Elektr usulida boyitish

Yuklangan vaqt:

30.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

365 KB

Ko'chirib olish

Elektr usulida boyitish Reja: 1. Elektr maydoni va uning xossalari 2. Ruda va minerallarning elektr xossalari 3. Mineral zarrachalarni zaryadlash usullari 4. Elektr separatorlarining tuzilishi 5. Elektr separatsiyaga ta’sir etuvchi omillar

Foydali qazilmalarni elektr separatsiyalash uchun minerallarning elektr xossalaridagi farq ishlatiladi. Elektr maydonida xarakatlanuvchi mineral zarrachaga ta’sir qiluvchi elektr kuchlarining kattaligi minerallarning elektr xossalari (elektr o‘tkazuvchanlik, dielektrik doimiylik va h.k. lar) ni belgilaydi. Mineral zarrachalarning elektr maydonida turli traektoriyalar bo‘ylab harakatlanishi ularni ajratish uchun qo‘llaniladi. Zamonaviy elektr separatorlarida zaryadlangan zarrachalar teskari ishorali zaryadlangan elektrod bilan to‘qnashib, bunda o‘tkazgich zarrachalar tezda elektrodning zaryadini egallaydi va bir xil zaryadlangan zaryad sifatida bir-biridan itariladi. Elektr o‘tkazmaydigan zarrachalar zaryadini o‘zgartirmaydi va har xil zaryadlangan zarrachalar sifatida elektrodga tortiladi. Elektr zaryadlarining o‘zaro ta’sirlashuv (itarilish va tortishish) kuchi Kulon qonuni bilan aniqlanib, zaryadlar o‘lchamining ko‘paytmasiga to‘g‘ri proporsional va zaryadlar orasidagi masofaning kvadratiga teskari proporsional. Zarrachalarga elektr zaryadini turli usullar bilan berish mumkin: zaryadlangan elektrod bilan to‘qnashib, elektr maydonida induksiyalab, qizdirib, ishqalab elektrlashtirib, mineral zarracha yuzasida ionlarni adsorbsiyalab va h.k. Ularning orasida amaliy ahamiyatga egasi: zaryadlangan yuza bilan ta’sirlashuv. Tojli elektrsizlantirish qarama–qarshi elektrodga yo‘nalgan ionlar oqimini hosil qiladi va mineral zarrachalar ularning yuzasida ionlar adsorbsiyalangani uchun zaryadga ega bo‘ladi. Tojli elektrsizlantirish kichik diametrli elektrodga yuqori kuchlanish (20–40 kv) berib hosil qilinadi. Elektr separatsiyada ajraluvchi minerallar yuzasining holati muhim ahamiyatga ega. Mineral yuzasiga reagentlar bilan ishlov berish orqali elektr separatorda zarrachaning harakatini o‘zgartirish mumkin. Mineral zarrachalarga flotatsiyadan va elektr separatsiyadan oldin reagentlar bilan ishlov berish umumiy nazariy asosga ega. Gidrofil yuzalar namlikni yutadi va yuqori elektr o‘tkazuvchanlikka ega. Elektr separatsiya jarayoniga ta’sir etuvchi elektr kuchlarining miqdori kichik bo‘lgani uchun u faqat o‘lchami 4 mm dan kichik quruq mahsulotlar uchun qo‘llaniladi.

Elektr maydoni va uning xossalari Elektr maydoni – materiyaning muhim shakli hisoblanib, fazoda elektr kuchlari, ya’ni zaryadlangan jismga ta’sir etuvchi kuchlar sifatida hosil bo‘ladi va bu kuchlar zaryadlangan jismning harakat tezligiga bog‘liq emas. Elektr maydonida jismlarning chiziqlar bo‘ylab harakatlanishi elektr kuch chiziqlari deyiladi. Kuch chiziqlari oqimining zichligi elektr maydonining kuchlanganligini belgilaydi. Elektr maydonining kuchlanganligi deb, maydonning berilgan nuqtasidagi musbat zaryadga ta’sir qiluvchi kuchning shu zaryadga nisbatiga aytiladi: bu erda: F– zaryadga ta’sir qiluvchi kuch, Q– zaryad Elektr maydonining kuchlanganligi maxsus birlikka ega emas. Si sistemasida kuchlanganlik Nyuton/kulon (N/Kl), yoki volt/metr (V/m)da o‘lchanadi. SHuningdek, volt/santimetr (v/cm) yoki kilovolt/sm (kv/sm) birliklar ham keng ishlatiladi. Elektr maydonining ko‘rinishi (konfiguratsiya) har xil bo‘ladi. (46-rasm). Elektr maydoni bir jinsli va bir jinsli bo‘lmagan maydonlarga bo‘linadi. 46–rasm. Elektr maydonlarining konfiguratsiyasi.

