Қиринди ҳосил бўлиш жараёни - Materialshunoslik - Referatlar

Қиринди ҳосил бўлиш жараёни

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

268.04296875 KB

Ko'chirib olish

Қиринди ҳосил бўлиш жараёни Режа: 1. Металларнинг кесилаётган қатламидаги деформация 2. Усимта хосил бўлиши 3. Қириндининг киришуви ва нисбий силжиш

Металларнинг кесилаётган қатламидаги деформация. Кесиш жараёнида металнинг кесилаётган қатлами қириндига айланади натижада деталда янги ишлов берилган юза ҳосил бўлади. Кесиш бу эластик ва пластик деформацияланишнинг мураккаб, жараёнидан иборат бўлиб металнинг емирилиши билан боғлиқдир. Кесиш, ходисаларнинг ўзаро алоқадорлигининг мураккаб мажмуасидан иборатдир. Бу жараёнлар кесувчи асбобнинг ишлаш қабилиятини, меҳнат унумдорлигини ва махсулот сифатини аниқлайди. Кесиш жараёнида нормал ва уринма кучланишлар, ишқаланиш кучлари, кучланишлар концентрациясининг нотекис ва юқори даражаси, иссиқликни ҳосил бўлиши, ўсимта ҳосил бўлиши, қириндининг киришуви, деформация таъсири остида кесилган қатламнинг хоссаларини ўзгартириши кўзда тутилади. Ишлов берилган юзадаги қолдиқ кучланишлар кесувчи асбобнинг ейилиши ва ҳоказо каби физик ходисалар қириндини ҳосил бўлиш қонуниятлари билан яқин алоқада бўлади. Шунинг учун кесиш жараёнининг физик мохиятини очиш, физик қонуниятларининг ўзаро алоқадорлигини ва ҳарактерини ўрганиш металларни кесиб ишлаш хақидаги фаннинг асосий вазифаси ҳисобланади. Одатда кесиш жараёни қириндини ҳосил бўлиш жараёни билан айнан бир деб ҳисобланади. Бунинг остида кесилаётган қатламнинг деформацияланиш жараёнини кузатиб борувчи ва ишлов берилган юзанинг ҳосил бўлиши каби барча ходисалар мажмуаси тушинилади. Қиринди ҳосил бўлиш жараёнини қуйидагича ифодаланади. Кесувчи қирра таъсири остида кесилаётган қатламнинг эластик- пластик сиқилиши содир бўлади. Бунда синдириш текислиги деб номланган. АМ текислиги (шакл-23) бўйича материал аста-секин алохида-алохида элементлар кўринишида синдирилади. Элементларнинг мунтазам синдириш натижасида қиринди ҳосил бўлади.

23 - шакл. Кесилувчи ыатламни ыириндига айланиш схемаси Кесилаётган қатламда деформация маoлум бурчак остидаамалга оширилади. Кесишнинг турли ҳолатлари бурчак 45 0 дан 155 0 гача бўлган зиг чегараларда ўзгаради. Қириндида кристаллар баoзи бир бурчак остида силжиш текислиги томон тортилган ҳолда бўлади (шакл-24). Шундай қилиб, АМ текислиги бўйича силжишдан ташқари, қиринди элемент лапрарининг ўзида ҳам силжишлар кузатилади. Метал қириндиси, АС йўналишга параллел равишда бир вақтда бир неча сирпалиш текисларида силжийди. АМ силжиш текислиги эса силжишлар чегараси ҳисобланади. АМ ва АС йўналишлар орасидаги бурчак катталиги 0-30 чегараларда тебраниб туради. У қовушқоқ металларни кесишда мўрт металларга ишлов беришдаги ва нисбатан кичик бўлади ва бурчак катталиги, олдинги бурчакка, ишлов бериладиган металнинг механик хусусиятларига, кесилаётган қатлам қалинлигига ва кесувчи асбобнинг олдинги юзасидаги ишқаланиш кучларига боғлиқ бўлади. 24-шакл. Кириндини текстурасини хосил бщлиш

