Мустақиллик йилларида миллатлараро муносабатларни яхшилашга бўлган эътиборнинг ортиб бориши - Milliy istiqlol g'oyasi - Referatlar

Мустақиллик йилларида миллатлараро муносабатларни яхшилашга бўлган эътиборнинг ортиб бориши

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

93 KB

Ko'chirib olish

Мустақиллик йилларида миллатлараро муносабатларни яхшилашга бўлган эътиборнинг ортиб бориши Мустақиллик халқимиз учун мустақил тараққиётнинг энг ёрқин йўлларини очиб берди. Узоқ давом этган мустамлакачилик тузуми қолдирган иллатлардан, шу жумладан, миллатлараро муносабатлар борасидаги камчиликларни бартараф этиш бугунги куннинг асосий вазифаларидан бири бўлиб қолмоқда. Совет тузумининг узоқ вақт олиб борган миллий сиёсати ўзининг кўплаб иллатларини қолдирганди ва улар албатта ўзининг салбий оқибатларни келтириб чиқариши муқаррар эди. Биз бунга тоғли Қорабоғ, Марказий Осиё минтақасида содир бўлган вақеаларни мисол тариқасида кўрсатишимиз мумкин. Совет тузумининг барча миллатлар манфаатларни кўзламаган ҳолда олиб борган сиёсати миллий масалани асосий масалаларидан бирига айланишига сабаб бўлди. Миллий масала барча миллатлар ўртасида тенг ҳуқуқли муносибатларни ўрнатилиши, барча миллат вакиллари учун ўз миллий қадриятларини тиклашлари учун шарт-шароитлар яратиб беришни талаб этади. Мамлакатимизда тинчлик ва барқарорликни таъминлаб беришнинг асосий омилларидан бири умуммиллий манфаат бирлигидир. Умуммиллий манфаат бирлигини таъминлаб бериш Ўзбекитон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг фаолиятида ўз фодасини топмоқда. Қўпмиллатли Ўзбекистонда умумиллий манфаат, умуммиллий мақсад, умуммиллий харакатларга катта эътибор берилгандагина Ватанимизни келажакда буюк давлатга айлантириш мумкин. Барча миллатларниниг асосий мақсади, орзу- умидлари Озод ва Обод Ватанни яратиш ва унда бахтиёр яшаш бўлиб қолмоғи лозим. Мана шу олий мақсадга эришиш учун кўп миллионли ва кўпмиллатли Ўзбекистон халқи бир ёқадан бош чиқариб харакат қилмоғи лозим. Миллий аҳиллик ва тотувликни йўқлиги ёки бўлмаса мустаҳкам эмаслиги қандай оқибатларга олиб келиши мумкинлигини тарихни ўзи исботлаб берди. Барча миллатлар манфаатларини тенг кўрган ҳолда сиёсат олиб бориш эртанги кунимизни пойдеворларидан ҳисобланади. Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда истиқомат қилаётган барча миллатларга катта ҳурмат билан қараб келинмоқда. Бу ҳақда Президентимиз И.А.Каримов шундай дейд : “Озчиликдан иборат миллатларнинг манфаатлари ва ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, уларнинг маданияти, тили, миллий урф-одатлари ва анъаналари сақланиши ҳамда ривожланишини кафолатли таъминлаш, давлат, давлат тузилмаларининг фаолиятида ва жамоат турмушида фаол қатнашиш миллатлараро тотувлик, ахиллик, иноқлик сингари фазилатлар доимо тинчлик ва барқарорлик гарови “. Кўп миллатли жамиятимизда ижтимоий-сиёсий барқарорлик