a–nuqtali musbat zaryad; b–nuqtali manfiy zaryad; v–ikkita har xil zaryadli; g– ikkita bir xil zaryadli; d–har xil zaryadli plastinkalar orasida; e–har xil zaryadlangan o‘tkazgich va plastinka orasida Maydonning bir jinsli emasligi kuchlanganlik gradientining o‘zgarishi bilan ifodalanadi. bu erda: E-elektr maydonining kuchlanganlik gradienti, dE-dx ga teng bo‘lakda x yo‘nalishda maydonning o‘zgarishi. Maydonning kuchlanganlik gradienti birligi SI sistemasida V/m 2 . Elektr separatsiya uchun elektrodlardagi kuchlanish U=20-70 kv bo‘lgandagi elektr maydonining kuchlanganligi 6  10 5 V/m atrofida bo‘lgan maydon qo‘llanadi. Elektr maydonida zarrachaning qabul qiladigan zaryadi tok kuchining uni o‘tish vaqtiga ko‘paytmasiga teng: bu erda: Q – t vaqt oralig‘ida I tok kuchida zarrachaning ko‘ndalang kesimidan o‘tadigan elektr zaryadi. Elektr zaryadining o‘lchov birligi SI sistemasida kulon (K). Zarrachaning zaryadi yuzaviy va hajmiy zichlik bilan xarakterlanadi. YUzaviy zichlik deb zarracha yuzasida joylashgan zaryadning shu yuza maydoniga bo‘lgan nisbatiga aytiladi. bu erda dQ – dS elementar maydondagi zaryad. Zaryadning hajmiy zichligi deb fazoviy elementda joylashgan zaryadning shu elementning hajmiga nisbatiga aytiladi.

bu erda: dQ-elementining dV hajmdagi zaryadi. Elektr zaryadlari ta’sirlashuvchi muhit dielektrik o‘tkazuvchanligi bilan xarakterlanadi va u berilgan muhitda zaryadlarning ta’sirlashuv kuchi vakuumdagiga nisbatan qancha kamligini ko‘rsatadi. Absolyut dielektr o‘tkazuvchanlikning o‘lchov birligi farada/metr (F/m). O‘tkazgichlarning muhim xususiyati ularning elektr o‘tkazuvchanligi, ya’ni elektr tokini o‘tkazish xususiyatidir. Elektr o‘tkazuvchanlikning o‘lchov birligi qilib simens (Sm) ishlatiladi. Simens – o‘tkazgich uchlaridagi kuchlanganlik 1 V bo‘lganda 1 A tok o‘tkazadigan o‘tkazgichning elektr o‘tkazuvchanligi. Elektr o‘tkazuvchanlikka teskari kattalik qarshilik deyiladi va Om larda o‘lchanadi. Ko‘pincha moddaning solishtirma elektr o‘tkazuvchanlik va solishtirma qarshilik kattaliklaridan foydalaniladi. Moddaning solishtirma elektr o‘tkazuvchanligi – tok zichligining elektr maydoni kuchlanganligiga nisbati. Solishtirma elektr o‘tkazuvchanligining SI sistemasidagi o‘lchov birligi

