Avtomobilsozlik texnologiyasi asosiy tushunchalar - Mashinasozlik - Referatlar

Avtomobilsozlik texnologiyasi asosiy tushunchalar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

23.44921875 KB

Ko'chirib olish

Avtomobilsozlik texnologiyasi asosiy tushunchalar Reja: 1. Tushunchalar va ta’riflar 2. Mashinasozlikda ishlab chiqarish va texnologik jarayonlar 3. Mashinasozlik korxonalarining turlari va ishlash usullari

1. Tushunchalar va ta’riflar Buyum deb ishlab chiqarishning so‘nggi bosqichida tugallangan mahsulotga aytiladi. U «dona» yoki «nusxa» bilan ifodalanadi. Mashinani, uning bir qismini, detalini buyum deb atash mumkin; avtomobil zavodi uchun buyum — avtomobil, kardanli val chiqaradigan zavod uchun esa val — buyumdir. Buyumlar vazifasiga ko‘ra asosiy va yordamchi ishlab chiqarishda tayyorlanadigan bo‘ladi. Birinchisi — sotuvga chiqariladigan buyumlar, ikkinchisi — korxonaning ehtiyojlari uchun mo‘ljallangan buyumlar. Detal — bir jinsli materialdan yig‘ish amalini ishlatmasdan tayyorlangan buyum. Masalan, bir bo‘lak metalldan yasalgan val, quyma korpus va shu kabi. Yig‘ma (yig‘ma birlik) — tarkibiy qismlarni bir-biriga yig‘ma amallar (burash, parchinlash, payvandlash, presslash va shu kabi) yordamida ulab hosil qilingan buyum. Masalan, avtomobil, reduktor, stanok. Tarkibiy qismning ko‘zga tashlanadigan texnologik belgisi shundaki, uni boshqa qismlardan alohida holda yig‘ish mumkin. Tuzilishi bo‘yicha ayrim-ayrim detallardan yoki yuqori darajadagi tar kibiy qismlardan va detallardan tashkil topishi mumkin. Tarkibiy qismlar birinchi, ikkinchi va yuqori darajalarga ajratiladi. Birinchi darajali tarkibiy qismlardan bevosita mahsulot tashkil topadi. U alohida detallardan yoki bir yo bir necha ikkinchi darajali tarkibiy detallardan iborat. Ikkinchi darajali tarkibiy qism birinchi darajali tarkibiy qismga kiradi va o‘z navbatida uchinchi darajali detallar yoki tark ibiy qismlar hamda detallarga bo‘linadi va h.k. Eng yuqori darajali tarkibiy qism faqat detallarga bo‘linadi. Buyum texnologik belgisi bo‘yicha tarkibiy qismlarga ajratiladi. Bajariladigan vazifalarga ko‘ra bo‘linish ham bor. Masalan, moylash tizimi, gaz taqsimlash mexan izmi va shu kabi buyum tarkibiy qismlarining tavsifi GOST 2.101— 68 da berilgan. Yarim mahsulot — xom mahsulot, boshqa bir korxonada keyingi ishlovlardan o‘tadigan yoki yig‘ishda ishlatiladigan buyum. Komplektlovchi (butlovchi) buyum — bir korxona chiqarayotgan va ikkin chi korxona buyumiga tarkibiy qism bo‘lib kiradigan buyum. Avtomobil sano- atida karbyuratorlar, starterlar, podshipniklar va shu kabilar komplektlovchi bu yum sanaladi. Mashinasozlikda zagotovka va dastlabki zagotovka tushunchalari ishlatiladi. Boshlang‘ich zagotovka — birinchi texnologik jarayonda ishlatiladigan zagotovka. Zagotovka — shaklini, o‘lchamlarini, yuza g‘adir-budurligini o‘zgartirib detal tayyorlanadigan ishlab chiqarish ashyosi. Ishlab chiqarish sur’ati takt va ritm tushunchalari bilan baholanadi. Chiqarish takti (T) — muayyan nomli, o‘lchamli va sifatga ega bo‘lgan buyumni (mahsulotni) davriy ravishda ishlab chiqariladigan vaqt oralig‘idir. U quyidagicha ifodalanadi: T = F/D B u y e r d a: F — korxonaning taqvim bo‘yicha ish vaqti fondi; D — shu vaqt oralig‘ida chiqariladigan buyum miqdori.

