Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш технологияси. - Oziq-ovqat texnologiyasi - Referatlar

Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш технологияси.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

136 KB

Ko'chirib olish

Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш технологияси. Режа: 1. Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш бўйича умумий маълумот. 2. Макарон маҳсулотларини ассортименти ва сифат кўрсаткичлари. 3. Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқаришда қўлланиладиган асосий ва қўшимча хом ашёлар таснифи. 4. Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқаришдаги асосий жараёнлар. 5. Унли кандолат маҳхсулотларини ишлаб чиқариш технологияси

Макарон маҳсулотларини қадим-қадим замонлардан бошлаб ишлаб чиқарилган: дастлаб текис угра кўринишида, кейинчалик эса трубкасимон макаронлар кўринишида. Угра тайёрлашнинг биринчи таърифини янги эрамизнинг биринчи ўн йиллигида тузилган, римлик овқат шинавандаси Аничонинг кулинария бўйича трактатида учратиш мумкин. Италияда макарондан таомлар тайёрланишнинг хужжатли эслатмаси ХII аср бошларига тўғри келади. ХIV аср ўрталаригача макарон маҳсулотларини уй шароитларида тайёрланган. Содда техникалар билан макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш цехлари биринчи бўлиб, XIV асрнинг охирларида Италияда қурилган. Макарон ва вермишелларни винтланган ёғочли прессларда прессланган, цехларнинг ишчи иморатига ўрнатилган стеллажлардаги рамкаларда қуритилган. Макарон саноатида кейинги катта босқич бу тўхтовсиз ишлайдиган қуритгичларни тадбиқ қилиш бўлди ва улар асосида шнекланган пресслар бирлигида механизациялаштирилган линиялар пайдо бўлди: 1945-1948 йилларда калта маҳсулотлар ишлаб чиқариш учун “Брайбанти ” фирмасининг (Италия) биринчи линиялари, 50-йилларнинг бошларида узун маҳсулотлар ишлаб чиқариш учун “Бюлер” фирмасининг (Швейцария) биринчи линиялари. Макарон саноатининг ҳозирги вақтгача давом этаётган кейинги ривожланиши хамир қориш ва шаклга келтириш, макарон маҳсулотларини қуритишининг техника ва технологияларини замонавийлаштириш йўлидан бормоқда ва маҳсулотлар ассортиментини (навларини) кенгайтирмокда. Шу маъносида хамирга вакуумли ишлов бериш, тефлон қўшимчали матрицаларнинг қўлланилиши, қуритишнинг юқори температурали режимидан фойдаланиши, тез пишадиган маҳсулотлар ишлаб чиқариш технологик усулларидан фойдаланишни алоҳида таъкидлаш лозим. Ҳозирги вақтда макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш, истеъмол қилиш ва экспорт қилиш бўйича Италия биринчи ўринда туради: охирги ўн

йилликда Италияда макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш ўртача йил ҳисоби 1800 да 2500 минг тоннагача ўзгариб туради. Макарон махсулотларини ишлаб чиқариш бўйича АКШ иккинчи ўринда туради: бир йилда 1300-1800 минг тонна. Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш учун қўлланиладиган ускуналарга келсак, бу ерда хам Италия олдинги ўринда туради. Иккита қадимий италян фирмалари: “Брайбанти” ва “Павон” – узун, калта ва уя кўринишидаги макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш бўйича энг замонавийлаштирилган линиялар чиқаради, улардан дунёнинг деярли ҳамма мамлакатларида кенг қўлланилади. Уларга фақатгина швейцар “Бюлер” фирмасининг линиялари рақобатбардошдир. Макарон маҳсулотларининг классификацияси. Макарон маҳсулотлари – бу 13% намликкача қуритилган, буғдой уни ва сувдан тайёрланган, қуйида шаклда келтирилган хамирдан олинган озиқ-овқат маҳсулотдир. Макарон маҳсулотларининг озиқа махсулоти сифатидаги асосий фазилатлари: -ўзига хос ҳусусиятини йўқотмасдан узоқ муддат (бир йилдан ортиқ) сақланувчанликка эгалиги: макарон маҳсулотлари умуман қотиб қолмайди, сухарик, печениеларга қараганда гигроскопиклиги камроқ, транспортировкани яхши кўтаради; -тез ва оддий тайёрланиши (қайнатиш давомийлиги ассортиментга қараб 3-20 мин); -нисбатан юқори озиқавий қиймати: 100 гр қуруқ макарон маҳсулотидан тайёрланган таом, инсоннинг оқсил ва углеводларга бўлган суткадаги талабини 10-15 % ини қониқтиради; -макарон маҳсулотларининг асосий озиқа моддаларини юқори хазм бўлиши – оқсил ва углеводлар. Макарон маҳсулотларини шаклига қараб, қуйидаги турларига бўлинади: трубкасимон, ипсимон (вермишел), тасмасимон (лапша) ва ҳар хил шаклли. Ўз навбатида бу макарон маҳсулотларининг турлари подтиплар ва кўринишларга бўлинади.

