Логопедик ритмиканинг объекти предмети ва вазифалари мусиқали ритмик тарбия тизими - Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim - Referatlar

Логопедик ритмиканинг объекти предмети ва вазифалари мусиқали ритмик тарбия тизими

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

148.94140625 KB

Ko'chirib olish

Логопедик ритмиканинг объекти предмети ва вазифалари мусиқали ритмик тарбия тизими Режа: 1. Логопедик ритмиканинг предмети 2. Логопедик ритмиканинг объекти, предмети, мақсад ва вазифалари 3. Логопедик ритмиканинг асосий тушунчалари

Логопедик ритмиканинг предмети Логопедик ритмика фаол терапиянинг ўзига хос шаклларидан бўлиб, ўқув фани ва услубининг мажмуига таъсир воситаси ҳисобланади. Логопедик ритмиканинг дастлабки тушунчаси сўз, мусиқа ва ҳаракатнинг уйғунлашувига асосланган. Кўрсатилган компонентларнинг ўзаро муносабати улардан бирининг ёки улар орасидаги алоқанинг устунлиги билан турли-туман бўлиши мумкин. Логопедик ритмиканинг иккинчи тушунчаси унинг исталган реабилитатсион услубига тарбия, таълим ва турлича аномалияли ривожланиш ҳамда нутқ бузилиши бўлган одамларни даволашни киритишни шарт қилиб қўяди. Логопедик ритмика ўқув фани сифатида талабаларнинг билимини коррекцион ишлар услуби билан бойитади. Логопедик ритмиканинг объекти, предмети, мақсад ва вазифалари Логопедик ритмиканинг объекти нутқий нуқсон, нутқида патологияси бўлган шахсларда нутқий бузилишлар ва нутққа тааллуқли бўлмаган психик функциялар тузилмалари ҳисобланади. Предмети – психомоторли, сенсор функциялар ва ҳаракат тизимининг турли-туман бузилишларини мусиқа ҳамда сўз билан уйқунлаштириш.

Мақсади – нутқий бузилишларни нутқий ва нутқий бўлмаган психик функциялар ва якуний натижада инсоннинг ташқи ва ички муқитга мослашувини корректсия қилиш ҳамда ривожлантириш йўли билан бартараф этиш. Логопедик ритмиканинг вазифалари согломлаштирувчи, таълимий (англаш), тарбияловчи, корректсияловчи сифатида белгиланади. Нутқида бузилиши бўлган одамларда соғломлаштирувчи вазифани қал қилиш натижасида суяк-мускул аппаратлари мустақкамланади, нафас олиш, мотор, сенсор функциялар ривожланади, мувозанат туйғуси, тўғри қад-қомат, қадам ташлаш, чиройли ҳаракат тарбияланади. Таълим берувчи вазифанинг амалга оширилиши ҳаракат малакаси ва кўникмасининг шаклланишига, макон тасаввурлари ва қобилияти ихтиёрий равишда борлиқда бошқа одамлар ва предметларга нисбатан силжиш, эпчиллик, куч, чидамлилик, бир ҳаракатдан бошқасига ўтиш, ҳаракатларнинг уйқунлашуви, ташкилотчилик қобилиятининг ривожланишига имкон беради. Таълимий вазифаларни амалга оширишда нутқий патологияси бўлган одамлар метроритмика, мусиқий маданият, мусиқий идрок ва таъсирчанлик сохасидаги назарий билимларни ўзлаштирадилар. Тарбиявий вазифаларни қал қилиш нутқий патологияси бўлган одамларда ақлий, маънавий, эстетик ва меқнат тарбиясида ёрдам кўрсатади. Тарбиявий вазифаларни хал қилиш айнан қуйидагиларга кўмаклашади:

Оҳангни сезиш, мусиқада, ҳаракатда ва нутқда оҳанг таъсирчанлигини хис қилиш қобилиятини ривожлантириш; мусиқий образлар ва малакани ушбу образ билан мос равишда оҳангли, таъсирчан ҳаракатлантира олиш қобилиятини ривожлантириш, яъни янгича шакл олишни уддалаш, бадиий- ижодий қобилиятни кўрсата олиш; ижобий шахсий сифатлар, жамоатчилик туйғуси, турли фаолият турларининг қоидаларини ўрганиш ва бошқаларни тарбиялаш. Машғулотларнинг коррекцион йўналиши нутқий бузилишлар механизми ва тузилмаларини, логопедик ишнинг босқичлилиги ва мажмуавийлигини ҳисобга олишни шарт қилиб қўяди. Логопед патсиентнинг ёши ва шахсий хусусиятларини, унинг ҳаракат тизими қолатини, нутқий ва нутқий бўлмаган жараёнларнинг бузилиш характери ва даражасини: праксис, гнозис жараёни, эшитиш ва кўриш идроки, диққати, хотираси ва қ.к. ларни инобатга олади. Бу барча топшириқлар махсус муассаса турига боқлиқ: нутқий болалар боқчаси; оммавий болалар боқчаларидаги нутқий гурух, болалар уйида – мактабгача муасаса, мактаб; оммавий умумтаълим мактабларидаги логопедик пункт; болалар, катталар поликлиникаларида, психоневрологик диспансерлардаги логопедик кабинетлар; статсионар, яримстатсионар, санатория.

Логопедик ритмиканинг асосий тушунчалари Логопедик ритмиканинг моқиятини тушуниш учун ҳаракат ҳаракатланиш кўникмаси, ҳаракатланиш малакаси, оҳанг, ритмика, мусиқий оҳанг, мусиқийоҳангли қиссиёт, мусиқий-ҳаракатланувчан тарбия, ҳаракатли ўйинлар, кинезитерапия, даволаш ритмикаси, логопедик ритмика нима эканлигини тушунтириш зарур. Турли кўринишларни акс эттирган ушбу тушунчалар ўзаро зич алоқада. Улар жамиятнинг турли ривожланиш даврида юзага келган. Уларнинг мазмуни чуқурлашади, инсон тўқрисида турли-туман фанлар ривожланиши доирасида аниқланиб боради. Биз фақатгина ушбу курсни ўрганиш учун зарур бўлганларинигина кўриб чиҳамиз, холос. Ҳ а р а к а т тирик материянинг асосий биологик сифати ҳисобланиб, у жонли табиатнинг эволютсияси билан биргаликда мукамаллашади. ҳаракат энг олий мукаммалликка “организм-муқит” тизимидаги тизимости ўз-ўзини бошқариш ҳисобланувчи организм, инсоннинг филогенетик ривожланишида эришади. Ҳаракат – бу тизимда мувозанатлаштирувчи асосий механизмлардан бири. Инсон организми нафақат муқит билан мувозанатга киришади, балки фаол мослашади, кўникади ва бу мослашув жараёнида бир томондан, тузилмавий ва функтсионал тарзда такомиллашади, бошқа томондан эса – муқитни фаол ўзгартиради ва мослаштиради. Ушбу жараёнда ҳаракат инсонда ўзига хос, сифат жиқатидан инсон фаолиятининг онгли, ижтимоий-биологик характерига сабаб бўладиган янги характерга эга бўлади. ҳаракатдан профилактика, даволаш ва реабилитатсиянинг улкан омили сифатида ҳам фойдаланилади. Ҳ а р а к а т л а н у в ч а н м а л а к а ҳаракатнинг таркибий қисмлари ва ҳаракатланувчан вазифани қал қилиш усулларига диққатни кўтаринки жамлаш билан фарқланувчи фаолиятнинг техникасини эгаллаш даражаси сифатида белгиланади. Ҳ а р а к а т л а н у в ч а н к ў н и к м а – ҳаракат техникасини шундай эгаллаш даражасики, унда ҳаракатларни бошқариш автоматик тарзда содир