Oqim usuli bilan ishlab chiqarishda (ïîòî÷íîå ïðîèçâîäñòâî) har bir texnologik amalni bajarishga sarflanadigan vaqt chiqarish taktiga teng yoki unga karrali nisbatda bo‘lishi kerak, aks holda amallarni bajarishda moslik bo‘lmaydi. Shuning uchun amalning sikli hisobga olinadi. Chiqarish ritmi — vaqt birligi ichida ishlab chiqariladigan muayyan nomli, o‘lchamli va sifatga ega bo‘lgan buyum (mahsulot) miqdori. Chiqarish dasturi — korxona rejalashtirilgan davr mobaynida ishlab chiqarishi lozim bo‘lgan muayyan buyum (mahsulot)lar yoki bajaradigan xizmatlar. Ish joyi — sexdagi ishlab chiqarish maydonining bo‘lagi bo‘lib, unda ishchilar, texnologik jihozlar va asbob-uskunalar yoki konveyerning bir qismi joylashadi. 2. Mashinasozlikda ishlab chiqarish va texnologik jarayonlar Ishlab chiqarish jarayoni deganda muayyan korxonada buyum (mahsulot) tayyorlash yoki ta’mirlash uchun zarur bo‘lgan odamlarning, ishlab chiqarish qurollarining harakatlari yig‘indisi tushuniladi. Ishlab chiqarish jarayoniga quyidagilar kiradi: ishlab chiqaruvchi vositalarni tayyorlash, ish joylariga xizmat ko‘rsatishni tashkil etish, materiallar, yarim mahsulotlar va komplektlovchi buyumlarni olish va saqlash, detal yasashning hamma bosqichlari, zagotovkaga turli ishlovlar (qirqish, qizdirish va b.) berish, tashish, texnik nazorat, yig‘ish, sinash, sozlash, bo‘yash, taxlash (joylash) va buyum tayyorlash bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa harakatlar. Texnologik jarayon — ishlab chiqarish jarayonining bir qismi bo‘lib, ish buyumining holatini o‘zgartirishga va keyingi holatini belgilashga qaratilgan harakatlardan iborat. Turli texnologik usullar: kesib yoki qizdirib ishlov berish, payvandlash, yig‘ish va boshqalarni o‘z ichiga oladi, texnologik amal (operatsiya)lardan iborat bo‘ladi. Texnologik uskunalar, jihozlar va maxsus qurilmalar texnologik jarayonlarni bajarish vositalari bo‘lib xizmat qiladi. Texnologik uskunalar deganda ishlab chiqarish qurollari tushuniladi. Unda texnologik jarayonning ma’lum qismini bajarish uchun zarur materiallar, zagotovkalar, asboblar, quvvat manbayi joylashadi. Dastgohlar, pechlar, sinov qurilmalari va shu kabilar texnologik uskuna hisoblanadi. Texnologik jihozlar () ham ishlab chiqarish quroli bo‘lib, ular texnologik uskunalarga o‘rnatiladigan qirquv-o‘lchov asboblari, moslamalar, shtamplar, quyish qoliplari va shu kabilardir. Sozlash () — texnologik amalni bajarish uchun uskuna va jihozlarni tayyorlash demakdir. Stanokka moslamalar va asboblarni o‘rnatish, qirqish tezligini tanlash va shu kabilar sozlash deyiladi. Zagotovka qirqib ishlanayotganda bir qancha qo‘shimcha (yordamchi) harakatlar bajariladi. Masalan, ishlov berish uchun uni stanokka o‘rnatish va qotirish, ishlov tugagach bo‘shatish va yechib olish, stanokni ishga tushirish va to‘xtatish. Yig‘uv jarayonidagi qo‘shimcha harakatlar asosiy detalni yig‘uv moslamasiga o‘rnatishdan, gaykani buragichga kiygizishdan va shu kabilardan iborat. Yordamchi harakatlar detal zagotovkasining shaklini, o‘lchamlari va ishlov sifatini yoki yig‘uv jarayonida alohida detallarning o‘zaro bog‘liqligini o‘zgartirmaydi, lekin ishlov berishga yordam qiladi. Texnologik jarayon texnologik amallardan iborat. Texnologik amal (îïåðàöèÿ) deb texnologik jarayonning bir ish joyida bajariladigan va tugallangan bo‘lagiga aytiladi. Chunonchi, kesib ishlov

