СТАНДАРТЛАШТИРИШ БЎЙИЧА ДАВЛАТ НАЗОРАТИ - Metrologiya - Referatlar

СТАНДАРТЛАШТИРИШ БЎЙИЧА ДАВЛАТ НАЗОРАТИ

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

122.5 KB

Ko'chirib olish

СТАНДАРТЛАШТИРИШ БЎЙИЧА ДАВЛАТ НАЗОРАТИ Режа. 1. Стандартлаштириш ва метрология бўйича давлат назорати. 2. “ Ўзстандарт ” агентлиги ташкилоти ҳақида .

1. Стандартлаштириш ва метрология буйича Давлат назорати Метрологияга ва стандартлаштиришга оид фаолиятни давлат томонидан бошқаришни метрология бўйича миллий орган – “ Ўзстандарт ” агентлиги ( кейинчалик “Ў зстандарт ” деб атаймиз ) амалга оширади. Унинг ваколати хусусида кейинги мавзуда фикр юритамиз. “ Ўзстандарт ” га Республика ҳ удудида қуйидаги давлат метрология текшируви ва назоратини амалга ошириш вазифаси ҳ ам юклатилган:  ўлчаш воситаларини синаш;  ўлчаш воситаларини текширувдан ўтказиш;  юридик ва жисмоний шахсларни ўлчаш воситаларини тайёрлаш, текширувдан ўтказиш, таъмирлаш, калибрлаш ва сотиш ҳ уқуқини берадиган лицензиялар билан таъминлаш ҳ амда аккредитлаш;  ўлчаш воситаларининг ҳ олати ва йўналишини, ўлчашларнинг бажарилиш услубиятларини текширувдан ўтказиш, метрология қоидаларига риоя этилишини назорат қилиш. Давлат метрология текшируви ва назоратининг объектлари қуйидагилар ҳ исобланади:  эталонлар;  ўлчаш воситалари;  модда ва материаллар таркиби ҳ амда хоссаларининг стандарт намуналари;  ахборот ўлчаш тизимлари;  ўлчашларни бажариш услубиятлари;  метрология нормалари ва қоидаларида назарда тутилган ўзга объектлар. Давлат метрология текшируви ва назоратини кўпгина со ҳ аларда тадбиқ этиш мумкин. Бу со ҳ аларга қуйидагилар киради:  соғлиқни сақлаш, ветеринария, атроф-мухитни му ҳ офаза қилиш;  моддий бойликларни ва энергетик ресурсларни ҳ исобга олиш; 2

 савдо, тижорат, божхона, почта ва солиқ операцияларини ўтказиш;  за ҳ арли, енгил алангаланувчан, портловчи ва радиоактив моддаларни сақлаш, ташиш ҳ амда йўқ қилиб юбориш;  давлат му ҳ офазасини таъминлаш;  ме ҳ нат хавфсизлигини ва транспорт ҳ аракати хавфсизлигини таъминлаш;  сертификатланадиган ма ҳ сулотнинг хавфсизлигини ва сифатини аниқлаш;  геодезик ва гидрометеорологик ишлар;  ўлчаш воситаларини давлат синовидан, текширувдан, калибрлашдан, таъмирлашдан ва метрологик аттестатлашдан ўтказиш;  фойдали қазилмаларни қазиб олиш;  миллий ва халқаро спорт рекордларини рўйхатга олиш. Юқорида келтирилган соҳаларда фойдаланадиган, ишлаб чиқарилиши ва импорт бўйича четдан олиб келиниши лозим бўлган ўлчаш воситалари давлат синовларидан ёки метрологик аттестатлашдан ўтиши лозим. Стандартлаштириш со ҳ аси б ў йича ҳ ам Давлат назорати иш олиб бормокда. Унинг асосий вазифаси вазирликлар, ма ҳ камалар ва корхоналар, юридик ва жисмоний шахслар томонидан стандартлар талабларига қ атъий амал қ илинишини, янги стандартларни тадбиқ этишни таъминлаш ва назорат этиш ҳ исобланади. Давлат назоратининг яна бир му ҳ им й ў налиши - турли стандарт тоифаларини давлат қ айдномасидан ўтказишдан олдин экспертиза қилишдир. Метрология тўғрисидаги қонунда кўрсатилганидек, ўлчаш воситаларининг давлат синовларини ўтказиш, уларнинг турларини тасдиқлаш ва давлат рўйхатига киритиш Ўзстандарт томонидан амалга оширилади. Қонунда яна бир масала - давлат рўйхати белгисини қўйиш тўғрисида ҳ ам баён этилган. Метрология ҳ ақидаги қонунда айтилишича, тасдиқланган ўлчаш воситаларига ёки уларнинг 3

