Mustaqilligimiz abadiy bo‘lsin! - Manaviyat asoslari - Referatlar

Mustaqilligimiz abadiy bo‘lsin!

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

64 KB

Ko'chirib olish

Mustaqilligimiz abadiy bo‘lsin! Reja: 1. Xalq ruhining izhori 2. Millatning yuragi tez ura boshlaganda... 3. Qon to‘kmay erishilgan g‘alaba 4. “o‘zbekiston endi qaram bo‘lmaydi” 5. “o‘zbekiston endi qaram bo‘lmaydi” 6. Birinchilar 7. Jasoratli qadamlar 8. Yana farzandlarimiz masalasi 9. Onalar e’zozi 10. Shaharlashayotgan mamlakat 11. Notinch dunyo

Har yili mustaqillik bayramimiz tantanalari o‘z shiori, g‘oyasiga ega bo‘lmoqda. Shiorlar xalqimiz qalbiga singib bormoqda. E’tibor bersangiz, har shiorda teran mazmun, ma’no bor: 2010 yil – “Bu muqaddas Vatanda azizdir inson!” 2011 yil – “Buyuk va muqaddassan, mustaqil Vatan!” 2012 yil – “Taqdirimsan, baxtimsan, erkin va obod Vatan!” 2013 yil – “Qadr-qimmatim, tayanchim va iftixorimsan, mustaqil O‘zbekiston!” Bu shiorlarni o‘qigan, aytgan, eshitgan kishi xalqimizning “Chin yurakdan so‘z aytsang, borar to‘g‘ri yurakka”, degan iborasini eslaydi. Ular qo‘shiqlarga aylanib borayotgani buni tasdiqlab turibdi. Bu yil bayram tantanalariga “QADR-QIMMATIM, TAYANCHIM VA IFTIXORIMSAN, MUSTAQIL O‘ZBEKISTON!” degan g‘oya ko‘tarinki ruh berayotir. Bu so‘zlarda minnatdor xalqimizning Ozod, Obod, Farovon Vataniga sadoqat izhori bor. Shiorning markazida Mustaqil O‘zbekiston. To‘rt so‘z uni to‘rt tomondan qutlayotir. Qadr – odamning odamlar o‘rtasida, xalqning xalqlar o‘rtasida topgan hurmati, o‘rni, obro‘-e’tiborini, nufuzini bildiradi. Qimmat so‘zi qo‘shilganda qadrning darajasi juda baland ekanligi ta’kidlanadi. Bu so‘zlar mustaqil O‘zbekistonga qarab aytilayapti. Odam qachon xor, baxtsiz bo‘ladi? Agarda el nazaridan qolsa yoki qadr- qimmati yerga urilsa, poymol qilinsa. SHo‘ro davrida xalqimiz ocharchiliklarni ham ko‘rdi. Zog‘ora non, kunjara yedi. O‘lmadi, sinmadi. Lekin beqadrlikdan yuraklari ezilib yashadi. “Qornimga emas, qadrimga yig‘layman”, deb yubordi. Qadr-qimmat bayramlarimizning nomlariga ham singib ketgan. 9 may – “Xotira va qadrlash kuni” bunga misol. Bu, “qadr-qimmat” tushunchasi mustaqil O‘zbekiston ma’naviyatining mezonlaridan biriga aylanganidan dalolat emasmi?

Tayanchim! Tayanch – biror narsani tik, barqaror ko‘tarib turadigan poydevor, ustun, vosita. Odam o‘rnidan turishi, oldinga qarab yurishi uchun yerga, Vataniga tayanadi. Tayanchi yo‘q odam sahroda shamol yumalatib ketayotgan xas-xashakka o‘xshaydi. Oyog‘ini bosadigan tayanchi bo‘lmasa, u qanday to‘xtasin? Qanday tursin? Qanday yursin? Shiorda bu so‘z ham Vatan (mustaqil O‘zbekiston)ga bag‘ishlangan. YA’ni, “Mustaqil O‘zbekiston! Sen mening qaddimni tik, barqaror tutib turgan poydevorimsan. Menga kuch-qudrat berayotgan, qo‘llab-quvvatlayotgan, tayanch kuchim – o‘zingsan!”, deyilmoqda. Odam o‘z qalbida shon-sharafni his qilganda, uni faxrlantirgan sababga qarab, to‘lqinlanib, “iftixorimsan” deydi. Vatan iftixori esa – eng oliy iftixor. Iftixor izhorini loqayd kimsalar, “Menga bari bir”, deydigan kosmopolit, “dunyo fuqarolari” ayta olmaydi. Uni faqat Vataniga sodiq insonlar yuksak daxldorlik tuyg‘usi bilan ayta oladilar. Shuning uchun ham davlatimiz 1998 yildan boshlab jahon chempionatlari, olimpiadalarda Vatan obro‘sini, shonu shuhratini ulug‘lagan eng yaxshi farzandlarimizga “O‘zbekiston iftixori” faxriy unvonini berib kelmoqda. Vatan – Ona. U mustaqil bo‘lsa ham, bo‘lmasa ham seviladi, e’zozlanadi. Lekin mungli, g‘amgin Vatanga qarab: “Qadr-qimmatim, tayanchim, iftixorimsan”, deyishga til aylanmaydi. Bugun xalqimiz bu to‘rt so‘zni bor ovoz bilan, ko‘ksi to‘lib, baralla aytmoqda. Mamlakatning istagan nuqtasida turib, to‘rt tomoningizga qarang. Bu so‘zlar bejiz aytilmaganini ko‘rasiz. MILLATNING YURAGI TEZ URA BOSHLAGANDA...