berish amaliga ishchining dastgohni boshqarish bo‘yicha hamma harakatlari, stanok (dastgoh) qismlari va qurilmalarin ing zagotovkaga ishlov berishdan tortib, yechishgacha bo‘lgan hamma avtomatik harakatlari kiradi. Masalan, vtulka teshigiga 8—9 kvalitet aniqlikda ishlov berishni bir yoki ikki amalda bajarish mumkin. Bir amalda bajarganda hamma detallarning teshigini bir stanokda yo‘nib, so‘ngra shu stanokda kerakli o‘lchamgacha yetkazib yo‘nib kengaytiriladi (ðàçâåðòêàëàíàäè). Teshikka ikki amalda ishlov berish ikki stanokka taqsimlanadi: birida teshik ochiladi, ikkinchisida teshik ichini qirib, ker akli o‘lchamgacha yetkaziladi. Texnologik amal — eng muhim birlikdir. U detallarga ishlov beradigan yoki ularni yig‘adigan texnologik qatorlarni loyihalashda, detallar yasash, buyumning bir qismi yoki hammasini yig‘ish texnologik jarayonlarini rejalashtirishda, pul xarajatlarni aniqlashda ishlatiladi. Amalni bajarishda zagotovkani stanokka bir necha marta o‘rnatib, qotiriladi, ya’ni «o‘rnatish» amali bajariladi. O‘rnatish (o‘rnatuv) — texnologik amalning bir qismi bo‘lib, ishlov berilayotgan zagotovka stanokda yoki tayyorlanayotgan yig‘mani ish o‘rnida o‘zgartirmaydigan bir holatga keltiradigan harakatni bildiradi. Holatning o‘zgarishi keyingi o‘rnatuv hisoblanadi. Masalan, kesib ishlov berishda zagotovka holatining stanokka nisbatan o‘zgarishi yangi o‘rnatuvni bildiradi. Valning uchlaridagi stanokka o‘rnatishda ishlatiladigan chuqurchalar (teshik desa ham bo‘ladi) tokarlik stanok patroniga ikki o‘rnatishda ochiladi. Moslamaga qotirilgan va ishlov beriladigan zagotovka yoki yig‘ma birlik texnologik amalning ma’lum qismini bajarishda moslama bilan birga asbob yoki jihozning qo‘zg‘almas qismiga nisbatan bir qancha qat’iy va ketma-ket holat (vaziyat)da bo‘lishi mumkin. Muqim qilingan bunday holat vaziyat (ïîçèöèÿ) deyiladi. Bu tushuncha alohida ishlatiladigan o‘rinlar ham bor. Masalan, ko‘ps hpindelli tokarlik avtomatda ishlanayotgan novdasimon materialdan tayyorlangan zagotovka stanokning barabani ma’lum burchakka burilganda yangi holat (vazi yat)ga o‘tadi. Agar texnologik jarayonda o‘rnatish kam-u, vaziyat ko‘p bo‘lsa, ishlov aniqligi va unumdorligi yuqori bo‘ladi. Amalning tarkibiy qismlaridan biri — texnologik o‘tishdir. U texnologik amalning tugallanish qismi bo‘lib, qo‘llaniladigan asbob va ishlov yoki yig‘uv natijasida hosil bo‘ladigan yuzaning doimiyligi bilan tavsiflanadi. Bulardan birontasi o‘zgarsa, texnologik o‘tish ro‘y beradi. Masalan, zagotovkada katta aniqlik bilan teshik ochish uchun parma, zenker va razvyortka ishlatiladi. Demak, uch marta o‘tish bo‘ladi. Har bir asbobda ishlov berilgandan so‘ng turli darajadagi g‘adir-budur yuza hosil bo‘ladi. Har bir texnologik o‘tishning ishchi yurishi bo‘ladi. Ishchi yurishda ishlov beruvchi asbob zagotovkaga nisbatan bir marta suriladi va uning shakli, o‘lchamlari, yuzasining g‘adir-budurligi va materiali xususiyatini o‘zgartiradi va shu bilan o‘tish jarayoni tugallanadi. Kesib ishlash paytida, shuningdek, yordamchi o‘tish va yordamchi yurish ham sodir etiladi. Yordamchi o‘tish — texnologik amalning tugallangan qismi bo‘lib, odam va (yoki) uskuna harakatlaridan iborat va bunda zagotovkaning shakli, o‘lchamlari, yuzasi g‘adirbudurligi o‘zgarmaydi, lekin yordamchi yurish texnologik o‘tish (zagotovka o‘rnatish va qotirish, asbobni almashtirish va h.k.) uchun kerak.

