Gravitatsiya usulida boyitish - Materialshunoslik - Referatlar

Gravitatsiya usulida boyitish

Yuklangan vaqt:

30.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1068 KB

Ko'chirib olish

Gravitatsiya usulida boyitish Reja: 1. Umumiy ma’lumotlar 2. CHo‘ktirish 3. Cho‘ktirish mashinalarining asosiy parametrlari va ishlash tartibi 4. Og‘ir muhitlarda boyitish 5. Konsentratsion stolda boyitish 6. Konsentratsion stollar ishiga ta’sir qiluvchi omillar 7. Shlyuzlarda boyitish 8. Shlyuzlar ishiga ta’sir qiluvchi omillar 9. Vintli separatorlarda boyitish

Umumiy ma’lumotlar Gravitatsiya usulida boyitish foydali qazilmalarni boyitishning eng ko‘p tarqalgan usullaridan biri. Bu usul o‘zining soddaligi, yuqori samaradorligi, arzonligi tufayli boshqa usullarga nisbatan ko‘proq ishlatiladi. Gravitatsiya usulining mohiyati shundan iboratki, u mineral zarrachalarning og‘irlik kuchi yoki muhitning qarshilik kuchi ta’sirida tushish tezligidagi farqqa asoslangan. Mineral zarrachalarning ajralishini amalga oshiruvchi muhit sifatida suv, havo, og‘ir suspenziyalar va og‘ir suyuqliklar ishlatilishi mumkin. Barcha gravitatsiya jarayonlarini bir-biridan tubdan farq qiluvchi ikkita kategoriyaga bo‘lish mumkin: gidrostatik va gidrodinamik. Gidrostatik jarayon turli zichlikka ega mineral zarrachalarni og‘irlashtirgich qo‘shib og‘irlashtirilgan suv, tuzlar eritmasi va og‘ir suyuqliklarda qalqib chiqishi va cho‘kishiga asoslangan. Gidrodinamik jarayon esa turli zichlikka ega mineral zarrachalarning yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimi yordamida ajralishiga asoslangan. Gravitatsion usulda boyitishga quyidagilar kiradi: 1. CHo‘ktirish mashinalarida boyitish; 2. Konsentratsion stolda boyitish; 3. Vintli va konusli separatorlarda boyitish; 4. SHlyuzlarda boyitish; 5. Og‘ir muhitli apparatlarda boyitish. CHo‘ktirish Cho‘ktirish deb mineral zarrachalarning vertikal suv oqimidagi harakatlanish tezligidagi farqqa qarab boyitish usuliga aytiladi. Cho‘ktirishda qo‘llaniladigan apparatlar cho‘ktirish mashinalari deyiladi. Cho‘ktirishning mohiyati shundan iboratki, ajratilishi lozim bo‘lgan mahsulot cho‘ktirish mashinasining panjarasiga beriladi va bu panjara orqali goh ko‘tarilib,

goh pasayuvchi suv oqimi harakatlanadi. Bunday suv oqimlarining muntazam harakati tufayli mahsulot turli zichlikdagi qatlamlarga ajraladi. Pastki qatlamda katta zichlikka ega, yuqori qatlamlarda esa kichik zichlikka ega mahsulot yig‘iladi. CHo‘ktirish mashinalarining porshenli, diafragmali, porshensiz, va harakatlanuvchi panjarali turlari mavjud (32-rasm). Porshenli cho‘ktirish mashinasi kameradan iborat bo‘lib, u tagiga etmaydigan to‘siq orqali 2 ta bo‘limga bo‘lingan: cho‘ktirish va porshenli bo‘limlar. CHo‘ktirish bo‘limida panjara o‘rnatilgan bo‘lib, uning ustida mineral zarrachalar ajratiladi. Porshenli bo‘limda esa porshen o‘rnatilib, unga ekssentrik val qaytarma- ilgarilama harakat beradi. Mashina ishlash vaqtida kamera suv bilan to‘ldiriladi. Boyituvchi mahsulot panjara ustiga beriladi. Porshen yordamida cho‘ktirish bo‘limida panjara ustidagi mahsulotga muntazam ta’sir qiluvchi goh ko‘tarilib, gox pasayuvchi suv oqimi hosil qilinadi. Yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimi ta’sirida mineral zarrachalar aralashmasi (og‘ir va engil minerallar) ko‘tariladi va g‘ovaklanadi. Yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimining tezligi porshen pastga harakatlanishi bilan asta-sekin ortgani uchun avval aralashmadan engil minerallarning mayda zarrachalari ko‘tarila boshlaydi. Yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimining tezligi ortishi bilan engil minerallarning yirik zarrachalari, shuningdek, og‘ir minerallarning mayda va keyin yirik zarrachalari ko‘tariladi. 32-rasm.Cho‘ktirish mashinasi a – qo‘zg‘almas panjarali, b – porshensiz, v – qo‘zg‘aluvchi panjarali.

Yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimining tezligi kamayganda og‘ir minerallarning yirik zarrachalari avval muallaq holda joylashib, keyin sekin pastga tushadi, bu paytda engil minerallar muallaq holda bo‘ladi (yirikroqlari) yoki maydaroqlari yuqoriga ko‘tarilishini davom ettiradi. Shunday qilib, yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimi ta’siri vaqtida har xil o‘lcham va zichlikka ega bo‘lgan zarrachalar panjara ustida har xil balandlikka ko‘tariladi; og‘ir va yirik zarrachalarning bir qismi panjara ustida qoladi. Porshen yuqoriga harakatlanganda pastga harakatlanuvchi suv oqimi hosil bo‘lib, bunda og‘ir minerallarning yirik zarrachalari eng katta tezlik bilan, engil minerallarning mayda zarrachalari eng kichik tezlik bilan panjara tomon harakatlanadi. Bu paytda panjara ustidagi mineral zarrachalar qatlami zichlashadi. G‘ovaklanish va zichlanish sikllarining qayta-qayta takrorlanishi natijasida mineral zarrachalarning birlamchi qatlami ikkilamchi qatlamiga bo‘linadi: yuqori qatlamda minerallarning nisbatan engil zarrachalari, pastki qatlamda esa nisbatan og‘irlari joylashadi. Cho‘ktirish muntazam g‘ovaklanib va zichlashib turuvchi mahsulot qatlamida siqilib tushish sharoitida amalga oshiriladi. Bunda cho‘ktirish mashinasining panjarasida hamma vaqt o‘rindiq deb ataluvchi qatlam bo‘ladi. Bu o‘rindiq tabiiy va sun’iy bo‘lishi mumkin. Agar o‘rindiq boyitilayotgan mahsulotning yirik va og‘ir zarrachalaridan tashkil topgan bo‘lsa - tabiiy o‘rindiq, boshqa mahsulot zarrachalaridan tuzilgan bo‘lsa, sun’iy o‘rindiq deyiladi. Sun’iy o‘rindik sifatida dala shpati, magnetit, metal-zoldirlar ishlatilishi mumkin. Mineral zarrachalar ham g‘ovaklangan holatida bo‘lganda va pastga harakatlanuvchi suv oqimi ta’sir eta boshlaganda og‘ir minerallarning mayda zarrachalari pastga harakatlanuvchi suv oqimining so‘ruvchi ta’siri natijasida yirik og‘ir zarrachalar kanallari orasidan o‘tadi. Og‘ir mayda zarrachalarning bir qismi panjara teshiklari orasidan cho‘ktirish mashinasining kamerasiga o‘tib ketadi, qolganlari esa yirik og‘ir zarrachalar qatlami ostida panjara bo‘ylab harakatlanadi.