Трубкасимон маҳсулотлар (3-расм) шаклига ва узунлигига қараб жадвалда кўрсатилган подтипларга бўлинади. Трубкасимон махсулотларнинг подтипллари бўлиниши Подтип Шакли(форма) Маҳсулот узунлиги,см Макаронлар Тўғри ёки тўлқинсимон қирқимли трубка Калтаси- 15-20 Узуни- 20 дан кам эмас Рожкилар Тўғри қирқимли букилган ёки тўғри трубка Устки эгри бўйича 1.5-4 Хаваскорга оид 3-10 Перья Қийишиқ қирқимли трубка Ўткир бурчакдан ўтмасигача-3-10 Макарон парчалари Деформацияланган макаронлар Макарон қирқинлилари ва синиқлари 5-13.5 Ипсимон маҳсулотлар (вермишел) (ҳам ҳар хал кесмалар шаклига эга бўлиши мумкин. Кесим ўлчами (мм) бўйича вермишел қуйидаги кўринишланга бўлинади: паутинка (0.8 дан кўп эмас), ингичка (0.9-1.2), Оддий (-1.5), хаваскорларга оид. Узунлигига боғлиқ ҳолда вермишелни калта кесилган ҳолда чиқарилади, унинг узунлиги 20см дан кам эмас. Чет элда ишлаб чиқарилган узун вермишелларни асосан спагетти деб айтилади. Тасмасимон маҳсулотларни лапша ўлчамлари ва шаклига кўра ҳар хил кўринишда ва ҳар хил номи билан чиқарилади: силлиқ ёки қиррали сиртли, тўғри, аррасимон, тўққиқсимон ва шунга ўхшаш четлар билан. Лапшанинг эни 3 дан 10мм гача бўлиши керак қалинлиги эса 2 мм дан ошмаслиги керак. Узунлиги бўйича лапшпни Хаим вермишелга ўхшаб классификацияланади. Ҳар хил шаклли маҳсулотларни пресслаш ва штамплаш билан тайёрланади. Шаклли маҳсулотларни ҳар хил формада ва ўлчамда чиқариш мумкин, лекин маҳсулотни исталган қисмини синдирилганда, қалинлиги

прессланган маҳсулотлар учун 3,0мм дан ошмаслиги керак ва штампланган маҳсулотлар учун 1.5мм дан ошмаслиги керак. Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқаришда хом ашё сифатида асосан ун сув ҳамда турли хил бойитувчи қўшимчаларни қўлланилади. Макарон маҳсулотлари ёрмача ва ярим ёрмачадан иборат бўлган макарон унидан ишлаб чиқарилади, у қаттиқ буғдой ва юқори шаффофликка эга бўлган юмшоқ буғдойлардан ишлаб чиқарилади. Қаттиқ буғдой юқори унум билан макарон уни ишлаб чиқариш имкониятини беради. Қаттиқ буғдой юқори шаффофлиги билан тавсияланади, у юқори унум билан макарон уни ишлаб чиқариш имкониятини беради. Қаттиқ буғдой донида оқсил миқдори кўп, клейковина сифати яхши ва сариқ ранг берувчи пигментнинг концентрацияси юқори бўлади. Макарон ишлаб чиқариш учун мўлжалланган унга технологик ҳусусияти бўйича маҳсус талаблар қўйилади. Макарон уни нон ишлаб чиқариладиган ундан фарқ қилиб, ёрмасимон структурага, юқори оқсил миқдорига ва яхши сифатли клейковинага эга бўлиши керак. Макарон унини яна бир жиҳати уни қайта ишлаш жараёнида ранги тўқариб қолмаслиги керак. Макарон унининг ранги, таъми, ҳиди ва аралашмалар мавжудлиги органолептик усулда аниқланади. Уннинг физик-кимёвий ҳусусиятларига намлик, кулдорлик, ун заррачаларининг йириклиги, клейковина миқдори ва сифати, зарарли аралашмалар миқдори, зараркунандалар билан зарарланганлиги ва бошқалар киради. Макарон унининг таъми, ҳиди оддий унга хос, бегона таъм ва ҳидларсиз бўлиши керак. Ун заррачаларининг йириклиги ун навини аниқловчи кўрсаткич ҳисобланади. Заррачаларнинг ўлчами 60-100 мкм бўлган нонвойлик уни ва ўлчами 250-350мкм бўлган қаттиқ буғдойдан олинган макарон уни макарон хамирини тайёрлаш учун жуда яхши унлар ҳисобланади. Бу кунларда клейковина миқдори 33-35% дан кам бўлмаслиги керак. Макарон хамирини тайёрлаш учун керак бўладиган сувга ҳудди нон хамирини қоришда ишлатиладиган сув каби талаблар қўйилади. Макарон хамирини тайёрлашда асосий хом ашёлар бўлган ун ва сувдан ташқари турли қўшимчалар қўшилади:

-ойитувчи, оқсил қийматини оширувчи қўшимчалар – янги тухум, тухум маҳсулотлари (меланж, тухум, кукуни, тухум сариғини қуритилгани), буғдой унини клейковинаси, казсин, сут ва сут кукуни; -таъм ва ҳушбуйлик берувчи қўшимчалар – мева, сабзавотларнинг шарбатлари ва пастлари ҳамда ванилин, шафран ва бошқалар; - б иологик актив моддалар – витамин препарати. Макарон ма ҳ сулотлари ишлаб чи қ аришда кечадиган асосий бос қ ичларнинг қ ис қ ача тавсифи. Макарон ма ҳ сулотларини ишлаб чи қ ариш жараёни қ уйидаги асосий бос қ ичлардан иборат: хом ашёни тайёрлаш, хамир тайёрлаш, хом ма ҳ сулотларни б ў лиш, қ уритиш, қ уритилган ма ҳ сулотларни совутиш, тайёр ма ҳ сулот яро қ ли, яро қ сизини ажратиш ва упаковка қ илиш. Хом ашёни тайёрлаш унни элаш металломагнит чи қ индилардан тозалаш, қ издириш (уннинг температураси 10 градусдан паст б ў лмаслиги керак), фабрика лабораториясининг к ў рсатмаларига мос ҳолда турли хил ун партияларини аралаштиришдан иборат. Хамир қ ориш учун м ў лжалланган су в ни иссикликни алмаштирувчи аппаратларда қ издирилади, с ў нг рецептурада к ў рсатилган температурагача водопровод сови қ суви билан аралаштирилади. Қў шимча ма ҳ сулотларни тайёрлаш учун уларни хамир қ ориш учун м ў лжалланган сувда аралаштирилади . Тову қ тухумларини ишлатишдан олдин ювилади, меланжни музлатилади. Макарон хамирини тайёрлаш. Хамир тайёрлаш жараёни ингредиентларни (сув, ун ва қў шимча ма ҳ сулотлар) дозалаш ва хамир қ оришдан иборат. Ингредиентларни дозаторлар ёрдамида киритилади. Дозаторлар ун ва қў шимчалар эритилган сувли аралашмани қ ориш қ озонига тахминан 3:1 нисбатда т ў хтовсиз бериб туради. Қ ориш қ озонида ун ва сувнинг интенсив аралашуви боради, намланиш ва ун қ исмларининг шишиш жараёни содир б ў лади, бу эса шартли равишда макарон хамирини қ ориш деб аталади.

Макарон хамири қ ориб б ў линганда нон ва бисквит хамирларидан фар қ ли равишда к ў пгина намланган (тар қ о қ) бирлашмаган гувалачалардан ва ушо қ лардан иборат. Хамирни пресслаш. Пресслашдан ма қ сад – қ орилган хамирни зичлаштириш, уни бир хилдаги бо ғ ланган ёпиш қ о қ пластик хамир массасига айлантириш, с ў нг унга ани қ бир шакл (форма) беришдан иборат. Металл матрицадаги тешиклар ор қ али босиб, хамирга шакл берилади. Тешикнинг шакли прессланаётган хом ма ҳ сулотнинг шаклини ани қ лайди. Масалан, думало қ кесимли тешиклардан вермишел олиш мумкин, ту ғ ри т ў ртбурчак тешиклардан лапша ва ҳ оказо. Хом ма ҳ сулотларни б ў лиш. Бу жараён икки бос қ ичдан иборат: матрицадан прессланган хом ма ҳ сулотларни керакли узунликда қ ир қ иш ва уларни керакли узунликда қ ир қ иш ва уларни қ уритишга тайёрланган махсулот турига ва қў лланилаётган қ уритиш ускунасига бо ғ лик б ў либ, хом ма ҳ сулотни турли транспортёрларга, рамкаларга ёки кассеталарга жойлаштиришдан иборат, ёхуд хом ма ҳ сулот узун толаларини қ уритувчи ходачалар бастунларга осишдан иборат б ў лади. Прессланган ма ҳ сулотларни кесишдан олдин ёки кесиш жараёнида уларнинг сирти қ уритилган б ў лиши учун ҳ аво билан интенсив шиширилади. Бу эса ма ҳ сулотларнинг ўз аро, пичо ққ а ва қ уритувчи сиртга ёпишиб қ олишини олдини олади. Ма ҳ сулотларни қ уритиш. Қ уритишдан ма қ сад – ма ҳ сулотларнинг шаклини мустахкамлаш ва уларда микроорганизмлар ривожланишини олдини олиш. Бу технологик жараённинг энг к ў п вакт талаб қ иладиган ва энг маъсулиятли бос қ ичи ҳ исобланиб, ма ҳ сулотларнинг муста ҳ камлиги биринчи навбатда мана шу бос қ ичнинг ту ғ ри олиб борилганига бо ғ ли қ . Жуда интенсив қ уритиш қ уритилган ма ҳ сулотларда ёри қ лар (дарзлар) пайдо б ў лишига олиб келади, жуда секин қ уритиш эса, айни қ са намликни й ўқ отишнинг биринчи бос қ ичида ма ҳ сулотларни очиб қ олишига ва мо ғ орлаб қ олишига олиб келади.

