Тарбиячининг инноватцион фаолияти - Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim - Referatlar

Тарбиячининг инноватцион фаолияти

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

73.2255859375 KB

Ko'chirib olish

Тарбиячининг инноватцион фаолияти Режа: 1. Инновацион педагогиканинг тушунчалари. 2. Инновациянинг ривожланиши. Инновацион фаолият.

Инновацион педагогиканинг тушунчалари Ҳозирги тараққиётимизнинг талаблари асосида таълим стандартлари такомиллаштирилиб, дастурлар модернизация қилиниб, таълим муассасаларига етказилиб берилмоқда. Таълим муассасаларининг моддий базалари жадаллик билан мустаҳкамланмоқда. Янги турдаги касб-ҳунар коллежлари, университетлар ва институтлар қошида академик лицейлар, мактабларни қуриш, реконструкция қилиш, жорий ва капитал таъмирлаш, янги замонавий асбоб-ускуналари, ўқув қуроллари, техника воситалари ва компьютерлаштириш ишлари аниқ давлат режалари асосида амалга оширилмоқда. Инноватиканинг асосий тушунчалари Янгилик: ғоя, аниқ бир шахс учун янгилик, восита (янги метод). Инновация : 1) янгиланиш, ўзгариш; 2) бирор-бир янгиликни киритиш; 3) янгиликни ўзлаштириш жараёни. Инновация (инглизча Innоvаtiоn - янгилик киритиш) – тизим ички тузилишини ўзгартириш, амалиёт ва назариянинг муҳим қисми. Инновацион жараённинг мазмуний томонини ўз ичига олади (илмий ғоялар ва уларнинг технологияларини амалиётга киритиш). Педагогик янгилик – педагогик фаолиятда илгари таълим жараёнида номаълум бўлган ўзгаришларни киритиш орқали таълим ва тарбиянинг назария ва амалиётини бойитиш ва уни ривожлантирувчи воситасидир. Инноватика – янгиликни яратилиш қонуниятларини ўзлаштиришни ва тарғиб-тарғиботини ўрганадиган фан. Инновацион жараён – янгиликнинг киритилиши ва шарт-шароитлари, тизимни янги кўрсатгичларга муваффақиятли ўтишини таъминловчи ўзгаришдир. Инновацион ўзгаришларга тайёргарлик кўриш ва уни амалиётга киритиш жараёнидир.

Инновацион педагогик ғоя – тизимлаштирилган педагогик ғоялар; ўқув жараёни башорат этилиши, маълумотлар тўплами. Инновацион таълим - 1) таълим соҳасига киритилган ва киритилаётган янгиликлар; 2)янгиланган янги технологиялар асосида ташкил этилган таълим жараёни. Инновацион таълим муассасаси – янги типдаги таълим муассасалари: академик лицейлар, мактабгача таълим комплекси, шахсий мактабгача таълим муассасалари, ихтисослашган синф ва мактаблар, гимназия, турли йўналишли, предметлари чуқур ўргатиладиган мактаблар ва ҳ.к. Инновацион технология – педагогик тараққиётни таъминлашга қаратилган ташкилий фаоллик жараёни (фаоллик, дидактик ўйинлар, эвристик, креатив, муаммоли, лойиҳаштирилган, АКТ технологиялари). Инновацион ўқитиш – 1) янгича ўқитиш тизими, 2) ва таълим олувчиларни янги киритилган технологиялар асосида ўқитиш жараёни (алгоритмлаш, лойиҳали, модулли ва б.). Луғавий жиҳатдан “инновация” тушунчаси инглиз тилидан таржима қилинганда (“innovation”) “янгилик киритиш” деган маънони англатади. “Инновация” тушунчаси мазмунан аниқ ҳолатни ифодалайди. Инновация – муайян тизимнинг ички тузилишини ўзгартиришга қаратилган фаолият “Ўзбекистон Миллий энциклопедияси”да кўрсатилишича, инновация қуйидагича мазмун ва тушунчаларга эга: “Инновация (ингл. “innovationas” – киритилган янгилик, ихтиро) 1) техника ва технология авлодларини алмаштиришни таъминлаш учун иқтисодиётга сарфланган маблағлар; 2) илмий-техника ютуқлари ва илғор тажрибаларга асослангаан техника, технология, бошқариш ва меҳнатни ташкил этиш каби соҳалардаги янгиликлар, шунингдек, уларнинг турли соҳалар ва фаолият доираларида қўлланиши”.

