Mashinalarni yig’ish texnologiyasi - Mashinasozlik - Referatlar

Mashinalarni yig’ish texnologiyasi

Yuklangan vaqt:

17.01.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

148.00390625 KB

Ko'chirib olish

Mashinalarni yig’ish texnologiyasi Reja: 1. Yig’ish jarayonlarini tasnifi 2. Yig’ma o’lchamli zanjirlar hisoblari 3. Yig’ish texnologik jarayonlarini loyihalash 4. Yig’ish ishlarini avtomatizatsiyalash

1. Yig’ish jarayonlarini tasnifi Mashinani tayyorlash jarayonida yig’ishni ahamiyati. Yig’ish jarayoni mashinani tayyorlashdagi yakuniy bosqich hisoblanadi va u mashinani asosiy ekspluatatsion sifatlarini katta darajada aniqlab beradi. Yuqori ekspluatatsion sifatlariga erishish shartlari uni muqobil konstruksiyasi yaratish yoki uni detallarni tayyorlash uchun yuqori sifatli materlallarni qo’llash bilan cheklanmaydi. Bu sifatlarini tutashgan yoki ishchi yuzalarini yuza qatlamlarini muqobil holati ta’minlangan yuqori aniqlikda tayyorlangan detallar ham kafolatlamaydi. Mashinani tayyorlash jarayoni uni barcha talab etilgan ekspluatatsion ko’rsatkichlariga hamda uni ekspluatsiyasidagi ishonchlilik va uzoq ishlashini faqat mashinani yig’ishni barcha bosqichlarini (ya’ni alohida yig’ma birliklar qismlarini yig’ish va sozlash va tayyorlanayotgan mahsulotni umumiy yig’ish va sinash) yuqori sifatda o’tkazilishi shartlarida kafolatlay oladi. Bu shu bilan bog’liqki, yetarlicha sifatga ega mahsulotlarni yig’ishda, turli xil sabablarga ko’ra, yig’ilayotgan mahsulotni aniqligini va xizmat sifatlarini sezilarli pasaytiradigan detallarni o’zaro joylashuvi xatoliklari paydo bo’lishi mumkin. Bunday xatoliklarini paydo bo’lishi sabablari quyidagilar bo’lishi mumkin: 1. Yig’iladigan detallarni berilgan holatini belgilash va qayd etishdagi ishchi tomonidan yo’l qo’yiladigan xatoliklar (valga o’rnatilayotgan vtulkalar yonboshlari orasida yig’uvchi tomonidan yetarlicha zich yig’ilmaganligi sababli tegishili flanetslar va valni chiqishlari orasida tirqishlarni hosil bo’lishi; tutashuvchi yuzalar orasiga ifloslik yoki qirrindilarni tushib qolishi; vintli buramalarni qotirish ketmaketligini buzilishi, tortish kuchini doimiy emasligi va hakozolar. 2. Yig’ishda qo’llaniladigan kalibrlar va o’lchov qurilmalarini o’rnatish xatoligi; yig’ishda erishilgan detalni mashinadagi joylashuv aniqligini nazorat qilish, sozlash va yetkazishdagi xatoliklar hamda o’lchov qurilmalarining xatoliklari. 3. Talab etilgan holatga o’rnatish va bu holatga qayd etish vaqti oralig’ida detallarni nisbiy siljishlari.

4. Detallarni tutashuvchi yuzalarida qirilishlarni hosil bo’lishi. 5. Tutashuvchi detallarni o’rnatish va qayd etishdagi qayishqoqli deformatsiyalar va tutashmalar yuzalarini, ularni aniqligini buzuvchi plastik deformatsiyalar va birikmalar zichligi. Boltni birlashma tortish kuchini javobgar boltli birikmani ishlash muddatiga ta’siri quyidagi 1 jadvalda misol tariqasida keltirilgan. 6. 1-jadval Tortish kuchini boltli birikma ishlashiga ta’siri Boltni birlamchi tortuvchi kuchi, N Ishchi yuklamani o’zgarish oralig’i, N Boltni o’rtacha ishlash muddati, sikllarda 6320 26300 32100 37500 0-41000 5960 35900 214500 5000000 Jadvalda keltirilgan ma’lumotlar tahlili shuni ko’rsatadiki, yig’iladigan bir xil detallarni turli yig’ish shartlarida yig’ishda ishlash muddatlari keskin o’zgarib ketadi. Tayyor mashina ishlab chiqarishga ketgan mehnat sarfini sezilarli qismini yig’ish ishlari tashkil qiladi. Ishlab chiqarish turlariga qarab, ular foizda quyidagilarni tashkil etadi: - Ommaviy va katta seriyali ishlab chiqarishda -20-30 % - Seriyali ishlab chiqarishda -25-35 % - Donalab va kichik seriyali ishlab chiqarishda -35-40 % Mashinasozlikni turli xil tarmoqlarida yig’ish ishlarini mahsulot tayyorlashdagi umumiy mehnat sarfidagi ulushi turlicha: - Og’ir mashinasozlikda -30-35 % - Dastgohsozlikda -25-30 % - Avtomobilsozlikda -18-29 % - Asbobsozlikda -40-45 %

Qayd etish joizki, chilangarlik –yig’ish ishlarini asosiy qismini (50-85 %) katta jismoniy mehnat va yuqori malakali ishchi talab qiladigan qo’l ishlari tashkil etadi. Chilangarlik yig’ishni katta mehnat sarfi nafaqat mashina tayyorlashni umumiy mehnat sarfini oshirishga, balki yig’ishda tayyor detali va qismlarni to’planib qolishi sababli korxona iqtisodiy ko’rsatkichlarini pasaytiradi. Yuqorida keltirilgan sabablar yig’ishni sifatini va unumdorligini oshirish muammosini zamonaviy mashinasozlikni texnik taraqqiy etishini birinchi navbatdagi va muhim vazifalarga aylantiradi. Yig’ish turlari klassifikatsiyasi. Yig’ish bu tayyorlama yoki mahsulotni tashkiliy qismlarini ajratiladigan va ajratilmaydigan birikmalarni hosil qilishdir. Yig’ish oddiy biriktirish, ularni presslash, vintlash, payvandiash, kavsharlash, parchinlash va hakozolar orqali amalga oshiriladi. O’z hajmiga ko’ra yig’ish bo’linadi: umumiy yig’ishga-uni ob’yekti bo’lib yaxlit mahsulot hisoblanadi va qismiy yig’ishga-uni ob’yekti bo’lib mahsulotni tashkiliy qismlari, ya’ni yig’ma birlik yoki qism hisoblanadi. Donalab va kichik seriyali ishlab chiqarish turlarida yig’ish ishlarini asosiy qismi umumiy yig’ishda bajariladi va oz qismi ayrim yig’ma birliklar ustida amalga oshiriladi. Ishlab chiqarishni seriyaligi oshib borishi bilan yig’ish ishlari ko’proq alohida yig’ma birliklarga ajratiladi va ommaviy hamda katta seriyali ishlab chiqarish turlariga ega qismli yig’ish hajmi umumiy yig’ishga teng, ba’zi hollarda yuqori bo’ladi, buni quyidagi 2-jadvaldan ham ko’rish mumkin. Birlamchi yig’ish-keyinchalik sochiladigan yaxlit mahsulot, tashkiliy qismlar yoki tayyorlamani yig’ish. Masalan, qo’zg’almas kompensator o’lchamini aniqlash maqsadida qismli birlamchi yig’ish. Oraliq yig’ish-keyinchalik birgalikda ishlov berish uchun tayyorlamalarni yig’ish. Masalan, reduktor korpusini qopqoq bilan, keyinchalik podshipniklar uchun teshikka ishlov berish uchun yig’ish; shatun qopqog’i bilan birlamchi, tirsakli valni shatunli bo’yinchalari uchun teshikka ishlov berish uchun, yig’ish [7]. 2-jadval Yig’ish turlarini ishlab chiqarish hajmiga bog’liqligi