Qarorda mustaqillik arafasida xalqimiz duch kelgan turli sinov va qiyinchiliklar alohida eslatib o‘tilgan. Bizni oldinda ham qattiq sinovlar kutar, g‘animlar ko‘p va ular hamlaga tayyor turar edi. Ozodligimiz uchun hayot-mamot kurashi ketayotgan o‘sha paytda o‘zimizning ayrim amaldorlar bunga qarshi chiqishdi. O‘z ona Vatanining ozodligiga to‘siqlar qo‘yishdi. G‘irrom qiliqlar qilishdi. Sotqinliklari keyinchalik fosh bo‘ldi. O‘zingdan chiqqan baloga, qayga borasan da’voga? Mustaqil bo‘lganimizdan keyin ham o‘zimizdan chiqqan sotqinlar sho‘ro qulligidan qutilgan Vatanimizni boshqalarga pullamoqchi bo‘lishdi. Bu xiyonatlar xalqimizni Vatan himoyasiga, Prezident Islom Karimov atrofiga yanada jipsroq birlashtirdi. Biz ular bilan kurashga tayyor keldik. Bizni bu g‘alabalarga Prezidentimiz tayyorladi. Shu o‘rinda bir xorijlik olim, bir davlat va siyosat arbobi va bir yozuvchining shu haqda aytgan fikrlarini keltirmasak, adolatdan bo‘lmas. Namangan voqealari haqida sobiq SSSRning mashhur mafkurachilaridan biri, keyinchalik Xalqaro “Demokratiya” fondi rahbari Aleksandr Lukyanov shunday deydi: “O‘shanda O‘zbekistonda diniy ekstremizm o‘zining birinchi signalini bergan edi. Lekin bunga xalqaro jamoatchilik ham, Rossiya ham loqayd qarashdi. Mabodo tarix g‘ildiragi o‘sha olomon ko‘rsatgan yo‘l bilan ketsa, O‘zbekiston boshiga qanday ko‘rguliklar tushardi? Buning dahshatini tasavvur qilib bo‘lmaydi...” 2. Xorijlik xalqaro ekspert Zurab Todua: “Shu paytgacha Shaxsning tarixdagi roli yetarli baholanmay keldi. Vaholanki, tarixning qaltis burilish pallasida u yoki bu shaxs bo‘lmasa, taraqqiyot butunlay boshqa tomonga qarab ketishi mumkin. O‘zbekiston o‘z misolida tinch, evolyutsion yo‘l bilan mustaqillikka erishib, rivojlanish mumkinligini isbotladi”. 3. Chingiz Aytmatov o‘sha yillarni shunday eslaydi: “Taqdir tarixning eng qiyin pallasida o‘ziga xos siyosiy seleksiyani amalga oshirdi. Tarix sahnasiga eng kerakli SHAXSni olib chiqdi. Islom Karimov nafaqat O‘zbekiston, balki Turkiston zaminida o‘zining eng irodali, qat’iyatli rahbar ekanligini namoyish qildi. Bu –

tarixda shaxsning qanday hal qiluvchi rol o‘ynashi mumkinligini ko‘rsatdi. Tarix Islom Karimovning zamonaviy sivilizatsiyamizning eng ulkan figuralaridan biri ekanligini ko‘rsatdi”. QON TO‘KMAY ERISHILGAN G‘ALABA Yer yuzida ko‘pgina xalqlar milliy mustaqillikka vatanparvar farzandlarining to‘kilgan qoni, uzilgan jonlari evaziga erishgan. AQShning mustaqillik uchun kurashida (1775-1783 yillar) 150 mingga yaqin, Madagaskarda (1947 yil) 90 ming tinch aholi o‘lgan, Jazoirda (1954-1962 yillar) 1,5 million aholi qurbon bo‘lib, 3 million kishi konslagerlarga tashlangan va h.k. “Ozodlik daraxti vaqti-vaqti bilan vatanparvarlar va bosqinchilarning qoni bilan sug‘orib turilishi kerak. Bu – uning tabiiy o‘g‘itidir”, – degan edi AQSH prezidentlaridan biri Tomas Jefferson. U, “Vatan ozodligi uchun to‘kilgan qon – muqaddas. Jon berib, qon to‘kib, Vatanni ozod qilish – buyuk jasorat”, demoqchi. Doim shunday bo‘lgan. Lekin bunda dushmanga qarshi kurashayotgan vatanparvarlarning ham, qancha-qancha begunoh insonlarning ham qoni to‘kiladi- ku. Nahotki ozodlikka qonsiz erishib bo‘lmasa? Mashhur xitoylik donishmand Sun Szi “Yuzta jangda g‘alaba qilish emas, balki dushmanni qon to‘kmay yengish – haqiqiy siyosiy san’atdir”, degan edi. Bu bilan u, “Qo‘lingizdan kelsa, hech kimning qonini to‘kmay, bolalarni yetim qoldirmay vatanni ozod qiling. Biroq buning uchun barcha jabru jafoni zimmangizga olishingiz kerak. YA’ni, sizda tirik qolgan yuz minglab jon bahosiga teng salohiyat, siyosiy mahorat va jasorat mujassam bo‘lmog‘i kerak”, demoqchi. Insoniyat tarixi hind xalqini tinch yo‘l bilan mustaqillikka olib chiqqan rahnamosi, “Millat otasi” Mahatma Gandini yaxshi biladi. O‘zbekistonda ham shunday bo‘ldi. Yuz minglab o‘zbekistonliklarning joni, qoni, mulki asrab qolindi. Bu – milliy ozodlik uchun kurashning xalq uchun eng beozor, biroq, Yo‘lboshchisi uchun eng og‘ir yo‘li bo‘ldi.