Инновацион таълим (ингл. “innovation” – янгилик киритиш, ихтиро) таълим олувчида янги ғоя, меъёр, қоидаларни яратиш, ўзга шахслар томонидан яратилган илғор ғоялар, меъёр, қоидаларни табиий қабул қилишга оид сифатлар, малакаларни шакллантириш имкониятини яратадиган таълим. Инновацион таълим жараёнида қўлланиладиган технологиялар инновацион таълим технологиялари ёки таълим инновациялари деб номланади. Таълим инновациялари – таълим соҳаси ёки ўқув жараёнида мавжуд муаммони янгича ёндашув асосида ечиш мақсадида қўлланилиб, аввалгидан анча самарали натижани кафолатлай оладиган шакл, метод ва технологиялар. Таълим инновациялари “инновацион таълим” деб ҳам номланади. “Инновацион таълим” тушунчаси биринчи бор 1979 йилда “Рим клуби”да қўлланилган. Асосий турлари Фаолият йўналишига Киритилган ўзгаришларнинг тавсифига кўра Ўзгаришларнинг кўламига кўра Келиб чи қ иш манбаига кўра қ ў ланиладиган инновациялар Радикал инновациялар Модификацияланган инновациялар Комбинацияланган ин новациялар Тармо қ локал) инновациялари( Тизим инновациялари Модул инновациялари Жамоа томонидан бевосита яратилган инновациялар Ўзлаштирилган инновациялар

Таълим инновациялари бир неча турга ажратилади. Педагогик жараёнда Таълим тизимини бошқўлланиладиган қаришда Инновациялар турли кўринишга эга. Қуйидагилар инновацияларнинг асосий кўринишлари саналади. - янги ғоялар; - тизим ёки фаолият йўналишини ўзгатиришга қаратилган аниқ мақсадлар; - ноанъанавий ёндашувлар; - одатий бўлмаган ташаббуслар; - илғор иш услублари Таълим тизимида ёки ўқув фаолиятида инновацияларни қўллашда сарфланган маблағ ва кучдан имкон қадар энг юқори натижани олиш мақсади кўзланади. Инновацияларнинг ҳар қандай янгиликдан фарқи шундаки, у бошқариш ва назорат қилишга имкон берадиган ўзгарувчан механизмга эга бўлиши зарур. Барча соҳаларда бўлгани каби таълимда ҳам “новация”, “инновация” ҳамда уларнинг моҳиятини ифодаловчи фаолият тўғрисида сўз юритилади. Агар фаолият қисқа муддатли, яхлит тизим хусусиятига эга бўлиб, фақатгина тизимдаги айрим элементларни ўзгартиришга хизмат қилса у новация (янгиланиш) деб юритилади. Борди-ю, фаолият маълум концептуал ёндашув асосида амалга оширилиб, унинг натижаси муайян тизимнинг ривожланишига ёки уни тубдан ўзгартиришга хизмат қилса, у инновация (янгилик киритиш) деб аталади. Илмий адабиётларда “новация” (янгиланиш, янгилик) ҳамда “инновация” (янгилик киритиш) тушунчаларининг бир-биридан фарқланишига алоҳида эътибор қаратилади. Мисол учун, В.И. Загвязинскийнинг эътироф этишича, “янги”, “янгилик” тушунчаси нафақат муайян ғояни, балки ҳали амалиётда фойдаланилмаган ёндашув, метод ҳамда технологияларни ифодалайди. Аммо бунда жараён элементлари яхлит ёки

