Rangli va qora metallarni ajratib olish - Konchilik ishi - Referatlar

Rangli va qora metallarni ajratib olish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

80 KB

Ko'chirib olish

Rangli va qora metallarni ajratib olish Reja: 1. Mis ajratib olish 2. Sulfidli mis boyitmasini yallig‘ pechda eritishning amaliyoti 3. Yallig‘ pechga shixta yuklash 4. Suyuq mahsulotlarning chiqarilishi 5. Xomaki misni olovli tozalash usuli

Mis ishlab chiqarish XX asrning ikkinchi yarmida keng rivojlangan. Rangli metallar iste’moli bo‘yicha mis aluminiydan keyin ikkinchi o‘rinda turadi. Mis va uning birikmalarini asosiy iste’mol qiluvchi sohalar: – elektrotexnika va elektronika; – mashinasozlik; – transport vositalari; – qurilish materiallari; – kimyo sanoati. Respublikamizda va Mustaqil davlatlar hamdo‘stligi (MDH) mamlakatlarida sanoatda ko‘proq ochiq usul bilan – tarkibidagi mis 0,35–0,5 foizdan kam bo‘lmagan rudalar ishlatilmoqda. Asosan, sanoatda misning oltingugurt va kislorod bilan birikkan minerallar ko‘p uchraganligi tufayli, mis ishlab chiqarishda har ikkala xili ham keng qo‘llaniladi. O‘zbekistonda bir yilda 100–120 ming tonna xomaki mis ishlab chiqarish imkoniyati mavjud. Dunyoda asosan mis tradision pirometallurgik sxema: eritish konverterlash– tozalash sxemasi asosida olinadi. Faqat uni 10–12 % gidrometallurgik usul yordamida olinadi. Olmaliq sharoitida ishlab chiqarishga rudada 0,37–0,42 % mis keladi. Bu ruda flotasiya usulida boyitiladi va undan 16–18 % mis boyitmasi olinadi. Metallurgik pechlarga yuklanadigan shixta tarkibida 14–16 % mis bor. Sulfidli mis boyitmasini ikki xil: yallig‘ qaytaruvchi va kislorod mash’al pechlarda eritiladi. Olinayotgan shteynda 25–40 % mis bor. Bu shteyn konverterda qayta ishlashib xomaki mis olinadi. Shlak tarkibida 0,5–0,9 % mis bor. Bu shlak hozirgi paytda faqat maxsus joylarda saqlanib turilibdi. Ajralib chiqayotgan texnologik gazlarda pech gazlarida 2,5–3,5 % S0 2 borligi sababli, bular ochiq havoga chiqariladi va atrof-muhitni nihoyatda zaharlaydi. Yallig‘ pech gazlarida esa 7 foizgacha oltingugurt birikmalari bor va ular sulfat kislotasi olish uchun yuboriladi.