Yordamchi yurish — texnologik o‘tishning tugallangan qismi bo‘lib, bunda asbob zagotovkaga nisbatan bir marta suriladi, lekin uning shakli, o‘lchamlari va yuzasi g‘adir-budurligini yoki xususiyatini o‘zgartirmaydi. Yordamchi yurish ishchi yurishni bajarish uchun kerak. Texnologik jarayonni, amallarni maydalab yo birlashtirib tashkil etish mumkin. Maydalashtirilgan texnologik jarayon — kam miqdordagi asboblar yordamida bajariladigan bir qator mayda amallardan iborat. Bunday jarayon ishlab chiqarishning sharoitga tez moslasha olishini ta’minlaydi, yasalayotgan buyumlar tez-tez almashib turadigan sharoitda qulaylik yaratadi: oddiy texnologik asbob-uskunalarni yangi mahsulot ishlab chiqarishga tayyorlash vaqtini kamaytiradi. Birlashtirilgan texnologik jarayon murakkab amallardan iborat bo‘lib, ulardan har biri bir nechta oddiy amallardan tashkil topadi. Birlashtirishning ma’nosi shundaki, zagotovkaning bir nechta yuzasiga ko‘p sonli asboblar yordamida birvarakayiga ishlov beriladi. Birlashtirish darajasi yuqori darajada bo‘lganida texnologik jarayon kam miqdordagi murakkab amallarni o‘z ichiga oladi va ish unumini oshiradi, buyum yasash qiyinligini kamaytiradi, ishlov aniqligi yuqori bo‘lishini ta’minlaydi. Amallar uch usulda birlashtiriladi: ketma-ket, parallel, aralash. Ketma-ket birlashgan amallarda o‘rnatilgan kesuvchi asboblar oldinma-keyin ishlaydi; parallel birlashgan holda o‘rnatib qo‘yilgan kesish asboblarining aksariyati bir vaqtda ishlaydi; aralash usulda birlashtirish yirik hajmdagi va yalpi ishlab chiqarishdagi texnologik jarayonlarda qo‘llaniladi. Detallarga ishlov berish yoki ularni yig‘ish texnologik jarayonida stanok vaqti () va mehnat sarfi (ish qiyinligi —) degan tushunchalar ishlatiladi. Stanok vaqti bitta detalga ishlov berish uchun ketadigan vaqt «odam—soat» bilan, mehnat sarfi — bitta detalga ishchi tomonidan sarflanadigan vaqt «stanok— soat» bilan o‘lchanadi. Detallarga hozirgi zamon avtomatlashtirilgan jihozl arda ishlov berilganda stanok vaqti bilan mehnat sarfi bir-biridan, albatta, farq qiladi, avtomatlashtirilmagan hammabop jihozda ishlov berilganda — tengdirlar. Stanok vaqti hamma vaqt ham ishlov berish vaqti bilan o‘lchanavermaydi. Masalan, novdalarga ishlov beruvchi to‘rt shpindelli tokarlik avtomatida minutiga bittadan detal tayyorlansa, bu detalning stanok vaqti talabi bir «stanok—minut»ga teng. Biroq, detal to‘rtta vaziyatning har birida bir minutdan turgani uchun ishlov berish muddati 4 minutga teng. Stanok vaqtiga, shuningdek, bitta detal uchun to‘g‘ri keladigan asbob almashtirish va moslash vaqti ham kiradi. Detalga avtomatlashtirilgan uskunada ishlov berilganda, odatda, mehnat sarfi stanok vaqtidan kam bo‘ladi, chunki bir holda ishchi bir nechta stanokka xizmat ko‘rsatadi, to‘xtatmay turib zagotovka o‘rnatadi hamda yechib oladi. Bunda ish vaqti stanokka zagotovka va asbob o‘rnatish va yechish, sozlash, o‘tmaslashib qolgan asbobni almashtirish vaqtlaridan tashkil topadi. Oqimli qatorlar uchun (ïîòî÷íûå ëèíèè) texnologik jarayonlarni loyihalashda stanok vaqti orqali stanoklarning zaruriy miqdori, ishning mehnat sarfi orqali ishchilar soni hisoblanadi. 3. Mashinasozlik korxonalarining turlari va ishlash usullari Korxona turi — chiqariladigan mahsulotlar ro‘yxati, davriyligi, barqarorligi va hajmi bo‘yicha turkumlarni bildiradigan tushunchadir. Mashinasozlik korxonalari yakka tartibda, guruh (seriyali) va yalpi tarzda ishlab chiqaradigan turlarga, ishlab chiqarish usullariga ko‘ra esa oqimli va oqimsiz ishlab chiqarishga bo‘linadi.