бўлади ва ҳаракат юқори ишончлилик билан фарқланади. Ишлаб чиқилган ҳаракатланувчан малаканинг мавжудлиги ҳаракатланувчан актнинг бутунлай англашни йўқ қилмайди. Англаш қўйилган ҳаракатланувчан вазифани бажариш учун, ҳаракат устидан назорат ва қатто баъзи холларда ҳаракатланувчан вазифаларни бажаришда кутилмаганда ўзгарувчан шароитга боқлиқ равишда малакани қисман автоматлаштирмаслик учун зарурдир. ҳаракатланувчан малаканинг шаклланиши ўзида биринчи ва устунлик қилувчи аҳамиятга эга бўлган иккинчи сигнал тизимининг ўзаро таъсирида динамик стереотипнинг вужудга келиш жараёнини акс эттиради. Психомотор ривожланиш мотор ривожланиш билан мустақкам боқлиқликда боради. Бу алоқа шунчалик кучлики, психик ривожланишнинг бузилиши эса шундай кўп миқдорли ва турли-туман ҳаракатланувчан бузилишлар билан ўзаро алоқаларни юзага келтирадики, “психомотор ривожланиш” таърифи фақат меъёрдагига эмас, балки патологияга нисбатан ҳам қўлланилади. Ривожланишнинг бошланғич босқичларида баданнинг ҳаракати ва турлича қиссиётлар (кўриш, этишиш, тактил, таъм, мувозанат, кинестетик ва бошқалар) нинг англаниши инсон учун атрофдаги дунёни таниш воситаси ҳисобланади – бу интеллектуал билишга қараганда бирмунча элементар даража. Психомотор ривожланиш бузилишида турлича модалликни қис қилишнинг тўлиқ бўлмаган ва нотўқри қис қилиш тақлили амалга оширилади. Битта анализатор олиб ташлаш билан боқлиқ равишда қолганларининг сезгирлиги пасаяди. Масалан, паст ақли заифлик билан қийналувчи болалар билан ишловчи шахслар кўп эътиборни болаларнинг ушлаб олишига, мақсадли йўналтирилган ва ихтиёрий ҳаракатларга, мақсадли йўналтирилган артикулятсион ҳаракатлар ва қ.к. ларга ўргатишга қаратади. Кар ва паст эшитувчи болалар билан шуқулланувчи педагоглар уларни юздан ўқишда кўздан фойдаланишни ёки унли ва ундош товушларнинг тўқри артикуляциясини ўргатадилар. Кўрлар ва заиф кўрувчилар билан ишлайдиган педагоглар патсиентлар ҳаракатланувчи турли

юзаликларда ва бинода мавжуд бўлган предметлар, мебеллар ва қ.к. ларнинг жойлашишига ҳаракатланишга, қоматни кўрувчи одамдан фарқ қилмайдиган қолда тутишга, шунингдек, юқори тактил қобилиятни талаб қилувчи Брайл бўйича ўқишни, макон ориентатсияси, ҳаракатли нозик туйқуларни эгаллашга мослашиш малакаси ва қобилиятини ишлаб чиқадилар. Психомотор ривожланиши нисбатан меъёрда бўлган бола бир неча босқични ўтайди. Психомотор ривожланиш предметлар билан махсус бўлмаган манипулятсиядан бошланади ва мақсадли йўналтирилган, режалаштирилган англаш ҳамда ҳаракат ёрдамида қаққонийликнинг бунёдга келиши деб тушунилувчи ақлли, англанган фаолиятгача давом этади. Англанган фаолият шахсий тажрибада билиб олган предметлар ва кўринишларнинг муайян миқдорига, моторикани такомиллаштирмайдиган ва атрофдаги борлиқ кўринишлариаро сабаб-оқибатли алоқаларни билишга таянади. Шахснинг психомотор ривожланиши жараёнида онгли фаолиятга бола ривожланиши ва фаолиятини такомиллаштирувчи иккинчи сигнал тизими қўшилади. Ҳар бир ҳаракат маълум бир ритмда содир этилади. Ритм (оҳанг) тушунчаси кенг ҳамровга эга ва шеърга, проза, юрак нафас олиш, табиат, и шва қ.к. ларга нисбатан қўлланилади. Ритм универсал космик категория сифатида ҳам юзага чиқади. «Макон ва вақт мангу ритм қонунига бўйсунувчи материя билан тўлдирилган”, – деб ёзганди Э.Жак-Далкроз. Ритмнинг барча кўринишларига мос тушадиган таърифини топиш мушкул. “Ритм” тушунчаси кўпинча кўринишларнинг вақтда алмашиниши хусусиятлари билан боқлиқ, бироқ макон санъати – балет, рассомлик, қайкалтарошлик, архитектурага нисбатан “макон ритми” қақида ҳам гапириш мумкин. Ритмнинг асосий белгисини бирмунча камроқ ёки кўпроқ такрорлашнинг қатъий даврийлигида кўриш қабул қилинган. Бироқ вақтинчалик санъатларда, яъни “ритм” тушунчаси бирмунча юқори рол ўйнайдиган жойда бу белги йўқ бўлиши мумкин, масалан, спектакл, проза