Sulfidli mis boyitmasini yallig‘ pechda eritishning amaliyoti Yallig‘ pechda yuqori haroratda eriydigan shixta moddalari qo‘llaniladi. Shuning uchun jarayonga nisbatan katta yoqilg‘i sarflanadi. Qattiq, suyuq (mazut) va tabiiy gaz ishlatilishi mumkin. Yallig‘ pechning asosiy yoqilg‘isi – tabiiy gazdir. Yallig‘ pechga shixta yuklash Zamonaviy pechlarda shixta dastgohning ikki yonidan joylashgan maxsus teshiklar orqali yuklanadi. Devorning yonida joylashgan shixta uni yuqori harorat va eritma ta’siridan saqlaydi. Bunday tartibda changning ajralib chiqishi shixtaga nisbatan 1,09 % dan oshmaydi. Agarda shixta tarkibida 14,4 % mis bo‘lsa, chang tarkibida faqat 8,1 % bo‘ladi. Shixta pechning yonbog‘ida joylashadi. Yonbog‘ning burchagi 45–60 ° bo‘lsa normal hisoblanadi. Pechga shixtani yuklash tezligi va takrorlanishi uni ishlab chiqarish unumdorligiga bog‘liqdir. Bunday sutkada 1500–2000 t shixta qayta ishlaydigan pechlarda, bir yuklanganda 200–250 t shixta yuklanadi. Qoidadagiday, zavodda 6 soatda smenada 2–3 marta shixta yuklanadi. Shixtaning uzluksiz yuklanishi pechning yaxshiroq ishlashiga olib keladi. Ammo bunda teshiklardan texnologik gazlar va issiqlikning chiqib ketishi pechning issiqlik tarkibini o‘zgartiradi va ishlab chiqarish unumdorligi pasayadi. Masalan, Olmaliq zavodida bir smenada 3 marta o‘rishga 4 marta yuklash ishlab chiqarish unumdorligini 10 % ga pasaytiradi. Konverter shlakini pechga, agregatning bosh tomonida joylashgan maxsus oynadan (jelob) tarnov yordamida quyiladi. Shlak kichkina oqim bilan quyiladi, chunki katta oqimda quyilishi yallig‘-qaytaruvchi pechda ketishiga sabab bo‘ladi.

Suyuq mahsulotlarning chiqarilishi Har bir pech loyihalash davrida suyuq vannaning aniq balandligiga mo‘ljallanadi. Balandlikning ko‘tarilishi pech ishiga salbiy ta’sir qiladi: ishchi hajm kamayadi, yonbog‘ning issiqlik qabul qilish sirti pasayadi, gazning harakatlanish tezligi oshadi. Qoidagiga, vannani umumiy balandligi 90–120 m ni tashkil qiladi. Vannaning balandligi shteyn va shlaklar balandligiga bog‘liq. Shteynning balandligi uning avariya holatdagi oqib chiqishi va magnetit nastili paydo bo‘lishi bilan aniqlanadi. Vannaning balandligi eritma bosimini oshirib kladka orqali oqib chiqishiga olib kelishi mumkin. Balandlikning pasayishi shlak haroratining kamayishi va pechning tubida magnetitning cho‘kishiga olib keladi. Shuning uchun shteynning eng yuqori balandligi 60 sm, pasti esa 25–30 sm ni tashkil qilishi kerak. Shlakning oqilona balandligi 40–60 sm.Shlakni pechdan maxsus oynadan chiqariladi. Shlakda misning isrofgarchiligini kamaytirish uchun shlakning tepa qatlamidan 10–100 mm pastroq joylashgan eritmani chiqarish kerak. Shlakning pechdan enligi 2– 5 sm bo‘lgan oqim bilan chiqariladi. Shteynning pechdan maxsus shpur va sifon yordamida chiqariladi. Shteyn vaqti-vaqtida konverterlarning ishlashiga bog‘liq bo‘lgan holatda chiqariladi. Yallig‘ pechning normal ishlashi texnikaviy nazoratga bog‘liq.Nazorat issiqlik tartibini, moddalarning tarozida tortilishi, dastlabki xomashyo va mahsulotlarning kimyoviy tahlili va bir necha boshqa ko‘rsatkichlarni aniqlaydi. Kimyoviy tahlil boyitma, flyus, converter shlaki, aylamchi materiallar va jarayon mahsulotlari orqali qilinadi. Smenali namunalarni Cu, Fe, S, SiO 2 , CaO larga tahlil qilinadi: konverter shlakini – Cu ga, shlakni Cu, Fe, SiO 2 va CaO. Sutkali namunalar tahlil qilinadi: boyitma – Cu, S, SiO 2 , CaO, AI 2 O 3 ; flyuslar – SiO 2 , Fe, CaO, AI 2 O 3 ; shteyn Cu, Fe va S aylanuvchi moddalar – Cu, Fe, SiO 2 , S, AI 2 O 3 ; shlak – Cu, Fe, SiO 2 , CaO, AI 2 O 3 , MgO.