Қиринди элементи ичида кристалларнинг деформацияланиши, шунингдек уларнинг элементқалинлиги бўйича ўзаро жойлашуви бир хил эмас. Қатламнинг олдинги юзасига жойлашган силжиш чизиклари охиргидагига нисбатан деярли параллел жойлашади. Олдинги юза билан туташувчи қатлам катта ишқаланиш кучлари остида қўшимча деформацияланади. Қириндининг текстурасининг ўзгариши кесиш тезлигига боғлиқ бўлади. У паст тезликда яққол намоён булади, қириндининг металл доналари қиринди бўйлаб буралиши мумкин. Тезлик ортиши билан қириндининг деформация даражаси ошади, қириндининг усти шунчалик деформацияланадики, бунда укристалл тузилишини йўқотади ва қовушқоқланади. Қиринди элементининг пластик силжиши текислик бўйича эмас, балки силжиш юзаси деб аталувчи эгри чизиқли юза бўйича содир бўлади. Шунинг учун... бу текислик жойлашган бурчакни шартли силжитиш бурчаги деб аташган. Эгри юзалар тўплами бўйлаб кетма-кет пластик силжишлар йўли билан қиринди ҳосил бўлиш жараёнида АЪM (шакл-25, а, б) бўйича кесилаётган қатлам қириндига айланади.

Бирламчи пластик деформациялар таъсирида қиринди ҳосил бўлишининг бошланғич чегараси пайдо бўлади. Шу муҳитнинг ОМ охирги чегарасида максимал уринма кучланишлар таъсири остида материал энг интенсив силжишларга учрайди. Бунинг натижасида материал энг юқори зичланишга учрайди ва қириндига айланади. Зонасининг ташқи юзаси ва ишлов бериладиган юза билан бир текис туташади. Шундай ўтувчи текисликнинг мавжудлиги сўзсиз керак, чунки деформацияланувчи жисмнинг эркин юзасида пластик деформацияларнинг турли схемаларида икки қиралли бурчакларнинг ҳосил бўлиши мумкин эмас. Одатда, кесиш жараёнини кузатиш ва унинг пластик деформацияланиши каби ўзаро алоқадор ходисаларни ўрнатишда битта текислик бўйича соддалаш сидирилган қиринди ҳосил бўлиш схемаси етарли бўлади. Кесиш шароитига боғлиқ равишда турли хил қириндилар ҳосил бўлади. Уларни И.А.Тиме қуйидаги турларга бўлган: элементли, туташ ва синиқ (шакл-26). 25-шакл. Туташ ыириндини хосил бщлиш схемаси

б) в) Бир-бири билан боғланган алохида элементлардан ташкил топган элементли қиринди, қаттиқ ва қовушқоқлиги кам бўлган металларни кичик тезликларда кесишда ҳосил бўлади. Силлиқ, кескич усти билан туташ юзаси ялтироқ ташқи томонда сезилмайдиган кертикли ленталар кўринишидаги туташ қиринди пўлатларга юқори тезликларда ишлов беришда ҳосил қилинади. Туташ қириндини ҳосил қилиш мақсадга мувофиқ, чунки у кичик пластик деформацияларга бардош беради, турли материаллларни кесиб ишлашда бир хил янги тенг бўлган шароитларда энергия кам сарфланади, ишлов берилган юза кичик ғадир-будирликка эга бўлади. Бироқ туташ қиринди иш жойида бир оз ноқулайликлар туғдиради, чунки у деталга, кескичга тез-тез ўралиб қолади, уни ишдан чиқаради, ишчи учун хавф туғдиради ва уни ташиш қийинлашади. Шунинг учун туташ қиринди билан курашиш, айниқса автомат дастгоҳлардан фойдаланишда, муаммо бўлиб қолади. Қириндилар турларга шартли равишда бўлинади. Кесиш шароитини ўзгариши билан қиринди элементлидан туташгача оралиқда ўзгаради. 26-шакл. иринди турлари. а-элементли ыиринди, б-туташ ыиринди в-синиы ыиринди,