фойдаланиш ҳ ужжатларига ишлаб чиқарувчи давлат реестри белгисини қўйилиши шарт. Маълумки, ишлаб чиқаришдаги ўлчаш воситаларининг ҳ олати ва уларни вақти-вақти билан текширувдан ўтказиб туриш ҳ ар доим эътиборда бўлмоқлиги лозим. Улар бўйича рўйхатлар тузилади ва ўлчаш воситалари туркумларининг рўйхати Ўзстандарт томонидан тасдиқланади. 2. Ўзбекистон Республикасида “Ў зстандарт ” агентлиги ташкилоти ҳақида Вазирлар Маҳкамасининг “Ўзбекистон Республикасида стандартлаштириш бўйича ишларни ташкил қилиш” тўғрисидаги 1992 йил 2 мартдаги 93-сонли қарорига мувофиқ Ўзбекистон Республикасининг Вазирлар Маҳкамаси ҳузури-даги Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш Ўзбекистон давлат маркази, кейинчалик (“Ўзстандарт” агентлиги) - стандартлаштириш бўйича Миллий идора ҳисобланади. Унинг ваколатига қуйидагилар киради:  метрологияга оид фаолиятни минтақалараро ва тармоқлараро мувофиқлаштириш;  физикавий катталиклар бирлиги эталонларини яратиш, тасдиқлаш, сақлаш ва қўллаш қоидаларини белгилаш;  ўлчаш воситалари, усуллари ва натижаларига қўйиладиган умумий метрологик талабларни аниқлаш;  давлат метрологик текширувини ва назоратини амалга ошириш;  метрология масалалари бўйича меъёрий ҳужжатларни, шу жумладан, давлатнинг бошқа бошқарув идоралари билан ҳамкорликда Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида мажбурий кучга эга бўлган меъёрий ҳужжатларни қабул қилиш;  метрология соҳасида илмий ва муҳандис-техник кадрларни тайёрлаш; 4

 Ўзбекистон Республикасининг метрология соҳасидаги халқаро шартномаларига риоя этилишини устидан назоратни амалга ошириш;  метрология масалалари бўйича халқаро ташкилотлар фаолиятида қатнашиш киради. “Ў зстандарт ” таркибида бир неча бўлимлар, сектор, лаборатория, гуруҳлар, ҳар бир вилоят бошқарма ва марказлари, илмий-тадқиқот институти, Миллий Эталон лар Маркази мужассамлашган. “ Ўзстандарт ” агентлигига қарашли турли соҳа ва тармоқларни ўз ичига олган, бир хил номдаги бўлимлар ҳам бор. Буларга стандартлар ва маҳсулотни сертификатлаштириш бўйича давлат назорати ва ўлчаш воситаларини давлат қиёсловидан ўтказиш ва аттестатлаш соҳавий бўлимлари киради. Стандартлар ва маҳсулотни сертификатлаштириш бўйича давлат назорати соҳавий бўлимлар: оғир саноат, машинасозлик, енгил саноат, маҳаллий саноат ҳамда агросаноат комплекси доирасида ўз фаолиятини амалга оширади. “ Ўзстандарт ” агентлигининг илмий-услубий маркази этиб , Ўзбекистон Республикасида стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш ва маҳсулот сифатини бошқариш соҳаларидаги тадқиқот ва мутаха с сислар малакасини ошириш ва қайта тайёрлаш институти - ҳозирда стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш илмий-тадқиқот институти тайинланган. Сертификатлаштириш миллий идораси қуйидаги асосий йўналишлар бўйича ўз фаолиятини амалга оширмоқда:  Республикада сертификатлаштиришни қўллаш ва такомиллаштиришнинг умумий сиёсатини ишлаб чиқиш, қонун чиқарувчи ва ижро этувчи тегишли давлат идоралари билан алоқаларни ўрнатиш;  сертификатлаштириш масалалари бўйича бошқа мамлакат ва халқаро ташкилотларнинг вакиллари билан, ўзаро келишилган асосда алоқаларни ўрнатиш, керак бўлса, бу ташкилотлар фаолиятида Ўзбекистон Республикасининг қатнашишини таъминлаш; 5

