Стандартлаштиришнинг мақсади ва вазифалари - Metrologiya - Referatlar

Стандартлаштиришнинг мақсади ва вазифалари

Yuklangan vaqt:

02.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

27.064453125 KB

Ko'chirib olish

Стандартлаштиришнинг мақсади ва вазифалари Режа: 1 . Стандартлаштиришга оид асосий тушунча ва атамалар. 2. Стандартлаштиришнинг алоқа ва ахборотлаштириш соҳасидаги аҳамияти. 3. Ўзбекистон Республикаси алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш тизимини ривожлантириш концепцияси. 4. Стандартлаштириш бўйича асос ташкилот .

1. Стандартлаштиришга оид асосий тушунча ва атамалар Ўзбекистон Республикасининг “Стандартлаштириш тўғрисида”ги қонунида стандартлаштиришнинг қуйидаги асосий мақсадлари кўрсатилган: 1) маҳсулотлар, жараёнлар, ишлар ва хизматларнинг (бундан буён матнда «маҳсулот» деб юритилади) аҳолининг ҳаёти, соғлиғи ва мол- мулкига, атроф муҳит учун хавфсизлиги, ресурсларни тежаш масалаларида истеъмолчилар ва давлат манфаатларини ҳимоя қилишдан; 2) маҳсулотларнинг ўзаро алмашинувчанлигини ва бир-бирига мос келишини таъминлашдан; 3) фан ва техника тараққиёти даражасига, шунингдек аҳолининг ҳамда халқ хўжалигининг эҳтиёжларига мувофиқ ҳолда маҳсулот сифатини ҳамда рақобат қила олиш имконини оширишдан; 4) барча турдаги ресурслар тежалишига кўмаклашишдан, ишлаб чиқаришнинг техник-иқтисодий кўрсаткичларини яхшилашдан; 5) ижтимоий-иқтисодий, илмий-техникавий дастурлар ва лойиҳаларни амалга оширишдан; 6) табиий ва техноген фалокатлар ҳамда бошқа фавқулодда вазиятлар юзага келиш хавф-хатарини ҳисобга олган ҳолда халқ хўжалиги объектларининг хавфсизлигини таъминлашдан; 7) истеъмолчиларни ишлаб чиқарилаётган маҳсулот номенклатураси ҳамда сифати тўғрисида тўлиқ ва ишончли ахборот билан таъминлашдан; 8) мудофаа қобилиятини ва сафарбарлик тайёрлигини таъминлашдан; 9) ўлчовларнинг ягона бирликда бўлишини таъминлашдан иборатдир. Стандартлаштириш соҳасида чуқур билимга эга бўлиш учун стандартлаштириш соҳасидаги атамалар ва тушунчаларнинг мазмунини билиш талаб этилади. Бу атамалар асосан “Стандарт”, “Стандартлаштириш”, “Стандартлаштириш тизими”, “Маҳсулот сифати”, “Нусха-эталон”, “Стандарт - намуна” ва бош қ алардир. Қ уйида уларнинг айримларини таърифи берил ган .

1. Стандарт - бу стандартлаштирилаётган объектга комплекс меъёрлар, қоидалар, талаблар кўрсатилган, ваколатли давлат органи томонидан тасди қ ланган илмий-техник ҳужжат ҳисобланади. Стандарт фан, техника, илгор тажриба ютуқлари асосида ишлаб чиқарилади ва жамият учун фойдали, оптимал ютуқларни кўзда тутади. 2. Стандартлаштириш - бу маълум соҳадаги фаолиятни тартибга солиш мақсадида, ҳамма манфаатдор томонларнинг фойдасини кўзлаб, стандартлаштирилаётган объектга хавфсизлик талаблари, улардан фойдаланиш шароитлари ни ҳисобга олиб, умумжамият самарадорлигини таъминлаш мақсадида маълум қоидаларни ўрнатиш ва жорий этишдир. Стандартлаштириш фан, техника, илгор тажриба ютуқларига асосланади ва факатгина бугунги куннинг ривожи эмас, балки келгусидаги ривожланишни кўрсатиб, илмий-техникавий прогресс билан қ адамба - қ адам юриши керак. 3. Меъёрий ҳужжат - ҳар хил фаолият турлари ва унинг натижаларига дахлдор қоидалар, умумий қ онун- қ оидалар ёки тавсифларни ўзида камраб олган ҳ ужжатдир. Меъёрий ҳ ужжат атамаси стандартлар, услубий кўрсатмалар, йўри қ номалар ва қ оидалар тушунчасини ҳам ўз ичига қ амраб олади. 4. Ў збекистон Республикаси давлат стандарти - стандартлаштириш бўйича давлат идораси ёки бошқа тегишли ҳ у қ у қ га эга бўлган нуфузли давлат органи томонидан тасдиқланган стандарт. 5. Стандартлар мажмуи - ўзаро богланган стандартлаштириш объектларига келишилган талабларни белгиловчи ва маълум илмий- техникавий, ёки ижтимоий-иқтисодий муаммоларнинг ечимини меъёрий ҳужжатлар билан таъминлаш учун умумий ма қ сад билан бирлаш тирил ган ва ўзаро богланган стандартлар тўплами. МДХ (муста қ ил давлатлар ҳамдўстлиги) давлат лари томонидан қабул қилинган“Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасида келишилган сиёсатни амалга ошириш тўғрисида” ги давлатлараро шартномаг а ҳамда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг

“Ўзбекистон Республикасида стандартлаштириш бўйича ишларни ташкил этиш тўғрисида”ги 1992 йил 2 мартдаги 93-сонли қарори га асосан соби қ СССР нинг давлат стандартлари ( ГОСТ ) МДХ нинг давлатлараро стандартлари сифатида амал қ илмо қ да. Соби қ СССР нинг тармо қ стандартлари (ТСТ) ва техникавий шартлари (ТШ) Ў збекистон Республикаси ҳ удудида амал қ илиш муддати тугамагунча қ ўлланилади.. 6 . Халкаро стандарт - стандартлаштириш билан (стандартлаштириш бўйича) шу ғ улланадиган халкаро ташкилот қ абул қ илган ва истеъмолчиларнинг кенг доирасига яро қ ли бўлган стандартдир. 7. Минтакавий стандарт - стандартлаштириш билан (стандартлаштириш бўйича) шуғулланадиган минтақавий ташкилот томонидан қабул қилинган ва истеъмолчиларнинг кенг доирасига мўлжалланган стандартдир. 8. Уйғунлаштирилган стандартлар - маҳсулот, жараён ва хизматларнинг ўзаро алмашинувчанлигини, тақдим этилган ахборотни ёки синаш натижаларини ўзаро тан олишни таъминлайдиган, стандартлаштириш билан шуғулланувчи турли идоралар томонидан биргаликда қабул қилинган ва бир хил объектларга тегишли бўлган стандартларга айтилади. 9. Стандартлаштириш со ҳ аси - ўзаро богланган стандартлаштириш объектлари мажмуидир. Масалан, алоқа ва ахборотлаштириш, мобил алоқа тизимлари, телекоммуникация, узлуксиз таълим , машинасозлик , танспорт, қ ишло қ хўжалиги, ўлч ов бирликларни стандартлаштириш со ҳ аси деб ҳ исоблаш мумкин. 1 0 . Хавфсизлик - зарар етказиши мумкин бўлган ножуя хавф-хатарнинг йўклигидир. Стандартлаштириш со ҳ асида маҳсулот, жараён, хизматларнинг хавфсизлиги, одатда, қатор омилларнинг инсон лар нинг саломатлиги ва мол- мулки га зарар етказиш и мумкин бўлган хавф-хатарни энг мақбул даражагача бартараф қ илиш имконини берадиган меъёрларни белгилашдан иборат. . 1 1 . Атроф-му ҳ итни му ҳ офаза қилиш - атроф-му ҳ итни ма ҳ сулотлар, жараёнлар ва хизматларнинг но қў лай таъсиридан ҳ имоя қ илиш демакдир.

