Metallarni kesish va kavsharlash - Materialshunoslik - Referatlar

Metallarni kesish va kavsharlash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

130 KB

Ko'chirib olish

Metallarni kesish va kavsharlash Reja: 1. Metallarni kislorod yordamida kesish 2. Matallarni elektr yoy yordamida qirqish 3. Metallarni kavsharlash

Kislorod yordamida kesish Metallarii bo‘ usulda kesishda avval uning kesish joyi gaz alangasida alangalanish temperaturasigacha obdan kizdirilib keyik u erga kislorod haydaladi. Demak, bu jarayonda metallning kesilishi uning kislorod oqimida yonishiga asoslangan. SHuning uchun bu usulda kesiladigan metallarning alangalanish temperaturasi suyuqlanish temperaturasidan past, yonganda ajraluvchi issiqlik uning quyi qatlamlarini alangalanish temperaturasigacha qizdira oladigan, hosil bo‘lgan oksidiing suyuqlanish temperaturasi shu metallning suyuklanish temperaturasidan past va yuqori suyuqlanuvchan bo‘lishi xamda kesilgan joyidan osonroq ajralishi kerak. YUkornda vayd etklgan talablarga tarkibida uglerodi 0,7% gacha bo‘lgan konstruksioi va kam legirlangan po‘latlar tula javob beradi. Ma’lumki, pulatlar tarkibida uglerod 0.7% bo‘lishi va legirlovchi elementlarning ortishi, shuningdek, chuyanlar, rangli metallar vz ularning qotishmalari yuqoridagi talablarga tula javob bermaydi. SHuning uchun ular kislorod oknmnda qirqilmaydi. Mabodo, ularni qirqish zarur bulsa, flyuslar (ko‘p hollarda temir kukuni) dan foydalanish mumkin. Bunda kukunsimon flyus kislorod oqimi bilan birga qirqish zonasiga o‘tib, yonayotganda qo‘shimcha issnqlik ajratadi. Natijada suyuqlanish temperaturasi yuqori bo‘lgan oksidlar suyulib, qirqish zonzsidan purkalib tashqariga chiqadi. Metallarni kislorod yordamida kesish uchun kesish asboblaridan foydalanib, bu ish dastaki, yarim avtomatik va avtomatik ravishda bajariladi. Metallarni dasgaki usulda kesishda foydalaniladigan kssish asbobiga keskich deyiladi. Bu asbobning payvandlash gorelkalaridan farqi shundaki, unda qirquvchi kislorodni haydovchi qo‘shimcha maxsus qismi bo‘ladi.

rasm. UR tipidagi keskich sxemasi: 1, 2 – trubka; 3, 4, 7 – vektil; 5 – injektor; 8 – mundshtuk; 9, 10 – teshik. Bu maqsadlar uchun foydalaniladigan kesish asboblari turli konsgruksiyada bo‘lib, dastaki qirqishda kuproq UR (universal keskich) tipidagisidan foydalaniladi. 8.1- rasmda UR tipidagi keskichning sxemasi keltirilgan. Uni ishga tushirish uchun ventillar 3 va 4 ni ochib kanal 1 orqali kislorod, kanal 2 orqali esa atsetilen yuboriladi. Kislorod ventillari ochilganda kislorod injektor 5 orqali utib atsetilenni suradi, ular kamera 6 da aralashadi. Bu arzlashma gaz mundshtugi 8 ning 9 raqami bilan belgilangan teshigidan chiqayotganda yondiriladi. Metall alanga- lanish temperaturasigacha qizdirilgach, kesksh asbobiniig 10 rakami bilan belgilangan teshigidan kislorod haydaladi. Bunda keskich mundshtugi metallnnng qirqiladigan joyidan 3—6 mm oraliqyaa tutib turib yuzaga tik yunaltiriladi. Turli qalinlikdagi metallarnn qnrsish uchun kesknchning ikkita tashqi va beshta almashtiriladigan mundshtugi bo‘ladi. Kesknchning surnlnsh tezligi kesiluvchi metallnnng qalinligiga bog‘liq bo‘lib, u qancha qalin bo‘lsa shuncha sekin suriladi. Dastaki keskichlarda qalinligi 6—300 mm bo‘lgan kam uglerodli po‘latlarni 550— 800 mm/min tezlikda, maxsus keskichlar yordamida 3 m gacha va undan ortiq qalinlikdagi metallarni kesish mumkin. Kumir va metall elektrodlar bilan metallarni elektr yoy erdamida qirqish. Bu usulda elektr yoy yordamida suyultirilgan metall o‘z og‘irligi va yoy gazi ta’sirida kesish joyidan ajralib, qirqiladi. Ma’lumki, kesiluvchi metallniig suyuqlanish tezligi tok kuchiga bonlitslign sababli kumir elektrod bilan sirkishda tox kuchi 400