Mana bu hujjatdan o‘sha kunlarning ovozi kelayotir: “Bizga tinchlik va osoyishtalik kerak. Biz har bir oilaning tinch-totuv yashashi tarafdorimiz va shunga intilayotgan, shuni ta’minlaydigan siyosatni qo‘llab-quvvatlaymiz. Aziz yurtdoshlar! Yana bir bor sizlarga murojaat qilaman. Shunday og‘ir sinovdan o‘tayotgan bir paytda xalqimiz sabr-toqat va bardosh bilan, vazmin bo‘lib, tinchlikni saqlash maqsadida jipslashishi kerak. Bir yoqadan bosh chiqarib harakat qilish kerak. Tinchlikni buzayotgan, o‘z manfaatini ko‘zlayotgan har xil shaxslarga, muttahamlarga quloq solmasdan, xalqimiz o‘zi tanlagan yo‘ldan qolmasligi kerak. Yurtimiz, xalqimiz tarixda juda ko‘p sinovlardan yuzi yorug‘ bo‘lib chiqqan. Ishonamanki, bu og‘ir sinovlardan ham eson-omon o‘tamiz”. O‘zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasining Prezidenti Islom Karimovning respublika aholisiga murojaati. 1991 yil 20 avgust. “O‘ZBEKISTON ENDI QARAM BO‘LMAYDI” Mustaqillik – buyuk huquq. Undan foydalanmagan, uni mustahkamlashga harakat qilmagan xalq mustaqillikka munosib emas. O‘zbekistonda istiqlolning birinchi kunlaridan ana shu tarixiy imkoniyat ishga tushirildi. Yetti emas, yetmish marta o‘ylab, o‘lchab, yetti xil (ba’zi hollarda 12 variantdagi) yechimning eng maqbul, eng to‘g‘risi belgilab olindi (Karimov I.A. O‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. “Demokratiya – qonunga va shaxsga hurmat demakdir”. “- Rabochaya tribuna” gazetasi muxbiri savollariga javoblar. –T.: “O‘zbekiston”, 2011. – 440 b. 353-bet.). Bugungi yutuqlarimiz tarixi o‘sha yillardagi eng to‘g‘ri qarorlardan boshlangan.

“O‘zbek modeli” yigirma ikki yil davomida davrning barcha sinovlaridan o‘tib, o‘zini oqladi. Uning g‘alabasidan bugun har bir xonadon bahramand. Ayting: dunyodagi eng kam foizli kreditlarga berilayotgan namunaviy uy- joylar; “Afrosiyob” poyezdi; sportda erishayotgan g‘alabalarimiz; odamlarimiz umrining 6 yilga uzaygani; ming-minglab maktab, litsey-kollejlar, tibbiyot muassasalari; ravon temir yo‘llar va avtomagistrallar; eng zamonaviy sanoat korxonalari; fermerlar; dunyodagi eng kuchli tengdoshlari bilan turli sohalarda bellashib, g‘olib chiqayotgan yoshlarimiz... Ro‘yxatni bizdan ham yaxshi davom ettira olasiz, to‘g‘rimi? Axir, bularning barchasi “O‘zbek modeli”ning mahsuli emasmi? Buni xorijliklar ham bilib qolishdi. Shuning uchun jahonning ko‘zga ko‘ringan arboblari, tibbiyot, ta’lim-tarbiya, tadbirkorlik sohasi rahbarlari, olimlari Toshkentga, xalqaro konferensiyalarga kelib, ish o‘rganib ketishayotir. Bu – ularning foydasiga. Eng muhimi, “O‘zbek modeli” yaratayotgan “O‘zbek mo‘jizasi”ni ochiq ko‘zlar ko‘rdi. Ishondi. Tan oldi. Shuning uchun bo‘lsa kerak, atoqli siyosatshunos Zbignev Bjezinskiy o‘zining mashhur “Buyuk shaxmat taxtasi” kitobida O‘zbekistonning kelajagi buyukligini uning Amir Temur asos solgan, poytaxti Samarqand bo‘lgan buyuk saltanatning to‘g‘ridan-to‘g‘ri vorislari ekanligi, rahbariyati hamda ko‘p sonli mehnatsevar xalqi bilan bog‘laydi. U O‘zbekiston xalqining g‘oyaviy hamjihatligi duch kelayotgan muammolarning samarali hal qilinishiga omil bo‘layotganini, mamlakatning mustaqillik yillarida erishayotgan yutuqlarini e’tirof etar ekan, O‘zbekiston endi hech qachon, birorta davlatga qaram bo‘lmasligini ta’kidlaydi. (Bjezinskiy Z. Velikaya shaxmatnaya doska. Perevod O. Y. Uralskoy. M.: Mejdunar. otnosheniya, 1998. S-158.) Qaror targ‘ibot-tashviqot ishlarida “Islohot – islohot uchun emas, avvalo inson uchun” degan olijanob da’vat xalqimizni safarbar etgani, erishgan barcha yutuqlarimizning hayotbaxsh manbai bo‘lib kelayotganiga alohida e’tibor berishni tavsiya etadi.