алоҳида олинган элементларан иборат бўлиб, ўзгариб турувчи шароит ва вазиятда таълим ва тарбия вазифаларини самарали ҳал этиш ғояларини ўзида акс эттиради. Дарҳақиқат, янгилик – восита саналиб, у аксарият ҳолатларда янги метод, методика, технология ва б. кўринишида намоён бўлади. Моҳиятига кўра новация ва инновация ўртасида муайян фарқлар мавжуд.Улар қуйидагилардир. Новация ва инновациялар ўртасидаги асосий фарқлар Асосий фарқлар Новация Инновация 1) амалдаги назария доирасида қўлланилади; 2) кўлам ва вақт бўйича чегараланади; 3) методлар янгиланади; 4) натижа аввалги тизимни такомиллаштиради 1) тизимли, яхлит ва давомли бўлади; 2) маълум амалиётда янги фаолият тизимини лойиҳалайди; 3)субъектларнинг фаолияти тўла янгиланади; 4)янги технологиялар яратилади; 5)фаолиятда янги сифат натижаларига эришилади; 6) амалиётнинг ўзи ҳам янгиланади Замонавий таълимга хос муҳим жиҳатлардан бири – педагог фаолиятининг инновацион характер касб этишига эришиш саналади. Ривожланган хорижий мамлакатларда педагог фаолиятининг инновацион характер касб этишига эришиш масаласи ўтган асрнинг 60-йилларидан бошлаб жиддий ўрганила бошлаган. Хусусан, Х.Барнет, Ж.Бассет, Д.Гамильтон, Н.Гросс, Р.Карлсон, М. Майлз, А.Хейвлок, Д.Чен, Р.Эдем, Ф.Н. Гоноболин, С.М. Годнин, В.И.Загвязинский, В.А.Кан-Калик, Н.В.Кўзьмина ҳамда В.А.Сластенин каби тадқиқотчилар томонидан олиб борилган ишларда инновацион фаолият, педагогик фаолиятга инновацион ёндашиш, инновацион ғояларни асослаш ва уларни амалиётга самарали тадбиқ этиш, хорижий мамлакатлар ҳамда республикада яратилган педагогик

инновациялардан хабарор билиш орқали педагог фаолиятида улардан фаол фойдаланиш борасидаги амалий ҳаракатлар мазмунини ёритилган. Моҳиятига кўра инновациялар муносабат ёки жараёнга янгилик киритишнинг динамик тизими саналади. Ўз-ўзидан тизим сифатида янгилик киритириш муносабат ёки жараённинг, биринчидан, ички мантиғини, иккинчидан, киритилаётган янгиликнинг муайян вақт оралиғида изчил ривожланиши ва атроф-муҳитга кўрсатадиган ўзаро таъсирини ифодалайди. В.А.Сластенин инновацияни янгилик яратиш, кенг ёйиш ва фойдаланишга қаратилган мақсадга мувофиқ, йўналтирилган жараёни мажмуи деб билади. Муаллифнинг фикрига кўра ҳар қандай инновация янги воситалар ёрдамида ижтимоий субъектларнинг эҳтиёжини қондириш ва интилишларини рағбатлантириш мақсадини кўзлайди. Ҳар қандай инновацияда “янги”, “янгилик” тушунчалари муҳим аҳамиятга эга. Турли муносабат ва жараёнларга киритилаётган янгилик мазмунан хусусий, субъектив, маҳаллий ва шартли ғоялар тарзида намоён бўлади. Хусусий янгилик муносабат, объект ёки жараёнга тегишли элементлардан бирини ўзгартириш, янгилашни назарида тутади. Субъектив янгилик маълум объектнинг ўзини янгилаш заруриятни ифодалайди. Маҳаллий янгилик алоҳида олинган объект учун киритилаётган янгиликнинг амалий аҳамиятини тавсифлаш учун хизмат қилади. Шартли янгилик эса муносабат, объект ёки жараёнда мураккаб, прогрессив янгиланишнинг содир этилишини таъминловчи маълум элементларнинг йиғиндисини ёритишга хизмат қилади. Р.Н.Юсуфбекова инновацияларни педагогик нуқтаи назардан кўриб чиқишга эътиборни қаратади. Хусусан, педагогик инновациялар муаллиф томонидан таълим ва тарбия жараёнида аввал маълум бўлмаган, қайд қилинмаган ҳолат ёки натижага олиб борувчи педагогик ҳодисанинг ўзгариб туриши мумкин бўлган мазмуни эканлиги таъкидланади. Россиялик олимлар. А.И.Пригожин, Б.В.Сазонов, В.С.Толстой, Н.П.Степанов ва б. эса