Yig’ish ishlari turi I shlab chiqarish turi Donalab Seriyali Ommaviy Kichik seriyali O’rta seriyali Katta seriyali Chilangarlik ishlari 25-30 20-25 15-20 10-15 - Qismli yig’ish 5-10 10-15 20-30 30-40 45-60 Umumiy yig’ish 60-70 60-70 50-65 45-60 40-55 Payvandiash uchun yig’ish, ya’ni keyinchalik payvandiash uchun tayyorlamalarni yig’ish. Detallarni payvandiash orqali biriktirish jarayoni ko’pchilik hollarda yig’ish bo’ladi va bevosita qismli yoki umumiy yig’ish oqimiga kiritilishi mumkin. Payvandiash qo’llanilgan katta hajmda yig’ish ishlari, masalan, turli transport mashinalari ustki qismini tayyorlashda bajariladi. Yakuniy yig’ish, ya’ni mahsulot yoki uni tashkiliy qismli yig’ish, eslatib o’tish mumkinki ba’zi mahsulotlar uchun yakuniy yig’ishdan so’ng demontaj kelishi mumkin, uni tarkibiga, mahsulotni o’rash va istemolchiga tashish maqsadida qisman sochish ishlari kiradi. Birikmalarni hosil bo’lishi usuliga ko’ra quyidagi yig’ishlar bo’ladi: Chilangarli yig’ish, ya’ni mahsulot va uni tashkiliy qismlarini chilangarlikyig’ish operatsiyalari yordamida yig’ish; Montaj, ya’ni mahsulot yoki uni tashkiliy qismlarini foydalanish joyida o’rnatish; Elektromontaj, ya’ni tok eltuvchi elementlarga ega mahsulot yoki uni tashkiliy qismlari montaji; Payvandiash, kavsharlash, parchinlash, kleylash. Yig’ishni tashkiliy shakllari. Turli ishlab chiqarish turlarida va ishlab chiqarishni turli sharoitlarida yig’ishni tashkil etish turli shakllarga ega bo’ladi. Yig’ilayotgan mahsulotlarni siljishiga ko’ra yig’ish turg’un (statsionar) va

harakatchan turlarga, ishlab chiqarishni tashkil etilishiga ko’ra-nooqim, guruhli va oqimli turlarga bo’linadi. Nooqim turg’un yig’ish (yig’ma birliklarni) jarayonini bitta turg’un holatda: stendda, dastgohda, ishchi joyida bajarilishi bilan tasniflanadi. Barcha detallar, yig’ma birliklar va butlovchi mahsulotlar shu holatga kelib tushadi. Yig’ishni bu turi yig’ish ishlarini bo’laklamasdan, butun yig’ish, ya’ni boshidan oxirigacha ishchilaryig’uvchilar jamoasi tomonidan ketma-ket bajarilishi mumkin. Bu holda bir necha murakkab operatsiyalardan iborat yig’ishni konsentratsiyalangan texnologik jarayoni qo’llaniladi. Bu usulni afzalliklariga quyidagilar kiradi: -asosiy asos detalni o’zgarmas holatini saqlab qolinishi, bu yig’ilayotgan mahsulotni yuqori aniqligiga erishishga hizmat qiladi; -universal texnologik vositalarni (moslama va asboblar) qo’llanilishi, bu ishlab chiqarishni davomiyligini va narxini qisqartiradi. Bu usulni kamchiligi quyidagilardan iborat: -ketma-ket bajarilayotgan yig’ishni umumiy siklini uzunligi; -har qanday yig’ish operatsiyasini bajara oladigan yuqori malakali ishchilarga ehtiyoj bo’lishi; -katta yig’ish stendiari va baland yig’ish binolariga ehtiyoj bo’lishi. Turg’un qo’zg’almas yig’ish usuli asosan donalab va kichik seriyali ishlab chiqarishlarda (og’ir mashinasozlik, energomashinasozlik va hakozolar) ishlatiladi. Yig’ish ishlari bo’laklashtiriladigan nooqim turg’un yig’ish jarayonini qismli va umumiy yig’ishga differensiyalashni nazarda tutadi. Har bir yig’ma birliklar va umumiy yig’ish bir vaqtda turli va qo’plab yig’uvchilar tomonidan bajariladi. Yig’ilayotgan mashinalar bir stendda harakatsiz qoladi. Bunday tashkil etilishida yig’ish jarayoni vaqti keskin qisqaradi. Bu usulni afzalliklari quyidagilardan iborat: -yig’ishni umumiy siklini davomiyligi keskin qisqaradi;