Xuddi shunga o‘xshab, engil minerallarning mayda zarrachalari yirik engil zarrachalar orasidan o‘tib, yiriklaridan pastda bo‘lib qoladi. Birozdan keyin mineral zarrachalar qatlami zichlashganda engil minerallar mayda zarrachalari og‘ir minerallarning zarrachalari orasidagi kanallardan o‘tib ketishga ulgurmaydi va keyingi yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimi bilan yuqoriga ko‘tariladi. Zarrachalarning yirikligi va zichligiga qarab bunday qayta taqsimlanishiga mahsulotning segregatsiyasi sabab bo‘ladi va u mineral zarrachalar qatlamining muntazam takrorlanuvchi tebranishlari natijasida hosil bo‘ladi. Segregatsiya - mahsulotni o‘lchami va zichligiga qarab tabiiy ravishda qayta taqsimlanishi. Masalan: ma’dan qiya tarnovcha bo‘ylab pastga harakatlanganda mayda zarrachalar pastga tushib oladi va tarnov osti bo‘ylab xarakatlanadi, yirik zarrachalar esa ularning ustida xarakatlanadi. Agar qutichaga po‘lat va yog‘och sharlarni solib silkitsak, birozdan so‘ng ularning qayta taqsimlanishi sodir bo‘ladi: pastda mayda og‘ir sharlar (po‘lat), uning ustida yirik po‘lat sharlar, uning ustida mayda yog‘och sharlar va eng ustida yirik yog‘och sharlar joylashadi. Xuddi shunga o‘xshash hodisa cho‘ktirishda ham kuzatiladi. Ma’lum vaqt o‘tgandan keyin cho‘ktirish mashinasi panjarasida mahsulot qatlami hosil bo‘lib, unda mineral zarrachalar balandligi bo‘yicha quyidagi tartibda joylashadi: panjaraning ustida panjaradan o‘tib ketmagan mayda og‘ir zarrachalar, keyin yirik og‘ir zarrachalar, uning ustida mayda engil zarrachalar va eng yuqorida-yirik engil zarrachalar joylashadi. Mayda og‘ir zarrachalar mashina kamerasiga panjara orqali bo‘shatiladi. Yirikroqlari - panjara bo‘ylab harakatlanib, panjara oxiridagi tuynukdan ajratib olinadi. Engil zarrachalar quyulma bilan chiqib ketadi. CHo‘ktirish mashinalarida o‘lchami-0,25 dan 50 mm gacha bo‘lgan rudani boyitish mumkin. CHo‘ktirish usulida boyitish samaradorligini oshirish uchun ma’danni elab turli sinflarga ajratib olinadi va har bir sinf alohida-alohida boyitiladi.

Cho‘ktirish mashinalarining asosiy parametrlari va ishlash tartibi Cho‘ktirish samaradorligi cho‘ktirish mashinalarining konstruksion xususiyatlari va bir qator texnologik va gidrodinamik parametrlarga bog‘liq. Cho‘ktirish mashinalarining asosiy parametrlari: solishtirma ishlab chiqarish quvvati; porshen yoki diafragmaning tebranish chastotasi yoki yurishi; o‘rindiqning turi, panjara osti suvining sarfi. Cho‘ktirish mashinalarining solishtirma ishlab chiqarish quvvati turli turdagi foydali qazilmani boyitishda keng chegarada o‘zgarib turadi. Masalan: ko‘mirni boyitishda 5 dan 30 t/m 2 soat gacha bo‘lsa (mahsulot o‘lchamiga qarab), temirli va marganetsli rudalarni boyitish 5dan 15 t/m 2 soat gacha, oltin va volframli rudalarni boyitish 5dan 20 t/m 2 soat ni tashkil qiladi. Mahsulotning yirikligidan tashqari cho‘ktirish mashinasining optimal solishtirma ishlab–chiqarish quvvatini tanlashga boyitilayotgan mahsulotning zichligi va fraksion tarkibi, cho‘ktirish mashinasining konstruksion xususiyati va shuningdek cho‘ktirish mahsulotlari sifatiga qo‘yiladigan talablar ta’sir qiladi. Solishtirma quvvati optimaldan chiqib ketsa, cho‘ktirish samaradorligi pasayadi. Solishtirma ishlab chiqarish quvvati juda katta bo‘lsa, boyitilayotgan mahsulotning mashinada bo‘lish vaqti kamayib, mahsulot etarli darajada qavatlanishga ulgurmaydi va uning sifati yomonlashadi. Xuddi shuningdek, solishtirma ishlab chiqarish quvvati kamayib ketsa, qavatlangan mahsulot aralashib ketadi va bunda ham mahsulotning sifati yomonlashadi. Cho‘ktirish mashinalarining quvvati panjaraning 1m kengligi yoki 1m 2 yuzasiga to‘g‘ri keladigan solishtirma ishlab chiqarish normasiga asosan aniqlanadi. Cho‘ktirish mashinalarining ishlab chiqarish quvvatini quyidagi formula bo‘yicha hisoblash mumkin:

Cho‘ktirish vaqtida suv oqimining tebranishlari amplitudasi va chastotasi mahsulotning zichligiga qarab qavatlanishi uchun g‘ovaklanishi va muallaq holga o‘tishini muvaffaqiyatli ta’minlay olishi kerak. Diafragma yoki porshenning yurishi (ruda zarrachalari tebrana boshlashi uchun) quyidagi formula orqali aniqlanadi: bu erda: n - diafragma yoki porshenning tebranishlar chastotasi; min -1 v ct - zarrachaning siqilib tushish oxirgi tezligi, m/s. CHo‘ktirish uchun yaxshi shart–sharoit suv oqimining uncha katta bo‘lmagan chastotasi va kattaroq amplitudasida yaratiladi, chunki bu holda mahsulot muallaq holda uzoqroq turadi va uning tezroq qavatlanishi sodir bo‘ladi. Tebranishlar chastotasi kamayib ketsa cho‘ktirish beqaror bo‘lib qoladi va uning borishini yaxshilab kuzatish kerak bo‘ladi. Minimal tebranishlar chastotasi quyidagi formuladan topiladi: Amalda rudali mahsulotni cho‘ktirish usulida boyitishda tebranishlar chastotasi rudaning yirikligiga qarab 50 dan 300 min -1 gacha bo‘ladi. Cho‘ktirish mashinasidagi panjara o‘rindig‘ining turi ham cho‘ktirish jarayoniga ta’sir qiluvchi muhim omil hisoblanadi. Agar o‘rindiqning balandligi etarli bo‘lmasa, bu uning ba’zi joylarida yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimining

uzilib, qavatlangan mahsulotning aralashib ketishiga olib keladi va aksincha, o‘rindiq juda qalin bo‘lsa mahsulot etarli darajada g‘ovaklanmaydi va cho‘ktirish buziladi. Mayda mahsulotni boyitishda sun’iy o‘rindiq ishlatiladi. Sun’iy o‘rindiq zarrachalarining o‘lchami panjara teshiklari o‘lchamidan 3-4 marta katta bo‘lishi kerak. Magnetit, ferrosilitsiy, sulfidlar va po‘lat, cho‘yan zoldirlar klassifikatsiyalanmagan yoki mayda rudani cho‘ktirishda ishlatiladi. CHunki mayda teshikli to‘rlar tez ishdan chiqadi va teshiklari yopilib qoladi. Sun’iy o‘rindiq yirik teshikli to‘r ishlatishga imkon beradi. Yirik mahsulotni cho‘ktirishda tabiiy o‘rindiq balandligi h=(5-10)d max d max – cho‘ktirishga tushayotgan mahsulot tarkibidagi eng katta bo‘lakning o‘lchami. Sun’iy o‘rindiqlarning qalinligi esa panjara osti mahsulotining chiqishiga qarab qabul qilinadi. Sun’iy o‘rindiqning balandligi qancha katta bo‘lsa, uning o‘tkazish qobiliyati shuncha kam bo‘ladi va buning aksicha, qancha kam bo‘lsa, shuncha ko‘p mahsulot o‘tkazadi. SHuning uchun boy rudalarni cho‘ktirishda sun’iy o‘rindiq qalinligi kambag‘al rudalarni cho‘ktirishdagidan kam bo‘lishi kerak. Sun’iy o‘rindiq ustidagi mahsulotning balandligi boyitilayotgan ruda tarkibidagi eng katta zarra o‘lchamidan 20 marta ortiq bo‘lishi kerak. Cho‘ktirish jarayonida suv sarfiga alohida ahamiyat berish kerak. Suv cho‘ktirish mashinasiga ruda bilan va qo‘shimcha tarzda panjara ostiga beriladi. Panjara osti suvi–cho‘ktirish mashinasini boshqarishda muhim omil hisoblanadi. Panjara ostiga suv yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimi tezligini oshirish va pastga harakatlanadigan suv oqimi tezligini pasaytirish uchun beriladi. Bu bilan yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimi yordamida o‘rindiqni optimal g‘ovaklantirishga va pastga harakatlantiruvchi suv oqimi yordamida uni samarali qavatlanishiga sharoit yaratib beriladi. Pastga harakatlanuvchi suv oqimi tezligining kamayishi engil zarrachalarning o‘rindiq yuqori qavatidan pastga surilishini ham kamaytiradi.

Panjara osti suvining sarfi dastlabki mahsulotning xossasiga bog‘liq bo‘lib, o‘rtacha har tonna ruda uchun 2,5 m 3 ni tashkil etadi. CHo‘ktirish mashinasining normal ishlashini ta’minlovchi muhim shartlardan yana biri boyitilayotgan mahsulotni mashinaga sekin va bir tekis berish hisoblanadi. Og‘ir muhitlarda boyitish Og‘ir muhitlarda boyitish mineral zarrachalarning zichligiga qarab ajralishiga asoslangan. Agar boyitilayotgan mahsulotni zichligi ajraladigan minerallar zichligining orasidagi muhitga (suyuqlikka) solinsa, zichligi muhitning zichligidan kichik minerallar suyuqlik yuzasiga qalqib chiqadi, zichligi muhitning zichligidan katta minerallar pastga cho‘kadi. Og‘ir muhit sifatida organik suyuqliklar, tuzlarning eritmalari va suspenziyalar ishlatiladi. Organik og‘ir suyuqliklar (trixloretan, zichligi 1460 kg/m 3 , dibrometan, zichligi 2810 kg/m 3 , va tuzlarning eritmalari zaxarliligi, narxining balandligi, boyitish mahsulotlari bilan ko‘p miqdorda yo‘qolishi va regeneratsiyasiga sarfxarajatning yuqoriligi tufayli sanoat maqsadlari uchun deyarli qo‘llanilmaydi. Ular asosan laboratoriya tajribalari uchun ishlatiladi. Amalda og‘ir suspenziyalarda boyitish keng qo‘llaniladi. Suspenziya yuqori zichlikdagi mayin zarrachalarning suv bilan mexanik aralashmasidir. Suvdagi muallaq zarrachalar og‘irlashtirgich yoki suspenzoid deyiladi. Og‘irlashtirgich sifatida pirit, pirrotin, barit, magnetit, galenit kabi minerallar yoki temirning kremniy bilan qotishmasi ferrosilitsiy ishlatiladi. Ularning orasida ko‘proq ishlatiladigani ferrosilitsiy, magnetit va galenitdir. Suspenziya 0,15 mm yiriklikda yanchiladi. 5200 kg/m 3 zichlikka ega magnetitdan 2600 kg/m 3 gacha zichlikka ega bo‘lgan suspenziya tayyorlash mumkin. Agar suspenziya tayyorlash uchun yanchilgan