инновацион жараён ҳамда унинг таркибий қисмларини ўрганишга эътиборни қаратган. Бу ўринда улар инновацион жараённинг ташкил этилишига нисбатан қуйидаги икки ёндашув мавжуд эканлигини эътироф этади: 1) янгиликнинг индивидуал микро даражаси (унга кўра қандайир янги ғояга амалиётга жорий этилади); 2)алоҳида-алоҳида киритилган янгиликларнинг ўзаро таъсирини ифодаловчи микро даража (бу ўринда алоҳида-алоҳида киритилган янгиликларнинг ўзаро таъсирланиши, бирлиги, рақобати ва бирининг ўрнини иккинчиси томонидан эгалланиши аҳамиятли саналади). А.И.Пригожиннинг фикрига кўра, инновация мақсадга мувофиқ равишда муайян ижтимоий бирлик – ташкилот, аҳоли, жамият, гуруҳга нисбатан муносабатга янгича ёндашиш, бу муносабатни бир қадар турғун элементлар билан бойтиб бориш тушунилиши лозим. Бу ўринда англанадики, муаллифнинг қарашлари бевосита ижтимоий муносабатлар, уларга нисбатан инновацион ёндашиш моҳиятини ифодалайди. Шундан келиб чиққан ҳолда ҳар бир шахс фуқаро, мутахассис, раҳбар, ходим, қолаверса, турли ижтимоий муносабатлар жараёнининг иштирокчиси сифатида ўзига хос инноватор фаолиятни ташкил этади. Таълим тизимини технологиялаштириш ғояси ўтган асрнинг бошларида Ғарбий Европа ва АҚШда таълим тизимини ислоҳ қилиш, таълим самарадорлигини ошириш, шахснинг ижтимоийлашувини таъминлаш учун муайян шартшароитни яратиш борасидаги ижтимоий ҳаракат юзага келган даврда илк бора ўртага ташланди. Мазкур ғоя 30-йилларда таълим жараёнига “педагогик техника” (“таълим техникаси”) тушунчасининг олиб кирилиши билан асосланди. Ушбу даврларда яратилган махсус адабиётларда “педагогик (таълим) техника(си)” тушунчаси “ўқув машғулотларини аниқ ва самарали ташкил этишга кўмаклашувчи усул ва воситалар йиғиндиси” тарзида талқин этилди ҳамда ўқув жараёнига ўқув ва лаборатория жиҳозларининг олиб кирилиши, улардан самарали, унумли фойдаланиш, материал мазмунини

кўрсатмали қуроллар ёрдамида тушунтириш каби ҳолатлар таълим самарадорлигини оширишга ёрдам берувчи етакчи омиллардир дея баҳоланди. XX асрнинг 50-йилларида таълим жараёнида техник воситаларни қўллаш “таълим технологияси” йўналишини белгилаб берувчи омил дея эътироф этилди, асосий эътибор талабалар аудиториясини кенгайтириш техник воситалардан фойдаланиш эвазига амалга оширилиши, техник воситаларнинг имкониятларини янада такомиллаштириш, уларнинг ахборот сиғимини кенгайтириш, ахборотларни ўзатиш хизматини сифатли ташкил этиш, таълим олишни индивидуаллаштириш каби масалаларга қаратилди. Бу борада олиб борилган тадқиқотларнинг объекти, таянч нуқтаси сифатида техник воситалар имкониятлари, уларни такомиллаштириш жараёни қабул қилинди, шунингдек, ўқув жараёнини “технологиялаштириш”нинг ташкилий жиҳатларини ўрганишга алоҳида урғу берилди. 60-йилларнинг бошларида таълимни дастурлаш асосида таълим жараёнини ташкил этиш “технология” тушунчасининг моҳиятини очиб берувчи омил сифатида кўрила бошланди. Дастурий таълим таълим олувчиларга муайян билимларни алоҳида қисм ҳолида эмас, балки изчил, яхлит тарзда берилишини назарда тутади. Таълим жараёнини яхлит, мақбул дастурга мувофиқ ташкил этиш таклифи илк бора АҚШда фаолият юрита бошлаган “Дастурий таълим ва ўргатувчи машиналар бўйича бирлашган Қўмита” томонидан илгари сурилган. Дастурий таълим ўзида таълим мақсадлари, уларни ўзгартириш ва баҳолашнинг мос равишдаги мезонлари ҳамда таълим муҳитининг аниқ тавсифини қамраб олади. Бу эса ўзгартириш мажмуасини тўлалигича қайта ташкил этиш тушунчаси мазмунига мос келади. Педагогик тизим элементларнинг жуда чидамли ва мустаҳкам мажмуидир. В.П.Беспалконинг фикрига кўра қайси давр педагогик системаси бўлмасин у ўзаро боғланган қуйидаги элементлардан иборатдир: 1) таълим (тарбия)мақсади (умумий ва хусусий);

