Стандартлаштиришнинг ташкилий асослари - Metrologiya - Referatlar

Стандартлаштиришнинг ташкилий асослари

Yuklangan vaqt:

21.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

63 KB

Ko'chirib olish

Стандартлаштиришнинг ташкилий асослари Режа: 1. Вазирлар Маҳкамасининг 2 март 1992 йил №93 “Ўзбекистон Республикасида стандартлаштириш бўйича ишларни ташкиллаштириш тўғрисида” Қарори 2. Вазирлар Маҳкамасининг 3 октябрь 2002 й №342 “Маҳсулот ва хизматларни стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш тизимини такомиллаштириш бўйича чора-тадбирлар тўғрисида” қарори 3. Вазирлар Маҳкамасининг 5 август 2004 йил № 373 “Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш Ўзбекистон агентлиги тузилмасини такомиллаштириш ва фаолиятини ташкиллаштириш тўғрисида” Қарори 1

Вазирлар Маҳкамасининг 2 март 1992 йил №93 “Ўзбекистон Республикасида стандартлаштириш бўйича ишларни ташкиллаштириш тўғрисида” Қарори Совет Иттифоқининг парчаланишидан аввал Ўзбекистонда стандартлаштириш СССР стандартлаштириш давлат тизими доирасида олиб борилган. Ўзбекистон мустақилликни қўлга киритгандан кейин ўз тажрибасига ва бошқа мамлакатларнинг тажрибасига асосланган ҳолда стандартлаштиришни бошқаришнинг хусусий моделини яратиш зарурати пайдо бўлди. Бунинг учун биринчи навбатда ташкилий масалалар ечилди, кейинчалик стандартлаштиришнинг қонуний асослари шакллантирилди. Қарорда кўрсатилишича, стандартлаштириш буйича ишларни ташкиллаштириш “Ўзбекистон Республикасининг мустақиллигини эълон қилиш муносабати билан, стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш республика миллий тизимини яратиш зарурлигидан келиб чиққан ҳолда, шунингдек Мустақил давлатлар ҳамкорлиги давлатлари ўртасида хўжалик, савдо, илмий-техникавий ва бошқа муносабатларни сақлаш, жаҳон мамлакатлари билан савдо-иқтисод ва илмий-техник ҳамкорликда техник тўсиқларни бартараф этиш мақсадида” олиб борилади. Ўзбекистон Республикаси ҳудудида жойлашган СССР Давстандарти ташкилотлари ва муассасаларини бирлаштириш асосида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси ҳузурида Ўзбекистон стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш давлат маркази (Ўздавстандарт) ташкил этилди ва унга стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш масалалари бўйича республика миллий идораси вазифалари юклатилди. Ўздавстандарт, шунингдек, СССР Давстандартнинг Ўзбекистондаги вориси деб белгиланди. Ўздавстандарт таркибига қуйидагилар киритилди: а) СССР Давстандартнинг Бутуниттифоқ малака ошириш институтининг филиали Ўзбекистон стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш 2

ва маҳсулот сифатини бошқариш соҳасидаги тадқиқотлар ва мутахассислар тайёрлаш институти (Ўз.ТМТИ) га айлантирилган ҳолда. Шундай қилиб, Ўрта Осиё тарихида биринчи бўлиб, Ўзбекистонда стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш ва сифатни таъминлаш тизимлари бўйича илмий ташкилот яратилди; б) “Эталон” Ўзбекистон ишлаб чиқариш бирлашмаси (Ўз.ИБ) нинг Ўзбекистон ҳудудидаги филиаллари ва цехлари. Бунда, “Эталон” Ўз ИБ ишлаб чиқариш корхонаси бўлганлиги учун бу Бирлашма Ўздавстандарт таркибига методик ишлар бўйича киради, маъмурий жиҳатдан эса, Ўзэлтехсаноат ассоциациясига киради: в) Тошкент №2 “Стандартлар” дўкони; г) Қорақалпоқ, вилоятлар, Қўқон ва Чирчиқ стандартлаштириш ва метрология марказлари уларни стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш ҳудудий марказларга (СМСҲМ) қайта ўзгартириш йўли билан, Ўздавстандарт идораларини ишлаб чиқаришга яқинлаштириш мақсадида СМСҲМ жойларда ташкил этилди. Жумладан, кейинги йилларда Олмалиқ, Бекобод ва Тошкент СМСҲМ ташкил этилди. Қарорда республикада қўлланиладиган меъёрий хужжатлар рўйхати белгиланди, Ўзбекиетон стандарглаштириш давлат тизими (Ўз. СДТ) нинг сгандартлаштиришнинг асосий мақсадларини белгиловчи стандартлаштириш идоралари ва хизматлари ва уларнииг вазифалари аниқланди; меъёрий хужжатлардаги мажбурий ва тавсия этиладиган талабларни белгиловчи, хўжалик юритувчи субъектларга корхонанинг стандартларини ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш ҳуқуқини берувчи асосий принциплар тасдиқланди. Ўздавстандарт тўғрисида Низом тасдиқланди. Унинг асосий вазифаси мамлакатимиз маҳсулотининг сифати ва рақобатбардошлигини оширишга кўмаклашиш мақсадида Ўз СДТ, ўлчашлар бирлилигини таъминлаш давлат тизими (Ўз.ЎДТ), Сертификатлаштириш миллий тизими (ЎЗ СМТ) нинг ишлаши ва такомилланишини таъминлашдан иборат. 3