ferrosilitsiy (zichligi 6900 kg/m 3 ) ishlatiladigan bo‘lsa, suspenziyaning zichligi 3200 kg/m 3 ga etishi mumkin; agar donalangan ferrosilitsiy ishlatilsa, suspenziyaning zichligi 3800 kg/m 3 ). Suspenziyaning eng asosiy xossalari uning zichligi, qovushqoqligi va barqarorligidir. Suspenziyaning zichligi (kg/m 3 ) unda mineral zarracha aralashmalarining ajralish imkoniyatlarini belgilaydi va quyidagi formuladan hisoblanadi: Rudani og‘ir suyuqliklarda samarali boyitish uchun suspenziyaning qovushqoqligi kichik bo‘lishi kerak. SHuning uchun suspenziyada katta miqdorda shlaklarning yig‘ilishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak, shuning uchun dumaloq shakldagi zarrachali og‘irlashtirgichning og‘irlik ulushi 80 % ni tashkil qilishi mumkin bo‘lgan holda, hajmiy ulushi 25 % dan oshmasligi kerak. Suspenziyaning barqarorligi og‘irlashtirgich konsentratsiyasining turli balandlikdagi qatlamlarda doimiylik darajasi bilan xarakterlanadi. Mayin zarrachali suspenziyalar yuqori qovushqoqlikka ega bo‘lsa ham barqarordir. Boyitish amaliyotida suspenziyani barqarorlashtirish uchun turli usullar qo‘llaniladi: yuqoriga ko‘tariluvchi suyuqlik oqimini hosil qilish, mexanik aralashtirish, gorizontal aralashtirish tezligini oshirish, suspenziyaga loy qo‘shish va h.k.

Suspenziyada mayin shlam va loyning miqdori qancha ko‘p bo‘lsa, suspenziya shuncha barqaror bo‘ladi. SHu bilan bir vaqtda uning qovushqoqligi ham ortadi, bu esa mayda zarrachali mahsulotning ajralishini keskin yomonlashtiradi. Og`ir suspenziyalarda 3-300 mm yiriklikdagi rudani boyitish mumkin. Agar boyituvchi apparat sifatida gidrotsiklon ishlatilsa, ma’danning yirikligini 0,5 mm gacha pasaytirish mumkin. Rudani og‘ir suspenziyada boyitishning eng tipik sxemasi quyidagi sxema hisoblanadi: maydalangan ma’dan mayin tuyulgan zarracha va shlamlarni ajratib olish uchun elakka tushadi. Og‘ir suspenziyada boyitish uchun elak usti mahsuloti tushadi va suspenziyada bu mahsulot engil va og‘ir fraksiyalarga ajraladi. Keyin ikkala fraksiya ham ma’dan bo‘laklaridan og‘irlashtirgichni yuvib tushirish uchun elaklarga beriladi. Yuvib tushirilgan og‘irlashtirgichning xossalari qayta tiklanib (regeneratsiya), yana suspenziya tayyorlashga jo‘natiladi. Og‘irlashtirgichning xossalariga qarab, qayta tiklashning turli usullari qo‘llaniladi. Masalan, ferrosilitsiy yoki magnetitni qayta tiklash uchun magnit separatsiyasi, galenitni qayta tiklash uchun esa flotatsiya usuli muvaffaqqiyatli qo‘llanilmoqda. Og‘ir suyuqliklarda boyitish uchun suspenzion separatorlarning quyidagi turlari qo‘llaniladi: elevator orqali bo‘shatiluvchi ichki spiralli barabanli separator; og‘ir fraksiyani tashqi aerolift orqali bo‘shatuvchi ichki aralashtirgichli konusli separator. Ichki spiralli barabanli suspenzion separatorlar o‘lchami 4-150 mm bo‘lgan rangli va qora metalli rudalarni va nometal foydali qazilmalarni boyitish uchun ishlatiladi. Ular uch xil o‘lchamda tayyorlanadi: SBS - 1,8; SBS - 2,5; SBS - 3. Bu separatorlarning texnik xarakteristikalari quyidagi jadvalda keltirilgan. 3 – jadval Barabanli spiralli separatorlarning texnik xarakteristikasi. Ko‘rsatkichlar SBS - 1,8 SBS - 2,5 SBS - 3 Barabanning o‘lchamlari, m 1800 2500 2500 diametr uzunligi. 3600 5000 5000

Barabanning aylanish chastotasi, min -1 . 3; 4; 6; 3; 4; 6; 3; 4; 6; Dastlabki mahsulotning yirikligi, mm. 4 - 150 4 - 150 4 - 150 I/ch unumdorligi, t/soat 18 - 90 18 - 90 18 - 90 Elektrodvigatel quvvati, kvt 7 7 7 Separator og‘irligi, t 14,66 14,66 14,66 33rasm. Ichki spiralli barabanli separator. 1 – baraban, 2 – yuklovchi tarnovcha, 3, 10 – ustun, 4, 9 – bo‘shatuvchi tarnovcha, 5 – shesternya, 6 – reduktor, 7 – tayanch roliklari, 8 – rama. Separator aylanadigan barabandan iborat bo‘lib, ichiga ikki zaxodli spiral payvand qilingan. Baraban engil fraksiyalarni bo‘shatish tomoniga qarab uncha katta bo‘lmagan qiyalikda bandajlar orqali tayanch roliklariga o‘rnatilgan. Barabanning bo‘ylama siljishiga tirgakli rolik qarshilik qiladi (33-rasm). Barabanga mahsulot beriladigan tarafdan ustunlarga mahsulotni yuklovchi tarnovcha va engil fraksiyani bo‘shatuvchi tarnovcha o‘rnatilgan. SHu tomondan baraban og‘ir fraksiyalarni bo‘shatish uchun teshik-teshik parrakli g‘ildirak bilan ta’minlangan.

Baraban elektrodvigateldan tasmali uzatma, reduktor, kichik shesternya va barabanga mahkamlangan katta shesternya orqali harakatga keltiriladi. Separator ramaga yig‘iladi. Dastlabki mahsulot va suspenziya barabanga yuklovchi tarnovcha orqali bir vaqtda barabanga beriladi. Barabanda mahsulot engil (qalqib chiquvchi) va og‘ir (cho‘kuvchi) fraksiyalarga ajraladi. Engil fraksiya suspenziya bilan birga yonbosh devordagi tarnovcha orqali, og‘ir fraksiya esa spiral vositasida harakatlantirilib, parrakli elevator yordamida tarnovchadan tushirib olinadi. Elevator orqali bo‘shatiluvchi barabanli separator (SBE) shuningdek, qora va rangli metallar rudalarini boyitishda ishlatiladi va uch xil o‘lchamda tayyorlanadi: SBE - 1,8; SBE - 2,5; va SBE - 3. Konsentratsion stolda boyitish Konsentratsion stolda boyitish - mayda donachali mahsulotni gravitatsiyai usulda boyitishning eng ko‘p tarqalgan usuli. Konsentratsion stollar qalayli, volframli, kamyob metalli, oltinli va boshqa rudalarni boyitishda keng qo‘llaniladi. Konsentratsion stolda boyitish mineral zarrachalarning zichligi va o‘lchamidagi farqqa qarab qiya tekislik bo‘ylab harakatlanayotgan suv oqimi yordamida ajratishga asoslangan. Konsentratsion stolda samarali boyitishning eng asosiy sharti - rudani gidravlik klassifikatorlarda teng tushuvchi zarrachali sinflarga ajratishdir. SKM - 1A markali konsentratsion stol (16-rasm) trapetsiya shaklidagi yassi yuzadan iborat - bu yuza deka deyiladi. Deka romb yoki parallelogramma shaklida ham bo‘lishi mumkin. Deka yog‘ochdan yoki alyuminiydan tayyorlanib, ustidan linoleum, rezina, poliuretan va h.k. material bilan qoplanadi. Ular, shuningdek, stekloplastdan ham tayyorlanadi. Dekaning yuzasida ingichka va uzun plankalar o‘rnatiladi. Bu plankalar yog‘och yoki rezinadan tayyorlanadi. Plankalarning uzunligi va balandligi mahsulot beriluvchi tomonga qarab kamayib boradi.