Yakka tartibli ishlab chiqarish tayyorlanadigan mahsulot yoki ta’mirlanadigan buyum ro‘yxatining kengligi va miqdorining kamligi (bir yil yoki oyda bir nechta) bilan tavsiflanadi. Mashinalarning tajriba nusxasini, nodir gidroturbinalarni, metall qirquvchi yirik stanoklarni tayyorlash yakka tartibli ishlab chiqarish hisoblanadi. Guruhli ishlab chiqarish ma’lum vaqtda takrorlanib turadigan guruh (seriya, partiya)lar hajmida tayyorlanadigan mahsulot yoki ta’mirlanadigan buyumlar ro‘yxatining cheklanganligi va nisbatan katta miqdorga ega bo‘lishi bilan tavsif lanadi. Kichik, o‘rta va katta guruhli ishlab chiqarish bo‘lishi mumkin. Sexlar va texnologik jarayonlarning tarkibiga qaraganda kam guruhli ishlab chiqarish yakka tartibli ishlab chiqarishga, yirik guruhli esa yalpi ishlab chiqarishga yaqin turadi. Yalpi ishlab chiqarish uzoq muddat, uzluksiz va katta miqdorda, lekin tor ro‘yxatda buyum ishlab chiqarish yoki ta’mir etish bilan tavsiflanadi. Misol tariqasida avtomobillar, traktorlar, sovitgichlar, podshipniklar, qishloq xo‘jaligi mashinalari, tikuv mashinalari va shu kabilarni ko‘rsatish mumkin. Yalpi ishlab chiqarishning asosiy vazifalaridan biri — mahsulotning barqarorligi bo‘lib, ayni shu sababga ko‘ra texnologik jarayonlarni takomillashtirish uchun kapital mablag‘larni sarflash maqsadga muvofiqdir. Mahsulotlarni yig‘ish — rejalashtirilgan ish smenalarida uzluksiz va chiqarish taktiga mos holda kechadi. Tayyorlash va mexanika sexlarida ayrim detallarni yalpi ishlab chiqarish oqimli usulda yoki katta miqdorda bo‘lsa ham, oqimli bo‘lmagan usulda tayyorlanishi mumkin. Mashinasozlik korxonalarining turlari — nisbiy tushunchadir. Guruh mezoni sifatida texnologik amallarni ish joyiga biriktirish koeffitsienti olinadi. Bir oyda bajarilishi lozim bo‘lgan amallar miqdorining ish joylari soniga nisbati shu koeffitsientni bildiradi. Uning qiymati kichik seriyali (guruhli) ishlab chiqarishda 20—40, o‘rta seriyalida 10—20, yirik seriyalida 1— 10, yalpi ishlab chiqarishda esa 1,0 bo‘ladi. Oqimli bo‘lmagan ishlab chiqarish quyidagi belgilar bilan tavsiflanadi: har qaysi texnologik amalda bir guruh-bir guruh detal tayyorlanadi; uskunalar sexlarda ma’lum turlariga ko‘ra joylashtiriladi (tokarlik, frezerlik, silliqlash va shu kabi); buyumlar ko‘chmas moslamalarda yig‘iladi; ishlov beriladigan detallar bitta uskuna yoki ish joyiga qat’iy biriktirib qo‘yilmaydi, ular guruhlar bilan turli stanoklarda ishlanadi, amallar orasida sezilarli vaqt yo‘qotishlar bo‘lishi sababli tayyorlash sikli uzayadi va zaxiraga zarurat tug‘iladi; sexda texnologik rejalash qiyinlashadi. Oqimsiz usulda yuqori unumli jihozlar va uskunalardan foydalanish qiyinlashadi. Uskunalar ayrim turlariga ko‘ra guruh-guruh qilib joylashtirilgani sababli har qaysi sexda ayrim amallargina bajariladi, bir nechta sexning kuchi bilan detal uzil-kesil tayyor bo‘ladi. Yakka tartibli ishlab chiqarish doim oqimsiz bo‘ladi. Oqimli ishlab chiqarish usuli quyidagi belgilar bilan tavsiflanadi: texnologik amallar uskunalarga biriktirib qo‘yiladi, ularning joylashuvi esa texnologik jarayonning ketma-ketligiga bog‘liq; ishchilar uzoq vaqt mobaynida bir xil amallarni bajaradilar, buning natijasida nuqsonlar kamayadi, ish unumi oshadi; amallar o‘rtasida zagotovkalarni uzatish bir tekis kechadi; yuqori unumli jihozlar va uskunalar ishlatilganidan detal yasash murakkabligi va tannarxi kamayadi; zagotovka oqimli qatorda to‘liq ishlovdan o‘tadi.