Вазирлар Маҳкамасининг 3 октябрь 2002 й №342 “Маҳсулот ва хизматларни стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш тизимини такомиллаштириш бўйича чора-тадбирлар тўғрисида” қарори Қарорда асосий вазифа – халқаро амалиётни ҳисобга олган ҳолда стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштиришни такомиллаштириш, шунингдек халқаро стандартлардан кенг фойдалаииш асосида мамлакатимиз маҳсулотининг сифатини таъминлаш ва рақобатбардошлигини ошириш белгиланган. Бу мақсадда маҳсулот ва хизматларни, бунга яқин соҳаларни ҳам стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштиришни бошқариш тубдан қайта ташкиллаштирилди. Ўздавстандарт Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш Ўзбекистон агентлиги (Ўзстандарт Агентлиги) га ўзгартирилди ва унга Ўздавстандартнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари юклатилди. Ўзстандарт Агентлигининг асосий вазифалари қуйидагича белгиланди: – стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасидаги қонунларга риоя қилинишини текшириш, озиқ-овқат маҳсулотларининг сифатини ва хавфсизлигини таъминлаш ва фаолиятнинг кўрсатилган йўналишларида қонун ва меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларнинг бажарилишини таъминлаш; – стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасида илмий-тадқиқот ишлари асосида ягона техникавий сиёсатни амалга ошириш; – меъёрий ҳужжатларни ишлаб чиқиш бўйича тармоқ тузилмаларини ташкил этиш. Қарорда Ўзстандарт Агентлигининг, унинг ҳудудий идораларининг ташкилий тузилмалари, шунингдек агентлик тўғрисидаги низом тасдиқланди. Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш ҳудудий марказлари (СМС ҲМ) стандартлаштириш ва метрология ҳудудий 4

бошқармалари (СМБ) ва синаш ва сертификатлаштириш ҳудудий марказлари (ССМ) ташкил этилди. Агентлик ҳузурида ишларнинг йуналишлари бўйича коллегия, бошқарма ва бўлимлар тузилган. Ҳудудий бошқармаларда: стандартлаштириш; аккредитланган сертификатлаштириш идораларини ва синаш лабораторияларини текшириш; ўлчаш воситалари устидан метрологик назорат ва текширув; стандартлар устидан давлат назорати; алкогол маҳсулотлар сифати бўйича инспекторлар бўлимлари ташкил этилган Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштиришни ривожлантириш бўйича Маҳкамалараро кенгаш ташкил этилган. Бунга қуйидаги асосий вазифалар юклатилган: – афзал йуналишларни аниқлаш ва стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасида қонун ва меъёрий ҳужжатларни ишлаб чиқишни ташкил этиш; – стандартлаштириш ва сертификатлаштириш тизимларини ишлаб чиқиш, такомиллаштириш ва яратиш комплекс дастурларини ишлаб чикиш ва Ҳукуматга тақдим этиш; – стандартлаштириш бўйича тармоқ техник қўмиталарнинг фаолиятини мувофиқлаштириш. Ўзстандарт Агентлиги қошида махсус жамғарма тузилган. Бу жамғарма хўжалик юритувчи субъектлардан стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасидаги қонунларни бузганлиги учун ундириладиган жарималар; сертификатлаштириш идораларини ва синаш лабораторияларини аккредитлаш учун олинадиган тўловлар; метрологик хизмат кўрсатилганлиги учун келадиган пул маблағлари; Синаш ва сертификатлаштириш Республика маркази ва унинг таркибига кирган аккредитланган сертификатлаштириш идоралари ва синаш лабораторияларининг даромадлари ҳисобига шакллантирилади. Ўзстандарт Агентлигининг асосий вазифалари, ишлари ва ҳуқуқлари Ўздавстандартнинг ҳуқуқий меросчиси сифатида илгаридек сақланади. 5