-ayrim yig’ish operatsiyalariga ketadigan mehnat sarfi, qismlarni yig’ish ishchi joylarini ixtisoslashuvi, ishchi-yig’uvchilarni ixtisoslashuvi, mehnatni yaxshiroq tashkil qilinish sababli kamayishi. -yuqori malakaga ega bo’lgan tanqis yig’uvchilarga bo’lgan extiyojni pasayishi; -binolar va yig’ish jihozlarini nisbatan muqobil ishlatish; -yig’ish tannarxini pasayishi. Ushbu yig’ish usuli iqtisodiy jihatdan seriyali ishlab chiqarishda ishlatiladi. Nooqim harakatchan yig’ish yig’ilayotgan mahsulotni bir holatdan boshqasiga ketma-ketlikda siljishi bilan tasniflanadi. Yig’ilayotgan ob’yektni bir ishchi holatdan boshqasiga siljishi erkin yoki majburiy bo’lishi mumkin. Bunda yig’ish texnologik jarayoni bir yoki bir nechta ishchilar bajaradigan alohida operatsiyalarga bo’linadi. Yig’ilayotgan ob’yektni erkin siljishi yig’ishda o’z operatsiyasini tugatgan ishchi mexanizatsiya vositasi yoki qo’lda yig’iladigan ob’yektni keyingi holatga siljitadi. Yig’ilayotgan ob’yektni majburiy sijishidagi yig’ishda yig’ish ob’yekti konveyerlar yordamida siljitiladi. Yig’ish ob’yekti konveyerlar yoki uni yonida yig’ish ishlarini bo’laklash asosida bajariladi. Nooqim harakatchan yig’ish donaviy mahsulotlarni seriyali ishlab chiqarishga o’tishda qo’llash iqtisodiy samara beradi. Oqimli yig’ish texnologik jarayonini qurishda alohida operatsiyalarni bir xil vaqt oralig’i yoki unga karrali mos bo’lgan vaqt oralig’ida bajarilishi bilan tasniflanadi. Texnologik operatsiyalarni bir xil davomiyligi ta’minlanadi va u sinxronlash deyiladi. Oqimli yig’ish erkin va majburiy maromda tashkil etilishi mumkin. Birinchi holda ishchi yig’ilayotgan mahsulotni keyingi operatsiyaga o’z ishini tugatgandan so’ng uzatadi, ikkinchi holda esa, ishchini mahsulotni keyingi operatsiyaga uzatishi signal yoki harakatdagi konveyer tezligi bilan aniqlanadi. Oqimli yig’ishni umumiy uzunligi T 0 =T*n 0 ,

Bu yerda; T-yig’ish vaqti; n 0 –yig’ish va operatsiyalari soniga bog’liq oqimli chiziqdagi ishchi joylari soni. Oqimli yig’ish ishlab chiqarish siklini davomiyligini qisqartiradi va operatsiyalararo detallarni to’planib qolishini kamaytiradi, ishchilar ixtisoslashuvini va yig’ish operatsiyalarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish imkoniyatlarini oshiradi, bularning barchasi yig’ishdagi mehnat sarfini 35-50 % ga kamaytiradi. Oqimli yig’ishni tashkil etishni asosiy sharti- oqimli yig’ishga kiradigan ayrim detallar va yig’iladigan qismlarni o’zaroalmashuvchanligini ta’minlashdir. Yetkazish ishlarini bajarish majbur bo’linganda, ular oqim tashqarisida birlamchi yig’ish operatsiyalarida amalga oshiriladi. Bunda yetkazilgan detallar va qismlar oqimli chiziqqa to’g’rilangan va nazorat qilingan holda uzatiladi. Oqimli yig’ishni tashkil etishdagi muhim va murakkab masala-operatsiyalardagi yig’ish sifatini nazorat qilish va bunda aniqlangan nuqsonlarni yig’ish maromini buzmasdan bartaraf etishdir. Oqimda yig’iladigan mahsulotni konstruksiyasi texnologiyaviylikka yaxshilab tekshiriladi. Oqimli yig’ish yig’iladigan mahsulotlarni ko’plab ishlab chiqarishda rentabellikka erishadi. Oqimli turg’un yig’ish tashkil etilishi ham mablag’ talab etiladigan oqimli yig’ish shakllaridan biri hisoblanadi. Yig’ishni bu turida hamma yig’iladigan ob’yektlar butun yig’ish jarayoni davomida ishchi holatda qoladilar. Ishchilar yoki ularni jamosi signal orqali, taktga teng vaqt oralig’ida, bir yig’ilish ob’yektidan boshqasiga o’tadilar. Har bir ishchi yoki ishchilar jamosi har bir yig’iladigan ob’yektda unga biriktirilgan bir xil operatsiyani bajaradi. Ushbu yig’ish usulini asosiy afzalligio’rnatilgan takt bilan ishlashdir, buning natijasida mahsulotni bir maromda chiqarilishi, yig’ishni qisqa sikli, yuqori mehnat unmdorligi, 1 m 2 maydondan mahsulotni yuqori yechib olishni ta’minlaydi. Seriyali ishlab chiqarishda (samolyotsozlik, og’ir dastgohlar va mashinalar) qo’llaniladi.

Oqimli harakatchan yig’ish mashinalari va ularni yig’ma birliklarini ishlab chiqarish keskin oshganda iqtisodiy maqsadga muvofiq bo’ladi. Ushbu yig’ish turi to’xtovsiz yoki davriy siljiydigan yig’ilayotgan ob’yektlarda bajariladi. Oqimli harakatchan yig’ishni afzalligi-ishlarni talab etilgan taktda bajarilishi va ob’yektlarni yig’ishga ketadigan vaqti bilan ularni tashish operatsiyalari vaqti bilan bir –birini qoplashidir. 2. Yig’ma o’lchamli zanjirlar hisoblari Mashina detallarini yig’ish jarayonida biriktirishda ularni o’zaro joylashuvini berilgan aniqlik darajasida bo’lishi ta’minlanishi kerak. Yig’ish aniqligi deyilganda mahsulotni yig’ish jarayoni mahsulot ko’rsatkichlari qiymatlarini konstruktorlik xujjatlarda berilganlariga mos keltirish xususiyati tushuniladi (GOST 23887-79). Yig’ish natijasida detallar va yig’ma birliklarni shunday o’zaro joylashuviga erishish kerakki, qachonki ularni ijrochi (funksional) yuzalari yoki bu yuzalar to’plami o’zlarini joizlik doiralaridan, nafaqat yig’ish jarayonida balki mashinani ekspluatatsiyasi jarayonida, chiqmasligi kerak. Ma’lumki, detallarga ishlov berishni va mashinalar yig’ishni iqtisodiy muqobil joizliklarini aniqlash o’lchamli zanjirlarni hisobi va tahlil hisoblanadi. O’lchamli zanjirlarni hisoblashda turli usullar qo’llaniladi, ularning tasniflari quyidagicha: 1.To’liq o’zaroalmashuvchanlik usuli Usulni mohiyati–bunda o’lchamli zanjirni berkituvchi zvenosini talab etilayotgan aniqligiga barcha ob’yektlarda tashkil etuvchi zvenolarni tanlovsiz, ajratmasdan yoki ularni qiymatlarini o’zgartmasdan qo’shish orqali erishiladi. Qo’llanilishi–usul o’lchamli zanjirlar zvenolarini oz sonida va yetarlicha katta miqdorda yig’iladigan mahsulotlar bo’lgan sharoitlarda qo’llash iqtisodiy samara beradi. 2. Noto’liq o’zaroalashuvchanlik Usulni mohiyati-bunda o’lchamli zanjirni berkituvchi zvenosini talab etilayotgan aniqligiga oldindan belgilangan ob’yektlar qismida unga tashkil