Бутун жаҳонда мавжуд бўлган мамлакатларда 2000 га яқин миллат, элат ва қабилалар яшайди. Улар беш ярим мингдан ортиқ тилларда сўзлашадилар. Миллий жараёнларнинг энг характерли томони шундаки, инсоният ақл- заковати юксалган сайин ўзаро “ассимиляциялашиш” томон эмас, балки ўзларининг “МЕН”лигини намойиш қилиш, тасдиқлаш сари жадал суръатлар билан ҳаракат қилмоқда. Ҳали жаҳонда мавжуд бирорта миллат ёки элат, улар энг кам сонли бўлишларидан қатъий назар, ихтиёрий равишда бошқа миллатлар билан қўшилиб кетган эмас, аксинча, айрим миллатлар қашшоқликнинг оғир кулфатларини бошларидан кечиришга мажбур бўлсалар-да, озодлик, эркинлик каби қадриятлардан воз кечмаганлар. Улар озод, мустақил яшаб, ўз урф-одатлари, анъаналари ва қадриятларини муқаддас билиб, фидоийлик кўрсатиб келганлар. Миллатлараро ўзаро тотувлик, ахиллик ва иноқлик умумбашарий қадрият бўлиб, турли хил халқлар биргаликда истиқомат қиладиган минтақа ва давлатлар миллий тараққиётини белгилайди, шу жойда тинчлик ва барқарорликнинг кафолати бўлиб хизмат қилади. Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда миллатлараро муносабатларнинг яхшиланиб боришини асосини қуйидагилар ташкил этади. -миллатларнинг ўзаро тенг ҳуқуқлилиги; -миллатлараро ҳамкорлик; -миллий-маънавий маърифий тараққиёт ; -миллий маънавий маданий хусусиятларни ҳисобга олиш ; -турли халқлар ва миллатлар маданиятининг ривожланиши ; -барча миллатларга хурмат билан қараш ; -миллий ва умумбашарий қадриятларнинг уйғунлиги ; -миллий ўз-ўзини англашни кучайтириш ; -миллий ғурур, миллий фахрни шакллантириш . Ўзбекистон сингари полиэтник мамлакатда турли миллатлар манфаатларини уйғунлаштириш, улар орасида тотувликнинг бири ҳисобланади. Ҳар бир миллатнинг истиқболи бошқа халқлар ва мамлакатларнинг тараққиёти бутун жаҳондаги вазият ва имкониятлар билан ҳам боғлиқдир. Шу билан бирга мамлакат доирасида миллий манфаатларни тенг қондириш, улар ривожини таъминлаш мураккаб масала эканини англамоғимиз лозим. Миллатлараро тотувлик бир жамиятда яшаб, ягона мақсад йўлида меҳнат қилаётган турли миллат ва элатларга мансуб кишилар ўртасидаги ўзаро хурмат, дўстлик ва ҳамжиҳатликнинг маънавий асосидир. Мустақиллигимизни илк йиллариданоқ мамлакатимизда демократик жамиятнинг яратишга, фуқаролик жамияти пойдеворини мустахкамлашга катта эътибор қаратиб келинмоқда. Демократик жамият қуришнинг энг асосий тамойилларидан бири бошқа миллат вакилларини камситмаслик, уларга нисбатан тенглик муносабатида бўлишдир. Ҳудудимизда кўпчиликни ташкил этган ўзбеклар ва бошқа миллат вакилларини ўзаро муносабатини мустахкамлаш ва улар хамкорлигини сиёсатлашган мафкура деб эмас, аксинча маънавий-маърифий асосларга

қуриш масаласи Ўзбекистон хукуматининг бугунги кунда олиб бораётган миллий сиёсатининг асосини ташкил этади. Мамлакатимизда миллатчилик, шовинизм сингари ёвуз ғояланинг кучайишидан, сақланиб қолишидан манфаатдор бўлган ижтимоий гурухлар, миллат, элатлар мавжуд эмас. Бироқ мазкур иллатларнинг ўзи сақланиб қолмоқда. Бугунги кунда Ўзбекистонда миллатлараро муносабатларни мустаҳкамлаш, ижтимоий-сиёсий барқарорликни таъминлаш йўлида мамлакатимиз томонидан олиб борилаётган ишлар Республикамиздаги вазиятгагина боғлиқ эмас. Зотан, Ўрта Осиё минтақасидаги миллатлараро тотувлик айни вақтда қўшни мамлакатлар сиёсатига ҳам боғлиқдир. Ўзбекистон ҳукуматининг бу борада олиб бораётган сиёсати, миллатлараро муносабатларни барқарорлаштириш йўлидаги ҳаракатлари диққатга сазовордир. Мамлакатимиз раҳбарияти мазкур вазифаларни бажаришда турли йўллардан моҳирлик билан фойдаланмоқда. Айниқса давлат раҳбарларининг ўзаро учрашувлари, иқтисодий, сиёсий, маданий, маърифий соҳалардаги ҳамкорлик, бир-бирларини ички ишларига аралашмаслик, ўзаро ишонч, бир- бирларини ҳурмат қилиш ва шу сингариларнинг барчаси келажакда Ўрта Осиё минтақасида ўзаро яқинлик, барқарорлик ва миллатлараро тотувликни таъминлаш учун кенг имкониятлар яратиб беради. Миллатлараро муносабатларни юксалтириш йўлидаги қўлга киритилаётган ютуқларни янада мустаҳкамлашда жамиятимиз ҳаётида қонун устуворлигини таъминлаб беришнинг ҳам аҳамияти каттадир. Аждодларимизнинг энг ажойиб фазилатларидан бири одамларни тили, турмуш тарзига қараб ажратмаганлигидир. Аждодларимиз асрлар мобайнида жамиятнинг барча аъзоларига бир хил сифатида қараб келганлар. Аждодларимизнинг мана шундай фазилатлари бугунги кунда авлодлар томонидан амал қилиниб ривожлантирилиб келинмоқда. Кўп миллатли мамлакатимизда турли хил миллатлар ва халқлар ўртасида тотувлик ва ҳамжиҳатликни сақлаб қолишга, Ўзбекистоннинг барча фуқароларини тенг ҳуқуқлилигини таъминлаб беришда ва улар билан боғлиқ бўлган муаммоларни ҳал этиб беришда амалдаги қонунчиликка амал қилиб келинмоқда. Демократик тамойиллар асосида ишлаб чиқилган, инсон манфаатлари ва хуқуқларини ҳимоя қилишни ўзининг асосий мақсади қилиб қўйган амалдаги Конститутциямизнинг 8-моддасида: «Ўзбекистон халқини, миллатидан қаътий назар, Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари ташкил этади»- деб таъкидлнади.Конситутциянинг 4-моддасида эса «Ўзбекистон Республикаси ўз ҳудудида истиқомат қилувчи барча миллат ва элатларнинг тиллари, урф- одатлари ва анъаналарини ҳурмат қилишни таъминлайди, уларниннг ривожланиши учун шундай шарит яратади» деб қайд этилган. Миллатлараро муносабатларни такомиллаштириб бориш замон талаби эканлигини Кониститутциямизда ўз ифодасини топиши ва уни таъминлаб бериш учун харакатлар қилинаётганлиги Ўзбекистон келажаги пойдеворини мустаҳкамланиб боришини таъминлаб беради.