Ҳ озирги ва қ тда макарон корхоналарида макарон ма ҳ сулотларини конвектив қ уритиш, яъни ма ҳ улотларни қ издирилган ҳ аво билан шиширишдан фойдаланилмокда. Қ уритилган ма ҳс улотларни совутиш. Бу жараён – қ уритгичдан чи қа ётган ма ҳ сулотлар ю қ ори температурасини упаковка қ илувчи б ў лим ҳ аво температурасигача тушириш учун керак б ў лади. Агар макарон ма ҳ сулотларини совутмасдан упаковка қ илинса, намликнинг бу ғ ланиши упаковкада давом этади, бу эса упаковкаланган ма ҳ сулот массасининг камайишига олиб келади, нам ў тказмайдиган упаковкаларда эса – унинг ички сиртида намликнинг конденсацияланишига олиб келади. К ў про қ қ уритилган ма ҳ сулотларни ма ҳ сус бункер ёки камераларда секин совутиш афзал. Совутилган ма ҳ сулотлардан яро қ сизини ажратилади, бунда уларнинг сифатига қў йиладиган талабларга жавоб бермайдиган ма ҳ сулотларни олиб ташланади, с ў нг ма ҳ сулотларни упаковка қ илинади. Упаковка қ илиш. Тайёр ма ҳ сулотларни қў лда майда тараларга (коробкачалар, пакетлар) ёки қ адо қ лайдиган машиналар билан т ў кма ҳолда йирик тараларга (коробкалар, яшиклар, к ў п қ аватли қғ гоз халталар) жойлаштирилади. Ози қ -ов қ ат ма ҳ сулотлари ишлаб чи қ ариш системасида қ андолатчилик тармо ғ и ў зига хос ў ринни эгаллайди. Қ андолат ма ҳ сулотлари кундалик э ҳ ти ё ж ма ҳ сулотларига кирмасада, инсон ози қ ланишида му ҳ им а ҳ амиятга эга. Улар ози қ -ов қ атларни т ў лдирувчи ҳ исобланиб, асосан инсонни углеводларга б ў лган эхти ё жини қ ондиради . Қ андолат ма ҳ сулотлари ширин таъми, хушбуйлиги ва чиройли таш қ и к ў риниши билин тавсифланади. Ҳозирги кунда қкандолат маҳсулотларининг хилма-хил турлари ишлаб чиқарилиб , улрнинг номлари бир неча мингга етган. Қандолатчилик маҳсулотлари икки гуруҳга: қандли ва унни қандолат маҳсулотларига бўлинади . Қандли қандолат маҳсулотларига қуйидагилар

киради: карамель, конфетлар, шоколадли маҳсулотлар, какао кукуни, ирис, ҳолва, мармелад ва бошқа ширинликлар. Унни қандолат маҳсулотларини тайерлаш рецептураси бир-биридан фарқ қилади, улардан қуйдагиларни кўриб чиқамиз : Печенье турлари ва уларнинг тайерлаш . Унли қ андолат ма ҳ сулотларига печенье, пряниклар, вафли, пирожний, торт, кекслар киради. Бу маҳсулотларнинг 700га яқин хили мавжуд . Печеньелар турли шаклли, юқори каллорияли, намлиги камлиги, шакар ва ёғ қўшилганлиги билан таърифланади. Уч хил печенье ишлаб чиқарилган: -шакарли; -хамири чуўиб тайерланган; -оширма шакарли печеньелар ёйилиб хамирдан тайерланади . -ғ овакли, нозиклиги, сувда яхши б ў киши билан таърифланади. Тасмали печенье қ атти қ , эластик хамирдан тай ё рланади, ғ овакли, нозиклиги кам, сувда б ў киш хам оз. Хамир Z шакли куракчалари бўлган универсал машиналарда қорилади. Шакарли печеньеларни қориш давоми 25 минут хамирни чўзиб тайёрланган печеньеларда 30-60 минут. Печеньнлар тоннелли, лентали печларда пиширилади. Пишиш давоми 4-5 минут печь температураси 240-270 градус. Қ адо қ ланган печеньелар са қ лаш муддати – 3 ой. Вафли ишлаб чи қ ариш. Вафли – юп қ а, енгил ғ оваксамон қ атламалардан иборат ма ҳ сулот. Вафли таркибида 21-27% шакар, 6,9 –91,8% ё ғ мавжуд б ў либ, озу қ а қ иммати 1431-2218 кЖ ни ташкил этади. Вафли тайёрлаш технологик жараёни қ уй и дагича: 1. Вафли листларини тайёрлаш 2. Начинкани тайёрлаш. Вафли листлари учун хом ашё: ун (клейковинкаси 32%), шакар, ё ғ , эмалсия, а роматик қў шим ч алар ҳ исобланади. Хамир т ўх товсиз