Konsentratsion stol unga ko‘ndalang o‘qi bo‘ylab yoki romb va parallelogrammaning dioganali bo‘ylab qaytarma-ilgarilama yo‘nalishda harakat beruvchi uzatmaga ulanadi. Deka tirsakli richagga mahkamlangan g‘ildirakchali rolikka (konki) tayanadi. Mahsulot beriluvchi tarafda joylashgan uchta tirsakli richagni tyaga birlashtirib turadi. Maxovik orqali stol yuzasiga uning harakatlanish yo‘nalishiga perpendikulyar ravishda uncha katta bo‘lmagan qiyalik berilishi mumkin. Stolning uzatmasi elektrodvigatel, tasmali uzatma, richagli-ekssentrik mexanizmdan iborat bo‘lib, stol dekasi bilan tyaga orqali ulanadi. Dekaning mahsulot berilish tomonga yurish vaqtida (zadniy xod) dekaning tirgak va tayanchi orasida o‘rnatilgan prujina siqiladi, buning teskarisida esa (peredniy xod) prujina yoziladi va dekani oldinga itaradi. Prujinaning siqilish darajasi gayka bilan boshqariladi 34-rasm. Konsentratsion stol. 1-stol yuzasini tayanchi, 2-rama, 3-deka, 4-suv uchun tarnovcha, 5-qurilma, 6- bo‘tana uchun tarnovcha, 7-uzatkich mexanizmi, 8-elektrodvigatel. Stol ishlayotgan paytda deka notekis harakatlanadi. Deka oldinga xarakatlanganda uning tezligi asta-sekin ortadi, yurishning oxirida maksimumga etadi, keyin esa 0 gacha keskin kamayadi.

Deka orqaga harakatlanayotganda uning tezligi maksimalgacha keskin ortadi, keyin esa sekin 0 gacha kamayadi. Dastlabki mahsulot bo‘tana holida mahsulotni yuklash qutisiga beriladi. Suv esa yuqoridagi ariqchaga berilib, aylanuvchi parrakchalar orqali dekaning yuzasida tarqaladi. Mineral zarrachalar aralashmasining stol dekasida ajralishi quyidagicha sodir bo‘ladi. Mahsulotni yuklash qutisidan stol yuzasiga tushuvchi mineral zarrachalar ikkita kuch ta’siriga uchraydi: bo‘ylama oquvchi suvning yuvuvchi kuchi va dekaning ilgarilama-qaytarma xarakati natijasida sodir bo‘luvchi stol bo‘ylab harakat qiluvchi inersiya kuchi. Dekaning qaytariluvchi ilgarilama-qaytarma harakati natijasida ma’dan aralashmasi deka bo‘ylab harakatlanadi. Bunda turli zarrachalarning harakatlanish tezligi bir xil emas: katta inersiya kuchiga ega zichligi katta zarrachalarning deka bo‘ylab harakatlanish tezligi kichik zichlikka ega zarrachalarning oldinga harakatlanish tezligiga nisbatan katta bo‘ladi. Biroq kichik zichlikka ega zarrachalarga suvning yuvuvchi oqimi kuchliroq ta’sir qiladi, chunki segregatsiya natijasida ular zichligi katta zarrachalarning ustida joylashgan bo‘ladi. Inersiya kuchi va suv oqimining gidravlik kuchi ta’sirida kichik zichlikka ega zarrachalar dekaning ko‘ndalang yuzasi bo‘ylab zichligi katta zarrachalarga nisbatan tezroq harakatlanadi.

35- Mahsulotlarni konsentratsion stol yuzasida taqsimlanishi. Plankalarning vazifasi - stol yuzasida mineral zarrachalar aralashmasini ushlab qolish va ularni suv bilan tez yuvilib ketishiga qarshilik qilish, chunki suvning yuvish kuchi zarrachalarning yuzaga ishqalanish kuchidan kattaroq. Plankalar orasida mineral zarrachalar aralashmasining qavatlanishi sodir bo‘ladi: pastki qavatda mayda og‘ir zarrachalar, keyin yirik og‘ir zarrachalar, mayda engil va oxirida-yirik engil zarrachalar joylashadi (35-rasm). Buning natijasida birinchi navbatda suv bilan yirik engil zarrachalar yuviladi. Undan keyin oqim bilan plankalar orasidan mayda engil zarrachalar yuvilishni boshlaydi. Turli xil zichlikka ega bo‘lgan minerallarning ajralish sxemasini tuzish uchun T - og‘ir mineral zarrachasi, uning inersiya kuchi ta’siridagi harakatlanish tezligi V 1 , suvning yuvuvchi kuchi ta’sirida stolning ko‘ndalang kesimi bo‘ylab harakatlanish tezligi V 2 ; engil mineral zarrachasi L uchun bu tezliklar U 1 va U 2 . Yuqorida bayon qilinganidek, engil va og‘ir minerallar harakat tezliklaridagi nisbat V 1 > V 2 ; U 1 < U 2 36-rasm. Mineral zarrachalarning zichligidagi farqqa qarab stol yuzasida harakatlanish sxemasi