Мустақиллик йилларида мамлакатимиз раҳбарияти миллий масалани оқилона, халқаро тамойилларга мос йўллар билан ҳал этишга, миллатлараро муносабатларни янада уйғунлаштириш чора-тадбирларини кўриб келмоқда. Миллатлараро муносабатлар борасида амалга оширилаётган ишлар Ўзбекистон ривожида қўлга киритилган энг катта ютуқлардан биридир. Миллий муносабатлар турли миллат ва элатларнинг иқтисодий-сиёсий, ижтимоий ва маданий-маърифий соҳаларда содир бўладиган ўзаро алоқалар ўртасида амалга ошади. Бугунги кунда жаҳонда аҳолининг таркиби фақат биргина миллатдан таркиб топган мамлакатни ёки давлатни топиш қийин. Худди шунинг учун ҳам мамлакатлар, давлатлар ўртасида ошириладиган турли соҳалардаги алоқаларда, уларда яшаётган миллатларнинг дўстона муносабатлари ҳар қандай давлат тараққиётининг муҳим омили ҳисобланади. Ана шу омил қанчалик мустаҳкам бўлса, давлатлар ўртасида олиб бориладиган турли хил алоқалар ҳам шунчалик мустаҳкам бўлади ва ҳар икки томон кутаётган натижани беради. Кўп миллатли мамлакатларда миллий муносабатни уйғунлаштириш шу мамлакатда барқарорлик ва тараққиётнинг кафолати, унинг истиқболини таъминловчи асосий омилдир. Чунки ҳар қандай давлатда миллий низолар ва зиддиятлар ўша давлатда барқарорликнинг барбод бўлишига ва охир- оқибатда емирилишига олиб келади. Инсонит тарихига назар ташлар эканмиз миллий низолар давлатлар, минтақалар,халқлар қолаверса инсоният учун асосий таҳдидлардан бири бўлиб келганлигини кўрамиз. Айрим сиёсий кучлар ва давлатлар ўз манфаатлари йўлида мана шундай низолардан фойдаланишга харакат қилиб келганлар. XX асрда Балконда, Кавказда ва Марказий Осиё минтақасида кўплаб бегуноҳ одамларнинг ўлимига сабаб бўлган бу жойларда беқарорликни юзага келтирган миллий можаролар ўз-ўзидан пайдо бўлгани йўқ, бу низоларнинг пойдевори олиб борилган миллий сиёсатдаги хатолар натижасида аста-секин шаклланиб келган. Қолаверса бундай низоларни кучайишидан манфаатдор бўлган кучлар уларни кучайтириш имконларини яратиб бердилар. Миллатлараро зиддиятлар кучайиб боргани сайин ҳар бир халқ, давлатнинг ўз олдига қўйган мақсадларига эришиш йўлидаги тўсиқлар ортиб бораверади. Айрим давлатларнинг миллий зиддиятларини кучайтиришга бўлган интилиши бугунги кунда ҳам барҳам топгани йўқ. Марказий Осиёда ҳам бундай харакатлар хавфи борлиги тўғрисида гапириб И.Каримов шундай дейди «..Марказий Осиёда бир халқнинг бошқасига қарама-қарши қўйиш, миллий устунлик мавжудлиги тўғрисидаги афсоналарни тарқатиш йўлидаги ҳар қандай уринишларнинг олдини олиш лозим. Ҳолбуки, бугунги кунда минтақада ва чет элдаги баъзи маъсулиятсиз, калтабин ва кибру ҳавога берилган сиёсий арбоблар ана шундай ҳаракатларни содир этмоқдалар. Бундай уринишлар қандай баҳоналар билан ниқобланмасин, улар нафақат минтақадаги фуқаролар Аждодларимиз томонидан яхши қўшничилик ва ўзаро ҳурмат муносабатларига бўлган эътибор