etuvchi zvenolarni tanlovsiz, ajratmasdan yoki ularni qiymatlarini o’zgartmasdan qo’shish orqali erishiladi. Qo’llanilishi- ko’pzvenoli o’lchamli zanjirlarda aniqlikka erishish, bunda tashkil etuvchilar joizligi oldingi usulga ko’ra yuqoriroq bo’ladi, bu esa yig’ma birliklarni olish iqtisodiy samaradorligini oshiradi. Mahsulotlarni ma’lum qismida oxirgi zveno xatoligi joizlikdan chiqishi mumkin, ya’ni ma’lum darajada yig’ilmaslik holi bor. 3. Guruhli o’zaroalmashuvchanlik Usulni mohiyati – bunda o’lchamli zanjirni berkituvchi zvenosini talab etilayotgan aniqligiga ma’lum bir guruhga ajratilgan tashkil etuvchi zvenolarni o’lchamli zanjirlarga qo’shish orqali erishiladi. Qo’llanilishi-kam zvenoli o’lchamli zanjirlarni berkituvchi zvenolarni eng yuqori aniqligiga erishishda qo’llaniladi; detallarni guruhlarga aniq ajratish, belgilashni, saqlashni va tashishni talab etadi. 4. Yetkazish Qo’llanilishi–ko’p sonli zvenolarga ega mahsulotlarni yig’ishda ishlatiladi; detallar iqtisodiy joizliklar bilan tayyorlanishi mumkin, ammo to’ldiruvchini yetkazish uchun qo’shimcha xarajatlar talab etadi. Usulning mohiyati-bunda o’lchamli zanjirni berkituvchi zvenosini talab etilayotgan aniqligiga to’ldiruvchi zvenodan ma’lum qatlamni olib tashlash bilan o’lchamni o’zgartirish orqali erishiladi. 5. Sozlash usuli Usulning mohiyati - bunda o’lchamli zanjirni berkituvchi zvenosini talab etilayotgan aniqligiga to’ldiruvchi zvenodan materlal olib tashlamasdan, o’lchamini o’zgartirsh orqali erishiladi. Qo’llanilishi– yetkazish usuliga o’xshash, ammo yig’ishda qo’shimcha materlal olib tashlanmasligi hisobiga katta afzallikka ega; yuqori aniqlikni ta’minlaydi va mashinani ekspluatatsiya qilishda davriy ravishda uni tiklash imkonini beradi. 6. To’ldiruvchi materlallar bilan yig’ish

Usulning mohiyati – bunda o’lchamli zanjir berkituvchi zvenosini talab etilayotgan aniqligiga detallarni talab etilgan holatga o’rnatgandan so’ng ularni tutashuvchi yuzalari orasidagi tirqishga to’ldiruvchi materlal kiritish orqali erishiladi. Qo’llanilishi-tekisliklar bo’yicha asoslanuvchi birliklar va qismlar uchun qo’llash maqsadga muvofiqdir; ta’mirlash amaliyotida yig’ma birliklarni ishlash qobilyatini qayta tiklash, jihozlar tayyorlashda ishlatiladi. Guruhli o’zaro almashuvchanlik usuli (guruhli yig’ish). Guruhli o’zaroalmashuvchanlik usuli bo’yicha aniqlikka erishishda berkituvchi zvenoni talab etilayotgan aniqligiga o’lchamli zanjirga, birlamchi o’lchangan va ajratilgan detallarni guruhiga tegishili bo’lgan tashkil etuvchi zvenolarni qo’shish amalga oshiriladi. Bu holda detallarga kengaytirilgan hamda iqtisodiy erishiladigan ishlab chiqarishni joizliklari bo’yicha ishlov berishda va haqiqiy o’lchamlar bo’yicha guruhlarga konstruktor belgilagan berkituvchi zveno joizligini ta’minlagan holda ajratiladi, shuningdek, yig’ma birikmalarni talab etilayotgan aniqligini kafolatlanadi. Guruhli o’zaro almashuvchanlik usuli asosan odatda uchta yoki to’rtta zvenolardan iborat kamsonli zvenolar o’lchamli zanjirlari, o’ta yuqori aniqlikdagi yig’ma birikmalar uchun ishlatiladi. Guruhli o’zaroalmashuvchanlik usuli bo’yicha yig’ishni selektiv yig’ish deyiladi. Selektiv yig’ish nafaqat silindirik detallarni tutashmalarga, balki konussimon, prizmatik va rezbali birikmalar, ba’zi hollarda esa bir necha detallarni ko’p zvenoli o’lchamli zanjirlarda biriktrishda ham qo’llaniladi. Oxirgi holda guruhlarga ajratilishga ushbu o’lchamli zanjirlarga kiruvchi qandaydir tutashuvchi ikkita detallargina emas, balki ketma-ket bir nechta detallar juftligi duchor bo’lishi mumkin. Selektiv yig’ish usulini qo’llashda detallar geometrik shakl xatoliklari va tutashuvchi yuzalar g’adir-budurligi katta ahamiyatga ega va shuning uchun guruhli o’zaroalmashuvchanlik usulini qo’llashda, o’lchamlarni tashkil etuvchilarini nisbatan yuqori joizliklariga ega bo’lishlariga qaramasdan, geometrik

shakl hatoliklari joizliklarni kamaytirish va tutashuvchi yuzalarni g’adir- budurligini pasaytirsh kerak bo’ladi. Guruhli o’zaro almashuvchanlik usuli yig’ish aniqligini pasaytirmagan holda detallarga mehanik ishlov berish joizligini kengaytirish yoki mexanik ishlov berish aniqligiga talablarni sezilarli oshirmasdan turib yig’ish aniqligini keskin oshirish imkonini beradi. Ba’zi hollarda yuqori birikmalarni yig’ishda guruhli o’zaroalmashuvchanlik usuli amaliy jihatdan yagona hisoblanadi. Yig’ishni me’yorida yoki bir ma’romda olib borish uchun uni bir guruhdagi detallar bilan muntazam ta’minlash kerak, shuning uchun guruhli o’zaro almashuvchanlik usuli faqat katta seriyali ishlab chiqarishda amalga oshiriladi. Bunda bir xil guruhda bir xil sondagi vallar va teshiklar bo’lishi mumkindir. Bunga yig’iladigan detallarni taqsimlash qonuniga ko’ra bir xil simmetriya yoki asimmetriyaga ega bo’lishi kerak. Aks holda turli xil guruhlarda detallar to’planib qoladi (2-rasm). 2- rasm. Tutashuvchi detallar o’lchamlarini taqsimlash qonunlarini qaramaqarshi assimetriyali bo’lgan birikmalarni selektiv yig’ish sxemasi. 2-rasmdan ko’rinadiki 2-guruhni to’plashda vallar soni doimo shu guruhdagi teshiklar sonidan kam bo’ladi va teskarisi, 5-guruhda vallarni ortiqchaligi va teshiklarni yetishmasligini ko’rish mumkin, bu esa yig’ish ishlarini bir maromda bormasligiga olib keladi. Shunga qaramay ommaviy va katta seriyali ishlab chiqarishda guruhli o’zaroalmashuvchanlik usulida yig’ish, ayniqsa to’liq va noto’liq o’zaroalmashuvchanlik usulida, amalga oshirib bo’lmaydigan yuqori aniqlikdagi yig’ishda katta samara bermoqda.