2) таълим (тарбия)мазмуни; 3) таълим (тарбия)жараёни (хусусий тарбия ва таълим); 4) лар (ўқитишнингтехника воситалари); 5) тарбиявий ишларни ташкилий шакллари. Инновация чуқурроқ билим олиш, ўрганиш, ўзлаштириш, кенг ҳажмдаги билимларни олишга қаратилмоғи яхши натижалар бериши мумкин. Булар доимий педагогик муаммо бўлиб келаётган: ўқув-тарбиявий фаолият мотивациясини ошириш, дарс жараёнларида ўқув материални ҳажмини ошириш, ўқув жараёнини жадаллаштириш, вақтни тежаш, кўпроқ илғор методлардан фойдаланиш, ўқув-тарбиявий ишларда интерфаол усуллардан фойдаланиш, илғор технологияларни қўллаш, ахбороткоммуникация технологияларни жорий қилишдан иборат. Юқори натижалар берадиган янги ғоялар, янги назарий билимлар берувчи, шахсни ривожланишига олиб келувчи, том маънодаги инновацияларни яратиш, излаш, жорий этиш талаб этилади. Кўплаб умумий ва хусусий лойиҳаларни таҳлил этиб, педагогик назария ва амалиётга тадбиқ этилиш хусусият ва ҳолатларини ўрганиш асосида умумпедагогик инновацияларни қуйидаги кўринишларини белгилаш мумкин: 1. . Жуда янги бўлмаса-да, доимий фаол бўлган, ўзининг ғояси, аҳамияти жиҳатдан эскирмаган, ўқув жараёнини оптималлаштиришга хизмат қиладиган ўқув-тарбия технологиялари. 2. Гуманистик педагогика моҳиятини ифодаловчи технологиялар. 3. Педагогик тизим жараёнидаги бошқарувларни янги ғоя, ёндашувлар асосида ташкил этилишини таъминловчи технологиялар. 4. Янги ғоялар, ахборот воситалари ва оммавий коммуникацияларга асосланган технологиялар. Инновацион технологияларда янгиликларни асосий йўналишлари сифатида: - педагогик тизимнинг бир бутунлиги;

- ўқув муассасалари; - педагогик назария; - таълим олувчилар; - педагогик технология; - таълим (тарбия) мазмуни; - таълим (тарбия)нинг шакл, метод ва воситалар; - таълим (тарбия) жараёнини бошқариш; - таълим (тарбия) мақсади; - таълим (тарбия) натижаларини кўрсатиб ўтиш мумкин. Инновацион фаолият Инновацион фаолият – янги ижтимоий талабларнинг анъанавий меъёрларга мос келмаслиги ёки янги шаклланаётган ғояларнинг мавжуд ғояларни инкор этиши натижасида вужудга келадиган мажмуали муаммоларни ечишга қаратилган фаолият. Моҳиятига кўра инновацион фаолият илмий изланишлар, ишланмалар яратиш, тажриба-синов ишлари олиб бориш, фан-техника ютуқларидан фойдаланиш асосида янги такомиллаштирилган маҳсулотни яратишдан иборат. - янгиликни қўллашга тайёргарлиги; - педагогик янгиликларни қабул қилиши; - новаторлик даражаси; - коммуникатив қобилиятнинг ривожланганлиги; - ижодкорлиги Инновацион жараённи ташкил этувчи янгилик яратиш, ўзлаштириш, янгиликни қўллаш–ҳамкорликда инноватика объекти ҳисобланади. Педагогик дидактикада эса ўқиш жараёни илмий тадқиқот объекти бўлиб ҳисобланади. Ана шу билан улар бир-биридан фарқланади. Инновацион фаолият – таълимнинг у ёки бу босқичида инновацион жараённи амалга оширишга ёрдам берувчи комплекс чоралар бўлиб, у жараён ичида кечади.