тинчлигини ва минтақалараро тотувликни жиддий бузишгагина хизмат қилади холос». Бизнинг халқимиз мана шундай хавф-хатарларни ўз бошидан кечирган халқлардир. Аждодларимиз ўзаро ишонч, яхши қўшничилик, бир-бирларини қўлаб-қувватлаш сингари қадриятлари миллатлараро низоларни олдини олиш учун замин бўлиб хизмат қилиб келмоқда. Шунинг учун ҳам, ҳар қандай мамлакатда, жумладан мустақил Ўзбекистонда ҳам миллий муносабатларни уйғунлаштириб бориш давлат сиёсатининг энг устувор йўналишларидан бири сифатида қаралади. Собиқ Шўролар тузумининг фожеаси шундан иборат эди-ки, ўз манфаатларини миллий манфаат ҳисобига амалга ошириб келди. Яъни, миллий омилнинг кучи, қудратини назар-писанд қилмадилар ва синфий манфаатларни қондириш орқали ўз ҳукмронлигини абадийлаштирмоқчи бўлдилар. Улар зўравонлик билан турли миллатларни “яқинлаштириш” орқали “ягона совет халқи” ни вужудга келтириш ва кейинги босқичда бутун ер юзида бир ёки айрим бир “юксак” миллатларни шакллантириш ҳақида уларнинг ҳукмронлигини ташкил этишни мақсад қилган эдилар. Совет давлатида миллий масала узил-кесил ҳал қилинганлиги ҳақида, барча халқлар ихтиёрий равишда ягона тенг ҳуқуқли оилага бирлашгани, миллий маданиятлар ва тиллар ривожи ўзининг юқори чўққисига кўтарилганлиги ҳақида бонг уриб келинган бўлсада, бунинг заминида пайқаб олиш қийин бўлмаган мураккаб зиддиятли мақсадлар ётган. Ўзбекистоннинг ўз мустақиллигини қўлга киритиб, ўз тараққиёт йўлидан оғишмай бораётгани, кишилар ҳаёти ва турмуш тарзида, онги ва қалбида ўсиш ва ўзгаришларни кўриб, бундай кунларга онсонлик билан етмаганлигимизни биламиз. Ўзбекистон фуқаролари ўзлигини англаб, жаҳонда ҳеч бир халқдан кам эмаслигини, истеъдод ва тафаккури билан исботламоқдалар. Юртимизнинг кўп миллатли халқи онгида “Ўзбекистон ягона Ватан” деган ғоя асосида ҳақиқий ватандошлик туйғусини шакллантириш бу борадаги ишларнинг муҳим йўналишига айланди. Миллатлараро муносабатларни яхшилашга миллий ўз-ўзини англашнинг ҳам аҳамияти ғоятда каттадир.Ўзбекистонда тинчлик ва барқарорликни таъминлаб беришда уни юксалтиришда «шу азиз Ватан барчамизники» деган тамойилининг ҳам ахамияти каттадир.Миллатидан, жинсидан қаътий назар барча фуқароларнинг қалбига Ватанпарварлик, мамлакатимизни юксалтириш йўлида фидоийлик туйғуларини сингдиришда байналминаллик руҳидаги тарбиянинг, юртимизда фаолият кўрсатиб келаётган байналминал маданият марказининг ҳам аҳамияти каттадир. Барча фуқароларда ушбу туйғуларни шакллантирмасдан туриб уларда ватандошлик ҳиссиётини шакллантириб бўлмайди. Жамият аъзоларининг байналминаллик руҳида тарбиялаб бориш миллатчилик сингари хавфли иллатни бартараф этишнинг муҳим омиллардан ҳисобланади. Ушбу марказ Республикамизда истиқомат қилиб келаётган 130 дан ортиқ миллат ва элат вакилларини аҳил ва иноқ яшаб келишларини таъминлаб