Darhaqiqat, har bir inson – bebaho boylik. Olloh insonni jami xilqatlardan aziz va mukarram qilib yaratdi. Insongacha va u yaralgandan keyin nima paydo bo‘lgan bo‘lsa, barchasi inson uchun. Insonga fido. Insonga vosita. Shunday ekan, yer yuzida insondan ulug‘ nima bo‘lishi mumkin?! Mustaqillik Stalindan qolgan “Davlat – mashina, odam – uning bitta vintchasi”, degan teskari mantiqqa qurilgan qoidani bekor qildi. Xalq davlatga emas, davlat xalqqa xizmat qilishi qat’iy belgilab qo‘yildi. Chunki xalq – davlatning asosiy manbai. Bu – adolatning birinchi tantanasi edi. Ana shu adolatdan kelib chiqib “Islohot – islohot uchun emas, avvalo inson uchun” degan da’vat yangradi. Millionlab minnatdor odamlarning hayoti, farovon ro‘zg‘ori, zamonaviy avtomobillari, korxonalari shundan so‘zlamoqda. Ijtimoiy himoyalangan minnatdor oilalar, mulkdorlar, fermerlar, o‘g‘il-qizlarimiz, fuqarolarimiz har bir tuman, shahar, mahalla, qishloqlarda islohotlardan bahramand. BIRINCHILAR Qarorda mustaqillik arafasida va dastlabki yillarida mamlakatimiz keskin ijtimoiy muammolar girdobida qolib ketgan tahlikali yillar eslangan. O‘sha qaltis paytda vaziyatni ijobiy tomonga burish uchun qilingan amaliy ishlar mohiyatini teran aks ettirish tavsiya etilgan. Bu bejiz emas. Xotira bizni o‘tmishni unutishdan asraydi. Ogohlantiradi. Ibrat, oqibat darsini o‘taydi. Yanada birlashtiradi. Buni “Mustaqillik arafasida yoxud sho‘rolarning so‘nggi talvasasi” hujjatli filmi yaqqol tasdiqlaydi. Darhaqiqat, o‘sha yillar voqealarining tasviri, ularni ko‘rgan odamlarning guvohliklari hozir olib qolinmasa, keyin ularni tiklash qiyin bo‘ladi. Bu kelajak avlodlarga mustaqillik osmondan tushmaganini, qanday og‘ir mashaqqat va qattiq mehnat, iztiroblar evaziga kelganini hujjatli, badiiy vositalar bilan tushuntirish, ko‘rsatish uchun juda zarur. Bunday hal qiluvchi, lekin qaltis vaziyatlar rivojlangan davlatlarning birinchi Prezidentlari tajribasida uchragan. Birinchilarga doim qiyin bo‘lgan. Buni

oddiy odam tasavvur qilishi qiyin. AQShning birinchi Prezidenti Jorj Vashington faoliyati ham bunga yaqqol misol bo‘ladi. O‘sha paytda AQShning hurmatli insonlaridan biri Jorj Vashington mamlakat g‘arbidagi yerlarni o‘zlashtirish uchun xalqqa berilishini talab qiladi. Bu talab Angliya qiroli Georg III ni g‘azablantiradi. Markaz (metropoliya) yerni xalqqa berishni taqiqlaydi. Xalq Vashington rahbarligida Markaz (metropoliya)ning buyruqlariga itoat qilmaydi. Xalqqa yer bera boshlaydi. Qirol Georg III Amerika xalqini jazolash uchun harbiy kuchlarni yuboradi. Shundan so‘ng, 1775 yili Angliyaning Shimoliy Amerikadagi koloniyalari Kongressi Angliyaga qarshi ozodlik kurashini boshlashga qaror qiladi. O‘zlariga rahbar etib Jorj Vashingtonni saylashadi. U amerika xalqini Angliya mustamlakaligidan ozod qildi. AQSH Konstitutsiyasining yaratilishiga rahbarlik qildi. U AQShning birinchi Prezidenti sifatida mamlakatni obod qilib, yo‘llar qurib, xalqaro savdoni yo‘lga qo‘ydi. U “Qachonki aholini savodli, hunarli, bir so‘z bilan aytganda, ma’rifatli qilsakkina rivojlanish bo‘ladi”, degan g‘oyani davlat siyosatining yetakchi yo‘nalishi sifatida amalga oshirdi. Minnatdor amerika xalqi uni “Millat otasi” deb atadi. O‘zbekistonda bu muammolarni yechish ikki karra qiyin kechdi. Bu o‘tkir, qirrali tog‘ ustidan yo‘l topib yurishga o‘xshardi. Chunki yangi, mustaqil davlat qurish kerak edi. Kichik bir xato ham keyinchalik tuzatib bo‘lmas oqibatlarga olib kelishi mumkin edi. Shu sababli bir qo‘l bilan yangi davlat qurib, ikkinchi qo‘l bilan tinchlikni, tartib-intizomni himoya qilishga to‘g‘ri keldi. JASORATLI QADAMLAR SSSR – odamlardan tortib olingan yer, mol-mulk hisobiga qurilgan talonchi davlat edi. Unga O‘zbekistonning xalqi emas, paxtasi kerak edi. Sobiq ittifoqda: “O‘zbek deganda – paxta, paxta deganda – o‘zbek tushuniladi”, degan ibora