Kislorod mash’ala pechida (KFP) sulfidli mis boyitmasini eritish Quritilgan shixta KFPga aeratsion (havo yordamida) transport vositasi bilan yuklanadi. Shixta gorelkalari pechning bosh tomonida joylashgan. Gorelka suv bilan sovitiladigan, korpusga joylashgan metallik trubadan iborat. Gorelkani ishlash ko‘rsatkichlari. KFP jarayoni oltingugurt birikmalariga boy gaz olishga imkon yaratadi. Nazariya bo‘yicha gazda 85–95 % SO 2 bo‘lishi mumkin. Amaliyotda esa dastgohlarning yaxshi germetik himoyasi yo‘qligi sababli gazning miqdorida oltingugurt angidridi miqdori ancha kam Pechdan chiqish davrdagi gazning namunaviy miqdorligi, foizda 55–75 SO 2 , 2–3O 2 ; 30–45 N 2 . Boshqa jarayon mahsulotlarining tarkiblari,foizda:

Cu Fe S Si O 2 Ca O Fe 3 O 4 Al 2 O 3 Shlak – 0,8–1 40–42 0,5–1 32–35 1–1,5 10–12 3–4 Shteyn – 35–40 32–35 26 – – 1,5–2 – Chang – 18–21 18–26 7–12 3–5 – – 1,5–2

Misning shlakdagi miqdorining ko‘pligi uni shteynga o‘tish darajasini kamaytiradi – 97 %, xomaki misda esa – faqat 94 %ni tashkil qiladi. Jarayonning oqilona oqib o‘tishida shlak harorati 1220–1250 °C, shteynniki esa 1150–1180 °C bo‘lishi kerak. Pechning ishlab chiqarish unumdorligi hozirgi davrda sutkada 10–11 t/m 2 tashkil qiladi. Mis shteynlarini konverterlash Eritish pechlarida olingan shteyn tarkibida 24–40 % Cu, 24–26 % S va 35–45 % Fe bor. Shteynlarni konverterlash jarayonining maqsadi temir va oltingugurtni chiqarib tashlashdir. Jarayon davrida bir qator zararli moddalr ham ajralib chiqadi. Oltin, kumush va boshqa nodir metallar xomaki mis tarkibiga o‘tadilar. Jarayon maxsus dastgoh – konverterlarda o‘tkaziladi. Ularni tasviri plakat va atlaslarda keltirilgan. Konverter o‘zi bilan tepa qismida teshigi bo‘lgan gorizontal bochka shakldagi dastgohdir. Bochkaning ichki hajmi olovga chidamli g‘ishtlar bilan himoya qilingan. Bochkaning o‘zi esa po‘lat listdan tayyorlangan. Konverter o‘z o‘qi negizida aylanish imkoniyatiga ega. Zamonaviy konverterlarni hajmi xomaki mis bo‘yicha, 40, 75 va 100 t ni tashkil qiladi. Ularning o‘lchamlari: uzunligi 6,1; 9,15 va 10,76 m va diametrlari tegishlicha 3,66; 4 va 4 m bo‘ladi. Shteynning suyuq vannasiga havo berish uchun konverterda furmalar bor. Har bitta furma po‘lat trubkasidan tuzilgan bo‘lib, undan 1,0–1,2 · 10 Pa ortiqcha bosim bilan havo beriladi. 40 tonnali konverterda 28 furma, 75 tonnalisida esa 43–50 dona furma bor. Katta konverter furmasining diametri 52 mm ni tashkil qiladi. Konverter bochkasi va ostki qismi 350– 460 mm olovga chidamli g‘ishtlar bilan himoyalanadi. Furmali poyasda esa futerovkaning eni 475 mm gacha oshiriladi. Gazlarning chiqarilishi uchun gaz chiqarish napilnik dastgohi bor.Napilnik cho‘yan yoki po‘lat plitalardan terilganda, havo yoki suv bilan sovitiladi. Gazlar chang tutish sistemasidan kollektorga tushib, sulfat kislotasi olish uchun yuboriladi. Mis shteynini konverterlash jarayonida shlak ajralib chiqadi va shlakka shteyn tarkibidagi temir o‘tadi, oltingugurt esa SO 2 shaklda eritmadan yo‘qotiladi.Konverterlash natijasida xomaki mis olinadi.