Инновацион фаолиятнинг асосий функцияси педагогик жараённи компонентларини, яъни маъно, мақсад, таълим мазмуни, шакли, методи, технологияси, таълим воситалари, уни бошқарувларини ўзгартиришдан иборат. Инновацион жараённинг ўзига хослиги шундаки, у циклик характерли бўлиб, қуйидаги босқичли таркибий тузилмада, янгиликнинг вужудга келиши, оппонентлар билан курашдаги тезкорлик, ғоянинг етилиши, ўзлаштирилиши, тарқалиши ёки кризис, ёки финалга боришидан иборат. Инновацион фаолият шундай воситалар ёрдамида кечадиган ҳолатки, бунда педагогик янгиланиш ғояси пайдо бўлади. У социал ҳолатга ундан таълимдаги янгиликни туғилиши, пайдо бўлишига олиб келади. Инновацион жараённинг баъзи янгиликлари локал тадқиқотлар ўтказиш ва тажриба-синовлар орқали тадбиқ қилишдан фарқлаш керак. Масалан, мактабда қўшимча курсни инновацион деб бўлмайди. Шундай қилиб бирор ғояни янгилик даражасида яратиб, фаолиятга олиб кириб, у жараённи бошқариб бориш мумкин бўлса, инновацион фаолият ҳисобланади. Инновацион муҳит – педагогик янгиликнинг вужудга келиши, уларнинг жадал ўзлаштирилиши ва амалиётга тадбиқ этилиши. Инновацион таълим - 1) таълим соҳасига киритилган ва киритилаётган янгиликлар; 2)янгиланган янги технологиялар асосида ташкил этилган таълим жараёни. Инновацион таълим муассасаси – янги типдаги таълим муассасалари: академик лицейлар, мактабгача таълим комплекси, шахсий мактабгача таълим муассасалари, ихтисослашган синф ва мактаблар, гимназия, турли йўналишли, предметлари чуқур ўргатиладиган мактаблар ва ҳ.к. Инновацион технология – педагогик тараққиётни таъминлашга қаратилган ташкилий фаоллик жараёни (фаоллик, дидактик ўйинлар, эвристик, креатив, муаммоли, лойиҳаштирилган, АКТ технологиялари).

Инновацион ўқитиш– 1) янгича ўқитиш тизими, 2) ва талабаларни янги киритилган технологиялар асосида ўқитиш жараёни (алгоритмлаш, лойиҳали, модулли ва б.). Инновацион фаолиятининг умумий жиҳатларини К.Ангеловский, Г.И.Горская, В.А.Кан-Калик, С.Л.Кузьмина, В.А.Сластёнин, Л.М.Фридман каби олимлар ўзларининг илмий тадқиқот ишларида яратиб бердилар. И.Шумпатер ва Н.Кондратевлар эса инновация тушунчасининг илк ва улкан назариётчилари ҳисобланадилар. К.Ангеловский В.А.Сластёнин ва В.И.Слоботчиковлар ўз илмий тадқиқотларида инновацион фаолият, педагогик фаолиятнинг алоҳида шакли эканлигини исботлашга ҳаракат қиладилар ҳамда бу борада муайян натижаларга эришган олимлар деб тан олинадилар. Инновацион фаолият – педагогик жамоани ҳаракатга келтирувчи, олға бошловчи, тараққийэттирувчи, замон билан бирга қадам ташлашга ёрдам берувчи куч саналади. Инновацион фаолият – бу илмий изланишлар, ишланмалар яратиш, тажриба-синов ишларини олиб бориш ёки бошқа фан-техника ютуқларидан фойдаланган ҳолда янги технологик жараён ёки янги такомиллаштирилган шароитда янги маҳсулот яратиш билан якунланади. Инновацион фаолиятнинг асл мазмуни амалда янги технологиянинг шаклланиши бўлиб, унинг натижаси инновация сифатида юзага келган ихтирони лойиҳага, лойиҳани технологияга айлантиришга йўнаттирилган фаолиятдир М. Жуманиёзованинг эътироф этишича, педагогик инновацион фаолияти қуйидаги белгилар асосида намоён бўлади: - ижодий фаолият фалсафасини эгаллашга интилиш; - педагогик тадқиқот методларини эгаллаш; - муаллифлик концепцияларини яратиш қобилияти; - тажриба-синов ишларини режалаштириш ва амалга ошира олиш; - ўзидан бошқа тадқиқотчи-педагоглар тажрибаларини қўллай олиш; - ҳамкасблар билан ҳамкорлик;