—1500 A, metall elektrodlar bilan kesishda zsa 300—600 A orasida olinadi. Bu usuldan yukori ugle- rodli po‘latlarni va cho‘yanlarni kesishda foydalaniladi. Elektr yordamida suyultirilgan metallarni siqilgan havo yordamida qirqish Bu usulda qirqishda grafit elektrodlar ishlatiladi. Ular o‘zgarmas tok zanjirn qutbiga teskari ulanadi. Tok kuchi 150— 400 A atrofida, haydaluvchi havo bosimi esa 0,4 MPa ga yaqin bo‘ladi. Bu usul qalinligi 20 mm gacha bo‘lgan zanglamas po‘lat listlarni kesishda, quymalarning nuqsonli joylarini qirqishda qo‘llaniladi. Bunda qalinligi 100—120 mm gacha bo‘lgan alyuminiy, mis va uning qotishmalari, zanglamas po‘latlar plazma oqimida havo o‘rniga kislorod haydab qirqiladi. Metallarni kavsharlash Metallarni kavshar bilan ajralmaydigan qilib birnktirish kavsharlash deyiladn. Kavsharlarning suyuklanish temperaturasi kavsharlanuvchi mstallarnnng suyuklanish temperaturasidan ancha past bo‘ladi. CHok puxtaligi kavsharlanuvchi metallar bilan kavsharning xossalariga va uzaro diffuziyalanishiga bog‘diq. Bo‘ usuldan radnotexnikada, asbobsozlikda, idishlar tayyorlashda va boshqa hollarda keng foydalaniladi. CHoklar sifatli bo‘lishi uchun kavsharlanuvchi yuzalar kir, moy, zanglardan yaxshlab tozalanadi. Keyin ular bir-biriga moslab yig‘iladi. Ular orasiga kavshar utishi uchun 0,05 – 0,15 mm atrofida zazor qoldiriladi kavsharlash joylarini oksidlanishdan saqlash maqsadida yuzalarga flyus kiritnladi. Keyik kavsharlashga taxt qilingan metallar tirqishlariga kavshar o‘tkaziladi. Kavshar qotgandan keyin ajralmaydigan birikma hosil bo‘ladi. Birikmalarning puxta bo‘lishi kavsharlanuvchi metallning xossasiga. kavsharlashga tayyorlashga va kavshar xossasiga bog‘liq. Kavsharlar suyuqlanish temperaturasiga ko‘ra yumshiq va qattiq xillarga ajratiladi. 1. Yumshoq kavsharlar. Bu kavsharlarning suyuqlanish temperaturasi 400 - 500 o C dan oshmaydi. Bularga qzlay, qurg‘oshin, vismut, kadmiy va ular asosida olingan qotishmalar kiradi.