Og‘ir mineral zarrachasi TA, engil mineral zarrachasi esa LV yo‘nalishda harakatlanadi. SHunday qilib, og‘ir va engil mineral zarrachalari stoldan turli xil nuqtalarda tushadi va bu ularni alohida mahsulotlarga ajratish imkonini beradi. YOnbosh tarafda og‘ir minerallar-boyitmaga, stolning ostki qismining uzatmaga yaqin qismida engil minerallar chiqindiga ajraladi. Oraliq zonada esa oraliq zichlikka ega minerallar, hamda ajralishga ulgurmagan minerallar-oraliq mahsulotni tashkil qiladi (36-rasm). Boyitish uchun bir-biridan dekaning soni, shakli va yuzasi bilan, ularning o‘rnatilish usuli (osilgan yoki tayanchli), uzatmasining konstruksiyasi, dekaning tebranish chastotasi va amplitudasi va boshqa xususiyatlari bilan farq qiluvchi konsentratsion stollar ishlatiladi. Konsentratsion stollar ishiga ta’sir qiluvchi omillar Konsentratsion stollar ishiga quyidagi omillar ta’sir qiladi: 1. Plankalarning balandligi; 2. Plankalar orasidagi masofa; 3. Dekaning tebranishlar chastotasi va amplitudasi; 4. Dekaning bo‘ylama va kundalang qiyalik burchagi; 5. Berilayotgan suv tartibi; 6. Stolning solishtirma ishlab chiqarish quvvati. Plankalarning joylashishi, balandligi va ular orasidagi masofa birinchi navbatda boyitilayotgan mahsulotning xususiyatiga, shuningdek dekaning qiyaligiga, suv sarfi va tezligiga, stolning ishlab chiqarish quvvatiga bog‘liq. Plankalar balandligi va ular orasidagi masofa boyitilayotgan ma’danning yirikligiga bog‘liq. Odatda rudani boyitishda plankalarning balandligi 4-15 mm, ular orasidagi masofa esa 20-45 mm ni tashkil qiladi. Mahsulot yirikligi ortgan sari bu parametrlar ham ortadi. Mahsulotning stol yuzasida qavatlanish samaradorligi dekaning tebranishlar chastotasi va amplitudasiga bog‘liq bo‘lib, u ham o‘z navbatida boyitilayotgan mahsulot zichligi va yirikligiga bog‘liq.

Yirik zarrachali mahsulotni boyitishda mahsulot katta balandlikda joylashadi, bu holda plankalar orasida kattaroq yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimi hosil bo‘ladi va dekaning qadam uzunligi kattaroq bo‘lishi talab qilinadi. Deka tebranishlari chastotasi esa bunda uncha katta bo‘lmaydigan qilib tanlanadi. Mayda zarrachali mahsulotni boyitishda esa tebranishlar amplitudasi kichik, chastotasi esa katta qilib tanlanadi. Masalan, yirikligi 3 mm li mahsulotni boyitish uchun tebranishlar chastotasi 200 min -1 , amplitudasi esa 24 mm, yirikligi < 0,5 mm li mahsulot uchun esa tebranishlar chastotasi 300-350 min -1 ga ko‘tarilib, amplitudasi esa 12-14 mm ga kamaytirilishi kerak. Stol yuzasining ko‘ndalang qiyalik burchagi ham boyitilayotgan mahsulotning yirikligiga bog‘liq. Qiyalik burchagining ortishi bo‘tana oqimining tezligi va suvning yuvilish tezligini ortishiga olib keladi, buning natijasida og‘ir zarrachalar stolning yonbosh tarafiga etib kelmasdan stol yuzasidan yuvilib tushib ketish ehtimoli ortadi. Mahsulot qancha yirik bo‘lsa, stol shuncha ko‘proq egilgan bo‘lishi mumkin. Mayin zarrachali mahsulot uchun stolning qiyalik burchagi minimal bo‘lishi kerak. Odatda stol yuzasining qiyalik burchagi 1-10 0 orasida bo‘ladi. YUzaning qiyalik burchagi faqatgina mahsulotning yirikligiga emas, balki plankalarning balandligiga ham bog‘liq. Ularning balandligi va mahsulotning yirikligi ortgan sari yuzaning ko‘ndalang qiyalik burchagi ortadi. Konsentratsion stolda boyitish samaradorligiga dastlabki mahsulot (bo‘tana) ning zichligi va yuvuvchi suvning sarfi katta ta’sir ko‘rsatadi. Bo‘tananing haddan ziyod suyulib ketishi og‘ir minerallarning yo‘qolishiga olib keladi. Stol yuzasida suvning etishmasligi zarrachalar ajralishini yomonlashtiradi va ishlab chiqarish unumdorligini pasaytiradi. Stolga kelib tushadigan bo‘tananing optimal zichligi 20-25 % hisoblanadi. Yuvuvchi suvning sarfi mahsulotning yirikligi va yuzaning qiyalik burchagiga bog‘liq holda belgilanadi.

Boyitilayotgan mahsulot qancha yirik bo‘lsa, yuvuvchi suvning tezligini shuncha oshirish mumkin. YUzaning qiyalik burchagi katta bo‘lsa, yuvuvchi suvning miqdorini kamaytirish mumkin. Odatda konsentratsion stolda ishlatiladigan suvning miqdori har bir tonna ma’dan uchun 1-2 m 3 ni tashkil qiladi. Konsentratsion stolning ishlab chiqarish unumdorligi ma’danning xossasiga, yuzaning maydoniga, stolning ishlash tartibi va boshqa omillarga bog‘liq. Stolga ortiqcha mahsulot berilsa mineral zarrachalar qavatlanishga ulgurmaydi, chunki plankalar orasidagi bo‘shliq og‘ir minerallar bilan o‘ta to‘lgan bo‘ladi va yangidan tushayotgan mahsulot esa suv bilan tez yuvilib tushib ketadi. Stolga mahsulot kamroq berilsa, mineral zarrachalar samaraliroq ajraladi, lekin bunda stolning imkoniyatlaridan to‘liq foydalanilmagan bo‘ladi (ishlab chiqarish quvvati nuqtai nazaridan). Konsentratsion stolning afzalliklari: boyitishning yuqori samaradorligi, mineral zarrachalar ajralishini yaqqol kuzatish va uni darhol sozlash mumkinligi. Stolning kamchiliklari - solishtirma ishlab chiqarish quvvatining pastligi, binoning katta maydonni egallashi, sinish oqibatida nisbatan tez-tez ishdan chiqishi, hamma bo‘g‘imlarini sinchiklab sozlash kerakligi. Shlyuzlarda boyitish Sochma kon oltinli rudalarini, volfram, qalay va kamyob metallar rudalarini boyitishda shlyuz deb ataluvchi moslamadan foydalaniladi. SHlyuz - to‘g‘ri burchak shaklidagi qiya tarnovchadan iborat bo‘lib, uning tubiga trafaret yoki juni o‘siq mato (kigiz, tuki o‘siq movut, g‘adir-budir rezina va h.k.) to‘shaladi. Bo‘tananing yuzasi