ритми, баъзида мусиқа ритми такрорланишнинг даврийлиги билан характерланмайди. Ритм кўп нарсани ўз ичига оладиган тушунча сифатида фақат битта, ноаниқ белгиси билан фарқланади: бу предметлар, кўринишлар, жараёнларнинг вақтинчалик ёки маконий тартиби. Психолог Б.М.Теплов ритм баъзи бир муайян жараённи вақтда ташкил этиш деб ҳисоблайди. Ритм бир-бирининг кетидан келувчи у ёки бу гуруқ вақт қаторининг баъзи бўлинишларини зарурий шарт сифатида кўзда тутади. Ритм қақида фақатгина бир текисда кетма-кет келувчи қўзқатувчиларнинг маълум бир гуруқларга бўлинганидагина гапиришимиз мумкин, шу билан бирга, гуруқлар бир хил (2-3 аъзодан ва қ.к.) ёки бир хил бўлмаслиги ҳам мумкин. Бироқ қар қандай гуруқ ва вақт қаторининг бўлиниш ҳам ритмни қосил қилмайди. Ритмик гуруқнинг, албатта, умуман ритмнинг мажбурий шарти урғунинг мавжудлиги, яъни бирмунча кучли ва қандайдир ажралиб турадиган қўзқатувчига муносабат ҳисобланади. Урғусиз ритм йўқ. Шундай қилиб, ритм урғу атрофида бирлашувчи гуруқларда қўзқатувчининг вақтинчали кетма-кетлигидаги қонуний бўлинмасидир. Ритмни психологик ва педагогик фанлар нуқтаи назаридан аниқлаш мумкин. Психологик аспектда ритм – бу метроритм ёки шу сўзни кенг олганда ритмика. Масалан, метрономни тинглаб одам бир хил овозлар кетма- кетлигини гуруқларга бўлади, бунда у алоқида товушларга урғу беради, яъни уларни бирмунча баланд овозларга ажратади. Ўзига хос “ритмни бошдан кечириш” ёки субъектив ритмикалаштириш туқилади. Субъекти ритмикалаштиришни секинлатишнинг чегараси Болтон бўйича (1894) – бир дақиқада 38 та удар, Сетсон бўйича – дақиқасига 40-20 удар, субъектив ритмикалаштиришнинг тезлиги чегараси Болтон бўйича – бир дақиқада 520 та удар, Сетсон бўйича – дақиқасига 240-280 удар. Субъекти ритмикалаштириш учун бирмунча қулай тезлик дақиқасига 100 удардан 200 ударгачани ташкил этади. Субъектив ритмикалаштириш агар тезлик 30 дан кам ва дақиқасига 500 удардан кўп бўлса бошланмайди.

Бу ракамлар педагогик қизиқиш уйғотади, чунки улар ритмик жиқатдан охирги ҳаракатлар қайси тезликда осон қабул қилинишини кўрсатади. Педагогик аспектда ритмика (грекча рҳйтҳмикос сўзи ритмга тааллуқли, равон, бир меъёрдаги каби маъноларни беради) – бу ҳаракатнинг мусиқа билан боқлиқликда қурилган жисмоний машқлар тизими. Ритмика, айниқса, бола ёшида жисмоний ва бадиий тарбиянинг таркибий қисми ҳисобланади. У болаларнинг уйқунлашган жисмоний ривожланишига, мусиқий эшитиш, мусиқий хотира, ҳаракат аниқлигининг ривожланишига ёрдамлашади, болаларни мусиқа, рақс, қўшиқ билан таништиради, ҳаракатда мусиқий асарнинг характери ва жадаллигини акс эттиришга ўргатади. Ритмика машғулотларида сакраш, ўйинли машқлар, югуриш, бадиий гимнастика элементлари, рақсли ва имитатсияли ҳаракатлардан фойдаланилади. Ритм қисси ўз асосида моторли, фаол табиатга эга ва моторли реактсия билан олиб борилади. Бу реактсияларнинг моқияти ритмни қис қилишда кўп образли кинестетик қисларни уйғотишдан иборат. Бу тил, мия, жақ, оёқ бармоқлари мускулларининг қисқариши, қиқилдоқ, мия, кўкрак қафаси ва қўлоёқда вужудга келадиган кучланиш, бош ва нафас мускулатурасининг бошланқич қисқариши ва ниқоят, органнинг маконий қолатини ўзгаришсиз кучланиш ва бўшашиш фазаларининг алмашинувини чақирувчи бир-бирига қарама-қарши (букувчи ва ростловчи) мускулларнинг бир вақтни ўзида рақбатлантирилишидир. Бирмунча фаол мотор реактсиялари урғуни англашда кўзга ташланади. Бунда ҳаракат қаққоний ва фараз қилинган бўлиши мумкин. қаққоний ҳаракатлар бошланқич ва тўлиқ сифатида намоён бўлади. Бошланқич ҳаракатлар товуш бурмасидаги ва товуш аппаратининг ёрдамчи қисмлари, шунингдек, бармоқ мускуллари, лаб ва бошқа мускуллар иннерватсияси оқибатида юзага келади. Бошланқичда бўлгани каби тўлиқ ҳаракат ҳам англанмаган бўлади: одам ўзи сезмаган қолда оёқи ёки қўли билан чертиб мақомга солади. Фараз

