O’simliklarni himoyalash mashinalari - Mashinasozlik - Referatlar

O’simliklarni himoyalash mashinalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

327 KB

Ko'chirib olish

O’simliklarni himoyalash mashinalari Reja: 1. O’simliklarni zararkunanda va kasalliklarga qarshi kurash usullari. 2. O’simliklarni zararkunanda va kasalliklarga qarshi kurash mashinalari. 3. Kimyoviy moddalardan foydalanish usullari 4. Purkash qurilmalari

O’simliklarni ximoyalash usullari O’simlik zararkunandalari va kasalliklari hamda begona utlar ekinlarning hosildorligini kamaytirib, hosil sifatini pasaytirib, dexkonchilikka katta zarar keltiradi. Shu sababli ekinlarni ximoyalashda maxalliy sharoit uchun mos bo’lgan usullardan foydalanish maksadga muvofikdir. Amalda o’simliklarni ximoyalash uchun ishlatiladigan usullardan kuyidagilarni ko’rsatish mumkin: agrotexnik, fizik, mexaniq, biologik, kimyoviy. Agrotexnik usul eng arzon va bezarar bo’lib, u ekinlarni almashlab ekish, tuproqqa maxalliy sharoitga moslangan texnologiya buyicha ishlov berish, kulay muddatlarda ekish, kasallikka va zararkunandalarga chidamli navlarni selektsiya qilish hamda boshqa tadbirlarni uz ichiga oladi. Bu usuldan foydalanganda, ekinlarning tez va soglom rivojlanishi uchun kerakli bo’lgan, kasallik kuzgatuvchi mikroorganizmlar, zararkunanda va begona utlar uchun esa eng nokulay sharoitlar yaratiladi. Fizik usul da zararkunanda va kasalliklarga kirgin keltiradigan ul tratovush, yuqori chastotali toklar, yuqori va past harorat, radioaktiv moddalar, ionlashtiradigan nurlar, mikrouzunlikdagi radiotulkinlar va boshkalardan foydalaniladi. Mexaniq usul da zararkunandalarga qarshi turli tusiklar, tuzok va kopkon, yopishkok yelimlardan foydalanish kuzda tutiladi. Biologik usul da zararkunanda, begona utlar, kasallik kuzgatuvchi mikrob va bakteriyalarga qarshi kurashda ularning tabiiy dushmanlari (kushandalari, mikroorganizm, antibiotik) dan foydalani ladi. Bu usul samarali bo’lishi va atrof- muxitga salbiy ta`sir ko’rsatmasligi bilan boshqa usullardan fark kiladi. Undan, ayniksa, ahol i yashaydigan joylarning yakiniga ekilgan ekinlarga, asosan, guzaga tushgan zarar kunandalarga qarshi kurashishda ekologiyaga zarar yetkazmasdan samarali foydalanilmokda. Shu maksadda, turli entomofaglardan (trixo gramma, bakalok kana, brakon, yetti doKli xonkizi kunKizi, oltinkuz...) keng foydalanil - mokda. Mikrobiologik preparatlar (dendrobatsillin, bitoksibatsil lin, lepidotsid), jinsiy feromonli tuzoklar kabi vositalar ham yaxshi natija bermokda.

Kimyoviy usul da begona utlar, zararkunanda va o’simlikda kasallik kuzgatuvchi mikroorganizm va zamburug’larga qarshi kimyoviy moddalardan foydalaniladi. Bu usul eng samarali bo’lib, ammo atrof-muxitga salbiy ta`sir ko’rsatish extimoli bor. Kimyoviy usul universal bo’lib, o’simlik va daraxtlarga keng kulamda ishlov berish imkoniyatiga kura dunyo buyicha keng tarkalgan. Ekinzorlarni ximoya qilishda kimyoviy usul bilan bir vaqtda boshqa bezarar va samarali usullarni muvofiklashtirib foydalanilsa ma`kul bo’ladi. Agrotexnik talablar. Zararkunanda va kasalliklarga uchragan ekinlarga zaharli kimyoviy moddalar bilan uz vaqtida ishlov berilsa, uning samarasi kutilganday bo’ladi. Eritma suspenziya va emul siyalardagi kimyoviy mod da ning miqdori tayinlanganga nisbatan 5% fark qilishi joizdir. Urug’larga zaharli moddalar bilan ishlov berishda ular shikastlanmasligi, bir xil kontsentratsiyada zaharlanishi kerak. Ekinlarni purkash va changlatishda dori moddasi tayinlangan me`yorda va bir tekis tarkatilishi talab qilinadi. Mashinaning ishlov berish kengligi buyicha dori tarkalishining notekisligi 30%, paykal uzunligi buyicha notekisligi 25% bo’lishi  joizdir. Dorilash dozasi (changlatish va purkashda) berilgan miqdordan 15% fark qilishi mumkin. Purkash vaqtida shamolning tezligi 5 m/s dan, changlatishda 3 m/s dan ko’p bulmasligi kerak. Havo harorati 23°S dan oshmasligi lozim. Yogingarchilikdan oldin va yomgir vaqtida kimyoviy moddalar bilan ishlov berish tavsiya etilmaydi. Ishlov berilganidan sung 24 soat ichida yomgir yogsa, uni takrorlash kerak. O’simliklarning gullash davrida kimyoviy dorilar bilan ishlov berilmaydi. Kimyoviy moddalardan foydalanish usullari Kimyoviy moddalar to’g’risida ma`lumotlar. Kasallik va zararkurandalarga qarshi ishlatiladigan kimyoviy moddalarning hammasi pestitsidlar deyiladi. Begona utlarga qarshi — gerbitsidlar, zamburug’li kasalliklarga qarshi — fungitsidlar, bakteriyalar keltiradigan kasalliklarga — bakteritsidlar, bakteriyalarni o’simlikning ildi zi da to’liq kuritadiganlar — desikant, o’simlik bargini tukadiganlari — defoliantlar deyiladi.