37–rasm. Yirik zarrachali mahsulot uchun shlyuzning sxemasi. I-muallaq zarrachalar qatlami; II-birlamchi konsentratsiyalash qatlami; III-oxirgi konsentratsiyalash qatlami; 1-bo‘shliq; 2-uyurma oqimlar; 3-shlyuz tubi; 4-mato; 5-trafaret;6-yirik engil zarracha va uning yo‘li; 7-mayda og‘ir zarracha va uning yo‘li. Trafaret sifatida yog‘och g‘o‘lalar, to‘rtburchak yoki dumaloq g‘o‘lalardan ko‘ndalang kesilgan yog‘ochlar ishlatilib, ma’lum oraliqda ko‘ndalang qatorlar bo‘ylab o‘rnatiladi. SHuningdek, metal trafaretlar ham ishlatiladi. Ular suvning uyurma (girdob) oqimini hosil qiladi, g‘adir-budir materialdan tayyorlangan qoplamalar esa shlyuzning tubi bo‘ylab harakatlanayotgan zarrachalarning qarshiligini oshiradi va quyi qatlamlarda suv harakatini pasaytiradi. Trafaret va qoplamalar shlyuzlar ishining sifat ko‘rsatkichlarini belgilovchi muhim omil hisoblanadi. Trafaretlarning balandligi suv oqimi chuqurligidan katta bo‘lmasligi kerak, o‘z navbatida u boyitilayotgan mahsulot yirikligiga qarab tanlanadi. Odatda oqim chuqurligi boyitilayotgan mahsulot eng katta zarrachasi o‘lchamidan 2-3 marta katta bo‘lishi kerak. Bo‘tana shlyuz bo‘ylab harakatlanganda zarrachalar aralashmasining zichligi va yirikligiga qarab ajralishi sodir bo‘ladi. I - muallaq holdagi zarrachalar qatlami; II - birlamchi konsentratsiyalash qatlami; III - oxirgi konsentratsiyalash qatlami. Avval shlyuz tubiga og‘ir minerallar cho‘kadi; ular trafaretlar orasida yig‘iladi va g‘adir-budir yuzada ushlab qolinadi. Yirikroq valun va galkalar hamda engil zarrachalar suv oqimi bilan shlyuzdan chiqib ketadi.

Vaqt o‘tishi bilan trafaretlar orasi va junli qoplama uyalari (ko‘zlari) da og‘ir mineral zarrachalari yig‘iladi. Yig‘ilib-yig‘ilib oxiri to‘liq to‘ladi va shlyuzga mahsulot berish to‘xtatiladi. CHo‘kkan mahsulot shlix deyiladi. SHlix ajratib olinadi. Cho‘kmani ajratib olish operatsiyasi chayish deyiladi. Avval yuqori qatlamda qolgan engil zarrachalarni ajratib olish uchun shlyuzga suv beriladi. Keyin suv berish to‘xtatiladi va trafaretni ajratib olishga kirishiladi, bunda to‘plangan mahsulot suv bilan yaxshilab yuvib tushiriladi. Bu mahsulot yog‘och yoki metal eshkaklar yordamida shlyuz tubi bo‘ylab yuqoriga ko‘tarib beriladi (puch tog‘ jinslarini ajratish uchun). Yirik bo‘laklar qo‘l bilan olib tashlab, chiqindilar maydoniga jo‘natiladi. Shlyuz tubida qolgan xomaki boyitma alohida idishga yuvib tushiriladi va shlyuz yaqinida joylashgan apparatlarga tozalash (dovodka) uchun yuboriladi. Junli matoni yuvish maxsus bakda yuvish orqali amalga oshiriladi. SHlyuzlarda cho‘kmani ajratib olish ancha qiyin, ko‘p mehnat sarflanadigan operatsiya hisoblanib, xozirgi ishlab chiqarilayotgan zamonaviy shlyuzlar avtomatlashtirilgan. Shlyuzlar 20 mm dan yirikroq mahsulotni qayta ishlash uchun mo‘ljallangan chuqur to‘ldiriladigan va 20 mm dan maydaroq mahsulotni qayta ishlash uchun sayoz to‘ldiriladigan shlyuzlarga bo‘linadi. Mayin zarrachali mahsulotni boyitish uchun ishlatiladigan shlyuzlarga mahsulot (bo‘tana) yupqa qatlam bilan beriladi. Shlyuzlar ishiga ta’sir qiluvchi omillar Shlyuzlarning asosiy texnologik parametrlari: qattiq zarrachalarning bo‘tanadagi miqdori (zichligi), oqimning chuqurligi, shlyuzning qiyalik burchagi, shlyuz tubining turi, shlyuzning kengligi. Ular boyitilayotgan mahsulotning xossalariga qarab tanlanadi.

Bu parametrlar ishlab chiqarish unumdorligi, ajralish va boyitmaning sifati kabi boyitish ko‘rsatkichlarini belgilaydi. CHuqur to‘ldiriluvchi shlyuzlar qalinligi 40-50 mm li taxtadan to‘g‘ri burchak kesimli qilib tayyorlangan tarnovchadan iborat. Shlyuzlarning uzunligi 150-180 m, kengligi 0,9-1,8 m, chuqurligi (balandligi) esa 0,75 dan - 0,9 m gacha bo‘ladi. SHlyuzning qiyalik burchagi 2-3 0 . SHlyuz tubiga trafaret to‘shaladi. Ko‘pincha, trafaretlar orasida cho‘kuvchi mayda og‘ir minerallarni ushlab qolish uchun butun shlyuz tubi bo‘ylab trafaret ostidan junli mato joylashtiriladi. Mayda zarrachali mahsulotni boyitish uchun sayoz to‘ldiriluvchi shlyuzlardan foydalaniladi. Bunday shlyuzlar tubiga kigiz, dag‘al tukli movut, karderoy, velvet kabi qoplamalar to‘shaladi. Shlyuzlarning solishtirma ishlab chiqarish quvvati mahsulotning yirikligi, boyitmaning chiqishi va junli qoplamaning turiga qarab 2 dan 30 t/m 2 sutkani tashkil qiladi. Shlyuzlarda boyitishga sarflanadigan suv keng chegarada o‘zgaradi. Mayda mahsulotni boyitishda va qiyalik burchagi katta bo‘lganda sarflanadigan suv miqdori har 1 m 3 ma’dan uchun 3-10 m 3 , 200-300 mm yiriklikdagi rudani boyitishda suv sarfi keskin oshib ketadi va 1 m 3 ma’dan uchun 100 m 3 gacha suv sarflanadi. Vintli separatorlarda boyitish Vintli separatorlarda boyitish xuddi shlyuzlarda boyitishdagidek ketadi, lekin bu usulda boyitishda og‘irlik kuchi bilan bir qatorda kattaligi og‘irlik kuchidan bir necha barobar katta bo‘lgan markazdan qochuvchi kuch ham ishlatiladi. Shuning uchun mineral zarrachalarning zichligiga qarab ajralishi tezroq ketadi va apparatning o‘lchamini sezilarli darajada kichraytirish mumkin. Vintli separator vertikal o‘qqa ega qo‘zg‘almas vintsimon burama tarnovchadan iborat. Bunday apparatlar kamyob, nodir metallar tub konlari va