Xomaki misni olovli tozalash usuli Xomaki misni olovli tozalashdan asosiy maqsad – bo‘lajak elektrolitik tozalashga yaroqli zich anodlar olish va unsur metallarni yo‘qotishdir. Unsur metallarning borligi elektroliz jarayoniga salbiy ta’sir qiladi. Anodlarni xomaki misdan ham qo‘ysa bo‘ladi, faqat elektroliz ko‘rsatkichlari zich anodga nisbatan ancha yomonroqdir.Xomaki misdagi zarra metallarni uch guruhga bo‘lsa bo‘ladi: 1) nisbatdan oson va to‘la ajralib chiqadiganlar – Zn, Fe, S; 2) qisman ajralib chiqadiganlar – As, Sb, Bi, Ni; 3) umuman ajralib chiqmaydiganlar – Au, Ag. Olovli tozalashda quyidagi operatsiyalar o‘tkaziladi: 1) xomaki misni pechda eritish (agarda pechga suyuq xomaki mis qo‘shilsa bu operatsiya o‘tqazilmaydi); 2) suyuq misni havo puflash orqali oksidlantirish. Bu operatsiyaning maqsadi – zarra metallarni oksidlantirib shlak fazasiga o‘tkazish. Operatsiya yakunida shlakni mis sirtidan, albatta, chiqarib tashlash kerak. Aks holatda zarra metallar yangitdan mis tarkibiga o‘tishi mumkin; 3) suyuq mis vannasida erigan mis yarimoksidining tiklanish operatsiyasi; 4) misni anodlarga quyish. Olovli tozalash statsionar yallig‘ pechlarda o‘tkaziladi. Faqat bu yallig‘ pechlarning o‘lchamlari kichikroq yoqilg‘i yondirishga moslangan (forkamerali) va yon tomonlarida oynalikdir. Pech uzluksiz emas, vaqti-vaqti bilan davriy tartibda ishlaydi. Odatda, bir sutkada bitta tozalash o‘tkaziladi. Pechning ishlab chiqarish unumdorligi uning hajmiga bog‘liq va 5 – 400 t ni tashkil qiladi. Odatda, zamonaviy pechlarning hajmi – 100 – 250 t. Yoqilg‘i sarfi (misning og‘irligiga nisbatan) foizda: mazut 7,9; ko‘mir 12,3. Statsionar yallig‘ pechda issiqlik taqsimlanishi: – pechning ishi uchun – 41,9–46,9 %; – qozon-utilizatorda bug‘ olish uchun – 36,6–40,2; – isrofgarchilik – 21,5–14,4. Tozalangan misning jarayon mahsulotlari bo‘yicha taqsimlanishi foizda: – yaroqli anodlar – 97,0;