1 2 . Маҳсулотни ҳ имоя қ илиш – маҳсулот ни ташиш , са қ лаш ва ун дан фойдаланиш вақти да уни иклим ёки бошқа но қу лай шароитлар таъсиридан са қ лашдир. Шунингдек , қ уйидаги атамалар ҳам ишлатилади: а) халкаро стандартлаштириш – дунёдагибарча мамлакатларнинг тегишли идоралари иштирок этиши мумкин бўлган стандартлаштириш. б) минтакавий стандартлаштириш - дунёнинг битта географик ёки иқтисодий ҳудудига карашли мамлакатларнинг тегишли идоралари учунгина очик бўлган стандартлаштириш. в) миллий стандартлаштириш - муайян бир мамлакат доирасида ўтказиладиган стандартлаштириш. г) Давлат назорати - корхоналар, мансабдор шахслар ва фу қа роларни стандартларнинг мажбурий талабларига , маҳсулотлар, жараёнлар ва хизматлар сифатига, шунингдек, сертификатлаштирилган маҳсулотга нисбатан техникавий шартларга риоя этишини назорат қ илиш бўйича ваколатга эга бўлган давлат идорасининг фаолиятидир. 2. Стандартлаштиришнинг алоқа ва ахборотлаштириш соҳасидаги аҳамияти Бугунги кунда ахборот-коммуникация технологиялари мамлакатимиз тараққиётида муносиб ўрни ва нуфузига эга бўлган соҳага айланди. У ишлаб чиқариш ресурси, инсонларга маълумотларни тезкорлик ва юқори аниқликда етказиб берувчи, алоқани таъминловчи қудратли воситадир. Шу билан бирга, у мураккаб техник қурилмалардан тузилган, иш жараёнида уларнинг бехато ва тезкор ишлашини таъминлайдиган, маълумотларни сақлаш, қайта ишлаш, узатиш ва қабул қилиш имкониятига эга бўлган комплекс ҳисобланади. Президентимиз И.А.Каримов “Сўнгги тўрт йил мобайнида йилига ўртача 50 фоиз ўсишни таъминлаётган ахборот-коммуникация технологиялари соҳасида хизмат кўрсатиш жадал ривожланаётганини алоҳида таъкидлаш лозим” - соҳада бажарилаётган ишларни мамнуният билан қайд этади. [1]

Мамлакатимизда ахборот-коммуникация технологияларини жорий этиш ва ривожлантиришга оид Республикамиз Президентининг 10 та Қарори, 18 та Ҳукумат қарорлари ва 70 дан зиёд бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди. Ўзбекистон Республикасида ўтган АКТ ни ривожлантириш Инвестиция Дастурига кирган қатор йирик лойиҳалар амалга оширилди. Оптик толали алоқа линияларини қуриш, “Ўзмобайл” миллий мобил алоқа оператори тармоғини яратиш, рақамли телеэшиттириш тизимини ривожлантириш, Миллий умумтаълим электрон кутубхона, телерадиотарқатиш ва радиомониторинг тизимини модернизация қилиш, мобил алоқа тизимини кенгайтириш, каби ишлар шуларнинг жумласидандир. “Ўзбектелеком” АК магистрал тармоқларини Ўзбекистон Республикаси туман марказларигача кенгайтириш ва ишончлилигини ошириш” ва “Кенг полосали маълумотлар узатиш тармоқларини янада кенгайтириш” лойиҳалари амалга оширилди. Рақамли телевидениени ривожлантириш лойиҳаси бўйича Республика аҳолисининг рақамли телевидение билан қамровини кенгайтириш бўйича ишлар бажарилди. Давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, ҳамда тадбиркорлик субъектларига видеоконференция режимида йиғилиш, семинар ва бошқа турдаги оммавий тадбирларни масофадан ўтказиш имконини яратиш мақсадида вилоят марказларида мультимедиа студиялари ишга туширилди, Бундай ишлар кенг давом эттирилмоыда. Алоқа соҳасининг кейинги ривожи янги юқори частоталар диапазонини ўзлаштириш йўлидан бормоқда. Ўта қисқа тўлқин диапазонидан фойдаланиб радиоканалларни ташкил этиш частотавий модуляцияларнинг кенгайишига олиб келди. Модуляциянинг янги турлари параметрларини ўлчаш зарурияти вужудга келди. Шу билан бир қаторда ўзаро ёнма-ён равишда частотавий зичланишли кўп канадди оптик алоқа тизимлари ривожланди. Рақамли алоқа тизимларининг ривожланиши янги атамаларнинг кириб келишига,

метрологик таъминотда янги ўлчов воситалари рўйхатининг кенгайишига олиб келди. Республикамизнинг алоқа, ахборотлаштириш ва телекоммуникациялари тизимида метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштиришни ташкил этиш ва ривожлантириб бориш муҳим вазифа ҳисобланади. Шунга кўра, ЎзР АТКРВ ҳузурида Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш бўйича техник қўмита, Асос метрология хизмати, Давлат алоқа инспекцияси ва қатор хизматлар ташкил этилган. Ўзбекистонда алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш, метрологик таъминот ва сертификатлаштириш масалаларида халқаро ҳамкорликка алоҳида эътибор қаратилган. 1992 йилда Ўзбекистон Республикаси “Халқаро электроалоқа иттифоқи”га аъзо бўлди. Мазкур нуфузли халқаро ташкилот билан ишлаш ваколати ЎзР АТТРВ га берилган. Вазирликнинг Фан-техника ва марке тинг тадқиқотлари Маркази “UNICON.UZ” Европа телекоммуникация стандартлаштириш институтининг аъзоси ҳисобланади. Тизим таркибига кирувчи “UCELL”хорижий корхонаси, “BUZTON” қўшма корхонаси, “Rubicon Wireless Communication” қўшма корхонаси, “БИЛАЙН” МЧЖ, Электромослашув маркази, Фан-техника ва марке тинг тадқиқотлари Маркази UNICON.UZ қошидаги телекоммуникация техник воситаларини сертификатлаш органи (ТТВСО) ва Телекоммуникациялар техник воситаларини сертификацион синов маркази (ТТВССМ) нинг фаолияти халқаро сифат менежменти стандартларига асосан аттестациядан ўтган ва рўйхатга олинган.