Kimyoviy moddalarning asosiy qismi odam organizmi uchun zaharlidir. Ular organizmga teri, nafas olish yullari va ogzi orqali kirib, zaharlashi, xatto, ulimga ham olib kelishi mumkin. Ayrim moddalar yongindan ham xavflidir. Shu sababli kimyoviy moddalar bilan ishlaganda, xavfsizlikning maxsus koidalariga rioya qilish lozim. Kasallik yoki zararkunandalar tarkalgan joyni, ularning holatini, o’simliklarning rivojlanish darajasiga qarab bilib olish hamda kimyoviy ximoyalashning kuyidagi usullaridan foydalanish mumkin: eritmani purkash, changlatish, aerozollar bilan purkash, fumigatsiyalash, urug’ni zaharlash, zaharlangan yemish tarkatish, xemoterapiya (o’simlikni zaharli moddalar bilan sug’orish) va boshkalar. Eritmani purkashda kimyoviy moddani uta mayda zarrachalarga parchalab, katta kinetik energiya berish xisobiga, uni kasallik yukkan o’simlik barglariga, shoxlari yoki zararkunandalarning bevosita tanasiga yuktiriladi. Zararkunandalar yoki kasallikni yo’qotish uchun kupincha, har gektar maydonga bir necha gramm, xatto milligramm zaharli kimyoviy moddani bir tekis taksimlash yetarli bo’ladi, ammo uni amalga oshirish ning deyarli iloji yuk. Uta oz miqdordagi kimyoviy moddani mashina bilan purkab bir tekis tarkatish uchun, avval, uning suvdagi, ayrim vaqtda moydagi turli kontsentratsiyadagi eritmasi, suspenziyasi yoki emul siyasi, ya`ni ishchi suyuklik tayyorlanadi. Emul siya va suspenziyalarni bir xil kontsentratsiyada saklash uchun turli emul ga tor yoki stabilizator aralashtiriladi, bunga qo’shimcha ravishda, mashina baklarida ularni uzluksiz aralashtirib, chukindi hosil bo’lishining oldini olib turadigan moslamalar o’rnatiladi. Purkal gan suyuklikning samarasi yuqori bo’lishi uchun u o’simlik yoki zararkunanda tanasidan okib tushib ketmasdan, uni to’liqrok ko’plab yopishib kolish xususiyatiga ega bo’lishi kerak. Zaharli moddalarning xususiyatlari har xil bo’lishi sababli kutilayotgan natijaga erishish uchun suyuklikning har gektarga bo’lgan sarfi turlicha bo’ladi. Shu sarfning miqdoriga qarab, kimyoviy moddalar oz va ul tra (uta) oz miqdorda purkaladi. Oz miqdorda purkash uchun bir gektar yerga sarflanadigan kimyoviy modda miqdori saklanib, uni eritadigan suv miqdori keskin kamaytiriladi. Bunday kontsentratsiyasi kuchli eritma mayda tomchilarga

ajratilishi sababli, ishlov berilayotgan ob`ektga bir tekis, xatto yupka plyonka sifatida yopishadi. Chunki, oddiy purkashda tarkibida suvi ko’p bo’lgan yirik tomchilarning yopishkokligi kam bo’lib, barglardan dumalab tushib ketadi, yerga tushib tuproqni zaharlaydi, samarasi oz bo’ladi. Uta oz miqdorda purkash uchun kimyoviy moddani suvda emas, balki kam miqdordagi moysimon, yopishkok moddada eritiladi. Suvda tayyorlangan ishchi suyuklikka nisbatan yopishkok moydagi eritma uta maydalab (tuzonlatib) purkalsa, kimyoviy modda o’simlik shoxlari, barglariga kuprok singib, samarasi yuqori bo’ladi. Bu usulda ishchi suyuklikning sarfi 10 ѕ 100 barobar kamayadi, tomchilar tuproqqa tushmaydi, afsuski, tuzonlatib purkay digan mashinalar oz va kimmatdir. Changlatishda kasallangan o’simlik va zararkunandalarga kukun simon kimyoviy moddalar bilan ishlov beriladi. Changlatish uchun tayyorlangan kukun tarkibida bevosita zaharli modda bilan birgalik da neytral bo’lgan turli changsimon moddalar (tal k, tuproq tuzoni, bur ѕ ) aralashgan bo’ladi. Kukun zarrachalarining 15...25 mkm bo’lishi samarali bo’ladi. Kukunning yopishuvchanligini oshirish maksadida unga 3 ѕ 5% mineral moysimon moddalar kushiladi. Bunday aralashmalarni dust ham deyishadi. Changlatish sifatiga shamol ko’p ta`sir etadi. Kukunning yopishuvchanligi past bo’lganligi sababli, kukunsimon moddalarning sarfi suyuklikka nisbatan bir necha marta ko’p bo’ladi. Aerozol bilan ishlov berishda zaharli modda uta mayda zarracha (tuman, tutun) ga aylantiriladi. Shu sababli, bu usul uta samarali bo’lib, o’simlikka zaharni tekis yopishtirish imkonini beradi. Tutun va tuman inshootlardagi tirkishlarga, daraxt barglari orasiga oson kiradi. Zaharni purkashga nisbatan aerozol ko’rinishida kullash uning sarfini bir necha un barobar kamaytirish imkonini beradi, ammo dala sharoitida aerozoldan foydalanish uta kiyin jarayondir. Fumigatsiyalash deganda cheklangan hajmdagi ob`ektni zaharli moddaning bugi yoki zaharli gaz bilan ishlov berish tushuniladi. Ekiladigan urug’ yoki kuchatlar zaharlansa, kasallik chakiruvchi bakteriya va zamburug’lar kiriladi. Urug’ni zaharlashning kurug’, yarim kurug’ va namlash

usullari ishlatiladi. Kurug’ usulida za harlanadigan urug’ kukunsimon kimyoviy modda bilan aralashtiriladi. Yarim kurug’ usulida esa 0,5% formalin eritmasi sepiladi va bir necha soat ustini yopib kuyiladi, keyin shamollatiladi. Namlab zaharlashda formalinning suvdagi kuchsiz eritmasiga urug’ bir necha soatga soli - nib, keyin kuritiladi. Kurug’ zaharlash ekishdan 2 ѕ 6 oy ilgari, yarim kurug’ zaharlash —bir necha kun oldin, namlab zaharlash esa urug’ bevosita eqilishidan oldin bajariladi. Xemoterapiya o’simlik uchun bezarar, lekin kasallikning oldini oladigan va zararkunandani haydaydigan moddalar bilan tuyintirishdir. Eritmani parchalanish darajasining samaradorlikka ta`siri. Kimyoviy modda eritmasini purkaydigan mashinalar va aerozol generatorlari eritmani har xil dispersiya (o’lchamlarning o’zgarish chegarasi) dagi zarrachalarga parchalab beradi. Yirik tomchilarga parchalab ko’p miqdorda purkalsa zarracha lar diametri 250 mkm dan kattarok, oz miqdorlab purkashda 20....250 mkm, ul tra oz miqdorlab purkashda esa 20...100 mkm bo’ladi. Aerozol generatori kam dispersiyali (poli) tuman hosil kilganida zarrachalar 25...100 mkm, urta dispersiyali tumanda — 5...25 mkm, yuqori (mono) dispersiyali tumanda 0,5...5 mkm bo’lishi mumkin. Kimyoviy moddaning ta`siri uni purkashdagi zarrachalarning mayda-yirikligiga bog’liq, tomchi kanchalik maydalangan bo’lsa, zaharning ta`siri shunchalik kuchli bo’ladi. Yirik tomchi zararkunan dani kamrok zaharlaydi, o’simlikka tushgan joyini esa kuydirib, zarar keltirishi mumkin. Modda bir xil sarflangani bilan, mayda zarrachalarga parchalangan eritma o’simlikni bir tekis kamrab oladi va kuprok samara beradi. Uta mayda tomchilar barglarga kuchlirok yopishadi va ular shamol, yomgir ta`sirida ham tushib ketmaydi. Kimyoviy moddani parchalaydigan maxsus uchlik o’simlikdan ma`lum masofada joylashtirilgan bo’ladi. Parchalangan zarrachalar o’simlik barglariga havo okimi yordamida yetkaziladi. Zarrachalarning hammasini o’simlikka to’liq yetkazish uchun, sharoitga qarab, havo okimini laminar yoki turbulent rejimda harakatlan tirish talab qilinadi. Laminar okimda zarrachalar qatlami bir-biriga aralashmasdan, to’g’ri chizik bo’ylab harakatlanadi. Natijada, mayda