Бундай ўтиш ишлов бераладиган металлнинг қовушқоқлигини, кесиш тезлигини ва олдинги бурчакни ошишида, кесилаётган қатлам қалинлигини ва ишқаланиш кучларининг камайишида кузатилади. Синиқ қиринди мўрт металларни, масалан қаттиқ чуянни кесишда ҳосил бўлади. Бироқ чўянларга кичик тезлик билан ишлов беришда синиқ қириндини ва хатто туташ қириндини олиш мумкин. Қириндининг тури ва ташқи кўриниши кесиш жараёнини бахолаш учун хизмат қилади. Бўғинли ва туташ қиринди олдинги юза бўйича сирпаниб қўшимча деформацияланади. Шундан сўнг кесувчи асбобдан четга чиқади ва спирал бўлиб жингалакланади. Қириндини жингалакланишини қуйидагича тушунтириш мумкин: олдинги юза қириндини жипслаб элементларнинг кескич усти томонини қалинлашишини ҳосил қилади ва улар трапеция шаклини қабул қилади. Спирал радиуси металлни кесишда деформациялаш даражасига ва қириндини кескичнинг юзаси бўйича пластик деформацияланиш даражасига боғлиқ бўлади. Кесиш тезлигининг ошиши билан ўрам радиуси ошади, чунки пластик деформацияланиш даражаси камаяди. Шунинг учун олдинги юзада ишқаланиш кучларининг камайиши билан ўрам радиуси ҳам ошади. Кесувчи асбобларни конструкциялашда олдинги юзанинг шакли шундай тузилиши керакки, бунда қириндининг жингалакланиши ва синишининг керакли йўналиши таъминланиши зарур. Кўп қиррали кесувчи асбобларнинг тишлари орасидаги ботиқлар шакли ва ўлчамлари уларга жойлашувчи қириндилар хажмининг ҳисоби билан танланади. Ўсимтанинг ҳосил булиши. Пластик металларни муайян шароитларда кесиб ишлашда кесувчи асбобнинг олдинги юзасида, кесувчи қирада ва унинг остида ўсимта ҳосил бўлади. Ўсимта кесилаётган металлдан

ташқил топган ва ўтмасланган чўққили маoлум бурчак остида пона шаклига эга бўлади (шакл-27). 27 - шакл. Щсимта хосил бщлиш схемаси Ўсимтанинг ўлчамлари ва шакли кесиш шароитига боғлиқ бўлади. У маoлум геометрик ўлчамларга эга бўлган ҳажмда ҳосил бўлиши, шаклини ўзгартириши ва бутунлай йўқолиб кетиши мумкин. Ўсимта аксарият ҳолларда кескич, фреза ва пармаларда ҳосил бўлиши мумкин. Рус олими Я.Г.Усачев биринчи бўлиб ўсимта ҳосил бўлиш жараёнини физик нуқтаи назардан чуқур текшириб қуйидаги хулосага келди: ўсимта- деформацияланган металл турғунлигидир. Олимларнинг кейинги изланишлари бу хулосани тасдиқлаб берди. Ўсимта юқори босим ва ҳарорат ҳамда катта ишқаланиш кучлари таoсирида ҳосил бўлади. Ўсимтанинг таркиби ишлов берилаётган материал ва қиринди таркибидан кескин фарқ қилади. Ўсимтанинг қаттиқлиги ишлов берилаётган материалнинг дастлабки қаттиқлигидан 2-3 марта катта бўлади, бу ўсимтага шу метални кесиш имконини беради. Усимта ҳосил бўлиши билан олдинги юзанинг шакли ўзгаради, хақиқий олдинги бурчак катталашади, бу ишлов беришда пластик деформация даражасини камайишига ёрдам беради, иссиқлик ҳосил бўлишини пасайтиради. Кесиш кучи ва қуввати камаяди, қириндининг ўсимта бўйича сирпаниши натижасида ишқаланиш кучлари камаяди. Юқори қаттиқлигига қарамасдан, ўсимта танаси вақти-вақти билан тўлалигича ёки қисман емиралади ва уни ҳосил бўлиш жараёни такрорланади. Ўсимтанинг заррачалари ишлов берилган юза билан бирикиб