келмоқда. Бу хақда гапириб И.А.Каримов шундай дейди. «Инсонлар орасидаги ана шу ўзаро ҳурмат муҳити, улар қайси тилда сўзлашишидан қаътий назар, Ўзбекистон деб аталган уйимизда ҳукум сураётган тинчлик, барқарорлик ва осойишталикнинг энг муҳим асоси ва гарови бўлиб хизмат қилмоқда». Озод ва обод Ватан яратиш, жамиятимиз ҳаётини янада эркинлаштириш, фаровон ҳаёт барпо этиш йўлидаги курашда миллий тотувлик мамлакатдаги кўп миллатли халқниниг бирлиги миллатлараро муносабат маданияти катта аҳамиятга эга. Миллат ўзига хос бўлган урф-одатлар, анъаналар, қадриятларини шакллантириш заминида давлат атрофида бирлашиши мумкин. Миллий ўзликни англаш моддий куч сифатида миллат шаъни, қадр-қиммати, обрў-эътибори, ор-номуси поймол этилганда ёки миллатнинг моддий ва маънавий манфаатларига зид ҳаракатлар юзага келганда янада яққолроқ намоён бўлади. 1917 йили Россияда рўй берган февраль инкилоби халқимиз қалбидаги мустакил давлат барпо этиш ғоя сини янада жонлантириб юборди, буржуа- демократнк инкилоби туфайлн ўлкамизда сиёсий узгаришларни амалга ошириш мумкин деган умид куртак ёзди. Бунга 1917 йилнинг октябрь ойида Россияда ғалаба килган социалистик инқилоб ҳам катта туртки беради. Ўрта Осиё халқлари, шу жумладан, ўзбек халқи ҳам ўзларининг миллий давлатларини тузиш истагини билдирадилар, чунки шу даврга қадар мустамлакачилик маҳаллий халқ вакилларини сиёсий хаётдан узоқлаштиришга, давлат бошқарувига яқинлаштирмасликка ҳаракат қилар эди. Туркистон муҳторияти ташкил этувчилар, бу мухторияни бошқарувчилар турли миллат вакилларидан иборат бўлган туб жой аҳолиси эди. Туркистон мухторияти ташкил топган илк кунлардан бошлаб ушбу мухторият ҳудудида яшаётган барча миллат манфаатларини кўзлаган ҳолда фаолият олиб бора бошлади. Улар Ўрта Осиёда яшаётган халқлар ўртасида дўстлик, яхши қўшничилик алоқаларини мустаҳкамланишидан манфаатдор эдилар. Зўрлик асосида ҳокамиятни эгаллаган большевиклар туб жой ахолисининг сиёсий, хуқуқий билимдон бўлишини, миллий давлатлар тузилишини исташмас эди, шунинг учун ҳам бир йил ўтгандан кейин муҳторият большевиклар томонидан йўқ қилинди. 1917 йилда Россиядаги социалистик инқилобдан сўнг Россия мустамлакаларини ўз ичига қамраб олган янги давлатни тузиш лойиҳаси ишлаб чиқилди. Бу масала кенг ва атрофлича муҳокама қилиниши н а т и ж а с и д а И т т и ф о қ д а в л а т и н и т у з и ш т ў г р и с и д а таклифи қабул қилинади. 1922 йилнинг 30 декабрида очилган Советларнинг I съезди СССР ту зилиши тўғрисидаги Декларация ва Шартномани тас диқлайди. Бунга дастлаб Россия, Украина, Белоруссия ва Кавказ орти мамлакатлари кирадилар. Совет тузуми даврида миллий масалага бўлган эътибор