- фикр алмашиш ва методик ёрдам кўрсата олишлик; - зиддиятларнинг олдини олиш ва бартараф этиш; - янгиликларни излаб топиш ва уларни ўз шароитига мослаштириб боришни инновацион фаолиятга тайёрлашда педагогик жамоадаги психологик муҳит, жамоа аъзоларининг қай даражада дунё таълими бозоридаги янгиликлардан хабардор эканлиги асосий ҳаракатлантирувчи куч ҳисобланади. Инновацион фаолиятининг шаклланишида педагогик жамоада ижодий муҳитнинг алоҳида ўрни борлигини кўпчилик олимлар таъкидлаб ўтадилар. Таълим олувчиларнинг новаторлик хусусиятлари ва таълим жараёнидаги янгиликларга бўлган ижобий муносабатларига қараб, К.Роджерс ва К.Ангеловский педагогик жамоа аъзоларини бешта гуруҳга ажратишни таклиф этадилар. 1. Новаторлар. 2. Эски ғояларни амалга оширувчилар. 3. Эски ғояларни амалга оширишни маъқул кўрувчилар (улар аксарият ҳолатларда кўпчиликни ташкил этадилар). 4. Янги ғояларни амалга оширишни маъқул кўрувчилар (бугунги кунда уларнинг сони ҳам ортиб бормоқда). 5. Иккиланувчилар. Таълим сифатини ошириш жамиятнинг барча жабҳаларида ҳаётни яхшилаш ва фаровон турмуш кечиришга олиб келади. Янгиликни киритиш таълим сифатини оширишнинг самарали воситаси бўлганлиги учун ҳам ривожланган давлатлар таълим жараёнига узлуксиз янгилик киритишга ҳаракат қиладилар. Кўпгина тараққий этган давлатлар тажрибаси шуни кўрсатадики, инновацион жараёнларда таълим тизимидаги барча бўғинларнинг фаол иштирок этишлари кўзга ташланади. Шунинг учун мамлакатимизда педагогик инновацияларни ривожлантириш муаммолари устида илмий- тадқиқот ишлари олиб борилмоқда. Улардан педагог олимлардан Н.Азизхўжаева, Б.Фарбермон, Н.Сайидиаҳмедов, К.Зарипов, М.Очилов,

Ў.Толипов, М.Усмонбоева, М.Жуманиёзова ва бошқаларни келтириш мумкин. Аммо кўпгина мамлакатлар тажрибалари шуни кўрсатадики, инновацион жараёнларда юқоридан пастга қараб ҳаракатланса ва бунда бўйсунувчи ижрочиси, яъни янгиликнинг фақат истеъмолчиси бўлиб қолса, у ҳолда бу жараён маъмурий характерга эга бўлади. Демак, инновацион фаолиятга тайёр бўлиб, дарсга энг сўнгги янгиликларни олиб кириб, таълим олувчига қизиқарли ва унинг эҳтиёжига мос равишда ташкил этсагина, сифат ва самарадорликни кафолатлаш мумкин.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. Тошкент: Маънавият, 2008. – 173 б. 2. Азизходжаева Н.Н. Педагогические технологии и педагогическое мастерство. Издательско-полиграфический творческий дом им.Чулпана. 3. Т.; 2005. -200 с 4. Левитан К.М. Личность педагога: становление и развитие. Изд-во Саратовского университета. 1991. -166 с. 4. Мавлонова Р., Тўраева О. Ҳолиқбердиев К. Педагогика. Т., 5. Ўқитувчи. -2001. – 512 б. 6. Очилов М. Янги педагогик технологиялар. – Қарши. Насаф, 2000.

O'xshashlar

Тарбиячининг педагогик махорати

Педагог шахси ва унга қўйиладиган талаблар

Ҳаракатли ўйинларни ташкил этиш ва ўтказиш методикаси

Мактабгача таълим муассасаларида машгулотларни ташкил этиш

Болаларни табиат билан таништириш методлари (3-Амалий машғулот)