кетади. Ўсимтанинг даврий ҳосил бўлиш ва емирилиши қиринди ҳосил бўлиш жараёнининг барқорорлигига таъсир ўтказади. Ўсимтанинг катталиги ва унинг емирилиш частотаси кесиш маромига боғлиқ бўлади. Ўсимта пўлатларга ишлов беришида 0,1 дан 1,5 м/сек гача бўлган тезликлар оралиғида кузатилади. Усимта 0,4 - 0,5 м/сек тезликда максимал катталикка эришади. Кичик тезликлар олдинги юзада ҳарорат ва ишқаланиш кучлари катта бўлмаса ўсимта ҳосил бўлмайди. Худди шунингдек катта тезликларда ҳам ўсимта ҳосил бўлмайди, чунки ҳарорат юқори бўлиб, ишқаланиш кучи камаяди ва металл жуда пластик бўлиб қолади. Ўсимта ишлов берилган юзада нотекисликларни ҳосил бўлишига таъсир этади, ўсимтанинг емирилган қисмлари юза ғадир-будирлигини оширади. Шунинг учун тоза ишлов беришда ўсимтанинг ҳосил бўлиши - ўринсиз ходисадир. Иккинчи томондан ўсимта олдинги юзани ва кесувчи қиррани емирилишини химоя қилади, бу кесувчи асбобниниг ишлаш вақтини оширади. Шунинг учун қора ишлов беришда, ишлов берилган юза тозалиги аҳамиятга эга бўлмаса, ўсимтани ҳосил бўлиши ўринли ҳисобланади. Ўсимта тўхтаб-тўхтаб кесишда, ҳосил бўлишга улгурмайди, шунингдек, мўрт металларни, масалан кул ранг чўянни кесишда элементли ва синиқ қиринди ҳосил бўлганда ҳам пайдо бўлади. Ўсимтани ҳосил бўлишни бартараф этиш мумкин: бунинг учун кесувчи асбобни пухта чархлаб, олдинги бурчакни катталаштириш керак. Усимтани бартараф этиш учун ҳароратни ва ишқаланиш кучларини пасайтирувчи совутиш-мойлаш суюқликларини қуллаш зарур. Кесиш зонасини сунoий йўл билан совутилса ҳам бўлади. Юмшоқ ва ўрта қаттиқликдаги конструкцион пўлатларни, жуда кичик қалинликда (а=0,004-0,060 мм) V=0,15-5 м/сек тезлик ва t=0,1-1мм чуқурликлар кесиб ишланса турғун ўсимта ҳосил бўлади. Унинг барқорорлиги қуйидагича тушунтирилади: кесиш кучи жуда ҳам кичик