$simens/metr (Sm/m). Moddaning solishtirma qarshiligi deb, solishtirma elektr o‘tkazuvchanlikka teskari kattalikka aytiladi. Uning o‘lchov birligi Om–metr (Om m). Elektr maydonida zaryadlangan zarrachaga ta’sir qiluvchi 4 xil kuch ma’lum; kulon, ko‘zguli aks ta’sir, triboadgeziya va ponderomotor. Kulon kuchi deb, zarracha zaryadi va shu zarracha joylashgan joydagi elektr maydoni kuchlanganligining o‘zaro ta’sirlashuv kuchiga aytiladi. U ushbu ikki kuchning ko‘paytmasiga teng; bu erda: F k - o‘zaro ta’sirlashuvning kulon kuchi, N; E – elektr maydonining kuchlanganligi. V\m; Q – zarrachaning zaryadi, Kl. Zaryadlangan zarralar erga ulangan yuza bilan to‘qnashganda, zarracha zaryadi erga ulangan yuzada o‘ziga teng, lekin qarama–qarshi ishorali induktiv zaryad chiqaradi. Zarracha erga ulangan yuza bilan ta’sirlashgandan keyingi bir necha muddat ichida erishgan zaryad qoldiq zaryad deyiladi. Qoldiq zaryad hisobiga zarracha erga ulangan yuzaga ko‘zguli elektr aks ta’sir kuchi bilan tortiladi. Elektr zaryadlari ta’sirlashuvining uchinchi turi triboedgeziya effekti bilan bog‘liq. Elektr usulida mayda zarrachali mahsulotni boyitishda mayin (<30 mkm) zarrachalarning bir–biri bilan (adgeziya), shuningdek, bu zarrachalarning yirikroq va turli xil erga ulangan yuzaga yopishishi kuzatiladi. Ponderomotor kuchi faqat bir jinsli bo‘lmagan elektr maydonida kuzatiladi va uning kattaligi muhitning xossalariga bog‘liq bo‘ladi. Havoda u juda kichik, lekin yuqori dielektr o‘tkazuvchanlikka ega suyuqlikda ponderomotor kuchi katta qiymatga erishadi.$

Ruda va minerallarning elektr xossalari Elektr separatsiyada asosan mineral zarrachalarning elektr o‘tkazuvchanligi, dielektrik o‘tkazuvchanligi, ishqalash orqali elektrlash va adgeziya xossalaridagi farq ishlatiladi. Elektr o‘tkazuvchanligiga qarab minerallar 3 guruhga bo‘linadi:  solishtirma elektr o‘tkazuvchanligi 10 2 –10 3 Sm/m li o‘tkazgichlar;  solishtirma elektr o‘tkazuvchanligi 10–10 -8 Sm/m li yarim o‘tkazgichlar;  solishtirma elektr o‘tkazuvchanligi <10 -8 Sm/m li dielektriklar; Bu guruhlardagi minerallarning har biri solishtirma qarshilikning ma’lum qiymati bilan xarakterlanadi. O‘tkazgichlarga solishtirma qarshiligi <10 9 Om  m, dielektriklarga >10 12 Om  m minerallar kiradi. Elektr maydonida o‘tkazgichlar va dielektriklar o‘zlarini turlicha tutadilar. Agar elektr maydoniga o‘tkazgich joylashtirilsa, uning yuzasida elektr zaryadlari hosil bo‘ladi, bunda o‘tkazgichning bir uchida ortiqcha elektronlar hosil bo‘ladi (manfiy zaryad), ikkinchi uchida esa elektronlar etishmaydi (musbat zaryad). O‘tkazgich elektr maydonidan chetlashtirilsa ikkala qarama–qarshi zaryadlar muvozanatlashadi va jism zaryadsizlanadi. O‘tkazgich zaryadlangan jism bilan to‘qnashganda tokni yaxshi o‘tkazgani uchun bir xil zaryad hosil qilib zaryadlangan jismdan itariladi. Dielektriklar esa elektr maydonida o‘zini boshqacha tutadi. Dielektrikning har qaysi molekulasida bir vaqtning o‘zida ham manfiy, ham musbat zaryadlar joylashadi; shuni qayd qilish kerakki dielektrikning istalgan hajmida umumiy musbat zaryad manfiy zaryadga teng va dielektrikning har qaysi molekulasi elektr dipoli hisoblanadi. Agar dielektrikni elektr maydoniga joylashtirilsa, uning ta’siri ostida zaryadlarning siljishi va maydonning kuchlanganligi yo‘nalishida elektr dipollarining orientatsiyasi sodir bo‘ladi. Dielektrikning yuzasida zaryadlar paydo bo‘ladi. Elektr maydonining ta’siri ostida dielektrikdagi zaryadlarning siljishi