 сертификатлаштиришда ягона қоида ва иш тартибларини белгилаш, буларга риоя қилишнинг назорати, сертификатлаштириш натижалари бўйича ҳужжатларни ахборотли маълумот билан таъминлаш. Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил № қарорини бажариш йўлида “ Ўзстандарт ” ўзининг вилоят бошқармаларини (СМС Ҳ М) тузиб, уларнинг ишларига ҳартарафлама кўмак кўрсатмоқда. Республикадаги синов лабораторияларини аккредитлаш ишлари жадал қадамлар билан амалга оширилмоқда. Фарғона, Қўқон, Қарши, Бухоро, Самарқанд шаҳарларидаги синов лабораториялари аккредитланиб, ҳозирда улар турли синов амалларини ўтказмоқдалар. Фақатгина Фарғонадаги синов лабораториясида ўтказилган синовлар натижасига кўра “ Азот ” ишлаб чиқариш бирлашмаси, Қувасой чинни заводи, Риштон кулолчилик маҳсулотлари заводи, “ Қувамебель ” ишлаб чиқариш бирлашмаси маҳсулотлари мувофиқлик сертификатини олишга сазовор бўлдилар. “ Ўзстандарт ” агентлиги таркибидаги озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалик маҳсулотларини текширувчи синов лабораторияси аккредитланган лабораториялардан ҳисобланиб, шу кунгача ўнлаб, муайян турдаги маҳсулотларга мувофиқлик сертификати берилди. 6

Ўзбекистон стандартлаштириш ва сертификатлаштириш агентлиги («Ўзстандарт» агентлиги) марказий аппаратининг тузилмаси Стандартлаштириш, мувофиқлаш - тириш ва давлат назорати бошқармас и Сифат тизим - ларини жорий этиш бўлими Агентликнинг ҳудудий бошқармаларида алкоголли маҳсулотлар сифати бўйича инспекторлар Алкоголли маҳсулотлар Сифати инспекцияси бўлими Бош метролог Метрология бошқармаси Халқаро ҳамкорлик бўлими Ахборот технологияларини жорий этиш бўлими Юридик бўлим Умумий бўлимБош директор Молия- иқтисодиёт бўлимиМувофиқликни тасдиқлаш со ҳ асидаги техника с иёсати бошқармасиБош директор ўринбосари Бош директор ўринбосари Аккредитация ва, инспекция назорати бошқармаси Алкоголли ма ҳ сулотлар сифати бўйича Давлат инспекцияси бошлиғи 7