бўлади шунинг учун олдинги юзадан ўсимтани суриб юборишга етмайди: Бунда ўсимта аниқ ифодаланган аррасимон шаклга эга бўлиб, кесиш тезлигига боғлиқ ҳолда ўсимтанинг олдинги бурчаги  =22 0 дан  =37 0 гача бўлган чегарада ўзгаради. Ўсимтанинг орқа бурчаги эса нолга тенг бўлади. Ўсимта чўққисининг юмалоқланиш радиуси кесувчи асбобнинг кесувчи қиррасининг юмалоқланиш радиуси билан ўлчовдошдир /  х =8-15 мкм /. Кесиш жараёнида ўсимтанинг юмалоқланиш радиусини ўзгармаслигига эришилса, ўсимта кесувчи пона сингари кесувчи асбобларга нисбатан энг яхши кесиш хусусиятларига эга эканлигини таoкидлаш мумкин. Бу кесилаётган қатламнинг жуда кичик қалинликда кесиш учун шароит яратади. Бу ҳолда ишлов берилган юзанинг ғадир будирлиги R a =2,5...1,25 MKM бўлади, одатда ярим тоза ва тоза йўналишида ҳосил бўлади. Пўлатларни кичик тезликда кесиб ишлашда ўсимта ҳар доим ҳам йўқ бўлмайди. Ўсимта кесилаётган қатламнинг кичик қалинлигида (a < 0,15 мм) жуда кичик бўлган кесиш тезлигида (V=0,015 m/cek) ҳосил бўлиши мумкин. Шунингдек, кулранг чўянни кесишда ҳам ўсимта ҳосил бўлиши кузатилади. Қириндининг киришуви ва нисбий силжиш . Рус олими И.А. Тиме кесувчи асбоб, босиб ўтган йўл узунлиги l (шакл -28) қиринди узунлиги l 1 қиринди калинлиги а 1 эса қесилаётган қатлам қалинлигидан катта эканлигини қўрсатиб ўтди. Одатда кесилаётган қатлам эни в қиринди эни b 1 дан жуда оз фарқ қилади, шунинг учун b 1 =b деб қабул қилинади. Бу ходиса қириндининг киришуви деб номланади. Киришув катталиги киришув коэффициенти билан миқдорий ифодаланади. Пластик деформация жараёнида металл хажми ўзгармайди, қиринди эни эса кесик кесиб олинаётган қатлам энига тенг бўлади. У ҳолда хулоса қилиш мумкинки бўйлама киришув коэффициенти, K L кўндаланг киришув коэффициенти K а га тенг: Kl= l l1 = Ka= a1 а = K

Киришув коэффициентини экспериментал аниқлашда l ва l 1 узунликларни ўлчаш зарур. Лекин пластиклиги кичик бўлган металларга ишлов беришда, қачонки l қиринди узунлигини ўлчаш қийин бўлган тақдирда қириндининг оғирлигини ўлчаш усули қўлланилади. Бунинг учун l 1 узунликдаги қиринди бўлагининг массаси m аниқланади ва қуйидаги катталик ҳисобланади: а1= m ρ⋅ℓ1⋅b бу ерда (  -ишлов берилаётган металл зичлиги Қалин қириндилар учун қиринди узунлигини ўрта чизиқ бўйича аниқлашни таклиф этилади: ℓ1= ℓ1.н+ℓ1.в 2 бу ерда: l 1н ва l 1в - ташқи ва ички томонлар бўйича муфовиқ бўлган қиринди узунлиги. Конструкцион материалларни кесиб ишлашда қиринди киришуви коэффициентининг катталиги одатда 1 дан 5 гача бўлган чегарада ўзгаради. Пластик деформацияланиш даражасини қириндининг киришуви бўйича бевосита баҳолаш мумкин. У деформациялаш даражаси сингари ишлов берилаётган материал физик хоссаларига ва кесиш шароитига боғлиқ бўлади. Геометрик боғлиқликлардан келиб чиқан ҳолда, И.А.Тиме қиринди киришуви коэффициенти ва силжиш бурчаги ўртасидаги боғланишни ўрнатди.  =ЪAsin  1 ва  1 =ЪAcos (  - g ) (шакл- 28)ларни ҳисобга олган ҳолда: К= а1 а=cos (β1−γ) sin β1

