shakliga ko‘ra; Mazmuniga ko‘ra ekskursiya ko‘rgazmali va tematik turlarga bo‘linadi. Mavzuli ekskursiyalar o‘z navbatida qo‘yidagi guruhlarga bo‘linadi: - tarixiy; - harbiy-tarixiy; - ishlab chiqarish ob’ektlari; - madaniy; - adabiy; - arxitektura qurilishi. Qatnashuvchilar tarkibiga ko‘ra : - katta yoshdagi odamlar uchun; - maktab yoshdagi bolalar uchun; - yosh bolalar uchun; - mahalliy aholi; - boshqa shahardan kelganlar; - horijiy mehmonlar uchun. Qatnashuvchilar tarkibiga ko‘ra ekskursiya ob’ektlari, ma’lumotlar, hikoya mazmunlariga o‘zgarishlar kiritiladi. Xorijiy mehmonlar ekskursiya davomida gidga ko‘proq savol berishadi va u bunga tayyor turishi kerak. Gid hikoya qilib berayotgan ma’lumotlar hammaga ma’lum ekanligini unutmasligi, haqiqatdan uzoqlashmasligi ham muhimdir. Gid uchun sayyohlar tarkibini o‘rganish, bilish ekskursiyani samarali o‘tishining asosidir. Ekskursiyaning o‘tkazish joyiga ko‘ra : - shaharda;

www.arxiv.uz - shahardan tashqarida; - ishlab chiqarish ob’ektlarida; - muzeylarda; - madaniy (diniy) inshootlarda; - tabiat yon bag‘rida; - cho‘llarda bo‘lishi mumkin va b.bo‘lishi mumkin. Shahar ekskursiyalari ko‘rgazmali va tematik bo‘ladi. Unda shaharning barcha joylarini yoki bir qismini ko‘rsatish mumkin(eski shahar, bozorlari, maydonlar). Shahardan tashqarida ekskursiya avtobusda va piyoda tashkil etilishi mumkin. Avtobusli ekskursiyalar odatda 100 km dan uzoq bo‘lmaydi. Piyoda ekskursiyada guruhni aniq joygacha maxsus transportda olib boriladi, so‘ng qolganida ular piyoda borishadi (Masalan,poyezd, vertolyot, teploxodda). Shahardan tashqari ekskursiyalar bir necha xil bo‘ladi. Birinchidan , ekskursiya faqat oxirgi punktda o‘tkaziladi (o‘rmon, tog‘, kichik shahar). Ikkinchidan , ekskursiyada yo‘l-yo‘lakay diqqatga sazovor joylar marshrut bo‘ylab ko‘rsatiladi. Uchinchidan , har ikkisini umumlashtirilgan holda o‘tkaziladi. Bunda ekskursiyani oxirgi punktida guruhni qabul qilib oluvchi turistik tashkilot gidi yoki muzey xodimlari ekskursiyani olib boradi. Ishlab chiqarish korxonalari- zavod, fabrikalar, temir yo‘l vokzallari, qishloq xo‘jalik korxonalari, ilmiy tadqiqot institutlari, aeroportlar ekskursiya ob’ektlari hisoblanadi. Muzeylarda (galereya, ko‘rgazma) ekskursiyalarni tashkil etish eng ko‘p tarqalgan ekskursiyalar guruhiga kiradi, qatnashuvchilar soni ham boshqa guruhdan ko‘ra ko‘proq bo‘ladi. Madaniy-diniy inshootlar ekskursiyalarida diniy mavzularga oid mustaqil ekskursiyalar tashkil etiladi. Ekskursiyalarning tematikasi bir-biridan kamdan-kam

www.arxiv.uz hollarda ajralgan bo‘ladi. Chunki tarixiy materiallardan barcha ekskursiya turlarida foydalaniladi.

O'xshashlar

Pedagogik texnika pedagogik mahoratning asosiy tarkibiy qismi sifatida

Ekskursiya matnini tayyorlash

Ekskursiya xizmatlarini tayyorlash texnologiyasi

O‘zbekistonning ziyoratchilik ekskursiya maskanlari

Ekskursiya xizmatlari hikoyasining mazmunini tayyorlash