Ўзбекистон Совет мустамлакаси бўлишига қарамас дан, бошқа республикалар каби саноат, киш лоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқаришда, фан ва техникани ривожлантиришда, меҳнат аҳлининг ма даний эҳтиёжларини қондиришда кўпгина ютуқларни қўлга киритди. Шунинг билан бир қаторда сталинизм ва маъмурий-буйруқбозлик системаси томонидан халқларнинг ўз тақдирини ўзлари ҳал килиш принциплари қўпол равишда бузилиши ва оёқ ости килиниши нати жасида республикамизнинг аста-секин иқтисодий ри вожланиш суръатлари сезиларли даражада пасайиб кета бошлайди. Натижада халқ оммасининг даромади, унинг турмуш тарзи ночорлашиб кетди. Фан ва маориф, соғ ликни сақлаш ва ахолига маданий-маиший хизмат кўр сатишнинг моддий базаси орқада қолишига йўл қўйил ди. Шундай килиб, жуда катта ресурсларга эга бўлган халк хўжалигида шу ресурсларнинг етишмовчилигига дуч келинди. Ижтимоий эҳтиёжлар билан эришилган ишлаб чикариш даражаси ўртасида, тўловга қодир талаб оила унинг моддий жихатдан таъминланиши ўртасида узилиш вужудга келди. Мана шуларнинг ҳаммаси жа миятимизда ижтимоий зиддиятларни кескинлашишига олиб келди. Маъмурий-буйруқбозлик системаси ҳукм сурган, хамма нарса марказнинг ва юкорида ўтирган мансаб эгаларининг буйруги билан бажариладиган йилларда меҳнаткашлар аҳли ўзи етиштирган маҳсулотига хў жайинлик қилолмайдиган бўлиб қолди. Уларнинг ҳаф саласи пир бўлди, кўнгли совуди, меҳнатга муносабати ўзгара бошлади. Натижада халқ хўжалигининг ривож ланишига катта зарар етказилди. Узоқ йиллар давомида республикалар ҳуқуқларининг марказ томонидан чегаралаб қўйилганлиги ишлаб чиқариш ва ижтимоий сохалар ўртасида номувофиқликни келтириб чиқарди. Пировард натижада энг долзарб масалаларни хал этишда республикаларнинг хуқуқ ва и мкониятлари чекланиб колди. Совет давлатининг ўз мустамлакаларида олиб бораётган миллий сиёсати ўз оқибатларини кўрсата бошлаган эди. XX аср охирларига келиб СССР таркибига кирган кўплаб республикаларда миллий манфаатлар учун кураш кучая бошлади. Кўпгина Республикаларда миллий озодлик ғояларини илгари сурувчи халқ ҳаракатлари фоаллаша бошлади. Бундай халқ ҳаракатлари жиддий ижтимоий-сиёсий кучга айлана бошлади, улар миллий муносабатлар борасидаги адолатсизликларни танқид қилиш билан бирга миллий масала билан боғлиқ бўлган барча м а салаларни демократия, ошкоралик асосида ҳал қилишни талаб этардилар. Ижтимоий ҳаётнинг ҳозирги босқичи миллий республика ларнинг, давлатларнинг ўз тақдирини ўзи бел гилаши масаласида ўтмишда йўл қўйилган хатолар ва бузилишларни катъий бартараф этишни кун тартибига кўйди. Зеро республикалар ўз ҳудудидаги ер ва унинг қ аъридаги бойликларга, сув ва ўрмонга, шу жойда ву жудга келадиган ва ҳозирда жойлашган бошка нарса ларга, барча ишлаб чикариш воситаларига