mashhur edi. O‘zbekiston ulkan bir paxta sexiga aylantirilgan, loy tomli, loysuvoq uylarimizning ostonasigacha paxta, paxta, yana paxta edi. SHo‘rolar 74 yil davomida xalqqa bor-yo‘g‘i 300 ming gektar yerni zo‘rg‘a bergan. Mustaqillik sho‘rolarning bu jinoyatiga chek qo‘ydi. Adolatni tikladi. Davlat rahbari Islom Karimov 2,5 million aholiga 700 ming gektar sug‘oriladigan yer berish to‘g‘risida qaror qabul qildi. Bu O‘zbekistonda sovet davlatining och biqiniga tushirilgan mushtlardan biri bo‘ldi. Ayni vaqtda bu – xalqimizning 74 yillik dardlariga berilgan birinchi darmon bo‘ldi. Millionlab uysiz aholi – uyli, millionlab yersiz odamlar – yerli bo‘ldi. O‘sha keskin, ijtimoiy muammolar girdobi kengayayotgan tahlikali paytda shunday qilinmaganida nima bo‘lardi? Farg‘onalik mehnat faxriysi Omonjon ota Hoshimov guvohlik beradi:“Yoshlar, nevaralarim, “Mustaqillikdan oldin hayot qanaqa edi?”, deb so‘rab qolishadi. Shunda men bir gap bilan javob beraman: “Biz eski tuzumdan teshik tog‘ora bilan chiqdik”. Bu nima degani, deb so‘rashadi. Shunda o‘zimning hayotimdan aytaman. Hozir manov gapni aytsam, yoshlar ishonmaydi-da: 6 million tonna paxta yetkazib bergan o‘zbek kerakli paytda otasiga kafanlikka 10 metr surp topa olmasdi. Brejnev deganlari, “Oq oltinni oltin qo‘llar yaratadi”, deb qo‘yganiga go‘yo xursand bo‘lib yuraverardik. O‘sha kunlar dilim achishib mana bunaqa she’rlar to‘qib o‘zimga o‘zim o‘qib yurardim: Oltin qo‘ldan kosov qoldi, qozoni yo‘q bir o‘choq, Egasiga arang tegdi, qirib olingan po‘choq”. Don o‘zingniki bo‘lmasa – qo‘lda noning omonat. Birovning qo‘liga qaramsan. SHo‘rolar yaratib qo‘ygan ko‘p tuzoqlardan biri – xalqlarni nondan qisish edi. Mustaqillikning birinchi yillarida mamlakatimizda ocharchilikka bir necha kun qolgan kunlar bo‘ldi. Prezident Islom Karimovning xalqaro siyosiy obro‘si, matonati, metin irodasi, qabul qilgan eng oqilona qarorlari ocharchilikning oldini oldi. Dunyoning turli mamlakatlaridan don yetkazib keltirildi. O‘zbekiston birinchi vazifalar qatorida don mustaqilligiga erishdi.

Biz Markazga nafaqat siyosiy, balki iqtisodiy, avvalambor, oziq-ovqat, sanoat mahsulotlarida ham qaram edik. O‘zbekistonga sut, meva, sabzavotlar (!) konservalanib, chetdan keltirilar edi. Bugun oziq-ovqat masalasida ko‘zimiz ham, ko‘nglimiz ham to‘q. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining 98 foizini o‘zimizning dehqon va fermer xo‘jaliklari yetkazib berayotir. Mana buni g‘alaba demaydilarmi?! SHo‘ro davrida milliy ma’naviyatimiz “mistika”, "qoloqlik", “madaniyatsizlik ko‘rsatkichi", "eskilik sarqiti" deya kamsitildi. Bu ham kamlik qildi. Keyingi avlodlarga o‘tib qolmasin, deb maktab darsliklaridan siqib chiqarildi. Maqsad – ota - bobolarning milliy ma’naviy fazilatlari bolalariga boshqa tildagi so‘zdek tushunarsiz, begona bo‘lishiga erishish edi. Bu borada ancha natijalarga erishdilar ham. Buni hurmatli yozuvchimiz Ibrohim Rahimning sho‘ro davridagi kuzatuvlaridan biri ham tasdiqlaydi: “... Ko‘pgina yoshlarimiz “Insof”nimaligini bilish u yoqda tursin, bu so‘zning o‘ziniham eshitmagandek, tushunmaydilar” (1990 yil). Bugun ma’naviyat va ma’rifat ishi davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishi etib belgilangan. Ajdodlarimizning tabarruk nomlari va xotiralari, milliy ma’naviyatimiz to‘la tiklandi. 1991 yil 14 iyunda, hali sovet mafkurasi hukmron bo‘lib turgan bir paytda yurtimizda “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida” qonun qabul qilindi. Bu o‘z vaqtida qabul qilingan nihoyatda oqilona hujjatlardan biri bo‘ldi, zero, odamlar milliy an’analarimiz, milliy liboslarimiz, hatto milliy hunarmandchiligimizning taqiqlanishlaridan bezib ketgan edi. Qo‘qonlik 97 yoshli to‘quvchi Pattixon aya o‘sha qora kunlar haqida shunday guvohlik beradi: “SHo‘rolar tinchgina uyida ishlab o‘tirgan hunarmandlarga kun bermasdi. 1948 yilning yoz kunlaridan birida ichkari uyimizda bo‘z to‘qib o‘tirgan edim. Birdan hovlida shovqin ko‘tarildi. Bir payt ichkariga to‘rtta komsomol bostirib kirdi. “Sanmi, eskilik sarqitini uyida saqlayotgan”, deb so‘kishdi. To‘quvchilik