l 1 l 28 - шакл. Ыириндини киришув коээфициентини топиш учун схема (27) тенгликдан силжиш бурчаги  кичиклашиши билан қиринди киришуви коэффициенти катталашади. (27) тенгликни ўзгартириш билан силжиш бурчаги ва қиринди киришуви орасидаги боғлиқлик формуласини ҳосил килиш мумкин: tg β1=cos γ К−sin γ . Қиринди киришуви коэффициенти К ва нисбий силжиш катталиги e орасидаги боғлиқликни ўрнатамиз. Агар  Х қалинликдаги қириндининг қўшни элементларидан бири иккинчисига нисбатан ВС=  S катталикка силжиса, у ҳолда нисбий силжиш ε= ΔS ΔX га тенг бўлади. Чунки ВС=ВД+ДС, ВД=  Хctg  1 ва ДС=  Хtg(  1 - g ), у ҳолда ВС=  S=  Xctg  1 +  Xtg (  1 - g ), демак: e =ctg  1 +tg(  1 - g ) (29) (28) формуладан фойдаланиб (29) ифодани ҳисобга олиб қуйидагини ҳосил қиламиз.

ε=К2−2Кsin γ+1 Кcos γ (30) Қиринди киришуви қиринди ҳосил бўлишидаги пластик деформацияларни сиртдан ифодалайди. Лекин киришув коэффициенти деформация даражасини сон жиҳатдан ҳарактерлаб беролмайди. Қиринди киришуви коэффициенти узвий равишда ишлов бериладиган материал хоссаларига боғлиқ бўлади (15- жадвалга қаранг). Турли металларга ишлов беришда қиринди киришуви коэффициентининг қиймати ( S = 0,1 ¸ 0,2 мм/айл; l = 0 о -10 o ) Жадвал -15 Ишлов бериладиган материал Киришув коэффициенти (m/сек) Кесиш тезлиги (м/сек) Тобланган молибденли қотишма ВМ-1 7,3 - 5 1,0 - 1,7 Мис ( s в » 245 мН/м) 6,5 1,1 Пўлат 20х (НВ135) 3,4 - 2,9 1,0 - 1,7 Пўлат - 40 s в (630 МН/м) 3,4 - 2,9 1,0 - 1,7 Титан қотишмаси ( s в » 1075 Мн/м) 1,4 - 0,8 0,1 – 1,0 ВТ2 Кул ранг чўян (НВ210;S=0.6 мм/айл) 1,2 0,03 - 6,7 Металл қанчалик пластик бўлса, шунчалик енгил, тўлароқ бўлади ва у катта ҳажмда деформацияланади, шунингдек киришув ҳам шунчалик катта бўлади. Кичик мустаҳкамликка эга бўлган мўрт метталлар жуда оз пластик деформацияларга бардош беради ва қиринди кичик киришувга эга бўлади. Мустаҳкамлиги жуда катта бўлган, лекин пластиклиги кичик бўлган титан қотишмаларига ишлов беришда, қиринди кичик ёки «манфий» деб аталувчи киришувга эга бўлади. Кесиш тезлиги ортишибилан бу қотишмаларда қириндиларнинг турлари туташдан элементлигача ўзгаради. Кўпчилик металларда, масалан пўлатга ишлов беришда бунинг тескариси содир бўлади. Бунда қириндининг тури элементлидан туташгача ўзгаради.