zarrachalarning barglar ostiga kirib borishi sodir bo’lmaydi va o’simlik chala namlanadi. Turbulent (shux) okimda esa mayda zarrachalar qatlamlari bir-birlariga aralashib, yunalishini ko’p marta o’zgartirib harakatlanadi. Natijada tomchilar barglarning tagiga hamda shoxlarning panasida turgan joylariga ham yetib borishi mumkin. Yirik tomchilarning inertsiya kuchi katta bo’lganligi sababli, turbulent okimiga kirib keta olmasdan, yunalishini o’zgartirmay, o’simlikning yuza tomonidagi barglariga kunadi. Ularning kupchiligi bargdan dumalab yerga tushib ketadi. Demak, eritmani parchalaydigan uchliklar tomchilarning turbulent rejimida harakatlanishini ta`minlab berishlari kerak. Ekinlarni ximoyalash da rejalashtirilgan natijaga oddiy purkash usuli bilan ishlov berishda har gektar maydonga 400...600 kg ishchi suyuklik sarflab, oz miqdorlab ishlov berishda 25....10 kg, ul tra oz miqdorlab esa 0,5...5 kgG’ga sarflab erishish mumkin. Kimyoviy ximoyalash mashinasining asosiy qismlari va texnologik jarayoni Ekinzorga kimyoviy usulda ishlov berish mashinalari texnologik jarayonida kuyidagi uchta operatsiyani bajaradi: zaharli moddani doza (me`yor) laydi, uni mayda zarrachalarga parchalaydi va hosil bo’lgan zarrachalarni ishlov berish ob`ekti (joyi) ga uzatadi. Bunday mashina bilan ishlov berilganda maxsus rezervuar (idish)dagi maxsus suyuklikni nasos yordamida kerakli bosim ostida parchalovchi uchlikka yuboriladi. Uchliklar eritmani zarrachalarga parchalab, ularga kinetik energiya berishi xisobiga (yoki kuchli havo okimi yordamida) ishlov beriladigan o’simlikka uzatadi. Har qanday mashina rezervuar, nasos, parchalovchi uchliklardan tuzilgan. Rezervuarlar polietilen, oynasimon plastik yoki zanglamaydigan pulat tunukalardan tayyorlanib, idishning bugziga kuyilayotgan eritmani suzadigan fil tr, pastki qismiga tindirgich o’rnatilgan bo’ladi. Rezervuarni tuldirish uchun ejektorlar keng kullaniladi. Rezervuardagi emul siya yoki suspenziyaning kontsentratsiyasi doimo bir xil bo’lishi uchun uni uzluksiz aralashtirib turadigan pnevmatik, gidravlik yoki mexani k aralashtirgichlar o’rnatiladi.

Nasoslar suyuklikni uchliklarda parchalash uchun zarur bo’lgan bosim ostida yetkazib berishi kerak. Bosim ostida parchalangan zarrachalar purkash ob`ektiga yetib borishi uchun yetarli kinetik energiyaga ega bo’lishi zarur. O’simlikka uchlik uta yakin olib borilishi mumkin bo’lganligi sababli, bu ishni bajarish uchun 0,2 ѕ 1,0 MPa (2 ѕ 10 atm), boglardagi daraxtlarga ishlov berish uchun esa 2,0 ѕ 2,5 MPa bosim talab qilinadi. Bosim hosil qilish pnevmatik yoki gidravlik nasoslar yordamida amalga oshiriladi. Pnevmatik nasos havoni rezervuardagi suyuklik ustiga haydab, u yerda ortiqcha bosim hosil qilishi tufayli, ishchi suyuklikni sikib, magistral shlangga majburan yuboradi. Pnevmatik nasoslar kul purkagichlarida ishlatiladi. Gidravlik nasoslar keng tarkalgan bo’lib, ular ishchi suyuklikni bevosita uzidan o’tkaz ib, katta bosim ostida parchalovchi uchliklarga yuboradi. Bu ishni amalga oshirishda porshenli, plunjerli, markazdan kochirma, girdoblovchi, shesternyali, diafragmali, membranali, rolikli, uki bo’ylab va boshqa turdagi nasoslar ishlatiladi. Porshenli va plunjerli nasoslar katta bosim (2,5...3,0 MPa), diafragmali, shesternyali, rolikli nasoslar kichik bosimli (0,5...0,6 MPa) purkagichlarda ishlatiladi. Nasos haydayotgan suyuklik bosimi o’zgaruvchan emas, bir tekis bo’lishi kerak. Parchalovchi uchlik lar (forsunkalar) purkash mashinasining eng muxim qismidir, chunki butun mashinaning ishini bahol ash uning ish sifati bilan bog’liq. Ishlash printsipi buyicha uchliklar markazdan kochirma, deflektorli, pnevmatik va aylanuvchan guruxlarga bulinadi. Markazdan kochirma uchliklar suyuklikni parchalashdan oldin, uni katta tezlikda aylanma harakatga keltiradi, chunki aylanayotgan eritma uchlik kuzidan chiqayotib, zarrachalarning keng, konussimon ko’rinishidagi turbulent okimini hosil kiladi. Ular eng keng tarkalgan bo’lib, bir nechta turlarga bulinadi: dalabop, bogbop, tangentsial, markazdan kochirma va boshkalar. Dalabop uchlik (96- a rasm) korpus 1 , vintsimon uzak 2 va kalpok 3 lardan iborat. Uzak 2 , kalpok 3 ning ichiga zich kiritilgan bo’lsa, kalpok korpus 1 ga rez ba orqali kiydirilgan. Uzakning vintsimon kanal yasalgan qismi bilan kalpok