do‘konimni sindirib, hovliga olib chiqib, yoqib yuborishdi. Dastgohimdan birgina mana bu tosh xotira bo‘lib qolgan”. Prezident Islom Karimov 1990 yilning 20 yanvarida Toshkent shahar faollari yig‘ilishida so‘zlagan nutqida ta’lim tizimi “qoldiq” prinsipi asosida ishlashini keskin tanqid qilib: “Qoldiq” prinsipi, ayniqsa zararli ekanini ta’kidlamoqchiman. Chunki bu prinsip har bir xalq uchun eng qimmat narsaga – kelajakka bolta uradi”, deya ta’kidlagan edi. Ko‘pchilik Kadrlar tayyorlash milliy dasturini 1997 yilda ishlab chiqilib, amalga oshirildi, deb yuradi. Aslida bu g‘oya undan 7 yil ilgari ko‘tarilgan edi. Davlat rahbari Islom Karimov 1990 yil 4 avgustda “Bizga kadrlar tayyorlashning maxsus milliy dasturi kerak”, degan masalani o‘rtaga tashlaydi. Bugun, 2013 yil. Endilikda Milliy dasturimizdan nafaqat biz, balki dunyo bahramand – o‘rganib, foydalanib, minnatdor bo‘lmoqda. YANA FARZANDLARIMIZ MASALASI Ozod va obod Vatan yoshlari qanday bo‘lishlari kerak? Bu savolga Prezidentimizning xalqimizda mashhur bo‘lib ketgan “Farzandlarimiz bizdan ko‘ra kuchli, bilimli, dono va albatta baxtli bo‘lishlari shart!” degan da’vati javob. O‘z vaqtida bu marra juda-juda baland qo‘yilgan edi. Bugun uning natijalari har birimizni quvontirmoqda. Sobiq sovet maktabi amalda yoshlarni mustaqil hayotga tayyorlamas edi. Dalil: 100 nafar maktab bitiruvchisidan 90 nafari maktabni tugatib, hunarsiz, bekorchi bo‘lib ko‘chada qolardi. “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” bunga chek qo‘ydi. Bugun ular sentabr oyida yo birinchi maoshini, yoki birinchi stipendiyalarini oladilar. Yana bir misol. 1991 yilda o‘smirlarimiz Meksikani xaritadan zo‘rg‘a topardi. 2011 yilda o‘smirlarimiz Meksikani hayratga solib qaytishdi. 15 yoshli bolalarga “O‘zbekiston mustaqilligining 20 yilligi” ko‘krak nishoni, o‘zimizda ishlab chiqarilgan “Spark” yengil avtomobili sovg‘a qilindi.

Komanda a’zosi, sirdaryolik 15 yoshli Bobur Davlatovga ham “Spark” sovg‘a qilishdi. U g‘alati bola ekan. Kalitni olgach, “va-u-u” deb jazavaga tushmadi, o‘zini ko‘z-ko‘z ham qilmadi. Kamtarin, o‘zbekona bir odob bilan: “Men Prezidentimizning oddiy qishloq bolalariga yaratib bergan sharoit va g‘amxo‘rliklari tufayli shu kunga yetdim. Juda baxtliman. Bugun otam Bahodir Davlatovning tug‘ilgan kunlari. Mashinamni u kishiga sovg‘a qilaman”, dedi. Bu gaplarni kim aytayotir? Boburmi? Yoki “ham ma’nan, ham jismonan barkamol avlod”ning yonimizda turgan bir vakilimi? Bizningcha, komil inson g‘oyasi 15 yoshli Boburning tilidan so‘zladi. Ularga millionlab o‘smirlarimiz havas bilan qarashdi. O‘zlariga “Men-chi?”, deb savol berishdi. Bu havas ertaga 17 emas, 170, 1700 g‘olibni jahon shohsupalariga ko‘taradi. Bunga ishonamiz. Ertaga quyosh chiqishiga ishongandek. ONALAR E’ZOZI Agarda bir kishi umringizni 6 yilga uzaytirib bersa, uni nima deb duo qilardingiz? Butun boshli xalqning umri shunchaga uzaysa-chi? O‘tgan yillarda o‘zbekistonliklarning o‘rtacha umri 67 yoshdan 73 yoshga uzaydi. Ayollar – munis onalarimizning umri 75 yoshdan oshdi. Onalari hayot yurtdoshlarimizga havasimiz keladi. Nurotalik keksa yurtdoshimiz, nafaqadagi vrachning xotirlashicha, O‘zbekiston bir paytlar onalar va bolalar o‘limining soni jihatidan sobiq ittifoqda doimiy ikkinchi-uchinchi o‘rinlarda turgan. Bu haqda gapirish, yozish mumkin bo‘lmagan. Markazdan joylarga (jumladan, Nurotaga) burchagiga “maxfiy” degan tamg‘a bosilgan sirkulyarlar kelib turgan. Mustaqillik bu mudhish genotsidni to‘xtatdi. Yuz minglab ona-bolalarimizni ajal changalidan saqlab qoldi. Bugungi kunga kelib, O‘zbekistonda onalar o‘limi 2 baravardan ko‘proq, bolalar o‘limi esa 3 baravarga kamaydi. Bugun dunyo ona va bola salomatligini saqlashda bizning tajribamizni o‘rganayotir. Bu haqda