Бундай ўзгариш қиринди элементи ичида деформация даражасининг камайиши билан кузатиб борилади, лекин кескич усти қатламининг пластик деформация ортиб боради ва у юпқа қатламда кузатилади. Кесиш тезлиги етарлича юқори бўлганда, қиринди ички ҳажмда деформацияланиб кучсизланади, аммо бир-бири билан юпқа ва кучли деформацияланган кескичнинг устки қатламида ўзаро мустаҳкам боғланган элементлардан ташқил топган юпқа ҳимоя пардаси ҳосил бўлади. Масалан BT2 маркали титан қотишманинг кесиб ишлашда киришув коэффициенти қуйидагича ўзгаради. Жадвал –16 Кесиш тезлиги м/сек 0,1 0,7 1,7 Киришув коэффициенти К 1,6 1,0 0,8 Кесилаётган қатламнинг деформацияланиши ва қиринди киришувининг бундай ўзгариши катта пластик деформация кузатилмайдиган титан қотишмаларининг кичик пластиклиги ва паст иссиқлик ўтказувганлиги билан тавсифланади. Натижада кесиш муҳитида ҳароратнинг юқорилиги (800-900 0 С) таъсирида қириндининг иссиқлик узатиш ортади. Юқори ҳарорат остида металл қиринди жадаллик билан азот ва хаводаги кислородни ютади ва янада мўртроқ бўлиб қолади. Совуш натижасида қириндининг қисқариши нисбатан кичик ва пираворд натижада унинг узунлиги кесувчи асбобнинг йўл узунлигига қараганда катта бўлиши мумкин. Кичик тезликларда киришув энг юқори бўлади. Тезликни ортиши билан кириш коэффициентига  1 тезликда ҳосил бўлувчи ва  2 тезликда максимумга эришувчи ўсимта мухим таoсир кўрсатади. Хақиқий олдинги бурчак катталашади (шакл-29), бу пластик деформацияни ва қиринди киришувини кичиклашиш имконини беради. Ўсимтадаги максимал қийматга эришганда кириш энг кичик бўлади.

29-шакл. Кесиш тезлигининг щситма баландлигига (1) ва ыириндини чщкиш коэффициентига (2) тасири 2 1 м/мин Тадқиқотларга кўра пўлатларга ишлов беришида энг катта ўсимта ва энг катта ишқаланиш коэффициенти 300 0 С атрофидаги ҳароратда кузатилади. Бундан кейинги тезликнинг ортиши билан (  2 -  3 оралиқ) ўсимта миқдорини камайишининг ва олдинги бурчакнинг номинал миқдорга яқинлашиши кузатилиб киришув аста-секин катталашиб беради.  1 -  3 тезликлар орасида , киришувнинг ўзгаришига ўсимтадан ташқари ишлов берилаётган материалнинг хоссалари ва олдинги юзадаги ишқаланиш шартларини таъсир этишини ҳам эътиборга олиш керак .  1 -  3 тезликларда ўсимтани ҳосил бўлиш жараёни барқарор эмас , чунки бу ҳолат қалтис кесиш муҳити ҳисобланади ва дастгоҳ , мослама , кесувчи асбоб - детал тизимининг энг катта тербанишлари билан тавсифланади .  3 -  4 оралиқдаги тезликнинг ортиши билан қиринди киришуви аста - секин кичиклашади . Бу кесувчи асбоб ва қириндининг ишқаланиш юзаларида ҳароратнинг ортиши билан тушунтирилади , бу ўз навбатида ишқаланиш коэффициентининг камайишига олиб келади . Бунда олдинги юзада ишқаланиш ва умумий кесиш кучлари камаяди .  3 дан юқори бўлган тезликларда қиринди киришувининг камайиши , қиринди ҳосил бўлиш муҳити , қиринди деформацияланиш тезлигидан орқада қолиш оқибати бўлиш ҳисобланади .  4 тезликдан бошлаб ( конструкцион пўлат учун  4 > 3,4- 6 м / сек ) бўлгандаги киришув деярли кесиш тезлигига боғлиқ бўлмайди . Бу тўқнаш юзаларда