orasidagi girdoblash kamera bushligi 4 koldiriladi. Bu uchlik kam bosim (0,3...0,8 MPa) ostida ishlab, parchalangan zarrachalarni 1...2 m 80...98°  uzoklikka burchakli purkash konusi shaklidagi pardaga uxshatib purkaydi, zarrachalar okimi vint buyicha turbulent harakatga keladi. Natijada barglarning ost tomoniga ham ishlov beriladi. Dalabop uchlikning tejamkor turi ham bor: uning uzagidagi vintsimon kanalning kadami kichik bo’lib, girdob shiddatlirok, parchalanish esa maydarok bo’ladi. Natijada, ishlatilayotgan suyuklik sarfi 3...4 marotaba kamayadi, lekin uchlikning kuzi tez tikilib kolishi mumkin. Shu sababli, ularga yuboriladigan suyuklik fil trda sifatli suziladi va tozalanadi. 96-rasm. Uchliklar Bogbop uchlik 2,0ѕ2,5 MPa bosim ostida ishlab, parchalangan eritmani 4ѕ5 m uzoklikka sochadi. Bogbop uchlikning dalabop uchlikdan farki, girdoblash kamerasining kengligini sharoitga qarab sozlash imkoni borligidadir. Agar uzakni burab, kalpokdan birmuncha uzoklashtirilsa, girdob kamerasi kengayib, kalpok kuzidan otilib chiqayotgan zarrachalar yiriklashadi va uzokrokka otiladi. Aksincha, uzak kalpokka yakinlashtirilsa, parchalanish darajasi yaxshilanib, zarrachalar disperslik chegaralari torayib, purkash konusi kengayadi va yakinrok joyga ishlov berishning iloji tugiladi, ishchi suyuklik sarfi kamayadi. Bogbop uchlikning kuzi 1,0; 1,5; 2,0; 2,5; 3,0 va 4,0 mm bo’lgan diafragmasi almashtirilib, turli balandlikdagi daraxtlarga brandspoyt bilan ishlov berish mumkin. Dalabop hamda bogbop uchliklarning kuziga yirik zarrachalar tikilib kolishi kuzatiladi. Ularga karaganda birmuncha murakkabrok bo’lgan, ammo kam tikiladigan tangentsial uchliklar ham keng tarkalgan (156- a rasm). Tangentsial uchlik korpusi 1 ning ichiga metallokeramik almashuvchan disk 6 o’rnatiladi. Uchlik kuzining diametri

har xil (1,5; 2,0; 3,0 mm) bo’lgan almashuvchan disklar bilan jixozlanadi. Tangentsial uchlik ishchi suyuklikni yirikrok, polidispers (o’lchamlarning o’zgarish chegarasi katta) bo’lgan zarracha larga parchalaydi. Markazdan kochirma uchlik (97- v rasm) kichik bosimlarda ishlaydi. Suyuklik uning korpusi 1 dagi dumalok kameraga urinma yunalishida bosim ostida kiritiladi. Natijada, suyuklik girdob simon aylanma harakatga kelib, diafragma 7 ning urtasidagi kuzdan turbulent okim bilan chikib, parchalanadi va konussimon shaklda tarkaladi. Diafragma kuzining diametri 1,5; 2,0 va 3,0 mm bo’lishi mumkin. Bunday uchlik suyuklikni yirikrok parchalaydi va shamol ta`sirida qo’shimcha parchalash uchun ular ventilyatorli purkagichlarga o’rnatiladi. 97-rasm. Markazdan kochirma uchlik Favvorasimon uchliklar deflektorli yoki tirkishli turlarga bulinadi. Tirkishli uchlik juda sodda tuzilgan, lekin suyuklikni polidispers zarrachalarga (300 mkm) parchalaydi va mashinaning kamrov kengligi buyicha bir tekis sepish imkonini beradi. Tirkish li uchlik uchta qismdan, korpus, fil tr va kalpoksimon gaykadan iboratdir. Korpusning tubi yarimsfera shaklida bo’lib, tirkish uni teng ikkiga bo’ladi. Bosim ostida kelgan suyuklik, yarimsferani aylanib utib, tirkishga ikki tomondan, bir-biriga karama-qarshi yunalishda kirayotib, o’zaro tuknashadi, natijada turbulent okimli favvoradan otilib chiqayotgan suvga uxshab, zarrachalar parchalanadi. Bunday uchliklar ham ventilyatorli purkagichlarga o’rnatiladi. Deflektorli uchlik (97- a rasm) da naycha 8 dan otilib chiqayotgan favvora yuliga tusik sifatida deflektor 10 o’rnatilgan. Konussimon deflektorga urilgan favvoracha 360° ga taksimlanib, parchalanadi. Agar deflektor bir tomonga

engashgan tekislik bo’lsa (157 rasm), parchalar bir tomonga sochiladilar. Tekis deflektorning kiyaligini o’zgartirib, parchalash darajasini hamda sochish uzokligini sozlash mumkin (ishchi suyuklikning sarfini o’zgartirmasdan). Pnevmatik uchlik da (97- v rasm) jumrak 10 dan bosim ostida otilib chiqayotgan favvorasimon karnaycha 11 dan katta tezlikda kelayotgan havo okimi urib parchalaydi (pulverizatorga uxshab). Suyuklikni parchalash darajasi karnaychalarning joylashtirilishini o’zgartirish xisobiga sozlanadi. Parchalashni kuchaytirish uchun bunday uchlik kuchli havo okimi yuliga o’rnatiladi. Aylanuvchan uchlik turlari juda ko’p bo’lib, suyuklikni sifatlirok (monodispersiyaga yakinrok) parchalaydi. Ularning eng soddasi juda katta tezlikda (14000...20000 ayl/min) aylanadigan konus simon diskka uxshaydi (97- g rasm). Disk 12 ning chukkisiga naycha 8 orqali bosim ostida kelgan suyuklik favvorasi uriladi va asosan, markazdan kochirma kuchlar ta`sirida parchalanib 360° atrofga tarkatiladi. Disk diametri 80...220 mm bo’ladi va uni majburan aylantirish uchun elektromotor kuyiladi. 97- d rasmdagi sxemada naycha 8 ning uchidagi teshikchalardan favvorachalar, uta katta tezlikda aylanayotgan mayda kuzli tursimon tsilindrning ichidan tashqariga parchalanib chiqadi. Barabansimon parchalagich da (97- ye rasm) suyuklik naycha 8 dan otilib chikib, barabanning tubiga urilgandan sung, barabanning ichki devori bo’ylab yupka pardaga aylanib yetib boradi. Markazdan kochirma kuchlar bosimi ta`sirida bu plyonka barabanning kichik (1,5 mm) teshikli devorlari bo’ylab yuqoriga ko’tarilib, tashqariga otilib (monodispersga yakin zarrachalarga aylanib) chikib ketadi. Baraban diametri 50 ѕ 375 mm oraligida qabul qilinadi. Yuqoridagi tangentsial, dalabop, markazdan kochirma, pnevmatik uchliklar ishini sezilarli darajada yaxshilash uchun ularga yuborilayotgan suyuklikka havo pufakchalarini bir tekis aralashtirib berish kerak. Shu maksadda, 98- rasmdagi boyitish kamerasidan foydalan - gan ma`kul. Kamera korpus 1 , deflektor 2 , kiritish naychasi 3 , karnaycha 4 ,