мустақил эгалик қила олмаса, уни суверен давлат деб тан олиш мумкин эмас. Шуни эътиборга олган ҳолда, 1985 йилдан бошлаб авж олган демократия ва ошкоралик жараёни нати жасида собиқ иттифоқдош республикалар бирин-кетин сиёсий системани қайта кўриб чиқиб, республикалар нинг мустақил бўлиши, суверен ҳуқуқларини таъмин лаш ва қонун билан мустаҳкамланишини талаб эта бошладилар. Марказ томонидан бундай талаблар ўз вақтида қондирилмаганидан сўнг улар бирин-кетин СССР таркибидан чиқиб, ўзларини мустақил давлат, деб эълон қила бошладилар. Энг аввало, бу йўлга Бол тиқ бўйидаги республикалар, кейин Россия, Кавказ орти, Молдово, Ўрта Осиё республикалари, Беларусь, Украина ва Қозоғистон Республикалари ўтдилар. Ў збекистон Республикасининг давлат мустақилли ги — бу ёлғиз ўзбеклар учун эмас, балки шу диёрда ис тиқомат қилувчи юздан ортик миллат ва элатлар учун ахамияти катта бўлган тарихий вокеадир. Уларга Ўз бекистон Конституциясида кўзда тутилган ҳамма ҳу қуқлар ва эркинликлар кафолатланади ва таъминлаб берилган. Ўзбек халқи азалдан дўстликни қадрлаб, ар доқлаб келган, тинчлик ва тотувликда яшашни хоҳла ган ҳамма халқларга ҳурмат билан караб келган. Ўзбекистон Республикасининг Давлат мустақиллиги кенг жамоатчилик ва жаҳон мамлакатлари томонидан тан олинмокда. Бу эса бизнинг кадам кўйган янги йўли мизнинг тўғри эканлигидан, Ўзбекистон халқи эндиликда ум у м и н с о н и й қ о и д а л а р г а а с о с л а н и б , ў з т а қ д и рини ўзи ҳал қилишга киришганлигидан далолат бера ди. Лекин шуни эсдан чикармаслик керакки, демократик кучлар қўлга киритган ғалабадан мағрурланишга ҳали эрта. Биз ҳақиқий мустакиллик ва маърифатли муносабатлар сари ўтиш даврига қадам қўйдик, холос. Сиёсатда ва иқтисодиётда тоталитар тузум меросини йўқ қилиш борасида қатор ишлар амалга оширилди. Ўзбекистон давлат мустақиллигини мустаҳкамлашнинг асосий йўлларидан бири миллатлараро хамжиҳатлик, ҳар бир инсоннинг тинч, бехавотир яшашини таъминлашдир. Фарғона, Ўш, Паркент, Тошкент шахрида рўй берган воқеалар шуни кўрсатадики, биз учун ҳар бир тинч-тотув ўтган кун катта ғанимат экан. Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда миллатлараро тотувликни таъминлаб бериш давлатимиз олиб бораётган сиёсатда алоҳида ўрин тутиши бежиз эмас. Чунки миллатлараро тотувликнинг йўқлиги, миллатлаоаро мажоролар, зиддиятлар қандай оқибатларга олиб келиши мумкинлигини тарихни ўзи исботлаб бермоқда. Аждодларимиз узоқ вақтлар давомида бир кун жанжал чиққан уйдан қирқ кун барака кетади, деган ҳикматли гапни ишлатиб келганлар ва унга амал қилганлар. Мустақиллик йилларида миллий тикланиш сиёсатининг заруратга айланиши

Ўзбекистон ушбу худудда яшаб келаётган барча миллат вакиллари учун азиз ватандир. Ўзбекистон деб аталган муқаддас заминда тинчлик, барқарорлик ва тараққиёт бўлиши барчамизниниг орзу-мақсадларимиздир. Мана шу орзу мақсадларни амалга ошириш учун барча миллат вакиллари биргаликда ҳаракат қилишлари лозим. Халқ хотиржамлиги, эл-юрт осойишталиги —барчамизни нг қўлимизда. Агар аҳил бўлсак, хотиржам ва хамжиҳат бўлсак, улуғ мақсадларимиз йўлида, халқ тили билан айтган да, бир ёқадан бош чикарилса, турлича қарашларда бўлишимиэ мумкинлигидан қатъий назар, улуғ мақса димиз — ҳақиқий мустақилликка эришмоғимиз муқар- рар. Мустақиллигимизнинг илк кунларданоқ юртимизда миллатлараро тотувликни таъминлаш йўлида, шу азиз ватан барчамизники деган тамойилни миллатидан қаътий назар барча фуқаролар онги ва қалбига сингдириш йўлида амалга оширилган ишлар халқаро ташкилотлар, жаҳон давлатлари томонидан қўллаб- қувватлаб келинмоқда. Дунёнинг кўплаб мамлакатлари мустақиллик йилларида ўз фаолиятини кучайтириб бораётган миллий маданий марказларни ҳар томонлама қўллаб- қувватлаб келмоқдалар. Бундай мамлакатларнинг бевосита кўмагида юртимизда яшаб келаётган кўплаб миллат вакиллари ўзларининг тарихий Ватанлари хаёти билан яқиндан танишиш, ўз миллатлари билан янада яқин муносабатларни кучайтириб келмоқдалар Кўплаб миллат вакилларини .ўз тарихий ватанлари билан яқиндан танишиш имкониятларини яратиб берилиши Совет тузуми олиб борган миллий сиёсат оқибатида юзага келган салбий ҳолатларни тугатиш имконларини кенгайтириб бермоқда. Ўзбекистонда фаолият олиб бораётган кўплаб мамлакатларнинг элчихоналарида сиёсий-иқтисодий масалалар билан бирга маънавий-маърифий масалаларга ҳам катта эътибор қаратиб келмоқда. Дунёнинг кўплаб мамлакатлари Ўзбекистонда яшаб келаётган ўз миллатдошларининг маънавий-маърифий соҳаларда юксалиб боришларидан манфаатдордирлар. Бугунги кунда юртимизда яшаб келаётган кўплаб миллат вакиллари ўз она тилларида илм олиш хуқуқига эгалар. Кўплаб миллат вакиллари учун бундай имкониятларнинг яратиб берилиши уларда миллий ғурур, миллий фаҳрни кучайиб бориши учун замин бўлади. Ўзекистонда яшаб келаётган кўплаб миллатлар қатори корейс миллати ҳам Совет тузуми олиб борган қатоғонлик қурбонидир. Совет тузуми даврида ушбу халқ тоталитар тузум олиб борган барча жабр зулмни ўз бошидан кечирди. Ўзбекистонинг ўз мустақаллигини қўлга киритиши бу миллат вакиллари учун ўз қаддини тиклаш, ўзлигини англаш имкониятларини очиб берди, улар бугун ўз она тилларида таълим олмоқдалар, Ўзбекистоннинг кўплаб шаҳарларида корейс маданий маркази фаолият олиб бормоқдалар. Корея давлати билан дипломатик алоқаларни ўрнатилиши, сиёсий, иқтисодий,. маънавий-маърифий алоқаларни кучайиб бориши, ушбу халқнинг