qutblanish deyiladi. Qutblangan dielektrikning yuzasida hosil bo‘lgan zaryadlar bog‘langan zaryadlar deyiladi. Qutblanish–bu elektr maydoni ta’sirida dielektrikda bog‘langan zaryadlar joylashishini o‘zgartirishni tartibga solish. Bu o‘zgarish dielektrikdagi manfiy bog‘langan zaryadlar yuqoriroq potensial yo‘nalishida, musbat bog‘langan zaryadlar esa pastroq potensial tomonga ko‘chadi. Mineral zarrachalarni zaryadlash usullari Boyitishda ishlatiladigan elektr separatsiya usullarining ko‘pchiligi uchun mineral zarrachalarni zaryadlash (yoki qutblash) muhim ahamiyatga ega. Mineral zarrachalarni zaryadlashning eng ko‘p tarqalgan usullarini ko‘rib chiqamiz. Ionlash orqali zaryadlash. Mineral zarrachalarni tojli elektrsizlashtirish maydonida zaryadlash usuli keng tarqalgan. Tojli elektrsizlashtirish gazlarda elektrsizlantirishning ko‘rinishi hisoblanadi. Har qanday gaz–ideal dielektrikligiga qaramay elektrodlar orasida tok manbaining etarli quvvatida elektr toki paydo qiladi. Bu hodisaning sababi elektrodlar orasidagi oraliqda joylashgan gaz (havo) ionlashishi va buning natijasida gazda elektr zaryadlarini tashuvchi (musbat yoki manfiy zaryadlangan) ionlar va elektronlarning paydo bo‘lishidir. Ionlashishning mohiyati neytral molekuladan elektronlarni yo‘nib olish va erkin elektronlarning bir qismini neytral molekula va atomlarga biriktirishdadir. Buning natijasida bir yoki bir necha elektronlarini yo‘qotgan molekulalar musbat ionlarga, bir yoki bir nechta elektronlarni biriktirib olgan molekulalar esa elektr manfiy ionlarga aylanadi. Yaqinida ionlashgan gazning nurlanishidan hosil bo‘ladigan elektrod tojlantiruvchi elektrod, tojlantiruvchi elektrodga yondashgan nurlanuvchi zona tojlantiruvchi qatlam deyiladi. Tojli elektrsizlashtirishning tashqi zonasi faqat bir xil ishorali zaryadga ega. Bu tojlantiruvchi elektrodning qarama–qarshi ionlarni yutib, bir xil zaryadli