механизациялашган линияларда, к ў риштирувчи, к ў пирт ир увчи, машиналарда тайёланади. Аввал тухум, ў симлик ё ғ и, туз, химиявий юмшатгичлар, фосфаритлар қў шилиб сувли эмулсия тайёрланади к ў пиртирилган ҳ олда сую қ атала с имон хамир тайёрланади. Тайёр хамир 2 металл плитадан иборат электр вафли пишурувчи жихозда пиширилади. Хамир листлардаги рифлили тешикларга юп қ а ёйилади ва 2 плита орасидан 150-170 градус х ҳ роратда 2-4 минут даомида пиширилади. Тайёр листлар ало ҳ ида 30-35 минут давомида совитилади с ў нгра начинка суритилади. Начинкалари – мойли, мевали, проламинли ва бош қ алар. К ў про қ ё ғ ли начинка ишлатилади. Ё ғ ли начинка- қ андолат ё ғ и, вафли ушо қ лари, қ ан д упаси, органи к кислоталар, ози қ -ов қ ат эсенсияси фосфотитлардан к ў пиртирилиб тайёрланади. Начинка суртилган вафли листлари 5-6 соатга начинка шимилиши учун қ олдирилади . С ў нг 3 та листдан қ илиб қ алинлиги 30 ммдан тахлаб кесувчи машиналарда кесилади . Ма ҳ сулот т емператраси 18 градус ҳ авониниг нисбий намлиги 65-70% б ў лган тоза, қ уру қ омборларда стеллажларда штабель қ илиб баландлиги 2м гача тахланиб са қ ланади. Мойли начинкли вафлилар 2 ой, начинкали вафлилар 1ой, начинкасиз вафлилар 3 ой са қ ланади. Вафли сифатига қў йиладиган талаблар: ў лчамлари-начинкали т ўғ ри бурчакли вафлилар учун 140мм гача, эни 70 мм, начинкасиз вафлилар қ алинлиги 10мм гача. Ранги - оч сариқ, жигар ранггача, таъми, хиди ўзига ҳос, эски ёғ, таъми бўлиши кекрак эмас. Ташқи кўриниши –юзидаги расми аниқ бўлиши керак, начинка вафли четидан оқиб кетмаслиги керак. Намлиги начинкали вафлиларда -0,5-13,3%. Начинкасиз вафлиники –2,5-3,9%. Пряниклар ишлаб чикариш. Пряниклар унли қ андолат ма ҳ сулотларидир. Тайёрлаш усулига к ў ра 2 турга б ў линади : Қ айнатма пряниклар;

Сову қ усулда тайёрланган пряниклар. Ҳ ар бир усулда тайёрланган пряниклар начинкасиз ва начинкали тайёрланади. Устига шакар сиропи, шокалад глазури, ёнғок уруғи сепилади . Пряниклар ишлаб чиқариш асосий босқичлари: 1.Хамир қ ориш; 2.Хамирга шакл бериш; 3.Пишириш; 4.Безаж; 5. Қу ритиш; 6. Қ адо қ лаш . Қ айнатма пряниклар учун хамир уч фазада тайёрланади . 1.Унни пишириб қ айнатма тайёрлаш. 2. Қ айнатмани совутиш. 3. Қ айнатма билан рецетурадаги қ олган хом ашёни қ ориш . Қ айнатма тайёрлаш учун аввал таркибида шакар б ў лган хом ашёдан сироп тайёрланади. Бунинг учун шакар, паточка, асал қ айнатиш учун қ озонга солиниб, намлиги 19-20 % б ў лгунга қ адар сув қў шиб ҳ аророати 70-75 градусгача иситилади. Ҳ осил б ў лган сироп бу ғ пардаси, куракчалари б ў лган қ орувчи машинага солинади ва харорати 68 градусгача совигач, ун солинади. 10-15 минут с ў нг қ айнатма тайёр б ў лади. Қ айнатма 28-30 градусгача совугач, қ орувчи машинага қ олган хом ашё солинади ва 30-60 минут давомида қ ориштирилади . Тайёр хамир намлиги 20-22 % б ў лиши керак. Пряник хамирига шакл бериш асаосан ФПП машинасида қ олипланади ёки кулда бажарилади, хамда пишириш учун к ў прок тонелли газ печлар ишлатилади. Пишириш давоми қ айнатма пряниклар учун 210-220 градус ҳ ароратда 7- 12 мин, сову қ усулда тайёрланган пряниклар учун 200-210 градус ҳ араоратда 7-12 мин. Шакар сиропи пишириш қ озонда сув билан 1:0,4 нисбатда 110-114 градус ҳ ароратда пишириб тайёрланади ва 85-90 градус ҳ ароратгача айланадиган қ озонда 1-2 минут давомида аралаштирилади. 130-150 градус