Yetkazish va sozlash usuli. Yetkazish usulini o’lchamli zanjirlarni hisoblashda berkituvchi zveno talab etilgan aniqligi kompensatsiyalovchi zvenoni kompensatoridan ma’lum qatlamni olib tashlash orqali o’zgartirish bilan erishiladi (3-rasm). Sozlash usulini hisobga olgan holda o’lchamli zanjirlarni hisoblashda o’lchamini yoki holatini berkituvchi zvenoni talab etilgan aniqligi kompensatsiyalavchi zvenoni kompensatoridan ma’lum materlal olib tashlasadao’zgartirish bilan erishiladi (4rasm). 3-rasm. Yetkazish bilan yig’ish (shayba 1 xatoligini kompensasiyalash uchun qalinligi bo’yicha jilvirlanadi tokarlanadi, va hakozo).

6. 4-rasm. Harakatchan kompensatorlar qo’llagan holda yig’ish; a- kompensator tortgich; b-qayd etuvchi vintli o’rnatish halqasi; v-ponali qurilma; g- qirqma konusli vtulka; d-elastik materlal; Yetkazish yoki sozlash usullarini qo’llashda mahsulot konstruksiyasiga maxsus detali kompensator kiritiladi, uni o’lchami yig’ishda ma’lum qatlam olib tashlanuvchi yoki olib tashlanuvchi yuzalar holatini o’zgarishi bilan amalga oshiriladi. Ikkala usulni qo’llashda yig’iladigan detallar kengaytirilgan, iqtisodiy erishiladigan ishlab chiqarish joizligi bo’yicha tayyorlanadi, ammo yig’ish jarayonida etkazish va sozlash ishlariga qo’shimcha vaqt sarflanadi. Bunda birlamchi yig’ish ishlari bajariladi va kompensatsiya zvenosini yetkazish darajasi aniqlanadi, mehnat sarfi ortadi, yuqori malakali ishchi talab etiladi. Yetkazish usuli donalab va kichik seriyali ishlab chiqarishda qo’llaniladi. Sozlash usulida birlamchi yig’ish ishlariga hojat bo’lmaydi, mehnat sarfi nisbatan kamayadi. Oqimli yig’ishni amalga oshirish imkoni yaratiladi, ammo maxsus detallarkompensatorlarni yaratilishi mahsulot konstruksiyasini murakkablashtiradi. Sozlash usuli mayda va seriyali ishlab chiqarishlarda qo’llaniladi. 3. Yig’ish texnologik jarayonlarini loyihalash Yig’ish texnologik jarayoni tuzilmasi va mazmuni. Yig’ish ishlab chiqarish jarayonini tayyorlash texnologik jarayonlarini ishlab chiqarish, mahsus nostandart vositalarni loyihalash va tayyorlash, kerakli hisoblarni bajarish, rejalashtirish va boshqa ishlardan iborat. Yig’ish ishlab chiqarishni texnologik tayyorlashni asosiy va eng muhim qismi bo’lib yig’ish texnologik jarayonini loyihalash xisoblanadi. Yig’ish texnologik jarayonini ishlab chiqarish texnologik jarayonini qismi hisoblanib, detali va qismlarni ketma-ket yig’ish, o’zaroalmashuvchan va qayd etish, bevosita belgilangan talablarni qoniqtiradigan tayyor mahsulot olish bilan bog’liqdir. Yig’ish texnologik jarayoni tarkibiga operatsiyalar yoki o’tishlar soni sifatida turli tuman ishlar kiradi.

Yig’ish texnologik operatsiyasi deb muntazam bir yig’ma birlik yoki bir vaqtda yig’iladigan birliklar ustida bir yoki ishchilar guruhini bir ish joyida bajarilgan ishga aytiladi. Yig’ish operatsiyasi-tayyorlama yoki mahsulotni tashkiliy qismlarini o’rnatish texnologik operatsiyasidir. Yig’ish jarayoniga kiruvchi ishlar turlari quyidagicha; 1.Tayyorlov ishlari; qisqacha tasnifi- detallar va sotib olinadigan mahsulotlar yig’ishni talab etadigan holatga keltirish; dekonservatsiyalash, yuvish, o’lchamli guruhlarga ajratish, taxlash va xakozolar. Yig’ishni umumiy mehnat sarfidagi solishtirma salmog’i-5-7 % kichik seriyali ishlab chiqarishda va 8-10 % - ommaviy ishlab chiqarishda. 2. Yetkazish ishlari; qisqacha tasnifi-birikmalarni yig’uvchanligi ularga texnik talablarni ta’minlash bilan bog’liq ishlar: kesish, tozalash, parmalash, jilvirlash va hakozolar yig’ishni umumiy mehnat sarfidagi solishtirma salmog’i 44-47% -mayda seriyali ishlab chiqarishda va 70-75% ommaviy ishlab chiqarishda. 4. Sozlash ishlari; qisqacha tasnifi-yig’ma birliklar va mahsulotda detallarni o’zaroalmashuvchanlik talab etilgan aniqligini ta’minlash maqsadidagi yig’ish jarayoni va u tugagandan so’ng bajariladigan ishlar. Yig’ishni umumiy mehnat sarfidagi solishtirma salmog’i 7-9%-seryali ishlab chiqarishda va 6-7%-ommaviy ishlab chiqarishda. 5. Nazorat ishlari; qisqacha tasnifi-chizma va yig’ishga texnik talablar belgilangan ko’rsatkichlarga yig’ma birliklar va mahsulotlarni mos kelishini tekshirish, maqsadida yig’ish jarayonida yoki u tugagandan so’ng bajariladigan ishlar. Yig’ishni umumiy mehnat sarfidagi solishtirma salmog’i 10-12% ni, kichik seriyali ishlab chiqarishda va ommaviy ishlab chiqarishda 8-10% ni tashkil qiladi. 6. Demontaj ishlari-iste’molchiga yetkazish, o’rash maqsadida yig’ilayotgan mahsulotni qisman sochish ishlari. Yig’ishni umumiy mehnat sarfidagi solishtirma salmog’i 6-8% ni kichik seriyali ishlab chiqarishda va ommaviy ishlab chiqarishda 3-4% tashkil qiladi.