ionlarning esa tashqi zonaga itarilib, qarama–qarshi (erga ulangan) elektrodga tomon yo‘nalishi bilan tushuntiriladi. Agar tojli elektrsizlashtirishning tashqi zonasiga mineral zarracha joylashtirilsa, unga zaryadlangan ionlar yutiladi. Zarrachaga o‘rnashgan ionlar qancha ko‘p bo‘lsa, zarracha shuncha ko‘p zaryad oladi. Ishqalanish va zaryadlangan yuza bilan ta’sirlashish orqali elektrlashtirish Ma’lum sharoitda bir–biriga ishqalanish natijasida barcha fizik jismlar o‘lchami va ishqalanish zaryadining ishorasi turlicha bo‘lib elektrlanadi. Bitta jismning o‘zi boshqa, unga ishqalanuvchi jismning fizik xossalariga qarab o‘lchami va ishorasi turlicha zaryad olishi mumkin. Masalan, metallar shishaga ishqalanganda manfiy, kauchukka ishqalanganda esa musbat elektrlanadi. Har xil turdagi jismlar bir–biriga ishqalanganda ular o‘lchami bir xil, ishorasi har xil elektr zaryadlari bilan zaryadlanadi. Mineral zarrachalarning ishqalanish orqali elektrlanishi ularning elektrostatik maydonda o‘zini turlicha tutishi bilan tushuntiriladi. Tajriba natijasida elektrostatik maydonda bir xil mineral zarrachalarning hamma vaqt musbat zaryadlangan, boshqalarning esa manfiy zaryadlangan elektrod tomonga og‘ishini, minerallarning bir qismini esa elektrodlar qutblanishini sezmasligi aniqlangan. Bu birinchi va ikkinchi turdagi minerallarning ular og‘adigan elektrodning ishorasiga teskari triboelektr zaryadi ishorasiga, og‘ishmaydigan zarrachalar esa juda kichik ishqalanish zaryadiga ega ekanligini ko‘rsatadi. Mineral zarrachalarni, shuningdek, zaryadlangan elektrod bilan to‘qnashtirib ham elektrlashtirish mumkin. Turli xil elektr o‘tkazuvchanlikka ega zarrachalar zaryadlangan elektrod bilan to‘qnashganda ular turli kattalikdagi zaryadlarni oladi. Nisbatan yuqori elektr o‘tkazuvchanlikka ega minerallar birozdan so‘ng elektrod bilan bir xil ishorali zaryad oladi, dielektrik zarrachalar esa elektrodga tortilgancha qoladi. Zaryadlangan yuzada elektr o‘tkazuvchi va dielektrik minerallarning o‘zini turlicha tutishi ularni elektr maydonida ajratishda keng ishlatiladi.

Mineral zarrachalarni zaryadlashning boshqa usullari elektr usulida boyitish amaliyotida ko‘p tarqalmagan. Elektr separatorlarining tuzilishi Rudali va noruda foydali qazilmalarni boyitishda elektr separatsiyaning quyidagi usullari keng tarqalgan: elektrostatik separatsiya –elektrostatik maydonda amalga oshiriladi. tojli separatsiya– tojli razryadli elektrsizlashtirish maydonida amalga oshiriladi (zarrachalar ionlashish orqali zaryadlanadi). tojli–elektrostatik separatsiya –tojli elektrostatik maydonda amalga oshiriladi. Kamdan–kam hollarda dielektrik separatsiya ishlatiladi. Elektr separatsiyasi usullarining bunday tasnifiga asosan elektr separatorlarini quyidagi asosiy guruhlarga bo‘lish mumkin. elektrostatik (barabanli, kamerali, pog‘onali, plastinkasimon), tojli va tojli–elektrostatik (barabanli, kamerali); triboadgezion; dielektrik; Har qanday elektr seperatorining tuzilishi zarrachani zaryadlovchi moslama va mineral zarrachaning ajralishi sodir bo‘luvchi separatsiya zonasi bilan aniqlanadi. Zaryadlovchi moslama va separatsiya zonasi alohida va birlashgan holda tayyorlanishi mumkin. Elektr separatorlarining ajralmas qismi–yuqori kuchlanish manbai hisoblanadi. Mineral zarrachalarni elektr–o‘tkazuvchanlikka qarab boyitish uchun o‘n oltita parallel plastinkasimon elektrodlardan tuzilgan plastinkasimon pog‘onali separator ishlatiladi (47-rasm). Pastki elektrodlar bir tekis, yuqorilari jalyuzsimon. Plastinkasimon elektrodlarning bir qatori erga ulangan, izolyatorlar 3 ga ulangan boshqa qatordagi elektrodlarga yuqori kuchlanganlik beriladi.