Bu qotishmalar zich kavsharlansa xam uning cho‘zilishga mustaxkamligi 100 Mpa ga etadi, xolos. 2. Qattiq kavsharlar . Bu kavsharlarga suyuqlanish gemperaturasi 450— 5O0 o S dan ortiq bo‘lgan mis, kumush va ular asosida hosil qilingan qotishmalar kiradi. Bu kavsharlar bilan zich choklarni kavsharlashda uning chuzilishiga mustahkamligi 500 MPa ga etadi. Kattiq kavsharlar suyuqlanish temperaturasining yuqoriligi Kavsharlashda foydalaniladigan flyuslar va asboblar Yuqorida qayd etilganidek flyuslar kavsharlanuvchi metalllarning kavsharlash yuzasidagi oksid pardalarni eritish bilan tozalab ularni oksidlanishdan saqlaydi. Flyuslarning suyuqlanish temperaturasi va zichligi kavsharlarnikidan past bo‘lishi, asosiy metall va kavshar bilan birikmasligi, kuymasligi, korroziyaga berilmasligi kerak. Flyuslar snfatida xlorid kislotaning suzdagi eritmasidan, rux kushilgan xlorid kislota, bura, novshadil, kanifol va boshqalardan foydalaniladi. Masalan, xlorid kislotaning suvdagi eritmasini tayyorlash uchun ko‘zoynak taqib, qo‘lqop taqib extiyotlik bilan kislotaga ozoz suv quyib turiladi. Kachonki undai bug‘ ajralish tuaganda suv kuyish to‘xtatiadi. Bu eritmalan flyus sifatida yumshok va kattnq kavsharlar bilan metallarni kasharlashda foydalanish mumkin. Buning uchun 8.2 a – bolg‘asimon; b – rasm. Koviyalar: - qirrali metallarning kavsharlanadigan joyiga chutka bilan kavshar ( toretsli); v - elektr surkab yuza oksid pardadan tozalanadi, keyin kavsharlashnish taxt etib, tirqishiga koviya yurgizib kaashar o‘tkaziladi. Rux qo‘shilgan xlorid kislotani tayyorlash uchun xlorid xislotaning suvdagi 50 % li eritmasiga uning 1/5 qismi og‘irligicha rux qushilib obdan eritilib, hosil qiliigan eritmaga 2— 3 hissa suv kushiladi.

Kavsharla щ da foydalaniladigan asbob koviya deyiladi. Uning konstruksiyasi va ulchamlari kavsharlanadigan buyum xarakteriga ko‘ra turlicha bo‘ladi (8.2- rasm). Masalan, yumshoq kavshar bilan kavsharlashda elektr koviyadan, qattiq kavshar bilan kavsharlashda benzin va gaz alangasnda qizdiriladigan mis koviyaan foydalaniladi. Kavsharlash texnologiyasi YUmshoq kavsharda kavsharlash. Kavsharlashdan oldin kavsharlash joylari kir, moy va zanglardan egov, shaber, jilvir qog‘oz yoki kislota eritmasi bmlan yaxshilab tozalangach, yuzalariga rux bilai to‘yintirtlgan, xlorid ktslotastning suvdagi eritmasi chutka bilai surkaladi. Keyin koviyani zarur temperaturagacha kizdirib, uning uchidagi oksid pardalar yuqorida qayd etilgai eritma bilai tozalangach, unda kavshar olib kavsharla- nuvchi joy zihidan surkab yurgizish bilan u tirqishga tekis o‘tqaziladi. Kavsharlangan birikma kavshar kotgandan sung olinadi. Qattiq kavsharda kavsharlash. YUqornda ko‘rilganidek, kavsharlanadigan joylar kir, moy va zanglardan tozalangach uzaro moslashtiriladi. Keyin kavsharlanadigan joyga flyus, bura sepilib ustiga kavshar quyiladi va uni pechga kiritib, zarur temperaturagacha qizdiriladi. Bunda suyuqlangan kavshar zagotovkalar orasiga o‘tib ularni biriktiradi. Kavsharlangan zagotovka (buyum) avvaliga kaustik sodaning suadagi eritmasida, keyin suvda yuvilib, ququq latta bilan artiladi.

O'xshashlar

Kesish kuchlari va kesish quvvati

Metallarni kesishda sovitish va moylash.

Cho‘yan va rangi metallarni payvandlash

Tish va rezba kesish stanoklari

Yo‘nishdagi va randalashdagi kesish kuchlari