қилинган ҳаракат ташқи томондан кўринмайди, эшитувчи уни хаёлан тасаввур қилади. Э.Жак-Далкрознинг тасдиқлашича, ҳар қандай ритм ҳаракат демакдир ва ритм ҳиссининг вужудга келиши ҳамда ривожланишида бизнинг бутун вужудимиз иштирок этади. У ритмни баданда ҳис қилмай туриб мусиқий ритмни қабул қилиш мумкин эмас, деб ҳисоблайди. Мусиқа доимо ҳиссий мазмунни ифодалайди, ритм эса мусиқанинг таъсирли воситаларидан бири ҳисобланади. Албатта, мусиқий ритм ҳам баъзи бир ҳиссий мазмунни ифодалаш ҳисобланади ва моторли ҳамда ҳиссий табиатга эга. Мусиқасиз мусиқий ритм туйқу си туқилиши ҳам, ривожланиши ҳам мумкин эмас. Ритмли туйқу мусиқий-ритмли деб номланувчи мусиқий ритмни тушуниш билан боқлиқ мусиқани фаол бошдан кечириш ва вақтинчалик мусиқий ҳаракатни ҳиссий ифодалашни нозик ҳис қилиш қобилияти сифатида характерланади. Мусиқий-ритмик туйғуни ривожлантириш асосида шахсни мусиқа ва ритм таъсир этиши йўли билан шаклланишига кўмаклашувчи мусиқий- ритмик тарбия қурилади. Шундай қилиб, мусиқий асарлар мавзулари, мусиқий ўйинлар, хороводларнинг турли-туманлиги натижасида болаларнинг билим қобилияти, ирода сифатлари, ҳиссий муқитлари ривожланади. Мусиқий-ритмик тарбиянинг мазмуни қўшиқ, ўйин, ритмик меқнатли жараён, байрамлар ҳисобланади. Мусиқий-ритмик машғулотларда кўпинча машғулотдан ташқарида ҳам ўтказилиши мумкин бўлган ҳаракатли ўйинлардан фойдаланилади. Ритмни қис қилиш объектив ритмнинг субъектив акси сифатида туқилди ва мазмуний фаолият жараёнида ривожланди, шунинг учун уни умуман ривожлантириш мумкин эмас. Бунда инсон фаолиятининг характеридан келиб чиқиш зарур. Савол туқилади: ритм туйқуси қақида умуман қандайдир психик реаллик сифатида гапириш мумкинмиқ Мумкин. Бироқ бунда қатор аниқ ритмик қобилиятни ривожлантириш натижасини уларни ўзича