ҳароратнинг аста - секин ортиши ва ишқаланишнинг барқарорлашиши билан боғлиқ бўлади . Тенгламадан (2) кўринадики олдинги бурчакнинг катталашиши билан киришув коэффициенти кичиклашади . Олдинги бурчакнинг катталашиши одатда кескичнинг ўткирлик бурча кичиклашиши билан боғлиқдир . Кесувчи тиғ қанчалик ўткир бўлса , у ишлов бериладиган материалга шунчалик осон ўйиб киради ва кесилаётган қатлам шунчалик камроқ деформацияланади . Шуни эътиборга олиш керакки олдинги бурчакнинг катталашиши билан силжиш бурчаги ҳам катталашади . (2) тенглама бўйича киришув коэффициенти ва олдинги бурчак ўртасида тўғри пропорционаллик йўқ . Қиринди ҳосил бўлиш жараёнига олдинги бурчакнинг таъсири пластик металларни кесишда жуда кучли бўлади . У ишлов бериладиган материал қаттиқлигини ортиши билан камаяди . Кесилаётган қатлам қалинлиги катталашиши билан киришув коэффициенти кичиклашади . Бу қириндининг кескич усти қатламларининг деформацияланиши , ташқи қатламларникига қараганда каттароқ бўлиши билан боғлиқдир . Бинобарин , қалинлиги катта бўлган қириндининг ташқи томони кам деформацияланади . Бу умумий деформациянинг камайиши ва қириндининг киришув коэффициенти кичиклашишига олиб келади . Кесиш тезлиги ва олдинги бурчакнинг катталашиши билан кесилаётган қатлам қалинлигининг киришув коэффициентига таъсири кичиклашади . Шаклда кўриниб турибдики , кескичнинг суриш қийматини катталашиши билан қиринди киришув коэффициенти кичиклашади . Суриш миқдори доимий бўлса пландаги асосий бурчакнинг катталашиши билан кесиб олинаётган қатлам қалинлиги катталашади . Тадқиқотлар асосида қуйидаги хулосага келинган : орқа бурчак , кесилаётган қатлам эни ва кесиш чуқурлиги қириндининг киришув коэффициентига сезиларли таъсир кўрсатмайди .

Совитиш - мойлаш суюқликларини қўлланганда қириндининг киришув коэффициенти кичиклашади . Бунда кесувчи асбобнинг олдинги юзасидаги ишқаланиш кучи пасаяди . Қаттиқ қотишмадан тайёрланган асбобсозлик материали билан та o минланган кесувчи асбоб ёрдамида углеродли пўлатларни кесишда қаттиқ қотишмадаги титан карбиди заррачалари катталашиши оқибатида кобалт кичиклашади ва қиринди киришуви кичраяди . Бошқа маълумотлар бўйича 40 Х пўлатини ( s в =530 MH/m ) кесиб ишлашда қиринди киришуви , минералокерамика қаттиқ қотишма билан та o минланган кескичдан тезкесар пўлатдан тайёрланган кесувчи асбобларга ўтишда ўсиб боради . Бу қуйидагича изоҳланади : ишқаланаётган жуфт материаллар кесувчи асбоб - ишлов берилаётган материал ўртадаги жараённинг ўзгариши билан улар орасида адгезия кучлари ва ишқаланиш кучлари кичиклашади .

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Авагимов В.Д. Машинасозлик материалларини кесиб ишлаш. «Уқитувчи» нашриёти, Тошкент, 1971. 2. Аваков А.А. Физические основ теории стойкости режуих инструментов. М. «Машгиз», 1960. 3.Бобров В.Ф.и др. Развитие науки о резании металлов. Под редакцией. Зорева Н.Н. М. «Машиностроение», 1967. 4. Вулгф А.М. Резание металлов. М. «Машгиз», 1963. 5. Грановский Г.И., Грановский В.Г.Резание металлов. М. «Вусшая школа», 1985. 6. Геллер Ю.А. Инструменталгнке стали. М. «Металлургия», 1968. 7. Даниленко Б.Д., Файзиматов.Б.Н, Иргашев О.С. Конспект лекций по предметам. «основқ обработки материалов резанием», «производственная технология». Частғ I , II , III . Тип. ФерПИ, 2000. 8. Зорев Н.Н. Вопрос механики процесса резания металлов. М. «Машгиз», 1956.

O'xshashlar

Металларни кесишдаги ишқаланиш

Домна жараёни

Конвертерлаш жараёни асослари

Кесиш хароратини аниқлаш усуллари

Станоклар тўғрисида умумий маълумотлар