– yaroqsiz – 0,45; – skrap – 1,16; – shlakka – 1,14; – uchuvchan modallarga – 0,25. Tozalangan misni aylantiruvchi gorizontal mashinalarda anodlarga quyiladi. Pechning hajmi 200–250 t bo‘lsa, quyish mashinasining ishlab chiqish unumdorligi bir soatda 40 t ni tashkil qiladi va quyish davri 5–6 soatga cho‘ziladi. Misni elektrolitik tozalash usuli Elektrolitik tozalashning asosiy maqsadi toza, yuqori sifatli mis va yarim mahsulot (shlam) olishdir. Shlamda oltin, kumush, selen va tellur to‘planadi Bu jarayonni amalga oshirish uchun anoddagi misni doimiy elektr toki yordamida eritiladi va shu davrda erkin misni katodga o‘tkaziladi. Yerituvchi modda hisobida sulfat kislotasi qo‘llanadi. Asosiy dastgoh hisobida temir betondan yasalgan kesimi to‘g‘riburchak bo‘lgan elektrolitik vanna qo‘llaniladi. Vanna elektrolit quyadigan truboprovod va elektr tokini ta’minlaydigan shinalar bilan jihozlangan. Vannaning ichki sirti viniplast yoki qo‘rg‘oshin bilan izolyatsiya qilingan, chunki eritmada sulfat kislotasi bor. Elektroliz o‘tadigan muhit – elektrolit tarkibga ega: 135–200/ H 2 SO 4 va 170–200/ mis kuporosi – Cu SO 4 · H 5 O (35–50/Cu 2+ ionlariga to‘g‘ri keladi). Anod hisobida misdan tayyorlangan plastina qo‘llanadi. Anodning eni 35–40 mm, og‘irligi 270–320 kg. Katod bo‘lib toza misdan yasalgan ensiz plastina qo‘llanadi. Katodning o‘lchamlari anodnikiga nisbatan kattaroqdir. Buni elektr tokining katod sirtida bir tekis taqsimlanishi uchun qilinadi. Bu tadbir natijasida katodning chegara qismlarida har xil o‘sish va dendiritlar paydo bo‘lishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Vannaga anod va katodlar navbat bilan osiladi. Anod va katodlar elektr zanjiriga parallel sxemada ulangan. Vannaning kattaligi anod, katodlar soni va ularning masofasiga bog‘liqdir. Agarda vannada 34 anod va 35 katod bo‘lsa, vannaning ishchi o‘lchamlari taxminan 4000 Ч 1000 Ч 1200 mm ni tashkil qiladi. Vannaning kattaligini tanlash elektrodga masofani aniqlaydi.Amaliyotda

oqilona deb topilgan, bir xil elektrodaro masofa 100–110mm. Agar masofa 100 mm bo‘lsa, anod va katodning orasi 28 mm ga teng bo‘ladi. Bu masofa elektrodlarning qisqa tutashuviga yo‘l qo‘ymaslik uchun eng minimal o‘lchamdir.Elektroliz vannalari doimiy elektr toki bilan ta’minlanadi. Sanoat elektr tokini doimiy shaklga o‘tkazish uchun kremniy dastgohlari qo‘llanadi. Ularda tokdan foydalanish koeffitsiyenti 98–99 foizni tashkil qiladi. To‘g‘rilagichning ishchi kuchlanishi 250–300 V. Rux ajratib olish Tabiatda rux, asosan, sulfid holatida uchraydi. Bir xil rux birikmalari – bu kislorod bilan bog‘langan oksid zahiralaridir. Sanoatda keng tarqalgan va ishlab chiqarishga jalb qilinadigan xomashyo bu kompleks rux-qo‘rg‘oshin sulfidli polimetallik rudalar. Bu rudalarda asosiy metallardan tashqari, yana mis, kadmiy, nodir va kamyob metallar bor. Hozirgi kunda qayta ishlatilayotgan rudalarda ruxning miqdori 1,5 %, rux-qo‘rg‘oshin rudalarda esa 1,0–1,5% Zn va 0,4– 0,5% Pb mavjud. Bu rudalar qayta ishlashdan oldin boyitiladi. Asosiy boyitish usuli – selektiv flotatsiyadir. Oldin rudadan kollektiv ruxqo‘rg‘oshin boyitmasi olinib, keyin u alohida rux va qo‘rg‘oshin boyitmalariga ajratiladi. Sulfidli rudalarda rux, asosan, sfalerit – ZnS shaklda uchraydi.Oksidlangan rudalarda rux-karbonat ZnSO 3 (smitsonit) va gidrotsinkiy ZnSO 3 · 2 ZnS (ON) 2 va silikat (valletit Zn 2 SiO 4 ) turlarda uchraydi.Ruxning boyitmaga o‘tish darajasi 70–85 %ni tashkil qiladi. Rux boyitmasining taxminiy tarkibi, %: Zn 40–60; Pb 0,2–3,5; Ca 0,15–2,3; Fe 2,5–13; S 30–35; Ca 0,1–0,5; As 0,03–0,3; Sb 0,01–0,07; Ca 0,001–0,013; In 0,001–0,07. Boyitmaning maydaligi 30–35% (–75 mkm) – 70–90 % (–75mkm) masofada o‘zgaradi. Boyitmaning muhim texnologik xususiyatlaridan biri zichlikdir. Rux boyitmasining zichligi – 3,4–4,3 g/sm 3 ; sochiluvchi massasi 1,9– 2,3 g/sm 3 , namlik 10-16%, quritilgandan keyin 6–8 %. Sulfidli rux xomashyosini bevosita erkin holatigacha tiklash mumkin. Masalan:

Z nS + H 2 = Zn + H 2 S. (4.1)

Ammo kuchli tiklovchi moddalar H 2 va CO samarador emasdir.Masalan, keltirilgan reaksiya uchun 1000 °C da muvozanat konstantasi teng: Kp = PZn · P H2S / P H2 = 2,1 · 10–4 . Bundan xulosa shuki, yuqori harorat va bosimlarda ham tiklanish mahsulotlarining chiqishi judayam kam Amaliyotda sulfidlarni avval oksidlantirib, keyin tiklash afzalroqdir. Sanoatda ZnS ning ZnO ga oksidlanishini pirometallurgik usul bilan amalga oshiriladi. ZnO ning tiklanishini esa pirometallurgik yoki gidrometallurgik usullar bilan amalga oshirish mumkin. Oxirgi usul bo‘yicha ZnO ni sulfat kislotasida eritib elektroliz yordamida erkin metall olinadi. Ruxni sulfid boyitmasidan ajratib olish ZnS, ZnO va ruxning xususiyatlariga bog‘liq. Ruxning oksid va sulfidi yuqori haroratda eriydi. Masalan, ZnS atmosfera bosimida 1200 °C dan ziyod haroratda bug‘lanadi va 2000 °C gacha eriydi. ZnO esa 1975 °C da suyuq holatiga o‘tadi. Shuning uchun ZnS ning ZnO ga oksidlanishini yuqori haroratlarda katta tezlik bilan borishi mumkin. Rux sulfidining oksidlanishi ekzotermik jarayondir va unga qo‘shimcha yoqilg‘i sarflanmaydi. Ruxni oksiddan tiklash uchun ko‘p energiya sarflanadi. Shuning uchun pirometallurgik tiklanish yuqori harorat va tiklovchi moddaning mavjudligida olib boriladi. Elektrolitik tiklanish ham elektr quvvatining katta hajmda sarflanishi bilan bog‘liqdir. Metallik rux oson suyuq holatga o‘tadi – erish harorati 419 °C, 907 °C da bug‘ holatiga o‘tadi,shuning uchun pirometallurgik tiklanishda bug‘ holatida ajralib chiqadi. Piro va gidrometallurgik usullarning xususiyatlarini ko‘rib chiqamiz.Pirometallurgik usulda yakunlovchi mahsulot bo‘lib g‘ovak kuydirma (kuyindi) olinadi. Kuydirish davrida modda oltingugurtni yo‘qotib, keyin qotishma shaklga o‘tadi. Qotishma olish uchun harorat 1300–1400 °C gacha ko‘tarilishi kerak. Buni aglomeratsiya jarayonida amalga oshiriladi. Aglomerat keyinchalik qattiq uglerod yordamida tiklanadi. Gidrometallurgik usul bo‘yicha kuydirish 900–1000 ° С da kuyindi-kukun olishga qaratiladi. Olingan kukun sulfat kislotasida eritiladi. Eritmadan rux elektroliz bilan erkin holatida ajratib olinadi, sulfat kislotasi esa generatsiya bo‘lib qaytadan tanlab eritishga yuboriladi.Dunyo miqyosida taxminan 20 % pirometallurgik va 80 % rux gidrometallurgik usullar bilan olinadi.