sochma konlari rudalarini hamda fosforitli, xromitli va h.k. rudalarni boyitishda ishlatiladi (38-rasm). Bo‘tana tarnovchaning yuqori qismiga beriladi. Tarnovcha bo‘ylab harakatlanayotganda mineral zarrachalar suv oqimining, ishqalanish kuchining, og‘irlik kuchi va markazdan qochirma kuchning ta’siriga uchraydi. Bu kuchlarning birgalikdagi ta’siri natijasida mahsulot zichligiga qarab taqsimlanadi: engil minerallar tashqi yon devor tomon siljib, spiralsimon traektoriya bo‘ylab pastga siljiydi: og‘ir zarrachalar esa shunday traektoriya bo‘yicha tarnovchaning tubi bo‘ylab harakatlanadi. 38-rasm. Vintli seperator 1-bo‘shatuvchi voronka, 2-suv uchun truba o‘tkazgich, 3-vintli quvir, 4o‘ramlar, 5-bo‘luvchi, 6-bo‘shatuvchi ariqcha, 7-karkas, 8-kran . Separatorning yuqori o‘ramlaridan ajratuvchilar yordamida boyitma, o‘rta o‘ramlardan oraliq mahsulot, chiqindi esa tarnovchaning oxiridagi quyi o‘ramlaridan chiqarib olinadi.

Vintli separatorlar ishiga quyidagi konstruktiv va texnologik parametrlar ta’sir qiladi: vintsimon tarnovchaning diametri va qadami, o‘ramlar soni, tarnovcha ko‘ndalang kesimining yon tomonidan ko‘rinishi (profil), ajratgichlar soni, ularni o‘rnatish joyi, mineral zarrachalarning o‘lchami va shakli, bo‘tanadagi qattiq zarrachalarning miqdori, sarflanadigan suv miqdori va h.k. Separatorning diametri berilgan ishlab chiqarish unumdorligiga, ajratiladigan minerallarning yirikligi va zichligiga bog‘liq. Sanoatda ishlatiladigan separatorlar tarnovchasining diametri 600 dan 1500 mm gacha bo‘ladi. Vintsimon tarnovchaning qadami uni gorizontal tekislikka nisbatan qiyalik burchagini belgilaydi. Boyitilayotgan mahsulot qancha mayda bo‘lsa, tarnovchaning nisbiy qadami shuncha kichik bo‘lishi kerak. Odatda u 0,4-0,6 ga teng. Tarnovchaning o‘lchamlari soni boyitilayotgan mahsulotning fizik xossalariga bog‘liq va yirikligidagi farq kamayishi bilan ortib boradi. Sanoat separatorlarida o‘ramlar soni 4-6 tashkil qiladi. Ajratgichlar soni va ularni o‘rnatish joyi har qaysi konkret hol uchun tajriba yo‘li bilan aniqlanadi. Odatda tarnovchaning har qaysi o‘rami ajratgich bilan ta’minlanadi. O‘lchami 4 mm dan 0,25 mm gacha bo‘lgan mahsulot vintli separatorlarda samarali boyitiladi. Bundan mayda zarrachalar yomonroq boyitiladi. Dastlabki mahsulot tarkibida loy va mayin shlaklarning bo‘lishi vintli separatorlarda ajralishning keskin buzilishiga olib keladi. Vintli separatorlarda boyitishda, agar og‘ir mineral zarrachalari yassi plastinka, engil mineral zarrachalari esa dumaloq shaklda bo‘lsa eng yaxshi natijalarga erishiladi. YAssi plastinka shaklidagi zarrachalar siljishning ishqalanish kuchlari ta’sirida tarnovchaning ichki yon devorida ushlanib qolinib, boyitmaga ketadi, engil minerallarning dumaloq shakldagi zarrachalari esa tarnovning tashqi yon devori bo‘ylab harakatlanadi va chiqindiga ajraladi. Vintli separatorlarga berilayotgan bo‘tana tarkibidagi qattiq zarrachalarning massa miqdori 25 - 30 % da ushlab turiladi.

Ishlab chiqarish unumdorligi esa separatorning o‘lchami va boyitilayotgan ma’danning xossasiga qarab 2 dan 30 t/soat. Vintli separatorlar sodda tuzilishga ega, ularni ishlatish qulay, ularda elektr energiya sarflanmaydi va kam joyni egallaydi. O‘lchami 4 mm dan 0,15 mm gacha bo‘lgan og‘ir minerallar (oltin, ilmenit, kassiterit va h.k.) boyitilganda 97% ga qadar yuqori ajralishga erishish mumkin. Biroq minerallarning o‘lchami 4 mm dan ortsa yoki 0,15 mm dan kamaysa vintli separatorlarda boyitish samarasi keskin kamayadi.

Adabiyotlar ro’yhati: 1. Abramov A.A., Pererabotka, oboga щ enie i kompleksnoe ispolzovanie tverd ы x polezn ы x iskopaem ы x. t.1 Obogatiteln ы e protsess ы i apparat ы : Uchebnik – 2- e izd., stereotip. 2014. 2. Abramov A.A., Pererabotka, oboga щ enie i kompleksnoe ispolzovanie tverd ы x polezn ы x iskopaem ы x. T.2 Texnologiya pererabotki i obogaщeniya poleznыx iskopaemыx : Uchebnik – 2014. 3. Abramov A.A., Pererabotka, obogaщenie i kompleksnoe ispolzovanie tverdыx poleznыx iskopaemыx. T.2 Texnologiya pererabotki i obogaщeniya poleznыx iskopaemыx : Uchebnik – 2014. 4. Abramov A.A., Texnologiya pererabotki i oboga щ eniya rud svetn ы x metallov. Uchebnoe posobie, v 2 kn. 2015. 5. Avdoxin V.M. Osnovы obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. Uchebnik v 2t. – 2016. 6. Avdoxin V.M. Osnovы obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. Uchebnik v 2t. – 2006. t2. Texnologiya obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. 7. Arashkevich V.M. Osnovы obogaщeniya rud, M., Nedra,2019. 8. Egorov V.L. Osnov ы oboga щ eniya rud, M., Nedra,2016

O'xshashlar

Elektr usulida boyitish

Magnit usulida boyitish

Boyitish mahsulotlarini suvsizlantirish

Rudа tаrkibidаgi оltinni gravitatsiya usulidа аjrаtib оlish

Boyitishning boshqa usullari