47–rasm. Plastinkasimon elektrostatik separator. 1-pastki elektrod; 2- yuqorigi elektrod; 3- izolyator; 4- o‘tkazgichlarni qabul qiluvchi idish; 5- dielektriklarni qabul qiluvchi idish. Dastlabki mahsulot elektrodlar orasida yuqoridan pastga harakatlanib, o‘n oltita elektr maydoni ta’siriga uchraydi. Tok o‘tkazuvchi zarrachalar tekis elektroddan uziladi va teskari elektrodning jalyuzlari orqali o‘tib, qabul qiluvchi idish (4) ga tushirib olinadi. Tok o‘tkazmaydigan zarrachalar separatorning hamma kaskadlaridan o‘tib qabul qiluvchi idish (5) ga tushadi. Bu jarayon plastinkalarning qiyalik burchagini, ular orasidagi masofani va beriladigan kuchlanganlikni o‘zgartirib boshqariladi. Amaliyotda barabanli tojli va tojli–elektrostatik separatorlar eng ko‘p ishlatiladi. 48–rasmda barabanli tojli elektr separatorining sxemasi keltirilgan. Qutichada podshipniklarda metal baraban–cho‘ktiruvchi elektrod (3) aylanadi. Undan ma’lum masofada alohida quti (5) da barabanni hosil qiluvchiga parallel holda bir nechta ingichka o‘tkazuvchilar–tojlantiruvchi elektrodlar (4) tortilgan. Barabanning ustida yuklovchi voronka (2), ostida esa boyitish mahsulotlarini qabul qilish uchun bir nechta bo‘limlardan iborat qabul qiluvchi bunker (6) o‘rnatilgan. Barabanni yopishib qolgan zarrachalardan tozalash uchun aylanuvchi cho‘tka (1)

ko‘zda tutilgan. Tojli elektrsizlanish hosil qilish uchun tojlantiruvchi elektrodlarga yuqori kuchlanish beriladi. CHo‘ktiruvchi elektrod erga ulanadi. 48–rasm. Barabanli tojli elektr separatorining sxemasi 1-aylanuvchi cho‘tka; 2-yuklovchi voronka; 3-cho‘ktiruvchi elektrod; 4-tojli elektrod; 5-izolyasiyalangan ramka;6-qabul qiluvchi bunker . Aylanuvchi baraban orqali material bunkerdan elektrodlar orasidagi maydonga beriladi. Baraban yuzasida mineral zarrachalar ionlar oqimidan zaryad oladilar. Tok o‘tkazmaydigan zarrachalar barabanda zaryadini o‘zgartirmaydi, uning yuzasida ushlanib qoladi va bunkerning III bo‘limiga to‘kiladi. O‘tkazuvchi zarrachalar zaryadini tez o‘zgartiradi va baraban yuzasidan har xil zaryadlangan zarracha sifatida itariladi va I bo‘limga tushadi. YArim o‘tkazuvchi zarrachalar esa II bo‘limga bo‘shatiladi. Sanoatda ishlatiladigan elektr separatori bir nechta barabandan tashkil topib, ularda asosiy separatsiya va mahsulotlardan birini tozalash sodir bo‘ladi. Elektr separatsiya asosan kamyob metallar rudalari (qalay, volfram, titan– sirkoniy, tantal–niobiy) ning boyitmalari sifatini me’yorga etkazish, shuningdek, keramik mahsulotlarni, shishali qumlarni, fosforit, slyuda, olmos va h.k. larni boyitishda qo‘llanadi.