ҳ ароратда қ уритиш қ аераси 90 секунд қ уритилиб, конвейерли шкафга ў зи совитиш учун 5-10 соат қў йилади . Торт ва пирожнийлар ишлаб чикариш. Торт ва пирожнийлар таркибида ё ғ , шакар, тухум, турли хушб ў й таъм берувчилар қў шилиб, безаб тайерланадиган ю қ ори калорияли қ андолат ма ҳ сулотларидир. Пирожнийлар турли шаклда донабай килиб, тортлар эса катта ў лчамда безатиб тайёрланади. Пиширилган ярим тайёр фабрикатлар турига к ў ра пирожнийлар қ куйидаги гурухларга б ўл инади: бисквитли, қ айнатмали, уво қ лаб тайёрланадиган бисквит хамирли, ярим фабрикатлар, қ айнатма ярим фабрикатлар, к ў пчитилган о қ силли, ён ғ окли, в афлили; Тортлар эса: бодом-ён ғ о қ ли, о қ силли, вафлили, ушо қ ли ва бир неча хил ярим фабрикатлардан иботат. Безовчи ярим фабрикатлар – кремлар турлари қ уйдагилар: Сарё ғ ; о қ силл и – к ў пчитилган, қ айнатма кремлар. Барча пиширилган фабрикатлар ва кремлар тайёрлаш технологияси турлича, масалан, бисквитни олиб қ арасак. Бисквит хамири к ў пиртирувча машиналард а тайёрланади . Бунинг учун музлатилган меланж ёки тухум шакар билан 25-45 минут к ў пиртирилиб охирида эсенсен қў шилади, к ў пиртириш ва қ тини қ ис қа ртириш учун 40C гача исситиш мумкин. Ҳ авога т ў йиниб ма ҳ сулот ҳ ажми 2,5-3 маротаба к ў паяди. С ў нг крахмал уни қў шилиб, 25-45 минут қ ориштирилади. Хамир намлиги 36- 38 %. Айрим корхоналарда ю қ ори босимни ма ҳ сус қ ориштирувчи агрегатлар ишлатилади (250-300 айл / мин.). К ў пиртириш 8-15 минут давом этади. Тайёр хамир дарров думало қ , т ў урт бурчак шаклли ё ғ ланган қ олипларга солинади ва тезда пиширишга узатилади . Ярим фабрикатларнинг пишиши давоми 190-220C ҳ ароратда 40-65 минут тайёр ма ҳ сулот намлиги 22-27%. Пишган бисквитлар қ олипдан олиниб,

8 соат туради ва с ў нгра горизонтал йуналишда кесилади. Безовчи ярим фабрикатлар турли кремлар, масалан «шарлотт» креми билан безатилади . Кекс ишлаб чи қ ариш. Кекслар унли қ андолат ма ҳ сулоти б ў либ, к ў п ми қ дорда ё ғ , меланж, шакар қўш иб, оширма хамир қ илиб тай ё рланади . айёрланишига к ў ра 2 турга б ў линади: - киёвий юмшатгичлар билан; -хамиртуруш билан тайёрланган. Кимёвий юмшатгичлар билан хамир 2 усулда тайёрланади. 1 усул қ орувчи машинада сарё ғ 7-10 минут к ў пиртирилади (40C), с ў нг шакар, меланж қў шиб 25-35 минут к ў пиртирилади, с ў нг қ олган хом ашё ва охирида ун қў шиб хамир корилади. 2 усул- меланж, шакар билан 30-40 минут к ў пиртирилади. Сарё ғ ало ҳ ида машинада к ў пиртирилиб, сўн г хом ашё қў шиб к ў пиртирилади . Ха м иртуруш билан хамир опарали усулда тайёрланади. Опаранинг биж ғ иш давоми 4-5 соат. Хамир биж ғ иш давоми 1,5-2 соат. Хамир намлиги 32 %. Хамир қ олипларда 90-110 минут тиндирилади, устига тухум суртиб, ён ғ оклар сепилиб, печ камерасида пиширилади. Пишириш давоми хамир б ў лаклари о ғ ирлиги, шакли, печ температурасига бо ғ лик. Масалан: «Пойтахт» кекси 205-2015 C 25-30 минут, “Б ахор ” кекси 100г -185-210C -18-20 минут пиширилади. Тайёр ма ҳ сулот 4-5 соат давомида совитилади, с ў нг қ олипдан олинади. Са қ лаш муддати 18C да, химиявий юмшатгичларда тайёрланган кекслар учун -7 кун, хамиртурушда -2 кун. Қ андолат ма ҳ сулотларини тайёрлашда ҳ ам асосий ва қў шимча хом ашёлар ишлатилади. Бу хом ашёларни ҳ олатига қ араб айримлари қ айта ишлашга тайёрланади. Кандолат маҳсулотлари ишлаб чиқаришда асосий хом ашёларга ун, шакар, сарёғ, тухум, киради, қўшимча хом ашёларга сут махсулотлари, мевалар, резаворлар, ёнғоклар, вино, эссенция хамирни юмшатувчилар ва бошқалар киради. Ишлаб чиқаришга келаётган барча хом ашёлар белгиланган стандарт талабларига ва техника шартларига жавоб