chiqarish naychalari 5 lardan tuzilgan. Bosim ostidagi suyuklik kiritish naychasi 3 orqa li kameraga favvora ko’rinishida kiritiladi va deflektor 2 ga urilib, yupka plyonkaga aylanib, konusdan 360° atrofga tushayotganida, karnaycha 4 orqali havo favvorasi okimi ta`sirida parchalanib, uta kuchli turbulentli gir dob simon harakatga aylanadi. Kuchli turbulent harakat suyuklik parchalarining bir-biriga kushilib ketishiga yo’l qo’yma sdan havo pufakchalari aralashmasini hosil kiladi. Bunday aralashma chikish naychalari 5 orqali uchlikka boradi va uning kuzidan katta bosim ostida pufakchalar atmosferaga chiqadi. Pufakchalar tashqariga chiqayotib yoriladi, natijada pufakning yupka kobiKi uta mayda suyuklik zarrachalariga aylanadi. Parchalovchi uchlikni tanlash. Berilgan me`yordagi suyuklikni purkash uchun uchlikni o’rnatishda, agregatning ishchi tezligi V (km/so at) va kamrov kengligi V i e`tiborga olinadi. Bitta uchlikdan har minutda chikishi kerak bo’lgan suyuklik miqdori: q = QB i V /600 n , l / min, (96) bu yerda, Q — har gektarga sepiladigan suyuklikning me`yori, l/ga; V i — agregatning ishlov berishdagi kamrov kengligi, m; n — uchliklar soni. Amalda q ni aniqlash uchun bitta uchlikka polietilen xaltani kiydirib, mashina bir minut davomida ishlatiladi va xaltadagi suyuklik o’lchanib, (96) formula yordamida xisoblangan q bilan solishtiriladi. Shundan sung, uchlik kuzining kerakli maydoni aniqlanadi: , bu yerda, q — bitta uchlikdan sepilishi kerak bo’lgan suyuklik ning miqdori, lG’min; —  uchlik turini ifodalovchi koeffitsient; markazdan kochirma uzakli uchlik uchun  q 0,41; markazdan kochirma tangentsial uchlik uchun  q 0,27. N — magistraldagi suyuklikning bosimi, m.

Ma`lum N ostida yuqoridagi rejimni ta`minlay oladigan uchlik kuzining diametri: Kimyoviy ishlov berish mashinalarida ventilyator ikki maksadda ishlatiladi: 1. ishchi suyuklikni yoki kukunsimon moddani mayda zarrachalarga parchalash yoki uchliklar parchalagan yirik zarrachalarni qo’shimcha maydalash uchun. 2. parchalangan kimyoviy moddani uchlikdan ishlov berish ob`ektiga uzatish uchun. Kimyoviy moddani mayda zarrachalarga parchalash uchun ventilyator hosil kilgan havo okimini ogzi (soplo) dan chiqayotgandagi tezligi katta bo’lishi kerak. Parchalangan tomchilarni uzokrokda joylashgan ob`ektga uzatish uchun esa havo okimining soplodagi bosimi katta hamda ish unumi (vaqt birligida bera oladigan havo miqdori) yetarli bo’lishi lozim. Kimyoviy ximoyalash mashinalarida asosan markazdan kochirma yoki uki bo’ylab (aylanish uki buylab) suradigan ventilyatorlar ishlatiladi. Bunday ventilyatorlarning tavsifnoma siga karaganda markazdan kochirma ventilyatorning ogzidagi tezlik, uki bo’ylab bo’ladigan tezlikka nisbatan ko’p bo’ladi, ya`ni u suyuklikni nisbatan kuchlirok parchalaydi. Ammo, parchalangan tomchilarni uzatish imkoniyati buyicha aksincha, uki bo’ylab ventilyator ustunlik kiladi, chunki uning okimidagi bosim 4 m dan 14 m masofagacha sezilarli kamaymaydi. Markazdan kochirma ventilyator hosil kilgan okim tezligi esa 4 m masofaning uzida keskin kamayib ketadi (85 dan 10 m/s gacha, ya`ni 8 marotaba), uki bo’ylab ventilyatorda esa 45 dan 25 m/s gacha, ya`ni 1,8 marotaba pasayadi. Shu sababli, uki bo’ylab ventilyator suyuklikni sustrok parchalab, lekin uni uzokrok joyga uzata oladi. Ventilyatordan chikkan erkin havo favvorasining atmosfera muxitida tarkalish sxemasi rasmda ko’rsatilgan. U sxemadan kuyidagi muxim xulosalarni chiqarish mumkin:

1. Ventilyatordan chikkan havo favvorasi (yon tomonidan tabiiy shamol esmasa) atrof-muxitdagi havoni ham harakatga keltirib, soplodan uzoklashish masofasi X ga proportsional kengayadi. 2. Soplodan chikkan turbulent havo okimining uchburchak shaklidagi uzagida (rasmda shtrixlangan) havoning boshlangich tezligi V 0 ning miqdori o’zgarmas bo’ladi. Uchburchaksimon uzakning uzunligi: l = 0,335 d / a , m, (99) bu yerda, d - soplo diametri, m; a - favvoraning turbulentlilik koeffitsienti; a =0,07...0,14. 3. Okim uzagining davomida joylashgan asosiy qismning har qanday kesimidagi havoning tezligi V x soplodan uzoklashgan sari kamayib boradi. Uzak chegarasidan keyingi har qanday kesimdagi zarrachalarning tezligi, favvora simmetriya ukidan uzoklashgan sari kamayib, okim chegarasida ( R x masofada) nolga teng bo’ladi. Soplodan X masofadagi kesimning simmetriya ukidagi havo okimi ning tezligi: V x = 0,48 V 0 /( ax/d + 0,145), m/s Ventilyator ish unumi: Q = SV ur , m 3 /s, bu yerda, S — soplo kundalang kesimining yuzasi, m 2 ; V ur — soplodan chiqayotgan havoning o’rtacha tezligi (u yerda ham rasmdagidek, ukdan uzoklashgan sari tezlik V 0 kamayib, eng chetida nulga tenglashadi), V ur = (0,75…1,0) V 0 . Purkash mashinalarining ish rejimini maxalliy sharoitga moslashda yuqoridagi ma`lumotlarni e`tiborga olish zarur.