Elektr separatsiyaga ta’sir etuvchi omillar Elektr separatsiya boyitiluvchi mahsulotning xossalari, separatorlarning tuzilishi va ishlash prinsipi, mahsulotni separatsiyaga tayyorlash usuli, jarayon borishining texnologik tartibi kabi bir qator omillarga bog‘liq. Zarrachalarning elektr o‘tkazuvchanligi elektr separatsiya samaradorligiga hal qiluvchi ta’sir ko‘rsatuvchi erga ulangan elektrodda elektrsizlanish tezligini va qoldiq kattaligini belgilaydi. Minerallarning elektr o‘tkazuvchanligidagi farq qancha katta bo‘lsa, ularning separator ishchi maydonida harakatlanish traektoriyasi shuncha sezilarli farq qiladi va buning natijasida minerallarni ajratish osonlashadi. YAxshi elektr o‘tkazuvchanlikka ega zarrachalar erga ulangan elektrodda tez elektrsizlanadi va uncha katta bo‘lmagan qoldiq zaryadga ega bo‘lib, mexanik kuchlar ta’sirida barabandan u bilan to‘qnashgan zahoti uziladi. Zarrachalarning yomon elektr o‘tkazuvchanligi elektr tortishish kuchlari hisobiga zarrachalarni baraban yuzasida ushlab turishga imkon beruvchi kattalikdagi qoldiq zaryadni saqlab qolishni ta’minlaydi. Zarrachalarning elektr o‘tkazuvchanligi qancha kichik bo‘lsa, ular barabanda shuncha uzoqroq ushlanib turadi va yuqori elektr o‘tkazuvchi zarrachalar zonasidan shuncha uzoqda bo‘ladi. Zarrachalarning o‘lchami ularning tojli elektrsizlantirish maydonida oladigan zaryadini belgilaydi. Biroq zarrachaning o‘lchami ortishi bilan uni yuzasidan uzuvchi markazdan qochuvchi kuch ham ortadi. Zarrachalar o‘lchamidagi farq katta bo‘lganda ularni aniq ajratish qiyinlashadi. Yirik tok o‘tkazmaydigan zarracha mayda tok o‘tkazadigan zarracha bilan bir vaqtda barabandan uzilishi va aksincha, juda kichik o‘tkazuvchi zarrachalar o‘tkazmaydigan fraksiyaga tushib qolishi mumkin. SHunday qilib, elektr separatsiyada yuqori texnologik ko‘rsatkichlarga erishish uchun mahsulotlarni boyitishdan avval klassifikatsiyalanadi.

Agar boyitilayotgan mahsulotda changsimon zarrachalar sezilarli miqdorda bo‘lsa, minerallarning elektr separatsiyasi keskin yomonlashadi. SHuning uchun jarayonni o‘tkazishdan oldin mahsulot changsizlantirilishi kerak. Minerallarning moddiy tarkibi va ularning aralashmadagi miqdori. Ajratiluvchi minerallar moddiy tarkibining doimiy emasligi, ularda boshqa aralashmalarning mavjudligi elektr separatsiya ko‘rsatkichlariga jiddiy ta’sir qilishi mumkin. Masalan, sirkonga temirli minerallarni tushib qolishi uning elektr o‘tkazuvchanligini shunchalik oshirib yuboradiki, natijada u o‘tkazuvchi fraksiyaga tushadi. Separatsiya ko‘rsatkichlari, shuningdek, dastlabki mahsulotdagi ajraluvchi minerallarning miqdoriga bog‘liq. Agar aralashmada dielektriklarning miqdori kam bo‘lsa, bu holda yuqori sifatli o‘tkazgichli fraksiya olish mumkin, va aksincha, dielektriklarning miqdori ko‘p bo‘lsa, o‘tkazgichlar fraksiyasini olish uchun bir nechta tozalash operatsiyalarini qo‘llash talab qilinadi. Elektrodlardagi kuchlanganlik . Tojli elektroddagi kuchlanganlik elektrodlar orasidagi bo‘shliqda tojli tok kuchini belgilaydi va elektr separatsiya jarayonini boshqarishda muhim parametr hisoblanadi. Elektrodlar orasidagi kuchlanganlikning ortishi bilan tojli tok kuchi ortadi. Havoning yaxshi ionlashishi elektrodlar orasidagi bo‘shliqda ionlar sonining ortishi natijasida kuchliroq elektr zaryadlarini olishga hamda ko‘p sonli zarrachalarni zaryadlashga ham imkon tug‘diradi. Elektrodlar orasidagi masofa . Tojli tok, shuningdek, minerallarning tojli elektrsizlantirish maydonida zaryadlash samaradorligi tojli va erga ulangan elektrodlar orasidagi masofaga bog‘liq. Bu masofani kamaytirib tojdagi tokni ko‘paytirish mumkin yoki aksincha. Elektrodlar orasidagi masofani o‘zgartirib, xuddi tojli elektroddagi kuchlanganlikni o‘zgartirishdagi kabi elektr separatsiyani boshqarish mumkin. Elektrodlar orasidagi masofa separatsiya tartibi ishlab chiqilayotgan paytda belgilanadi va separator ishlab turgan paytda o‘zgartirilmaydi.

