Cho‘yan va rangi metallarni payvandlash - Materialshunoslik - Referatlar

Cho‘yan va rangi metallarni payvandlash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

40 KB

Ko'chirib olish

Cho‘yan va rangi metallarni payvandlash Reja: 1. Cho‘yanni payvandlash 2. Mis va uning qotishmalarini payvandlash 3. Alyuminiy va uning qotishmalarini payvandlash

Cho‘yanni payvandlash Amalda ko‘pincha, cho‘yan quymalarda uchraydigan nuqsonlar (darzlar, g‘ovakliklar va boshqalar) ni tuzatishda, shuningdek, remont ishlarida payvandlashdan foydalaniladi. Odatda, cho‘yanlar tarkibida 2,6-3,6 % uglerod bo‘lishi, qotishmaning po‘latga nisbatan mo‘rtligi, qizdirilganda hossalarining keskin yomonlashishi sababli payvandlashda ayrim qiyinchiliklar tug‘iladi. Jumladan, payvand chokning oq cho‘yan strukturasiga ega bo‘lishi kesib ishlashni qiyinlashtirsa, katta ichki zo‘riqish kuchlarining hosil bo‘lishi darzlar paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin. YUqorida qayd etilgan qiyinchiliklarga qaramay, cho‘yanlarni gaz alangasida elektrik yoy yordamida, elektrik-shlak usulida va termit bilan payvandlash mumkin. Payvandlanadigan buyumning shakliga, o‘lchamlariga qarab amalda kutilgan puxtalik talablariga ko‘ra payvandlash usuli va texnologiyasi belgilangan. 1. Qizdirib payvandlash. Bu usulda buyumlardan payvandlashdan avval pechlarda ular 200-600 0 C gacha (to‘la yoki qisman) bir tekis qizdirib olinadi. Payvandlashdan avval buyumni qizdirib olishdan asosiy maqsad uning sovish tezligini kamaytirishdir. Bu usulda payvandlangan buyumning chok puxtaligi asosiy metall puxtaligidan past bo‘lmay, yaxshi kesib ishlanadigan bo‘ladi. CHo‘yanlarni payvandlashdan avval buyumning nuqsonli joylarini kesib tashlash, chetlari qalinligiga ko‘ra ayrim tayyorgarlik o‘tgach (grafit plastinkalari bilan, suyuq shishada qorilgan qum bilan qoplanadi), zaruriy temperaturagacha qizdirib keyin chokbop simlar yoki cho‘yan (ko‘mir) elektrodlar bilan payvandlanadi. Dastaki usulda yoy yordamida payvandlashda cho‘yan elektrodlarning diametri 8- 25 mm li bo‘lib, A va B qoplamali markalardan foydalaniladi (GOST 2671- 70). SHuni qayd etish lozimki, payvandlangan buyum pech bilan birga asta sovitiladi. Bu usulda sifatli choklarga erishiladi. Payvandlashda hosil bo‘ladigan oksidlarni suyuqlantirish, shlakning suyuq holda oquvchanligini oshirish va payvandlash vannasini tashqi muhit kislorodi va

azotdan himoya qilish maqsadida flyuslardan foydalaniladi. Flyus sifatida toza bura (Na 2 B 4 O 7 ) dan yoki 57 % bura, 22 % soda va 22 % patashdan iborat aralashmadan foydalaniladi. Bu usul sifati choklarni ta’minlagani bilan birmuncha sermehnat va murakkab usuldir. 2. Sovuqlayin payvandlash. Payvandlangandan so‘ng mexanikaviy ishlovga berilmaydigan yirik cho‘yan buyumlar, bolg‘alarning staninalari, turbinalar korpuslarini remont qilishda bu usuldan foydalaniladi. CHo‘yan buyumlarni sovuqlayin elektrik yoy yordamida payvandlash po‘lat, monel-metall (misning nikelli qotishmasi) elektrodlar, elektrod tutamlari va maxsus qoplamali po‘lat va cho‘yan sterjenlardan tayyorlangan elektrodlar bilan olib boriladi. Kam uglerodli po‘lat elektrodlar bilan cho‘yan buyumlarni sovuqlayin payvandlashda asosiy metall bilan suyuqlantirib quyiladigan metallni mustahkam birikma berishi uchun uning chetlariga shaxmat tartibida po‘lat shpilkalar burib qo‘yib, keyin oldiniga shpilkalar, so‘ngra qisqa uchastkalar bo‘yicha chok kertimi payvandlanadi. SHuni qayd etish kerakki, monel-metall elektrodlar bilan payvandlashda chok sifatli, yaxshi mexanikaviy kesib ishlanadigan bo‘ladi. Rangli metalllr va ularning kotishmdlarini payvandlash Ma’lumki, rangli metallar va ularning qotishmalarini pay- pandlashda yuzalarida yuqori temperaturada suyuqlanadigan oksidlarning borligi, elsktr va issiqlikni yaxshi o‘tkazishi, kiziganda murtlashishi, metall vannaning aktiv oksidlanishi va gazlarni (0 2 , N 2 ) yutshi kabi xususiyati sifatli choklar xosil qilishda ayrim kiyinchnliklar tug‘diradi. SHu sababli payvandlashda turli tadbirlar ko‘rishga tug‘ri keladi. Mis va unnng qotishmalarnnn payvandlash Mis kizdirilganda bir tomondan kislorod bilan oksidlar (Cu 2 0 va SuO), IKINCHI tomondan evtetnka (Su 2 —Su) hosil bo‘ladi. Misning kristallanishida evtetika donlar chegaralarida joylashnb misni murtlashtiradi. Xosil bo‘luvchi ichki zo‘riqish kuchlari misning darz ketishiga sabab bo‘ladi. Unda erigan gazlar ayniqsa