Yig’ish jarayoni o’tishi yig’ma birikmani ma’lum qismida bajariladigan ishni o’zgarmasligida, bir xil asbob va moslamalarni qo’llagan holdagi yig’ish operatsiyasini tugallagan qismidir. Yig’ish texnologik jarayoni operatsiyalari va o’tishlari mazmun-mohiyat konstruksiyasi, detalga mexanik ishlov berish texnologiyasi mukammalligi, yig’ish ishlab chiqarish tashkiliy-texnik sharoitlari va yillik dasturi orqali belgilanadi. Yig’ish texnologik jarayoni ishlab chiqarishni muhim masalalardan biri-uni differenslallash darajasini tanlash Yig’ishni konsentratsiyalashgan jarayoni tajriba, donalab va qisman mayda seriyalab chiqarishga tegishilidir. Bu holda barcha qismli va umumiy yig’ish operatsiyalari juda kam, hatto bitta ishchi joyida bajariladi. Usulning asosiy kamchiliklari navbatma-navbat yig’ish sababli taqvimiy siklini uzoqligi, yuqori malakali ishchilar kerakligi, mexanizatsiya va avtomatizatsiyani deyarli yo’qligi. Yig’ishni texnologik jarayonlarini differensiyallash, turg’un mayda seriyali hamda seriyali va ommaviy ishlab chiqarishga tegishilidir. Bunda yig’ishni ayrim operatsiyalarga bo’laklanadi va ularning davomiyligi taktga bo’ysundiriladi; yuqori malakali ishchilarga extiyoj bo’lmaydi, mexanizatsiya va avtomatizatsiyani darajasi yuqori bo’ladi, usulni qo’llashda mehnat sarfi 15-20%ga kamayishi mumkin. Ammo differenslallash usulini qo’llashda uning samaradorligiga ta’sir etuvchi barcha omillarni ko’rib chiqish maqsadga muvofiqdir. Yig’ish texnologik jarayonini ishlab chiqarish uchun boshlang’ich ma’lumotlar bo’lib quyidagilar hisoblanadi: -mahsulot ishlab chiqarish dasturi va texnologik jarayonini amalga oshirish sharoitlari; -mahsulotga kiruvchi katalogi va spetsifikatsiyasi, mahsulot, yig’ma chizmalari; -yig’ish va sinash ishlarining texnik talablari; -mahsulotga kiruvchi detallar ishchi chizmasi; -nooperatsiya hajmi; -yig’ish jihozlari va texnologik vositalar to’g’risida ma’lumotlar to’plami;

-yig’ilayotgan mahsulot namunasi (seriyali va ommaviy ishlab chiqarishda); -mahsulot yig’iladigan ishlab chiqarish to’g’risida ma’lumot; Yig’ish texnologik jarayoni quyidagi keltirilgan ketma-ketlikda ishlab chiqariladi: 1. Dasturiy topshiriqqa asosan yig’ishni maqsadga muvofiq tashkiliy shakli belgilanadi, uni takti va maromi belgilanadi. 2. Yig’ma chizmalar va detallar ishchi chizmalari konstruksiyalarini texnolgiyaviyligi nuqtai-nazardan texnologik tahlil qilinadi. 3. Tegishli o’lchamli hisoblar asosida yig’ilayotgan mahsulot konstruksiyalarini o’lchamli tahlili bajariladi. 4. Berilgan ishlab chiqarish sharoitlari uchun loyihalanayotgan yig’ish jarayonini differensiyalash darajasi aniqlanadi. 5. Mahsulotning barcha yig’ma birliklari va detallarni yig’ish ketma-ketligi belgilanadi va mahsulotni umumiy va qismli yig’ish sxemalari tuziladi. 6. Mahsulotni tashkil etuvchi barcha yig’ma birliklar va detallarni biriktirish, joylashuvlarini tekshirish va qayd etishni eng unumdor va samarali, va texnik maqsadga muvofiq usullari aniqlanadi. Yig’ish texnologik operatsiyalari mazmuni tuziladi va mahsulotni nazorat va yakuniy sinash usullari bajariladi. 7. Texnologik jarayonini bajarish uchun zarur texnologik vositalar ishlab chiqiladi. 8. Yig’ish ishlarini texnik me’yorlash ishlari bajariladi va yig’ish jarayonini iqtisodiy ko’ratkichlari aniqlanadi. 9. Yig’ish jarayonini texnik hujjatlari rasmiylashtiriladi. Yig’ish operatsiyalarini ketma-ketligi va mazmunini belgilash. Butun mashinani hamda uni alohida qismlari va yig’ma birliklarini konstruksiyasini va ishlashini sinchkovlik bilan o’rganganidan so’ng, ularni tayyorlash va yig’ishga bo’lgan texnik talablarni aniq ishlab chiqish sharoitlarini bilgan holdagi tahliliga

ko’ra mahsulotni tashkiliy qismlariga bo’lishini boshlaydilar. Bu ishni bajarishda quyidagi tamoyillardan kelib chiqish maqsadga muvofiq: -yig’ma birlik yig’ish jarayonida ham, keyingi tashish va montaj qismida bo’laklanishi kerak emas; -yig’ma birikmalarni gabarit o’lchamlari ularni yig’ish imkoniyatini ta’minlash zaruriyatidan kelib chiqqan holda operatsiyalar bo’ladigan metalni kesish ishlari alohida ishchi joylarida, hatto mexanik sexlarda dastgohlarida bajariladigan tayyorlov va yetkazish ishlari bajarilishi kerak; -yig’ma birliklar ko’plab detallar va tutashmalardan iborat bo’lishi kerak emas; shu bilan birga mashinani keragidan ortiq bo’laklash maqsadga muvofiq emas, chunki bu yig’ish jarayonini murakkablashtiradi, yig’ish ishlarini tashkil etishda qo’shimcha qiyinchiliklar tug’diradi; -mashina detallarini ko’plab detallari u yoki bu yig’ma birliklarga kirishi kerak, bunda bevosita yig’ishga uzatiladigan alohida detallar soni kamayadi, asos detallar va ba’zi qotirish detallari bundan mustasno. Mahsulotni shunday bo’laklash kerakki, qachonki bunday konstruktiv sharoitlar eng ko’p sondagi yig’ma birliklarni, bir-biriga bog’liq bo’lmagan holda va mashinani eksplutatsiya tartibini buzmasdan mahsulotlarni ta’mirlashni ham osonlashtiradi. Ko’pchilik yig’ma birliklarni yig’ishdagi mehnat sarfi taxminan bir hil bo’lishi kerak. Yig’ish ketma-ketligi asosan mahsulot konstruksiyasi, detallarni joylashtirish va talab etilayotgan aniqlikka erishish usullari bilan aniqlanadi va yig’ishdagi mahsulot va qismlarini joylashtirish tartibini shartli ifodalovchi yig’ish texnologik sxemasi ko’rinishi keltirilishi mumkin. Yig’ish operatsiyalari vaqt me’yorlarini belgilash. Yig’ish texnologik jarayonini ishlab chiqarishni muhim qismi bo’lib chilangarlik–yig’ish ishlarini me’yorlash hisoblanadi. Operatsiyaga donaviy vaqt me’yorini hisobi uchun quyidagi formula ishlatiladi. T d =T on (1+A dam + A xk /100)*k;