бериши керак, буёқ моддалари эса санитар коидалари талабига жавоб бериши керак. Бу билан бир қаторда хом ашёларни сақлашни туғри ташкил этиш зарур. Қуруқ хом ашёлар (ун, шакар, крахмал) сақланадиган омбор хоналарининг харорати 15C атрофида ва ҳавонинг нисбий намлиги 60-65% атрофида ушлаб туриши лозим. Тез бузиладиган хом ашёлар 5С дан юқори бўлмаган шароитда сақланиши керак. Корхонага музлатилган ҳолда келтирилган хом ашёлар минус ҳароратда сақланади. Ароматик моддалар, вино, компотларниниг ҳиди бошқа маҳсулотларга ўтиб қолмаслиги учун улар алоҳда жойларда сақланади. Унли қандолат маҳсулотлари ишлаб чиқаришда қўлланиладиган қўшимча хом ашёларни айримларини кўриб чиқамиз. Асал . Табиий асал юқори озиқлик қимматига эга ҳушбўй, ширин таъмли қиёмсимон маҳсулотдир. Таб и ий асални гул, шира ва аралаш турлари мавжуд. Гул нектарининг 50% дан 90% гача массасини сув ташкил қ илади. Нектарниниг қ уру қ моддалари сахароза, глюкоза, фруктоза, декстриклар, ошловчи моддалар, витаминлар (В1, В2, В6, РР ва бош қ алар), ферментлардан ташкил топган. Нектарниниг қ уру қ моддаларидан 94 % га я қ ин қ анд, қ олган 6 % - бош қ а моддалар ҳ исобига т ўғ ри келади. Асал таркибидаги намлик 18-21% га етганда асалниинг етилиши тугайди. Асал мумдан центрифугалаш, айрим ҳ олларда пресслаш ор қ али ажратиб олинади. Асалнинг зичлиги униниг таркибидаги сувниинг ми қ дорига бо ғ ли қ , у 1410-1440 кг / м 3 ни ташкил қ илиши мумкин. Асал сифатида қ уйидаги талаблар қў йилади : таъми ширин, ё қ имли, бегона таъмсиз, хушб ў йлиги табиий ё қ имлиги, консистенцияси қ иёмсимон ёки кристалланган б ў лиши мумкин. Асалнинг намлмги 21 % дан ошмаслиги; сахароза ми қ дори эса 7 % дан ошмаслиги; глюкоза ва фруктоза ми қ дори эса 79 % дан кам б ў лмаслиги лозим. Асалда механик аралашмалар ва биж ғ иш белгилари б ў лиши й ў л қў йилмайди.

Янги ва қ айта ишланган мева ва резаворлар . Мева ва резаворлар инсон озу қ асида ва саноатда қ айта ишлаш учун ў та му ҳ им а ҳ амиятга эга. Мева ва резаворлар С, Р каби витаминлар ва А провитамин манбаи сифатида му ҳ им а ҳ амиятга эга. Нон, макарон ва қ андолат ма ҳ сулотлари ишлаб чи қ ариш саноаитда асаосан, янги мева ва резаворларнинг қ айта ишланган м аҳ сулотлари қў лланилади. Янги мевалар тузилишига к ў ра уру ғ ли, данакли, резаворлар, цитрус мевалар ва бош қ а гурухларга б ў линади. Уру ғ ли мевалар п ў чокдан, мева ма ғ зидан ва уру ғ лар жойлашган беш уяли уру ғ хонасидан иборат. Бу гурухга олма, нок, ва бехи киради. Данакли меваларнинг серсув ма ғ изи ичида ў зак уру ғ и бор данак жойлашган. Данакли меваларга олча, гилос, олх ў ри, ў рик, шафтоли ва қ изил кабилар киради. Уларнинг катта ми қ дори қ уритиш, пюре, шарбат, мураббо, жем тайёрлаш учун ишлатилади. Резеворлар тузилишига қ араб уч: уру ғ лари м ағ зи ичида жойлашган ха қ и қ ий (узум, қ ора ғ от, привожник, клюква, брусника, черника), ў сган гулхоналардан ҳ осил б ў лган этли мевага эга б ў лган ёл ғ ол (земляника ва қ улупнай) ва қў шилиб кетган кичик мевалардан ташкил топган мураккаб (малини) гурухларга б ў линади. Цитрус мевалар – Бу гурухга лимон , апелсин, мандарин, грей ф утлар киради. Цитруслиларнинг мевалари п ўс тлокдан, ма ғ издан, уругдан, ме ва бандидан ва косачадан иборат. Пў стлоги қ алин, зич б ў либ, мева умумий массанинг 25-34 % ни ташкил қ илади. Меваларнинг п ў стлогида қ арийиб барча эфир мойлари (1,2-2,5%), глюкозидлар ва пектин моддалари т ў ланган. Цитрус меваларининг п ў стлоги қ имматли эфир мойлар ва пектин олиш учун хом ашё б ў либ хизмат қ илади. Бу данакларнинг ма ғ зи тилимлардан иботат б ў либ, янги ҳолда ва пюре, припас, шарбат ва цукатлар тайёрлашда ишлатилади. Мева ва резеворлар қ андолатчилик саноатида асаосан , консерваланган ҳолда