Guruhli ishlab chiqarishda uskunalarni ish bilan to‘liqroq ta’minlash maqsadida ko‘p turdagi mahsulot ishlaydigan oqimli qator, masalan, o‘zgaruvchan oqimli qator tashkil qilinadi. Bunday qatorlarda bir xil amallarga ega bo‘lgan, tuzilish jihatdan bir-biriga o‘xshash detallar guruhiga ishlov beriladi. Shuningdek, har qaysi detal ma’lum guruhlar (seriyalar) bilan ishlab chiqariladi, ularni bir guruhga biriktirganda oqimli ishlab chiqarish sharoiti yuzaga keladi. Ma’lum muddat (bir necha smena yoki sutka) bitta detalga oqim usulda ishlov beriladi, keyin qator boshqa detalga moslab sozlanadi va unga ishlov beriladi; uni ishlab bo‘lgach, qator uchinchi bir detalga moslanadi va h.k. O‘zgaruvchan oqimli qatorning texnologik uskunalari unga biriktirilgan hamma detallarga ishlov beradigan qilib tuziladi. Bir detalga ishlov berib ikkinchisiga o‘tganda o‘rnatilgan asbob-uskunalar stanokdan yechilmaydi, iloji boricha kam vaqt sarflab moslanadi. O‘zgaruvchan oqimli qatorlar guruhli ishlab chiqarishda yalpi ishlab chiqarish usullaridan foydalanish imkonini beradi va samaradorligini keskin oshiradi. Mashinasozlik mahsulotlarini bir xilga keltirish va standartlashtirish korxona ning ixtisoslashuviga, mahsulot turining kamayishi va miqdorining oshuviga yordam beradi va bu o‘z navbatida, oqimli ishlab chiqarish usullarini qo‘llash, avtomatlashtirish imkonini beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. S.M. Q odirov, O.V.Lebedev, A.M.Xakimov «Mashina detallarini tiklash texnologiyasi» Toshkent-2001 y. 284 bet. 2. S.M.Babusenko « Traktor va avtomobillar remonti» Toshkent-« О ‘qituvchi» 1990 y. 366 bet. 3. J.R. Q ulmuxamedov, E.Karimov, H.H.Muxamedov, A.A.Oxunov , T.A.Toshkentov «Avtomobil va dvigatellarni ta’mirlash» Toshkent-«FAN»-2003 y. 536 bet. 4. Y.I.Borisevskix, Y.V.Buralev, K.A.Morozov, V.M.Nikiforov, A.I.Fetsenko «Avtomobillarning tuzilishi, texnik xizmat k о ‘rsatish va ta’mirlash» Toshkent-«Mehnat»-2001 y. 574 bet. 5. S.I.Rumyansev «Remont avtomobiley» Moskva «Transport» 1981 g. 462 bet. 6. L.V. Dexiterinskiy «Remont avtomobiley» Moskva «Transport» 1992 y. 296 bet.

O'xshashlar

Avtomobilsozlik texnologiyasining istiqbollari

Mashinalar ishonchliligi haqida tushunchalar

Mashinalarni yig’ish texnologiyasi

Avtomobillarning kuzovi va kabinasini tayyorlash texnologiyasi

Arrali silindrlar uchun tiqinlar tayyorlash texnologiyasi