Purkash kurilmalari Purkash kurilmasi ishchi suyuklikni me`yor (doza) lab, uni uta mayda zarralarga parchalab, ishlov berish ob`ektiga uzatish uchun xizmat kiladi. Ishlash printsipiga qarab, purkash kurilmalari va ular o’rnatil gan mashinalar ikki turga bulinadi: gidravlik va ventilyatorli. Gidravlik purkash kurilmasi da ishchi suyuklik uchliklarda katta gidravlik bosim ta`sirida parchalanadi va hosil bo’lgan zarrachalar purkaladigan ob`ektga parchalash jarayonida berilgan kinetik energiya xisobiga uzatiladi. Ventilyatorli purkash kurilmasi da esa ishchi suyuklik aloxida gidravlik bosim yoki havo okimi ta`sirida oddiy uchliklarda yoki bir vaqtda gidravlik hamda pnevmatik usullarning birgalikdagi ta`sirida parchalanadi va hosil qilingan zarrachalar purkash ob` ekti ga ventilyator berayotgan shamol yordamida yetkaziladi. Gidravlik purkash kurilmalarini shtangalar, brandspoyt, naychali barabanlar, injektorlar va boshqa turlarga bulish mumkin. Ekinlarga yoppasiga kimyoviy ishlov berish uchun shtangali dalabop, tokzorbop, bogbop, universal kurilmalar ishlatiladi. Ulardan ko’p tarkalgani dalabop turidir. Dalabop purkash kurilmasi bulaklanuvchan karkas, gidravlik armatura (uchliklar bilan birgalikda), traktorga ulash moslamasi, purkash balandligini sozlash mexanizmidan tuzilgan. Bunday kurilmalarning shtangalari tik yoki gorizontal o’rnatilgan (ekin ning ustiga yoppasiga purkaydi) va kombinatsiyalashtirilgan turlari ishlatiladi. Gorizontal shtangalar (99- a rasm) dala va poliz, sabzavot ekinlariga yoppasiga, vertikal shtangalar (99- v rasm) tokzorlarga, kombinatsiyalashgan shtangalar (99- rasm) guza tuplariga purkashda ishlatiladi. Shtangada markazdan kochirma, tirkishsimon, deflek torli parchalash uchliklaridan foydalanish mumkin. Shtangada parchalovchi uchliklarni joylashtirish kadami (oraligi) ularning purkash konusi ga va shtangani ekin ustiga nisbatan o’rnatish balandligi  burchagi h ga bog’liqdir. 99- rasmda o’rnatilgan balandlik h ning eritmani bir tekis purkashga ta`siri ko’rsatilgan. Agar shtangada uchliklarni joylashti rish oraligi o’zgarmas deb

xisoblansa,  purkash konusining burchagi h usishi bilan yer  betidagi dori ikki marta sepiladigan l masofasi ham kengayib boraveradi. Amalda, ekinning ustidan dorini bir tekis sepish uchun h 1,5 m;   l q l o’rnatiladi. Kator oraligidagi guza tuplari orasiga ishlov berishda vertikal shtangaga uchliklarni pogonasimon o’rnatish kerak. 99-rasm. Purkash kurilmalari. Brandsp o yt gidravlik purkash kurilmasi bo ’ lib , undan mashina b o ra o lmaydigan j o ylar hamda baland daraxtlarga kul kuchi bilan ishl o v berishda f o ydalaniladi . Uning uzun (1...2 m ) s o pining uchiga bitta uzagi s o zlanadigan markazdan k o chirma parchal o vchi uchlik , dastasida esa suyuklik yulini o chib - yopadigan ventil o ’ rnatilgan bo ’ ladi . Uchlikning h o latini kalp o kka nisbatan o ’ zgartirib , gird o blash kamerasining balandligi s o zlanadi va turli balandlikdagi daraxtlarga sepish uz o kligi r o stlanadi . Brandspoytlar oddiy va uzoksepar turlarga bulinadi. Oddiy brandspoyt 4...8 m, uzoksepar esa 12...15 m masofadagi ob`ektga purkay oladi. Brandspoyt uchligiga o’rnatish uchun kuzining teshigi 1,2 dan 4,8 mm gacha bo’lgan bir nechta almashuvchan disklar bo’ladi. Ventilyatorli purkash kurilmasi ikki turga (markazdan kochirma yoki uki bo’ylab ventilyator asosida) bulinib, ishchi suyuklikni pnevmatik, gidravlik yoki gidropnevmatik usullar da parchalaydi. (100- rasm).

100-rasm. Vintelyator Pnevmatik usul gidravlik usulga nisbatan dispersligi yuqorirok bo’lgan zarrachalarga parchalash imkonini beradi, shu tufayli undan kuprok foydalaniladi. Bu usulda soploning eng tor (tezligi kattarok, bosimi kamrok) joyiga uchlik o’rnatiladi. Bu naychadan uta ingichka favvora yoki parda ko’rinishida chiqayotgan ishchi suyuklik havo okimi ta`sirida qo’shimcha parchalanib, 80...150 mkm zarrachalarga aylanadi. Bu yerda havo okimining tezligi kanchalik katta bo’lib, suyuklikning miqdori kanchalik oz bo’lsa, shunchalik disperslilik yuqorirok (80 mkm atrofida) bo’ladi. Parchalanayotgan suyuklik bilan havoning hajmiy sarflari nisbati 1:6000 bo’lishi kerak. Ishchi suyuklik bakdan yugon shlanga orqali uzi okib kelishi yoki nasos yordamida oz bosim (0,3...0,35 MPa) ostida berilishi mumkin. Yugon shlanga ichi chukindilar bilan tulib, tikilib kolmaydi. Bu usul talablariga uki bo’ylab ventilyatorga nisbatan, markazdan kochirma ventilyatorlar to’liqrok javob beradi. Chunki, uki bo’ylab suradigan ventilyator hosil kiladigan havo okimining tezligi (22...55 m/s) ga nisbatan markazdan kochirma ventilyator (80...180 m/s) tezlikni beradi. Gidravlik usul da, asosan markazdan kochirma uchliklardan foyda la ni ladi. Uchlik parchalagan suyuklik zarrachalari uta kuchli havo okimi bilan birgalikda purkash ob`ektiga uzatiladi. Bu usulda ventilyator tayyor parchalarni kerakli joyga yetkazish bilan cheklanadi. Bu usul bilan purkashda disperslik birmuncha yirikrok bo’ladi. Gidravlik markazdan kochirma uchlikning parchalash darajasi ishchi suyuklikning bosimiga bog’liqligi sababli, bosim 1,8…2,2 MPa (pnevmatik uchlikka nisbatan 5...7 marta kup) oraligida bo’ladi. Bu usulda suyuklik chiqadigan teshikning kuzi kichikrok bo’lishi sababli, uning tikilib kolish extimoli kuprok. Bu