Erga ulangan elektrodning aylanish tezligi . Elektr separatsiyada barabanning chiziqli (aylanma) harakatlanish tezligi zarrachani baraban yuzasidan uzib tushiruvchi asosiy markazdan qochuvchi kuch orqali namoyon bo‘ladi. Markazdan qochuvchi kuchning ortishi bilan o‘tkazuvchi zarrachalarning ajralishi uchun qulay sharoit yaratiladi, biroq haddan tashqari oshirish o‘tkazuvchilar fraksiyasiga baraban yuzasida elektr tortishish kuchlari bilan ushlanib turilmaydigan elektr o‘tkazmaydigan zarrachalarni ham o‘tib ketishiga olib keladi. O‘tkazuvchi fraksiyaning o‘tkazmaydiganlar bilan ifloslanishi barabanning aylanma harakatlanish tezligi kamayib ketganda ham kuzatiladi. SHuningdek, separatorning ishlab chiqarish unumdorligi ham cho‘ktiruvchi elektrodning aylanma harakatlanish tezligiga bog‘liq. Aylanma harakatlanish tezligining ortishi bilan separatorning ishlab chiqarish unumdorligini oshirish mumkin, biroq bu bilan separatsiya mahsulotlari sifatini yaxshilashga hamma vaqt erishib bo‘lmaydi. Mahsulotning yuqori namligi elektr separatsiyaga ikki taraflama salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Namlik minerallarning, ayniqsa o‘tkazmaydigan minerallarning tabiiy elektr o‘tkazish xususiyatini kuchli darajada o‘zgartirishi va ularning moddiy tarkibi hamda elektrofizik xususiyatidan qat’iy nazar zarrachalarning yopishib qolishiga olib keladi. Puch tog‘ jinslarining mayda zarrachalari qimmatbaho mineralga yopishib, boyitmaga ajraladi va uning sifatini yomonlashtiradi. SHunday qilib, ortiqcha namlikni yo‘qotish elektr usulida boyitishdan oldingi bajarilishi shart bo‘lgan operatsiya hisoblanadi. Elektrseparatsiyada mahsulotning yuza namligi asosiy rol o‘ynaydi. Mahsulot yuzasidagi namlikni yo‘qotish harorati 150 0 –200 0 S. Bunday haroratda quritilgan mahsulot 0,5–1% namlikka ega bo‘ladi.

Adabiyotlar ro’yhati: 1. Abramov A.A., Pererabotka, oboga щ enie i kompleksnoe ispolzovanie tverd ы x polezn ы x iskopaem ы x. t.1 Obogatiteln ы e protsess ы i apparat ы : Uchebnik – 2- e izd., stereotip. 2014. 2. Abramov A.A., Pererabotka, oboga щ enie i kompleksnoe ispolzovanie tverd ы x polezn ы x iskopaem ы x. T.2 Texnologiya pererabotki i obogaщeniya poleznыx iskopaemыx : Uchebnik – 2014. 3. Abramov A.A., Pererabotka, obogaщenie i kompleksnoe ispolzovanie tverdыx poleznыx iskopaemыx. T.2 Texnologiya pererabotki i obogaщeniya poleznыx iskopaemыx : Uchebnik – 2014. 4. Abramov A.A., Texnologiya pererabotki i oboga щ eniya rud svetn ы x metallov. Uchebnoe posobie, v 2 kn. 2015. 5. Avdoxin V.M. Osnovы obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. Uchebnik v 2t. – 2016. 6. Avdoxin V.M. Osnovы obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. Uchebnik v 2t. – 2006. t2. Texnologiya obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. 7. Arashkevich V.M. Osnovы obogaщeniya rud, M., Nedra,2019. 8. Egorov V.L. Osnov ы oboga щ eniya rud, M., Nedra,2016

O'xshashlar

Gravitatsiya usulida boyitish

Magnit usulida boyitish

Boyitish mahsulotlarini suvsizlantirish

Sianli eritmalardan oltinni sorbsiya usulida ajratish

Metallarni elektr yoy yordamida payvandlash