Ўзбекистон стандарлаштириш , метрология ва сертификатлаштириш агентлиги ( “ Ўзстандарт ” агентлиги) нинг ташкилий тузилмаси Тошкент шаҳар СМБХоразм СМБФарғона СМБТошкент СМБСурхондарё СМБ Сирдарё СМБСамарқанд СМБ Наманган СМБ Навоий СМБҚашқадарё СМБ Жиззах СМБ Давархитектқурилиш қўмитасининг стандартлаштириш ва сертификатлаштириш хизматиДавлат табиатни муҳофаза қилиш қўмитасининг стандартлаштириш ва сертификатлаштириш хизмати Соғлиқни сақлаш вазирлиги - нинг стандартлаштириш ва сертификатлаштириш хизматиҚорақалпоғистон СМБ Андижон СМБ Бухоро СМБҲуду д ий стандартлаш - т ириш ва метрология бошқармалари (СМБ)Стандартлаштириш метрология ва сертификатлаштиришни ривожлантириш бўйича Идоралараро кенгаш “ Ўзстандарт ” агентлиги Юридик шахсларнинг метрология хизматлари Сертификатлаштириш бўйича аккредитация қилинган органлар Аккредитация қилинган синов лабораториялари Стандартлаштириш бўйича тармоқ техник қўмиталари Стандартлаштириш бўйича тармоқ базавий ташкилотлари Метрология бўйича тармоқ базавий хизматлариСтандартлаштириш , метрология ва сертификатлаштиришни ривожлантириш махсус жам ғ армаси Фирма дўкони бўлган «Стандартлар» босмахонаси Штрихли кодлаштириш маркази Миллий эталонлар маркази Малака ошириш маркази Стандартлаштириш , метрология ва сертификатлаштириш илмий - тадқиқот институти Республика метрология хизматлари кўрсатиш маркази Республика синов ва сертификатлаштириш маркази Ҳудудий синов ва сертифи - катлаштириш маркази Сертификатлаштириш бўйича аккредитация қилинган органлар ва йирик божхона терминаллари ҳузуридаги синов лабораториялари Андижон «Этал о н» завод и АЖ Бухоро «Этал о н» завод и АЖ Қўқон «Этал о н» завод и АЖ Наманган «Этал о н» завод и АЖ Самарқанд «Этал о н» завод и АЖ Фарғона «Этал о н» завод и АЖ Урганч «Этал о н» завод и АЖ Нукус «Этал о н» завод и АЖ 8

Ҳудудий стандартлаштириш ва метрология бошқармалари (СМБ) аппаратининг намунавий тузилмаси Республика ҳудудига келтириладиган ёки ундан четга чиқариладиган моллар (маҳсулотлар) нинг ҳавфсизлигини тасдиқлаш билан боғлиқ бўлган амаллар тегишли давлат идоралари билан келишилган ҳолда Ўзстандарт томонидан тайёрланган алоҳида ҳужжат бўйича бажарилади. Халқаро ҳамкорликни ривожлантириш мақсадида Туркия ва Хитой давлатлари билан стандартлаштириш, сертификатлаштириш ва метрология соҳаларида ҳамкорлик қилиш ниятида битим тузилди. Бу йўлдаги ишлар ўз мевасини бермоқда. Туркия мутахассислари Тошкентда бўлиб, “Ўзстандарт” томонидан уюштирилган Республика семинарларида сертификатлаштириш соҳасида маърузалар билан қатнашмоқдалар. Ўзбекистон Республикаси Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги қаторига кирувчи мамлакатлар билан стандартлаштириш, сертификатлаштириш ва метрология соҳаларида яқин ҳамкорлик қилмоқда. Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳаларида илмий тадқиқот ишлари ҳам ўз йўналишига эгадир. Ўз С М СИТИ стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳаларида асосий илмий-услубий база ҳисобланади. Ушбу институт юқорида қайд этилган соҳалар бўйича фундаментал тадқиқотлар олиб бориши билан бир қаторда республиканинг ушбу соҳалар буйича малака ошириш ва қайта тайёрлаш институти ҳамдир. Шу соҳалардаги белгиланган мақсадларни амалга ошириш учун у:  стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш ва маҳсулот сифати соҳаларида ҳозирги халқаро талабларга жавоб берадиган миллий илмий база яратади; БухгалтерияБошлиқ Бошлиқ ўринбосари Аккредитация қилинадиган сертификатлаш - тириш органлари ва синов лабораторияларин и назорат қилиш бўлимиСтандартлаш - тириш бўлими Алкогол л и маҳсулотлар сифати бўйича инспекторларЎлчов воситалари - нинг метрологик назорати бўлими Стандартларн инг давлат назорати бўлими Умумий бўлим 9

 стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш ва маҳсулот сифати миллий тизимларини яратишда уларнинг илмий ва услубий асосларини ишлаб чиқади;  маҳсулотнинг рақоб а тдошлик қобилиятини таъминлайдиган, атроф-муҳитни ишончли даражада ҳимоя қилишга, инсон соғлиғини сақлашга, меҳнат ҳавфсизлигини таъминлашга, мудофаа қобилиятини оширишга қаратилган халқаро, меъёрий ва ташкилий- услубий ҳужжатлар билан уйғунлашадиган, асос бўлувчи хужжатлар ишлаб чиқади ва жорий этади;  стандартлаштириш ва метрология соҳаларидаги мавжуд ёки учрайдиган муаммоларни тадқиқот қилиш, давлат тилида меъёрий ҳужжатлар, маълумотномалар, луғатлар яратади;  юқори малакали илмий кадрлар тайёрлайди;  стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш ва маҳсулот сифатининг илмий масалалари бўйича халқаро миллий ва минтақавий ташкилотлар билан ҳамкорликни амалга оширади;  стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳаларида ишлаётган мутахассисларнинг малакасини оширишни таъминлайди;  сертификатлаштириш соҳасида ишлайдиган эксперт-аудиторларни тайёрлайди ва бошқалар. Институт ташкил қилинганига кўп вақт ўтмаганлигига қарамай шу кунга қадар республика ҳаётида муҳим аҳамиятга эга бўлган бир қатор ҳужжатлар яратди ва яратмоқда. Бу ҳужжатларнинг аҳамияти беқиёс бўлиб, шу соҳалардаги ишларга қўйилган биринчи пойдеворлардан ҳисобланади. Институт ҳар тарафлама ташкилий, услубий ва моддий-техника таъминоти бўйича мустаҳкамланмоқда ҳамда бу соҳаларда ишлайдиган тажрибали, билимдон мутахассислар ни тайёрлаб , келажакда мустақил республика олдида турган долзарб муаммоларни ечишга ўзининг салмоқли ҳиссасини қўшади, деган умиддамиз. 10

АДАБИЁТЛАР 1. Каримов И.А. Ўзбекистон - бозор муносабатларига ўтишнинг ўзига хос йўли. Т. Ўзбекистон, 1994 й. 2. Каримов И.А. Ўзбекистон иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида. Т. Ўзбекистон, 1996 й. 3. Метрология ҳақида. Ўзбекистон Республикаси қонуни. 1993 йил. 4. Стандартлаштириш ҳақида. Ўзбекистон Республикаси қонуни. 1993 йил. 5. Маҳсулот ва хизматларни сертификатлаш ҳақида. Ўзбекистон Республикаси қонуни. 1993 йил. 6. Исматуллаев П.Р., Маъруфов Э.А., Абдуллаев А.Х. Метрология бўйича изоҳли луғат. Тошкент, 1993 й. 7. Исматуллаев П.Р., Тўхтамуродов З.Т. Сифат ва сертификат. Конструктор ИЧБ. 1994 й. 8. Исматуллаев П.Р., Тўхтамуродов З.Т., Абдуллаев А.Х. Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштиришга муқаддима. Конструктор ИЧБ. 1995 й. 9. Крылова А.Н. Основы метрологии, стандартизации и сертификации. М. : Аудит, 1998 г, ЮНИТИ. 10. ЎзРСТ 8.010-93. Метрология. Атамалар ва таърифлар. 11. ЎзРСТ 0-92. Ўзбекистон Республикаси стандартлаштириш давлат тизими. Асосий қоидалар. 12. ЎзРСТ 5.0-92. Ўзбекистон Республикаси миллий сертификатлаш тизими. Асосий қоидалар. 13. ISO 9000-1-94. Стандарты по общему руководству качеством и обеспечению качества. 14. Исматуллаев П.Р., Абдуллаев А.Х., Турғунбоев А., Аъзамов А.А. Ўлчашларнинг фан ва турмушдаги тутган ўрни. ТДТУ, 1999 й. 15. Исматуллаев П.Р., Абдуллаев А.Х., Қодирова Ш.А., Аъзамов А.А., Миралиева А.Қ. Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаш-тириш. Маърузалар матни. ТДТУ, 2000. 16. Шишкин И.Ф. Метрология, стандартизация и управление качеством. М. : Изд. Стандартов, 1990 г. 17. www . Standart . ru ; 18. www usst . uz 19. www.smsiti.uz 20. www.standart.uz 21. www.uniim.ru 11

O'xshashlar

СТАНДАРТЛАШТИРИШ ДАВЛАТ ТИЗИМИ

Давлат стандартлаштириш тизими

Стандартлаштириш бўйича халқаро ташкилотлар

Ўзбекистон стандартлаштириш давлат тизими

Метрология ва стандартлаштириш бўйича халқаро ташкилотлар