usulda purkashni ta`minlash uchun soatiga 18000...160000 m 3 havoni uz uki bo’ylab surib beradigan turdagi ventilyator ishlatilgani ma`kul. Gidropnevmatik usul da gidravlik uchliklar ishlatiladi. Ular parchalagan ishchi suyuklik tomchilari ventilyator haydayotgan kuchli havo okimi ta`sirida qo’shimcha parchalanib ob`ektga yetkaziladi. Ventilyatorli purkash kurilmasi dan hosil qilingan havo bilan tomchilar aralashmasini sepish uzokligini ta`minlash talab qilinadi. Maksimal masofaga uzatish uchun havo okimini suyuklikni purkayotgan uchliklarga nisbatan 90° burchak ostida yunaltirish kerak. Boglardagi N balandlikka ega bo’lgan daraxtga purkash uchun sepish uzokligi kuyidagicha aniqlanadi: bu yerda, V — daraxtlar kator oraliKi, m. Daraxtga purkalgan kimyoviy modda zarrachalari, uning shoxlari va barglari orasiga kirib, yopishib kolishi uchun yetarli miqdordagi kinetik energiya zaxirasiga ega bo’lishi kerak, sababi, daraxt barglaridan utishda zarrachalar tezligi 5...6 m/s ga kamayadi. Tajribalar asosida, serbargli daraxtga yetib borgan ishchi suyuklik aralashgan havo okimining tezligi Vx= 20…35 m/s bo’lishi, siyrak bargli daraxtga borgani — V x = 10…20 m/s bo’lishi, toklarga — V x = 15….18 m/s bo’lishi zarurligi aniqlangan. Ventilyatorli purkash kurilmasini ma`lum sharoitga sozlash uchun (99) tenglamani V 0 ga nisbatan yechish kerak. Olingan V 0 = V x  ( x/d + 0,145)/0,48 ifodasiga V x ning yuqoridagi tavsiya etilgan miqdori (102) yordamida aniqlangan x kuyilib, sepishning boshlangich tezligi V 0 aniqlanadi. Keyin, shu V 0 ni ta`minlaydigan havo miqdori Q aniqlanadi: Q = V 0 S , (103) bu yerda, S — ventilyator soplosi kundalang kesimining yuzasi, m 2 . Ekinlarga ishlov berishda, ventilyator soplosini agregat harakati yunalishiga 90°, gorizontga 30...45° pastga engashtirib kuyilsa, maksimal kamrov kengligiga erishiladi.

Kimyoviy ximoyalash mashinlarining tuzilishi Purkagichlar — dala ekinlari va boglardagi daraxtlarga kimyoviy ishlov beradigan mashinalar, uzining purkash kurilmasi ish printsipiga qarab, shtangali va ventilyatorli; ishchi suyuklikning sarflash miqdoriga qarab, oddiy, oz miqdorda va ul tra oz miqdorda sepadigan; traktor bilan agregatlanishi buyicha — tirkalma, o’rnatma, uziyurar; bajaradigan ishi buyicha — universal, bogbop, dalabop kabi turlarga bulinadi. Paxtachilikda chopik traktoriga o’rnatiladigan ventilyatorli va shtangali purkagichlar ishlatiladi. Ular zararkunanda va kasalliklarga qarshi kurashish bilan bir vaqtda guzani defoliatsiyalash va desikatsiyalash uchun ham ishlatiladi Paxtachilik uchun mo’ljallangan ventilyatorli purkagichning umumiy ko’rinishi 101- rasmda keltirilgan. Chopik traktoriga ikki dona baklar 1 o’rnatilgan. Baklardagi ishchi suyuklikni purkash kurilmasiga uzatish uchun magistral kuvurcha 2 xizmat kiladi. Ventilyatorli purkash kurilmasini tebratish uchun harakat yuritmasi 3 , ventilyator 4 va uning karnayi 5 , rotorli nasos 6 , reduktor 7 , chervyakli reduktor 8 lar yagona ramaga o’rnatilgan. Purkagichning texnologik ish jarayoni (101- rasm) kuyidagicha: nasos 2 baklar 9 va 10 dagi ishchi suyuklikni surish magistrali 12 , uch yulli kran 15 va fil tr 14 orqali surib olib, fil tr 5 va uzuvchi klapan 3 orqali pnevmodiskli uchlik 19 ga uzatadi. Uchlik 19 esa ventilyator 1 karnayining ogziga o’rnatilgan. Uchlik 19 lardan chikkan ishchi suyuklik zarrachalarini purkash ob`ektiga uzatadi. Ishchi suyuklikning ortiqcha qismi bosim sozlagich 7 dan uzatuvchi magistral 8 va 11 orqali bakka favvora ko’rinishida kiritiladi va u yerdagi suyuklikni uzluksiz aralashtirib turadi.

101- rasm Purkagichning texnologik ish jarayoni U harakatni traktorning quvvat olish validan kardanli uzatma orqali reduktorga uzatilib, undagi harakat ventilyator va nasosga keladi. Uchlik o’rnatilgan ventilyator karnayi ung va chap tomonga burilib ishchi suyuklikni sepish uchun ventilyator gilofi tros (zanjir) orqali tebranuvchan sektor bilan ulangan. Ishchi suyuklik bosimi 0,2...0,5 MPa bo’lishi kerak. Siyrak va past usgan guzalarga ishlov berishda agregat tezligi 6,8...7,5 km/soat, baland va qalin guzali joyda tezlik kamrok kuyiladi. Purkash kurilmasini minutiga 16...20 marta burilish, minimal kamrov kengligi esa kamida 25 m o’rnatiladi. Paxtazorga purkashda ishchi suyuklik sarfi 50...100 l/ga, bog va tokzorlarga purkashda — 125...600 l/ga kilib sozlanadi. Ventilyatorli purkash kurilmasining urniga pnevmodiskli kurilma ishlatilsa, ishchi suyuklik sarfini 25% ga kamaytirib, uni gektariga 50 l dan kamrok bo’lishiga erishish mumkin (kamrov kengligi 18 m o’rnatiladi). Pnevmodiskli parchalash kurilmasi uta yupka (qalinligi 0,35 mm) polietilen disklar va ular orasiga kistirilgan shaybalarni aylanuvchan asosga kisib kotirish natijasida yasaladi. Disk va shaybalar urtasi govak bo’lib, u yerga bosim ostida suyuklik yuboriladi. Disklarda kengligi 2,5 mm bo’lgan kanalchalar bo’lganligi sababli, nasos katta tezlik bilan ( n = 15…20 ming ayl/min) aylanganida kundalang kesimi 2,5x0,35 mm bo’lgan kanallar buyicha, markazdan kochirma kuchlar ta`sirida govak ichidagi suyuklik tashqariga ingichka favvorachalar ko’rinishida