Toshkentda bo‘lib o‘tgan xalqaro konferensiya ishtirokchilarining fikrlaridan foydalanilsa, targ‘ibot samaradorligi yanada oshadi. Ayol zotini e’zozlashda O‘zbekiston sobitqadam. Bu – O‘zbekiston xalqining yarmidan ko‘pi alohida hurmat-e’tibor topayotir, degani. Bundan har bir xonadon charog‘on bo‘layotir. Bu charog‘onlikdan xalqimizning ikkinchi yarmi ham albatta bahramand. SHAHARLASHAYOTGAN MAMLAKAT Mamlakatimiz, shahar va qishloqlarimiz qiyofasi yangilanib, chiroy ochib, obod va go‘zal bo‘lib borayotir. Xalqimizning asosiy qismi qishloqda yashaydi. Ular uchun munosib turmush sharoitini yaratish, ijtimoiy infratuzilma tarmoqlarini barpo etish bo‘yicha maxsus davlat dasturlari xalqimiz farovonligining amaliy namoyishi bo‘lmoqda. Sovetlar olamga “shahar bilan qishloq tafovutini yo‘qotamiz!” deb jar solishdi. Lekin 74 yilda biz so‘nggi 4 yilda qilgan ishni ham qila olmadi (Aslida buni istarmidi?). Ayrim davlatlarda bu muammo hali kun tartibiga ham qo‘yilgan emas, gazetalarining “Poytaxtda – XXI asr, 100 km yursang – XVIII asr”, deb yozayotgani odamning rahmini keltiradi. Xalqimiz har hafta, har oyda bir yangi manzaraning guvohi bo‘layotir. Har bir tumanda yangi, zamonaviy mahallalar qad ko‘tarmoqda. Bu biri biridan go‘zal, yarqirab turgan shinam binolarni ko‘rganlar – mahliyo. “O‘zbekistonda uylar puxta va mukammal loyihalar asosida qurilmoqda, – deydi Niderlandiyaning “Laurey Architecture & Environment” kompaniyasi direktori, arxitektor Roland Laurey. – Ularda uy egalarining erkin va baxtli yashashi uchun barcha qulayliklar yaratilgan. Bu yerda obodonlashtirish ishlari, jumladan, turli daraxt ko‘chatlarini ekish yaxshi odatga aylangani g‘oyat quvonchli.

Buxorodagi Poyi Kalon majmuasidagi obidalar shu qadar mustahkam qurilgan ekanki, oradan necha yuz yillar o‘tsa-da, kuchli zilzilalarga ham bardosh berib turibdi. Bu – O‘zbekistonda me’morchilik azaldan yuksak darajada taraqqiy etganidan dalolat. Prezident Islom Karimov tashabbusi bilan qishloqlaringizda kompleks ravishda barpo etilayotgan ushbu massivlar va uy-joylar ham ko‘p asrlar xalqingizga xizmat qilishiga ishonaman.” Nimagaki erishgan bo‘lsak, ularning negizida odamlarimizning siyosiy, huquqiy, madaniy saviyasi va ijtimoiy faolligi mujassam bo‘ldi. Shuning uchun ham Qarorda xalqimizning “barcha yutuqlarimizning ijodkori va bunyodkori” ekanligi chuqur hurmat bilan tilga olingan. YA’ni, xalqimizning ongu tafakkuri, dunyoqarashi, ishga, hayotga munosabati butunlay o‘zgarib, daxldorlik tuyg‘usi, o‘z kuchi va imkoniyatlariga ishonchi mustahkamlanib borayotgani ta’kidlangan. Mana shu emasmi, yuksalayotgan ma’naviyatning bunyodkorlik kuchi- qudrati? Avval odamlarning ongi, qalbiga ezgu niyatlar jo qilindi. O‘z navbatida, bu qutlug‘ niyatlar millionlab ko‘z, til, qo‘llarni bunyodkorlik ishlariga safarbar qildi. NOTINCH DUNYO “Mamlakatning tinch o‘tgan bir kuni qancha turarkan?”, deb o‘ylab ko‘rganmisiz? Buning bahosini bitta raqamda chiqarsa ham bo‘ladi, albatta. Lekin biz uchun eng muhimi – yurtimizdagi tinchlik. Millatlar orasidagi, dinlar orasidagi do‘stlik, hamfikrlik, hamkorlik, mehr-oqibat. Bu boshqalarning havasini keltirmoqda. Bugun O‘zbekistonda yashayotgan 130 dan ortiq millat va elat vakillaridan mana bunday so‘zlarni eshitayapmiz. Jumladan, toshkentlik Viktor Pak: “O‘zbeklar koreys xalqiga o‘z bag‘ridan joy bergan. Koreyslar 1937 yilda kelib, shu yurtni Vatanim deb yashayapti.