ишлатилади. Бунда кимёвий стериллаш, қ уритиш, музлатиш ва бош қ а консервалаш усулларидан фойдаланилади. Яна қ уритилган мева ва резаворлар хам кенг қў лланилади. Қ уритишда ма ҳ сулот таркибидаги намлик ми қ дори микроорганизмлар к ў пая олмайдиган ми қ дорларгача (16020%) етказилади. Намликни камайтириш ҳ исобига мева ва резаворларда қ уру қ моддалар концентрацияси ошади, уларнинг эритмалари эса микроорганизмларга ҳ алокатли таъсир к ў рсатувчи осматик босимга эга б ў лади. Қ уритилган олма кукуни, кишмиш, ма ғ из, баркак булка махсулотлари тайёрлашда ишлатилади. Мева ва резаворлар стандарт ёки техник ша ртлар талабига к ў ра сиф ат ини баҳолашда, уларнинг ранг, таъми, ҳ иди, шакли, намлиги, зарарланган намуналар ми қ дори, ушо қ ларнинг, кичик заррачалар, аралашмаларнинг мавжудлигига эътибор берилади. Масалан, қ уритилган уру ғ ли узумдан тайёрланган ма ғ изни олиб қ араймиз. Майиз. М айиз кекслар, булочкалар, рулетларва бош қ а махсулотлар тайёрлашда ишлатилади. Махсулотга ў зига хос таъм ва хушб ў й хид ба ғ ишлайди. Майиз ишлатишдан олдин, хос ч ў плар ва бош қ а аралашмалардан яхшилаб тозаланади. Какао дуккаклари ва ён ғ о қ лар. Какао дуккаги-тропик мамлакатларда (Америка, Хинд ва Тинч океани оролларида) етиштириладиган какао дарахтининг уру ғ идан махсус ишлов бериш ва қ уритиш натижасида олинади. Е тиштирилган жойига қ араб какао д у ккаклари уч гурухга б ў линади: Африка ва осиё какао дуккаклари. Какао дукаклари сифат белгилари б ў йича икки гурухга булинади: олий сифатли (навли) ва ў рта сифатли (итеъмолбоб). Тоза какао дукаклари таркиби ё ғ 9 % как а о ё ғ и-50% дан орти қ ), теобремин - 0,8-1,5% ни коф еи н, углеводлар (крахмал-5-9%, қ анд микдори -1-1,6%) оксиллар -10,3-12,5%, ишловчи ва буёвчи моддалар -4-7% н и, минерал моддалар ми қ дори -24-3,5% ни, органик кислоталар -2% ни, ҳ ушб ў й моддалар,

минерал тузлар кам, витаминлар, т урли ферментлар ва бош қ алардан ташкил топган. Ё н ғ оклар таркибида 70% гача ё ғ , 15-25% о қ сил, 2-3% минерал моддалар, А, С витаминлари ва В гуру ҳ идаги витаминлар мавжуд б ў лад и . Энергетик қ иммати жи ҳа тидан улар барча маълум б ў лган ў симлик ма ҳ сулотларидан ю қ ори туради. Қ андолатчилик саноатида ён ғ о қ лар ю қ ори сифатли конфет ва шокалад махсулотларини, пирожки ва тортлар ишлаб чи қ аришда ишлатиладиган қ имматли хом ашё ҳ исобланади.

Адабиётлар 1.Н.И.Назаров и др. Общая технология пищевых производств.-М.: Легкая и пищевая промышленность, 1981.-360 с. 2.У.Х.Халимова. Ўсимлик ёғлари ишлаб чиқариш технологияси. –Т.: Ўқитувчи, 1982. -246 б. 3.М.Г.Васиев, М.А.Васиева. Нон, макарон ва қандолат махсулотлари ишлаб чиқариш технологияси. –Т.: 2002. 4.П.М.Мальцев. Технология бродильных производств. –М.: Пищевая промышленность, 1980. -360 с. 5.П.Я.Бачурин, В.А.Смирнов Технология ликеро-водочного производства. –М: Пищевая промышленносить, 1975.-256 с.

O'xshashlar

Макарон маҳсулотлари. Гуруҳланиши, кимёвий таркиби, макаронларни ишлаб чиқариш технологияси

Макарон маҳсулотлари технологияси

Нон ишлаб чиқариш технологияси

Аммоний сульфат ишлаб чиқариш технологияси

Нон махсулотлари ишлаб чиқариш технологияси