otilib chiqadi va ventilyator shamoli ta`sirida 60...150 mkm diametrli tomchilarga ajraladi. Natijada, kichik miqdorlab purkash ta`minlanadi. Ventilyator purkagich soatiga (toza ish vaqti) 15...18 ga dala ekinlariga, 3...5 ga boglarga, 4,5...4,8 ga tokzorga ishlov berishi mumkin. Daraxt va tokzorga ishlov berishda kamrov kengligi 8 m, dala ekinlariga 15 ѕ 30 m bo’lishi mumkin. Ishchi suyuklikning sarfi 10...100 l/ga bo’lishini ta`minlay oladi. Soatiga 40 ming m 3 gacha havo haydaydigan kushaloklangan markazdan kochirma ventilyator hamda 0,5...0,8 MPa (5...8 atm) bosim hosil kiladigan rotorli nasos o’rnatilgan. Mashina 8 m uzoklikkacha sepa oladigan brandspoyt bilan ham jixozlangan. Purkagichni ishga tayyorlashda parchalovchi uchliklar soni n tanlanib, bir dona uchlikdan sepilishi lozim bo’lgan suyuklik miqdori q aniqlanadi: bu yerda, Q — bir ga yerga sarflanadigan (agronom tayinlaydi) suyuklik, l/ga; V i — agregatning ishchi kamrov kengligi, m; V — agregat tezligi, km/soat; n — purkagichga o’rnatilgan uchliklar soni. Aerozol generatori Bog va chorvachilik fermalaridagi zararkunandalarga qarshi zaharli moddadan olingan aerozol (tuman) bilan ishlov berib kurashadilar. Aerozol hosil qilinganda zaharli modda zarrachalarga aylanib, boshqa usul bilan yetib bora olmaydigan joylarni kamrab oladi, yuksak samara beradi. Aerozol generator yordamida tayyorlanadi. Generator aerozolni termomexaniq yoki mexaniq usulda hosil qilishi mumkin. Ishchi suyukligi avval termomexaniq usulda kizdiriladi, qisman buglanadi, sungra kizigan gaz ta`sirida mayda zarrachalarga parchalanadi, sung tashqariga bosimi bilan chikib, nisbatan sovuk atmosferaga tez yoyilib soviydi va tumanga aylanadi.

102-rasm. Termomexaniq usulda aerozol hosil kiluvchi generator Generator soplosidan chikkan aerozol harorati 2 m masofadan keyin atrof-muxit haroratiga tenglashadi. Mexaniq usulda aerozol hosil qilishda, ishchi suyuklik ventilyatordan yuborilgan havo ta`sirida parchalanib, tashqariga purkaladi. Termomexaniq usulda aerozol hosil kiluvchi generatorning texnologik sxemasi 102- rasmda ko’rsatilgan. Haydagich 12 yordamida tashki muxitdan surilgan havo, yuqori bosim bilan yonish kamerasi 8 ga kiradi. Uavoning bir qismi utxona ichiga kirib, forsunka 5 dan tomchilayotgan benzinni parchalaydi. Bak 1 dan okib tushayotgan benzin miqdori kran 4 bilan rostlanadi. Yonish kamerasida hosil bo’lgan yonuvchan aralashma elektr uchkunlatgich 7 ta`sirida alangalanadi. Olov trubasi 9 da yonilgi tula yonib bo’ladi, hosil bo’lgan issik gaz haydagichdan kelayotgan havoga aralashib katta (250...300 m/s) tezlikda soplo orqali utadi, rezervuar 2 dan truba 3 orqali keladigan ishchi suyukligini parchalovchi uchlik 10 yordamida mayda zarrachalarga aylantiriladi. Ishchi suyukligining zarrachalari issik (200°S) gazlar ta`sirida buKlanadi va tashqariga chikib, tez sovib, zaharli tumanga aylanadi. Tuman o’simlikka bir tekis utiradi. Sovuk aerozol hosil qilishda — elektr uchkunlatgich va benzin baki uzib kuyiladi. Olov trubasi urniga tirsakli truba o’rnatiladi. Bakdan kelgan ishchi suyukligi haydagich 12 dan yuborilgan havo ta`sirida parchalanib tashqariga chiqadi va sovuk tumanga aylanadi.

Gerbitsid purkagich Chigit urug’larini ekish hamda vegetatsiya davrida begona utlarni yo’qotish uchun ximoya zonalariga gerbitsid purkaladi. Chigit seyalkasiga o’rnatilgan gerbitsid purkagich ko’rsatilgan. Uning asosiy qismlari: rezervuarlar 1 , rotorli nasos 2 , suruvchi shlang 3 , haydash shlangi 4 , ishchi shlang 5 , parchalovchi uchliklardan iboratdir. Purkagich kuyidagi tartibda ishlaydi: rotorli nasos 2 ga harakat traktorning quvvat olish validan keltiriladi. Rotorli nasos surish shlangi 2 orqali suyuklikni xaydovchi shlang 4 ga yuboradi. U yerda ishchi suyuklik aralashtiriladi va parchalovchi uchlik 6 ga uzatiladi. Uch yulli kran kerakli holatga kuyilsa, maxsus idishdagi eritmani yoki arikdagi suvni nasos rezervuarga yuboradi. Ekishda har bir katorning 25 ѕ 30 sm kengligiga 130...200 l/ga gerbitsid eritmasi sepiladi. Nasos hosil kiladigan ishchi bosim 0,15 MPa. Har bir uchlik minutiga 1,3 litrgacha suyuklik sarflaydi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. A. Xamidov. Qishloq xo’jalik mashinalarini loyixalash. Toshkent, 1994 2. M.Shoumarova, T. Abdillaev. Qishloq xo’jaligi mashinalari. Toshkent, O’qituvchi, 2002. 3. M.Sh o umar o va, T. Abdillaev. G’alla k o mbayni va paxta terish mashinalari. Toshkent, 2000 4. Listopad G.E. Sel skoxozyaystvenno’e i meliorativno’e mashino’. Moskva, 1989 5. Shoumarova M, Abdillaev T. Qishloq xo’jalik mashinalari. Toshkent, O’qituvchi, 2000 6. Klenin N.I. Sel skoxozyaystvenno’e i meliorativno’e mashino’. Moskva, 1980 7. Karpenko A.N., Xalanskiy V.M. Sel skoxozyaystvenno’e mashino’. Moskva, 1989 8. Komaristov V.E., Dunay N.F. Sel skoxozyaystvenno’e mashino’. Moskva, Kolos, 1984

O'xshashlar

O’g’itlash mashinalari

Melioratsiya mashinalari

Kusak terish mashinalari

Donli ekinlar hosilini yig’ish mashinalari

Tuproqqa yuza ishlov berish mashinalari