Сертификатлаштириш, штрихли кодлаш тизимини жорий этиш бўйича ишлар кенгайтирилди. Ўзстандарт Агентлигига қуйидаги ҳуқуқлар берилган: – давлат идоралари ва хўжалик бошқармалари ва хўжалик юритувчи субъектлар, шу жумладан қўшма хорижий шериклар раҳбарларининг агентлик ваколатидаги масалалар бўйича ҳисоботларини Маҳкамалараро кенгаш мажлисида эшитиш; – тегишли идоралардан стандартлаштириш бўйича техник қўмиталар ва таянч ташкилотлар тузишни талаб этиш. Вазирлар Маҳкамасининг 5 август 2004 йил № 373 “Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш Ўзбекистон агентлиги тузилмасини такомиллаштириш ва фаолиятини ташкиллаштириш тўғрисида” Қарори Қарор Ўзстандарт Агентлигининг асосий вазифалари сақланган ҳолда унинг тузилмасини такомиллаштириш ва фаолиятини ташкиллаштиришга йўналтирилган. Ахборот-маълумотнома маркази тузилди, халқаро алоқалар бўлими секторга айлантирилди, ахборот технологияларини жорий этиш ва сифат тизимини жорий этиш бўлимлари тугатилиб, уларнинг ишлари тегишли бошқармаларга берилди. Молия-иқтисод бўлими бошқармага айлантирилди. Стандартлаштириш ва метрология бошқармаларида стандартлаштириш ва стандартлар устидан давлат назорати бўлимлари бирлаштирилди. Махсус жамғарма маблағларини сарфлаш йўналишлари кенгайтирилди: стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш ва аккредитлаш бўйича халқаро ва ҳудудий ташкилотлар билан ҳамкорлик тадбирларига ва бу ташкилотларга аъзолик бадалларини тўлаш; кадрлар тайёрлаш; асосий фондларни капитал таъмирлаш; давлат назорати ва б. 6

Ўзстандарт Агентлиги тўғрисида қоида тасдиқланди. Унинг асосий вазифалари қуйидагича белгиланди: а) Ўзбекистон Республикасининг “Стандартлаштириш тўғрисида”, “Метрология тўғрисида”, “Маҳсулот ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида” Қонунларини ва стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасидаги бошқа қонун ва меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларнинг амалда бажарилишини таъминлаш; б) халқаро стандартларни, шу жумладан сифатни бошқариш тизими бўйича стандартларни қўлланиш асосида стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш, маҳсулот сифатини ва рақобатбардошлигини ошириш соҳасида ягона давлат сиёсатини амалга ошириш; в) стандартлаштириш тизимлари, ўлчашлар бирлилиги, сертификатлаштириш, аккредитлаш ва бу соҳалардаги илиий-техникавий ахборотларни тарқатиш, шунингдек уларни халқаро, давлатлараро, хорижий мамлакатларнинг миллий тизимлари билан уйғунлаштириш; г) маҳсулот, хизматлар, ишларнинг хавфсизлиги ва сифатига талаблар- га риоя қилиниши ва ишончсиз ўлчов натижаларининг салбий оқибатларидан ҳимоя қилиш бўйича истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини таъминлаш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш; д) стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасида кадрлар тайёрлаш ва малакасини ошириш бўйича ишларни ташкиллаштириш. 7

А дабиётлар : 1. Абдувалиев А.А., Авакян П.Г., Садыков А.Б., Умаров А.С., Хакимов О.Ш. Основы обеспечения единства измерений. Книга 1. – Ташкент, 2005. 2. Абдувалиев А.А., Алимов М.Н. Развитие и совершенствование систем стандартизации, метрологии и сертификации в Республике Узбекистан на период до 2010 года// Standart. – 2005. – №2. 3. Абдувалиев А.А., Алимов М.Н., Бойко С.Р., Мирагзамов М.М., Сабиров М.З. Основы стандартизации, сертификации и управления качеством. – Ташкент: Fan va technologiya, 2005. 4. Абдувалиев А.А., Авакян П.Г., Алимов М.Н., Гольцов В.Ф., Мирагзамов М.М., Сабиров М.З., Садыков А.Б. Основы стандартизации, сертификации, метрологии и управления качеством продукции. Учебное пособие. – Ташкент: Издательство ТГТУ, 2002. 5. Абдувалиев А.А. Некоторые аспекты совершенствования системы стандартизации в Узбекистане// Standart. – 2003. – № 2. 6. Алимов М.Н. Государственные научно-технические программы – важнейший фактор научно-технического прогресса// Standart. – 2004. – № 1. 7. Алимов М.Н. Реализация программ комплексной стандартизации в народном хозяйстве Узбекистана. – Т.: УзНИИНТИ, 1986. 8

O'xshashlar

СТАНДАРТЛАШТИРИШНИНГ НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ

Стандартлаштиришнинг назарий асослари

Стандартлаштиришнинг турли даражадаги объектлари

Стандартлаштиришнинг мақсади ва вазифалари

Стандартлаштиришнинг моҳияти ва иқтисодий самарадорлиги