bu erda: T on - operatsiya operativ vaqti, T on =T a +T yo ; T a -asosiy texnologik, vaqt, T yo yordamchi vaqt. A xk -ish joyiga xizmat ko’rsatish vaqti, T on -dan foizlarda; A dam -dam olish va shaxsiy ehtiyojlar vaqti, T on dan foizlarda; K-operativ vaqtga yig’ishda donaviy-kalikulyasion vaqt aniqlanadi. Td-k =Td+Tt-x /n; bu erda: T t-x -detallar partiyasiga tayyorlov-xotima vaqti. Donaviy yoki donaviy-kalkulyatsion vaqt asosida mahsulotni butun yig’ish mehnat sarfi, ishchi joylari yoki bir xil mahsulotni yig’adigan oqimlar soni aniqlanadi. Mashinalarni sinash. Texnologik jarayonni amalga oshirishda yig’ish sifati uni turli xil bosqichlarida tekshiriladi. Mashinalarni sinash ularni tayyorlashdagi yakuniy operatsiya hisoblanadi. Mahsulotni sinash deyilganda ishlatish yoki ekspluatatsiya qilishni o’xshatish jarayonlarida hamda berilgan dastur orqali mahsulotga ma’lum ta’sir ko’rsatishda mahsulot sifatini ko’rsatkichlarini kattalashtirish, tajribaviy aniqlash tushuniladi (GOST 16504-81). Nazorat va maxsus (tadqiqot) sinashlarini ajratiladi. Nazoratli sinash-bu mahsulot sifatini nazorat qilish maqsadidagi sinashdir. Nazoratli sinashlarni turlaridan biri-qabul qilish-topshirish sinashlaridir, bunda tayyorlovchi tomonidan mahsulotni topshirishga yaroqligi to’g’risida qaror qabul qilish uchun tayyor mahsulotni nazoratli sinash tushuniladi. Bunday sinashlar oldindan belgilangan dastur asosida o’tkaziladi va ularni tarkibi quyidagicha [9]. 1. Mahsulotni statik holda tekshirish. Bunda quyidagilar tekshiriladi: -tegishli jihoz uchun standartga binoan aniqlik me’yorlariga mahsulotni geometrik aniqligini mos kelishi; harakatchan qismlarini tekis siljitish; elektro jihozlarni yig’ish sifati va hakozolar. 2. Mahsulotni salt yurishda tekshirish. Bunda mahsulot mehanizmlari va tuzilmalarini to’g’ri ishlashi; salt yurishdagi tekshirishlar belgilangan sinash dasturiga asosan o’tkaziladi.

3. Mahsulotni yuklama ostida tekshirish. Bunda quyidagilar tekshiriladi: eng katta quvvat yoki burovchi moment bilan mahsulotni yuklashdagi barcha mexanizm va tizimlarni raddiyasiz ishlashi; ishlab chiqarish sharoitlarida ishlash sifatini, ekspluatatsion tasniflarni. 4. Maxsus yoki tadqiqotli sinashlar-bu mahsulot ko’rsatkichlarini va sifat ko’rsatkichlarini o’rganish maqsadida o’tkaziladigan mahsulot sinovi. Sinashni bu usullari maxsus dastur asosida turli konstruktiv o’zgarishlarni yaroqliligini o’rganish zarurligida o’tkaziladi. Yig’ish jarayonini asosiy ko’rsatkichlarini hisobi . Yig’ish jarayonini asosiy ko’rsatkichlari va texnik-iqtisodiy tasniflari hisoblari quyidagi formulalar orqali ifodalanadi. Chiqarish takti-davriy tarzda mahsulot chiqarishdagi vaqt oralig’i. Nominal takt (min/dona) quyidagicha aniqlanadi: T n =60F/N y Bu yerda: F-yillik ish vaqti fondi, bir smenalikda-2070s, ikki smenalikda F=4140coat. N y -yillik ishlab chiqarish dasturi. Xaqiqiy takt (min/dona) quyidagicha aniqlanadi: Th=60DS* (Tsm* ηπ - Txk-Tdam)/ Ny D-yillik ish kunlar soni; S-smenalar soni; T sm –smena davomiyligi; η π -jihozni ta’mirlashga ketadigan vaqt; T xk - ishchi joyiga xizmat ko’rsatishga ketadigan vaqt; T dam - dam olishga ketadigan vaqt; Chiqarish maromi-bir nomdagi vaqt birligida ishlab chiqariladigan mahsulot soni R=1/T Yig’ish ishchi joyini unumdorligi (dona/min)- vaqt birligida ishchi joyida yig’iladigan mahsulotlar soni: Q=tB n /T d bu yerda: t-unumdorlik keltirilgan ishchi vaqti; B n -mazkur ishchi joyida operatsiyalar bajarayotgan ishchilar soni;