Nikel ajratib olish Nikel – oq rangli rangli metall, atom massasi 58,69, erish harorati 1455 ° С , zichligi 8,8 g/sm 2 . Nikel pishiqlik va yuqori plastik xususiyatlari bilan ajralib turadi. Nikel po‘latning xususiyatlarini yaxshilaydigan elementlarga kiradi. Dunyo amaliyotida 70 % nikel-sulfidli mis-nikel rudalardan olinadi. Oksidlangan nikel rudalari AQSH, Yaponiya, Kuba va boshqa davlatlarda qayta ishlanadi. Bir yilda taxminan 500 ming tonna nikel ishlab chiqariladi. O‘zbekistonda mustaqil nikel zahiralari hali topilgani yo‘q. Bir qancha nikel Olmaliq tog‘-metallurgiya kombinatining rudalarida bor, lekin alohida ajratib olinmaydi. Kerak bo‘lgan nikel xorijiy davlatlardan import qilinadi. Oksidlangan nikel rudalarini qayta ishlash Oksidlangan nikel rudalarining asosiy qiyinchiligi – asosiy metallni temirdan ajratib olish. Tiklanish jarayonini qo‘llab, temirni shlakka o‘tkazish shuni ko‘rsatadiki, bunda faqat temirni bir qismi ajralib chiqadi, asosiy hajmi esa temir-nikel qotishmada o‘tadi, nikelni erkin holatda olish qiyin. Hozirgi paytda oksidlangan nikel rudalarini qayta ishlash texnologiyasi – shteynda eritish. Bu jarayon temir va nikelni kislorod va oltingugurtga har xil tortilish kuchiga ega bo‘lganligi asos qilib olingan. Nikel sulfidlanib shteyn fazasiga o‘tkaziladi. Shteyn o‘zi bilan ikkita sulfid Ni 3 S 2 va FeS tashkil qiladi. Temirning asosiy qismi shlak bilan ajratiladi:

3FeS + 3NiO = 3 FeO + Ni 3 S 2 + 0,5 S 2 2FeO + SiO 2 = 2FeO · SiO 2 (4.2) (4.3)

Oksidlangan ruda tarkibida oltingugurt yo‘q, shuning uchun unga qo‘shimcha kiritish kerak. Buning uchun shixtaga pirit yoki gips (CaSO 4 · 2H 2 O) qo‘shiladi.Gips bilan eritilgan nikelli shteynda temirning miqdori 60 foizni tashkil etadi. Bu temir shteynni konverterda qayta ishlash davrida ajratiladi. Konverter davrida temir tanlab oksidlanadi va qo‘shimcha berilgan kvars bilan shlak fazasiga o‘tadi. Temirdan ajralgan nikel shteyni – fayshteyn deb ataladi. Buni nikel oq shteyni deb nomlasa bo‘ladi. Gidrometallurgik usul Bu usul bo‘yicha yanchilgan ruda tiklanish jarayoniga yuboriladi:600–700 ° С nikel va kobalt metall holatigacha, temir esa faqat FeO shakligacha tiklanadi. Keyin ruda ammiak bilan tanlab eritiladi. Sulfidli nikel rudalarini qayta ishlash Sulfidli mis – nikel rudalari, asosan, pirometallurgik usul bilan qayta ishlanadi. Gidrometallurgik usullari ham ma’lum.

O'xshashlar

Qora va rangli metall qotishmalari

Qora va rangli metallarga ishlov berish

Kadmiy ajratib olish

Volfram ajratib olish

Gazni individual komponentlarini ajratib olish