O‘zbekiston hayotining barcha sohalarida faol ishtirok etayapti. Masalan, men faqat O‘zbekistonda o‘zimni inson, shaxs sifatida his qilaman, to‘kis hayot kechiryapman. Yaqinda Janubiy Koreyaga borgan edim. Bir hafta zo‘rg‘a turdim. O‘zbekistonimni sog‘indim. Tez qaytib keldim. Ba’zan mendan: “Siz O‘zbekistonni Vatanim deb hisoblaysizmi?”, deb so‘rab qolishadi. Men: “Mening Vatanim yuragimda, yuragim esa O‘zbekistonniki”, – deb javob beraman”, deydi sof o‘zbek tilida. Bu ne’matlarning qadriga yetib, ulug‘ ajdodimiz Zahiriddin Muhammad Bobur aytganidek, “Bir ne’matga – bir shukr, bir shukrga – bir ne’mat”, deb yashamoq kerak. Doim ogoh, sergak, ma’naviy uyg‘oq, fidoyilarga aylanmog‘imiz shart. Qaror bizni ana shunga da’vat qilayotir. Mustaqillik bizlar uchun ko‘zlarimizning qorachig‘i. Ko‘z qorachig‘i qanday asralsa, mustaqiligimizni ham shunday asrashga da’vat etmoqda. Mustaqil O‘zbekiston tashqi olam bilan munosabatlarini o‘zaro tenglik, o‘zaro hurmat asosida, ochiq va oshkora olib bormoqda: u o‘z mustaqilligini hayot-mamot masalasi deb biladi. Hamkorlariga, tuzgan kelishuv, shartnomalariga sodiq. Bizga tinchlik, faqat tinchlik kerak. Chunki qiladigan ishimiz juda ko‘p. Biz murakkab, tahlikali zamonda yashayapmiz. To‘rt tomonimizda notinchlik. Agar tashqarida bir o‘t chiqsa, uning tutuni ichkariga kiradi. Globallashadi. Afg‘oniston – ana shunday dardli muammolar makoniga aylanib turibdi. Prezidentimiz yaqin-uzoq, katta-kichik davlatlar rahbarlari bilan buning oldini olish tashvishida qayg‘urmoqda. Katta-kichik, uzoq-yaqin davlatlar rahbarlariga, jahon jamoatchiligiga: “Bu ofat kirib kelgach, jonimiz evaziga, milliardlab mablag‘lar evaziga to‘xtatmaylik, tinch yo‘l – siyosiy yo‘l bilan oldini olaylik, buning uchun hozir vaqt ham, imkoniyat ham bor”, deb da’vat qilmoqda. Bilmaganlar bu – faqat O‘zbekistonning tinchligi uchun qilinmoqda, deyishmoqda. Bilganlar – Prezident Islom Karimov Afg‘onistondan chiqib Markaziy Osiyoga, undan chiqib butun dunyoga tarqalib ketishi mumkin bo‘lgan baloning yo‘lini to‘smoqda, deyishmoqda.

Barcha davlat rahbarlari daxldorlik ko‘rsatib, bu imkoniyatdan foydalanib qolishlari kerak. Aks holda, Prezident Islom Karimov ogohlantirgan, lekin loqayd qaralgani uchun minglab odamlarning yostig‘ini quritgan, quritayotgan terrorizmdek yangi bir baloga duch kelishlari mumkin. Hozir “Mening uyim chetda”, deydigan zamon emas. Hamma bir-biriga qo‘shni. Ertaga kech bo‘lishi mumkin. O‘zbekiston jahonni ogoh etmoqda. Mustaqillik – o‘zbek xalqining tarixiy g‘alabasidir. Shu sababli, bugun barcha yurtdoshlarimiz avvalo o‘zimizning, undan keyin jahonning yuzlab mashhur arboblariga, olim, ekspertu mutaxassislariga qo‘shilib: matonati, siyosiy mahorati, metin irodasi bilan xalqimizning burnini qonatmay mustaqillikka olib chiqqan; yurtimizni necha bor qonli fojialardan asrab qolgan; xalqini o‘zgalardan va o‘zimizdan chiqqan, “o‘zgalardan” himoya qilgan; Sohibqiron Amir Temur saltanatidan keyin hamma unutgan O‘zbekistonni 20 yilda dunyoga mashhur qilgan; O‘zbekistonning barcha bolalarini “Mening farzandlarim!” deb, o‘z hayotini ularning baxtiga bag‘ishlagan; jahonning eng rivojlangan davlatlari qatoriga kirayotgan yangi O‘zbekistonning asoschisi; elim deb, yurtim deb yonib yashayotgan, butun xalqimizni shu ulug‘ maqsad yo‘lida ruhlantirib kelayotgan Prezidentimiz Islom Karimovga bayram munosabati bilan o‘zining chuqur ehtiromlarini yana bir bor his qilishi tabiiydir. Yurtboshimiz har yili Mustaqillik bayramiga bag‘ishlangan bosh tantanalarda ishtirok etib, xalqimizga o‘zining samimiy tabriklarini izhor etar ekan, ushbu hayajonli lahzalarda: “Mustaqilligimiz abadiy bo‘lsin!” deya chin yurakdan tilak bildiradi. Bu ezgu tilak nafaqat davlatimiz rahbarining, balki asriy orzulari ro‘yobga chiqqan o‘ttiz millionli xalqimizning ham shukronaga to‘la tilagiga aylangan, desak, ayni haqiqatdir. Bu tilak ertaga tug‘iladigan, mana shu tabarruk yurtni muqaddas Vatan bilib, uni yanada obod qiladigan, gullab-yashnatadigan kelgusi nasllarning ham mangu tilagi bo‘lib qolajak. Mustaqilligimiz abadiy bo‘lsin!

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati: 1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. –T.: “O‘zbekiston”. 2008. 2. Karimov I.A. O‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. 1-jild. - T.: “O‘zbekiston”, 1996. 3. Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. 2-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 1996. 4. Karimov I.A. Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. 3-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 1996. 5. Karimov I.A. Bunyodkorlik yo‘lidan. 4-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 1996. 6. Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash – davr talabi. 5-jild. –T.: O‘zbekiston, 1997. 7. Karimov I.A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‘lidan. 6-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 1998. 8. Karimov I.A. Biz kelajagimizni o‘z qo‘limiz bilan quramiz. 7-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 1999. 9. Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot – pirovard maqsadimiz. 8-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 2000. 10. Karimov I.A. Vatan ravnaqi uchun har birimiz mas’ulmiz. 9-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 2001.Karimov I.A. Xavfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. 10-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 2002

O'xshashlar

Ma’naviyatning siyosat, huquq va ularning hokimiyatdagi о‘rni. Ma’naviyatda milliylik va umuminsoniylik

Animistik diniy e’tiqodlarning paydo bo‘lishi va uning ilmiy ahamiyati

Fetishistik diniy e’tiqodlar genezisi

Mustaqillik – bu huquq

Fetishizm