N 2 chokda govaklar hosil qiladi. SHu sababli payvandlanuvchi zagotovka qalinligiga, shakliga va payvand chok harakternga ko‘ra payvandlash usuli belgilanadi. Masalan, gaz alangasida yupqa mis va uning qotishmalarini payvandlashda alanga kuvvati po‘latlarni payvandlashga qaraganda 1,5—2 marta katta olinadi, bu esa yuqori tezlikda payvandlashga imkon beradi. Agar payvandlanuvchi listlarning qalinligi 5—6 mm dan ortiq bo‘lsa, payvandlashdan avval ular 250—300 o C temperaturagacha qizdiriladi. Bunda payvandlash snimi sifatida toza mis simlardan, flyus sifatida quruq bura (Na 2 B 4 O7) yoki 70% bura va 30% borat kislotadan (N 3 VO 3 ) aralashmadan foydalaniladi. Kukun yoki pasta holidagi flyuslar zagotovkalar va payvandlash simi sirtiga sepiladi yoki surtiladi. Payvandlashda flyus mis oksidlarini o‘zi bilan bog‘lab shlakka o‘tadi. Mis va uning qotishmalarini ko‘mir elektrodlar bilan dastaki va avtomatik payvandlash ham mumkin. Dastakn payvandlashda payvandlash simi sifatida qalayli yoki kremniyli bronzalardan, flyus sifatida esa buradan foydalaniladi. Payvandlash yoyda uzgarmas tokda, to‘rri qutbli ulab bajariladi. Metall elektrodlar bilan payvandlashda elektrod mis sterjsendan iborat bulib, maxsus qoplama bilan qoplangan bo‘ladi. Payvandlash kalta yoyda, o‘zgarmas tokda, teskari qutbli qilib bajariladi. Latunni payvandlashda esa zaharli pux bug‘i ajralishi chokning korroziyabardoshligi va puhtaligini kamaytiradi. SHu sababli ularni yaxshisi himoya gazlar muhitida volfram elektrodda latun sim bilan payvandlagan ma’qul. Atsetilen- kislorod alangasida payvandlashda flyus sifatida borat angidrid (V 2 O 3 ) ishlatiladi. Bunda borat angidrid rux bug‘larnni bog‘laydi. Qalayli bronzalarni atsetilen-kislorod alangasida yoki himoya gazlar muhitida elektr yoyi yordamida payvandlash mumkin. Bunda payvandlash simi sifatida fosforli bronzadan foydalaniladi. Payvandlash metall o‘rindiqda bajarilmog‘i lozim. Alyuminiy va uning qotishmalarini payvandlash Alyuminiy va uning qotishmalarini payvandlashda yuqorida qayd etilgan xususiyatlardan tashqari yuzasida erish temperaturasi 2050° S bo‘lgan A1 2 O 3 oksid parda bo‘lishi ayniqsa katta qiyinchilik tug‘diradi. CHunki payvandlashda har bir

tomchi metall, yupqa oksid parda bilan uralib puxta chok hosil qilishga yul qo‘ymaydi. SHu sababli A1 va uning kotishmasining payvandlanadigan joylarini payvandlashdan avval benzin yoki kaustik soda erilmasida, keyin suvda yuviladi. Metall vaniani oksid pardadan tozalash uchun flyus kukuni ishlatiladi. Bunday flyus tarkibida 50 % KCI, 28 % NaCI, 14 % LiCI va 8 % NaF bo‘ladi. Payvandlash simi tarkibi asosiy metall tarkibiga mos bo‘lishi lozim.

O'xshashlar

Metallarni gaz alangasida payvandlash

Metallarni elektr yoy yordamida payvandlash

Metallarni kesish va kavsharlash

Plastmassalarni payvandlash

Metallarni kesishda sovitish va moylash.