маънавиятининг, ижтимоий фаоллигини кучайишига, миллий ғурурини ошишига ва, қолаверса, турмуш тарзини кучайишига катта таъсир кўрсатмоқда. Миллий келиб чиқишидан, эътиқодидан, ирқидан қаътий назар инсон энг олий қадриятдир. Инсон қадр қимматини, унинг ҳаётини авайлаб-асраш тарихий заруратдир. Ҳар бир демократик мамлакатда инсон манфаатлари барча нарсалардан устун қўйилиши керак, барча миллат манфаатлари тенглаштирилиши лозим. Буларнинг барчаси тарихий зарурат эканлиги кўплаб халқаро ташкилотлар томонидан таъкидлаб келинмоқда. Мустақиллика эришилгандан сўнг Ўзбекистон ҳам инсон хуқуқлари борасида халқаро ташкилотлар билан хамкорликни кучайтириб бормоқда.Ўзбекистон Европада хавфсизлик ва хамкорликка бағишланган Кенгшининг Якунловчи далолатномасини имзолаб Хельсинки жараёнига қўшилди. Миллатидан, эътиқодидан қаътий назар Ўзбекистоннинг барча фуқароларининг хуқуқлари ва эркинликлари Қонун билан ҳимоя қилинади. 1997 йилнинг 24 апрелида Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг инсон хуқуқлари бўйича вакили тўғрисида қонун қабул қилинди. Инсон хуқуқлари бўйича вакил ўз фаолиятида Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномаларга, шунингдек, халқаро хуқукнинг умумтаъриф этилган қоидалари, тамойиллари ва меъёрларига асосланади. Миллатлараро муносабатларнинг такомиллашиб боришига , турли миллат вакиллари ўртасидаги ўзаро ишонч, хамдўстликнинг кучайиб боришига катта таъсир кўрсатадиган мана шундай ўзгаришларнинг барчаси Республикамиз тарақиётида мазмунан янги босқични бошлаб берди. «Биз ҳозир узоқ йўлнинг бошида турибмиз. Барқа рор бозор иқтисодиёти очиқ ташқи сиёсатга асосланган кучли демократик, ҳукукий давлат ва фукаролик жа миятини барпо этиш пировард максад бўлиб колиши керак. Шундай жамиятгина Ўзбекистон халқининг му носиб турмушини, унинг ҳуқуқлари ва эркинлигини ка фолатлаши, миллий анъаналар ва маданият қайта тик ланиши, шахс сифатида инсоннинг маънавий-ахлокий камол топиши таъминланиши мумкин», — деб ёзади Президентимиз И. А. Каримов. Бу Ўзбекистон диёрида яшовчи ҳар бир кишининг мақсадига мувофиқдир.

O'xshashlar

Миллатлараро муносабатларни ижтимоий-сиёсий ва маданий-маънавий омиллари

Миллий-маънавий тикланиш, миллий муносабатлар ва жамият тараққиёти,

Миллий –маънавий тикланишнинг миллатчилик ва миллий зиддиятларнинг олдини олишдаги роли

Миллий –маънавий тикланишни таъминлашда миллий онг, миллий ва умуминсоний қадриятларнинг ўрни

Сиёсат ва миллатлараро муносабатлар