3. Ўзбекистон Республикаси алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш тизимини ривожлантириш концепцияси Ўзбекистон Республикасининг”Стандартлаштириш тўғрисида”ги қонуни қабул қилингандан кейин алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш ишларини ташкил этиш ва ривожлантириш мақсадида собиқ Ўзбекистон Республикаси алоқа вазирлиги (ҳозирги Ўзбекистон Республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлиги) томонидан Ўзбекистон Республикаси алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш тизимини ривожлантириш концепцияси ишлаб чиқилди. Концепцияда соҳа ташкилотларида стандартлаштириш ишларини ташкил этиш, такомиллаштириш мувофиқлаштириш, хорижий мамлакатлар билан стандартлаштириш бўйича ҳамкорликни ривожлантириш каби масалалар белгилаб қўйилган.

4. Стандартлаштириш бўйича асос ташкилот Иқтисодиёт соҳаларида стандартлаштириш ишларини олиб бориш ва такомиллаштириш мақсадида давлат бошқарув органлари томонидан маҳсулот турлари бўйича етакчи корхоналар, ташкилотларстандартлаштириш бўйича асос ташкилот сифатида белгиланади. Стандартлаштириш бўйича асос ташкилот ўзига бириктирилган маҳсулот тури (ёки бошқа стандартлаштириш объектлари) бўйича стандартлаштириш ва сертификатлаштириш ишларига илмий-техникавий ва ташкилий-методик раҳбарлик қилиш ва мувоқлаштиришни амалга оширади. Стандартлаштириш бўйича асос ташкилот “«Ўзстандарт» агентлиги ” агентлигида рўйхатдан ўтказилиши зарур. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида олиб борилаётган стандартлаштиришга оид илмий-техникавий ва ташкилий-методик ишларни олиб бориш ва мувофиқлаштириш мақсадида вазирликнинг 1997 йил 15 апрелдаги 145-сонли буйруғи билан алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш бўйича асос ташкилот тузилди. Вазирликнинг Фан- техника ва маркетинг тадқиқотлари Маркази “UNICON.UZ” стандартлаштириш бўйича асос ташкилот сифатида белгилаб қўйилди ва 1997 йил 16 июлда “«Ўзстандарт» агентлиги ” агентлигида 11-сон билан рўйхатдан ўтказилди. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида, бундан ташқари, ЎзР АТКРВ тасарруфидаги Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш бўйича техник қўмита, Фан-техника ва маркетинг тадқиқотлари Маркази “UNICON.UZ” қошидаги стандартлаштириш бўйича асос орган, Компьютер ва ахборот технологияларини ривожлантириш Маркази нинг “UZINFOCOM” ўз ваколатлари доирасида стандартлаштириш масалалари билан шуғулланадилар.

Adabiyotlar: 1. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darsligi, Toshkent.: Aloqachi 2013 y. 2. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darslik, Toshkent, “O’quv ta’lim metodikasi” 2015 y. 3. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 1 4. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 2 5. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 3 6. Савельев И. В. Сборник вопросов и задач по общей физик е . М.: АСТ. Астрель. 2005. С.320. 7. К.П.Абдурахманов, Ў.Эгамов “ Физика курси” дарслиги, Тошкент, 2010 й. 8. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.496 (1том) 9. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.416 (2том) 10. Трофимова Т.И. Курс физики.М.Высшая щкола 1999.С.543 Интернет сайтлар: 1. www.ziyonet.uz ; 2. www.estudy.uz ; 3. www.fizika.uz ; 4. www.elearning.uz ; 5. www.bilim.uz ; 6. www.edx.uz ; 7. www.my.estudy.uz ; 8. www.conrsera.org.uz ;

O'xshashlar

Стандартлаштиришнинг моҳияти ва иқтисодий самарадорлиги

СТАНДАРТЛАШТИРИШНИНГ НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ

Стандартлаштиришнинг назарий асослари

Стандартлаштиришнинг ташкилий асослари

Патентшунослик, лицензиялаш ва сертификатлаштириш фанининг моҳияти, унинг мақсади ва вазифалари