умумлаштиришда деб тушуниш керак, бу ривожланиш учун шарт сифатида эмас. Бу саволда Э.ЖакДалкроз ритмни аввал мустақил моқият сифатида тарбиялаш керак, ундан кейин шу асосда мусиқий, поетик ритмни, ҳаракат ритмини ва қ.к. ларни деб ҳисоблаб янглишди. Ҳаракат инсон организмига қадимдан, қали тиббиёт энди кўз оча бошлаётган даврда профилактик ва даволаш воситаси сифатида энергия таъсирининг натижаси каби қўлланилди. Ҳаракат воситасида даволаш унинг ҳамма турлари ва шаклларини даволовчи омил сифатида фойдаланишни кўзлайди. Болгар олимлари Л.Бонев, П.Слинчев, Ст.Банков терапиянинг ушбу турини таърифлаш учун ҳаракатнинг турли шаклларини, ҳаракат фаоллиги ва инсоннинг табиий моторли функцияларини қўллашда бирмунча умумий таъриф сифатида “кинезитерапия” атамасини қўллашни таклиф қиладилар. Кинезитерапия улар томонидан номахсус таъсир этувчи терапевтик омил гуруқига киритилади.ҳаракатнинг турлича шакллари ва воситалари организмнинг умумий реактивлигини ўзгартиради, унинг ўзига хос бўлмаган мустақкамлигини оширади, касаллик натижасида туқилувчи патологик динамик стереотипларни барбод қилади ва зарурий мослашувни таъминловчи янгиларини яратади. Даволаш ритмикаси кинезитерапиянинг қисми ҳисобланади. Унинг вазифаси мусиқа остида жисмоний машқлар тизими ёрдамида ритм туйқусини ривожлантириш ва уни даволаш-коррекцион мақсадда фойдаланишдан иборат. Логопедик ритмика унинг таркибий бўқини ҳисобланади. Э.Килинска-Эвертовска логоритмикани кенг маънода коррекцион логопедия эқтиёжи учун мусиқий-ҳаракатланувчан машқлар тизими сифатида таърифлайди. Логоритмика, ўзининг ташкилий тизимига қарамасдан, логопедик машғулот тизимининг фақат тўлдирувчиси ҳисобланади, чунки логоритмик машқлар доимо логопедия мақсадларига

бўйсунади. А.Розентал логоритмикани сўзни қўллаган қолда мусиқий ритм уйқунлигига таянувчи нутқ корректсиясининг янги усули деб ҳисоблайди. Ритмик ва логоритмик таъсирнинг одамларга аҳамиятини кўплаб тадқиқотчилар таъкидлаганлар. В.М.Бехтерев ритмик тарбиянинг қуйидаги мақсадларини ажратади: ритмик рефлексларни аниқлаш, бола организмини муайян қўзқатувчиларга (эшитиш ва кўриш) жавоб қилишга кўниктириш, боланинг асаб тизими фаолиятида мувозанатни ўрнатиш, ўта қаяжонланган болаларни тинчлантириш ва тормозланган (ривожланишда кечиккан) болаларни ҳаракатга солиш нотўқри ва ортиқча ҳаракатларни бошқариш. В.А.Гиляровский логопедик ритмика умумий тонус, моторика, кайфиятга таъсир кўрсатишини ёзади. У марказий асаб тизимидаги асабий жараёнларнинг силжишини машқ қилдиришга, қобиқни фаоллаштиришга кўмаклашади. Е.В.Чаянова, Е.В.Конорова логопедик ритмика диққат (унинг контсентратсияси, қажми, мустақкамлиги, тарқатиш) ни, хотирани (кўриш эшитиш, моторли, мантиқий, мажмуавий) ривожлантиради деб ҳисоблайдилар. В.А.Гринер ва немис тадқиқотчилари К.Колер (Cр.Коҳлер) К.Швабе (Чр.Счwабе) логопедик ритмика психотерапевтик усул (жамоавий- психологик усул, мусиқатерапия) сифатида фойдаланиш мумкинлигини кўрсатадилар. Одамлар нутқини корректсиялар жараёнида логопедик ритмикани қўллаш зарурияти тўқрисида В.А.Гринер, Н.С.Самойленко, Н.А.Власова, Д.С.Озеретсковский, Ю.А.Флоренская ҳам ёзганлар. Улар ритмнинг умумпедагогик аҳамияти, шахснинг психофизик муқитида турлича оқриқли оқишларида унинг таъсирини таъкидлаганлар, логопедик ритмика инсоннинг жисмоний, ахлоқий, интеллектуал ва эстет ик тарбиясига таъсир кўрсатишини кўрсатиб ўтганлар.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Аюпова М.Ю. Логопедия. Дарслик. Т.: Ўзбекистон Файласуфлари миллий жамияти, 2007. 2. Аюпова М.Ю., Х.М.Пўлатова. Логопедик ритмика. Дарслик. Т.: Низомий номидаги ТДПУ, 2007. Электрон таълим ресурслари 1. http :/ / www.edu.uz – Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги сайти. 2. http : www . uzedu . uz – Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги сайти.

O'xshashlar

Логопедик ритмиканинг воситалари

Логопедик ритмиканинг тамойиллари ва усуллари

Дизартрияли болалар учун логоритмик ва мусиқали ритмик воситалар

Дудуқланишни бартараф этишдаги комплекс психологопедагогик иш тизими ва логопедик ритмика

Дудуқланадиган болалар билан логопедик ритмика бўйича машғулотларнинг мазмуни