T d -yig’ma birlikni bajarishni donaviy vaqti; Yuklash koeffitsiyenti-unumdor ish bilan yuklash darajasi: Ishchi joyini K n = T d /T D *B n ; Yig’ishni oqimli chizig’ini K n =1/n ni Yig’ish jarayonini sifatli koeffitsienti Kys=(Ty+Ts+Tsht)/Tuy T y -detallarni oddiy bo’lagini talab etuvchi yig’ish operatsiyalari mehnat sig’imi; T s -tutashmalarni sozlash bo’yicha operatsiyalar mehnat sig’imi; T sht - shtiflash bilan boradigan operatsiyalar mehnat sig’imi; T uy -umumiy yig’ish mehnat sig’imi; Sifat koeffitsienti qanchalik yuqori bo’lsa, texnologik jarayon darajasi shunchalik yuqori bo’ladi. Yig’ish jarayonini bo’laklash koeffitsienti Kb= Tyb/Tuy Bu yerda: T yb -yig’ma bo’laklarni yig’ishni yig’ma mehnat sig’imi; K b -qanchalik katta bo’lsa, yig’ish jarayoni shunchalik yuqori bo’ldi. Yetkazish ishlarini ahamiyatligi koeffitsienti Ka= Te/Tuy Bu yerda: T e -yetkazish ishlari mehnat sig’imi; K a -qanchalik kichik bo’lsa, yig’ish jarayoni sifati shunchalik yuqori bo’ladi. Chilanganrlik-yig’ish ishlari mehnat sig’imi koeffitsienti Tms=Tch-y/Tmy T ch-y -chilangarlik-yig’ish ishlari mehnat sig’imi; T my -ushbu mahsulot bo’yicha mexanik yig’ish ishlarini umumiy mehnat sig’imi. 4. Yig’ish ishlarini avtomatizatsiyalash Mashina tayyorlashni umumiy mehnat sig’imida yig’ish ishlari ulushini kattaligi va yig’ish umumiy siklini uzunligi yig’ish ishlarini avtomatizatsiyalash muammolarni dolzarbligini ko’rsatadi. Bu muammoni yechish orqali nafaqat

mahsulot sifatini oshirishga uni ishlab chiqarish samaradorligiga erishiladi, balki muhim ijtimoiy vazifa-yig’ish jarayonlarida foizi 60-80 gacha boradigan charchatadigan jismoniy qo’l mehnatini kamaytirish, ba’zida yo’qotish imkonini beradi. Ishlab chiqarish tajribalari shuni ko’rsatadiki, mayda va o’rtacha mahsulotlarni yig’ishni avtomatizatsiyalash yig’ish narxini 55-65% ga kamaytiradi. Yig’ishni avtomatizatsiyalash iqtisodiy jihatdan o’zini, uni tashkil etishga ketgan xarajatlarni ozod qilingan ishchilar oyligini iqtisod qilish hisobiga bir yarim yilda qoplasa oqlaydi. Yig’ishni avtomatizatsiyalash bir qator afzalliklarga ega bo’lgan holda sanoatdagi ulushi talab darajasida emas, buning asosiy sabablaridan biri mashinasozlikni umumiy mahsulotini 75-80% seriyali va mayda seriyali ishlab chiqarishlarda chiqariladi va bunday mahsulotlar turi tez-tez o’zgarib turadi. Tajribalar shuni ko’rsatadiki, yig’ish ishlarini avtomatizatsiyalash mahsulot ishlab chiqarishni yetarlicha katta hajmida o’zini yaxshi oqlaydi, buni quyidagi 3- jadvaldan ham ko’rish mumkin. Ko’pchilik yig’ish operatsiyalari o’zini texnik tasnifi va texnologik mohiyatiga ko’ra ko’pchilik ishlov berish operatsiyalaridan oddiyroq. Shunga qaramay, yig’ish jarayonlarini avtomatizatsiyalashda katta qiyinchiliklarga duch kelinadi, bu detallarini uzatish, ularni aniq yo’naltirish, mo’ljallash va qayd etish kabilardir. Qo’l yordamida yig’iladigan ko’pchilik detallar konstruksiyalari ko’p holllarda yig’ishni avtomatizatsiyalashda to’g’ri kelmaydi. 3-jadval Avtomatik yig’ish sharoitida mahsulotlarni chiqarishni minimal dasturi Detalni eng kichik o’lchami,mm Siklni maksimal davomiyligi, s Ishlab chiqarish dasturi, ming.dona/yil 100 gacha 100 gacha 300 gacha 7 8 30 800 320 200

Yig’ishni avtomatizatsiyalashni mashina yoki mexanizmni boshlang’ich loyihalash bosqichlardan boshlab nazarda tutish kerak. Masalan, yig’ishni avtomatizatsiyalashni kam detalli yig’ma birliklarni yig’ishda 4 tadan 12 tagacha detal bo’lishini ta’minlash maqsadga muvofiq. Qo’l yordamida yig’iladigan mahsulotlarni avtomatizatsiyalash orqali yig’ishga o’tkazishda bir qator qo’shimcha ishlar bajariladi, toki avtomatizatsiya ishlasin. (asos detali yaxshi tanlangan bo’lishi kerak, zarur bo’lganda sun’iy asoslar yaratiladi, ikki yoki undan ortiq detali o’zaro qo’shiladi, detalga simmetrik va oddiy shakllar berish va hakozolar). Avtomatik yig’ish to’liq o’zaroalmashuvchanlik usulida amalga oshirilishi qulay (qisqa zvenoli o’lchamli zanjirlar uchun). Usulni yig’ishni amalga oshiruvchi jihoz konstruksiyasini oddiyligini, yuqori unumdorlik va ishonchliligini ta’minlaydi. Noto’liq o’zaroalmashuvchanlik usuli bo’yicha avtomatik yig’ishni qisqa zvenoli o’lchamli zanjirlar uchun noqulay, chunki nuqsonlar va tiqilishlarni paydo bo’lishi mumkin. Bu usul o’lchamli zanjirlar uchun iqtisodiy samara beradi. Guruhli o’zaroalmashuvchanlik usuli avtomatik yig’ishda tutashuvchi detallarni yuqori aniqligi, masalan, g’ildirash podshipniklarni yig’ishda qo’llaniladi. Avtomatik yig’ishda sozlash usuli cheklangan qo’llanishga ega, chunki kerakli jihozlar, sozlash va nazorat qurilmalarini kiritilishi hisobiga, murakkablashadi. Yetkazish usulini avtomatik yig’ishda qo’llash maqsadga muvofiq emas.

NAZORAT SAVOLLARI 1.Yig’ish texnologik jarayon ahamiyati 2.Yig’ishdagi xatoliklar sababi 3.Ishlab chiqarish urlariga qarab yig’ish ishlari turlari 4.Yig’ish turlari klassifikatsiyasi 5.Birlamchi yig’ishni izohlang 6.Oraliq yig’ishni izohlang 7.Yakuniy yig’ishni izohlang 8.Yig’ishni tashkiliy shakllari 9.Nooqimli yig’ishni izohlang 10.Oqimli yigishni izohlang 11.Yig’ma o’lchamli zanjirlar hisobi

O'xshashlar

Paxta hosilini yig’ish mashinasi

Donli ekinlar hosilini yig’ish mashinalari

Donli ekinlar hosilini yig’ish mashinalari

Avtomobilsozlik texnologiyasi asosiy tushunchalar

Paxta sanoati mashinalarini ishlab chiqarish