Skopolomin gidrobromid, anabazin gidroxlorid, paxikarpin gidroyodid olish texnologiyalari ishlatilishi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

80.5 KB

Ko'chirib olish

Skopolomin gidrobromid, anabazin gidroxlorid, paxikarpin gidroyodid olish texnologiyalari ishlatilishi Reja : 1. Skopolomin gidrobromid texnologiyasi 2. Anabazin gidroxlorid olish texnologiyasi 3. Paxikarpin gidroyodid olish texnologiya si

$Anabazin gidroxlorid olish texnologiyasi Anabazin gidroxlorid – oq kristall kukun. Erish temperaturasi 216-220 0 S. xidsiz, nordon ta’mli, suvda yaxshi eriydi. Anabazin gidroxlorid kichik miqdorda tamaki chekishni tashlash uchun - metilanabazin nafas olish markazni qo‘z g‘ atuvchi stimulyator vosita sifatida ishlatishga tavsiya etiladi. Anabazindan yana nikotin kislota (vitamin RR) olinadi. Anabazin gidroxlorid 0,003gr li tabletka xamda chiqariladi. Anabazin ishlab chiqarishda xom ashyo sifatida sho‘radoshlar- Chenopodiaceae oilasiga mansub itsigak - Anabasis aphylla L. o‘simligidan foydalaniladi. Xom ashyoni ekstraksiyaga tayyorlash va alkaloidlarni ekstratsiyalash. Xom ashyo diffuzorga solinadi va o‘tkir bu g‘ da 12-15 min. bu g‘ latiladi. Bu g‘ latishdan sabab oqsil moddalarni o‘simlik xom ashyosida ivib qolishning va qisman bo‘ktirilishi uchun alkaloidlarning suv bilan ekstraksiyalash jarayoni 85 0 -95 0 S temperaturada qarama-qarshi oqim prinsipi bo‘yicha diffuzor batereyalarda olib boriladi. Ekstrktlarni diffuzordan diffuzorga siqilgan xavo ostida olib o‘tganda ular kalorizatordan o‘tadi, u erda ular 85 0 -95 0 S gacha qizdiriladi, 10 karrali ekstraksiyadan so‘ng chiqindi ajratib olinadi. 0,8-0,9% rn 4,5-5 bo‘lgan anabazin saqlagan ekstrakti baquvvat ekstrakt yi g‘ gichka yuboriladi. Alkaloidlarni kerosin bilan ekstraksiyalash Yi g‘ gichdan ekstrakt ishqorlantirichga "durk" filtri orqali yuboriladi. Ekstrakt 42% li rN i 12-11 bo‘lgan NaON ning suvli eritmasi bilan ishqorlantiriladi. Ishqorlantirilgan ekstraktlarni kerosin bilan ishlov berish uchun likopchali nasadkali kolonkalardan foydalaniladi. Kolonka ekstraktlar bilan to‘ldirilgandan so‘ng pastdan markazdan qochma kuch ta’sirida ishlovchi nasos orqali oldindan 75-95 0 S gacha qizdirilgan xolda kerosin yuboriladi. Kerosin kolonka bo‘ylab o‘tganda ustiga yi\iladi va quyilish trubasi orqali kerosin bilan to‘yingan ekstrakt yi g‘ gichka solinadi. Ekstrakt tarkibdagi alkaloidlar miqdori 0,01% ga etguncha kolonnaga kerosin yuboriladi .$ $Sul’fatlash jarayoni. Sul’fatatsiya 2 ta o‘zaro qo‘shilgan sulfatorda olib boriladi, bularning biriga 42% N 2 SO 4 eritmasi solinadi. Xar bir sul’fator bir safar asosiy bir safar oxiri bo‘ladi. Asosiy sulfatorda 0,5% N 2 SO 4 , oxirgi qismda 10% N 2 SO 4 bo‘ladi. Kerosinli ekstrakt yi g‘ gichdan asosiy sul’fatorning injektorga yuboriladi. Oxirgi sul’fatorga sul’fatorlash jarayoni xuddi asosiy sul’fatornikiga o‘xshash bo‘ladi. Alkaloiddan ozod bo‘lgan kerosin oxirgi sulfatordan aloxida idishga solinadi. Keyingi ajralishda oxirgi sul’fator asosiy, tayyor anabazin sul’fat olingandan so‘ng asosiy oxirgi sul’fator sifatida ishlatiladi. Anabazin sul’fatni neytrallash. Texnik anabazin sul’fat suv bilan (1:1) suyultiriladi va rN-4,5-5 muxitda xloroform bilan ekstraksiyalanadi. Sul’fat aralashtirgichli, qobiqli va teskari muzlatgichli apparatga quyiladi. Buni ustiga o‘lchangan, xisoblangan miqdorda kons N 2 SO 4 solinadi. Aralashma yaxshilab aralashtirilib 5 0 C gacha sovutiladi. Keyin reaksion massaga aralashtirib turgan xolda asta sekinlik bilan natriy nitrat quyiladi bunda raksion massaning temperaturasi 5 0 C dan oshmaslik kerak. Xisoblangan miqdorda natriy nitrit solingandan so‘ng reaksion aralashma 4 soat 5 0 C da aralashtiriladi, keyin 12 soatga tindiriladi. Keyin aralashma 40% li NaOH bilan rN-6,8-7 ga etguncha neytrallanadi, bundan nitrozoanabazin ajralib chiqadi. Neytrallangan aralashma likobchali ekstraktorga quyiladi va unga xloroform qo‘shiladi. Nitrozoanabazin ekstraksiyasi 1 soat davomida olib boriladi jami 7-8 marta ekstraksiyalanadi, bunda rN-6,5 bo‘lishi kerak. Ekstraksiya oxirida xloroformli ekstrakt 1 soatga tindiriladi. Birinchi 5 ta ekstrakt qo‘shilib, suvsiz natriy gidrosulfatda quritiladi. Nutch filtrda filtirlanadi. Xloroform vakuum-sirkulyasion apparatda xaydaladi. Nitrozoanabazinni gidrolizlash. Nitrozoanabazin aralashtirgichli, bu\li qobiqli va teskari muzlatgichli apparatga solinadi. Bunga xisoblangan miqdorda 18% li HCL solinadi.$ $Aralashma aralashtiriladi va 98-100 0 da qizdirib 8 soat tindiriladi. Reaksion massa sovigandan so‘ng uni 40% NaOH bilan rN-9,0-9,5 muxit xosil bo‘lguncha qo‘shiladi. Keyin likobchali ekstraktorda anabazin xloroform ekstraksiyasi olib boriladi. Xloroform ekstraktni suvsiz natriy sulfat bilan quritiladi va nutch filtrida filtirlanadi. Xloroform vakuum-sirkulyasion apparatda xaydaladi. Anabazin qoldiq xloroformdan quritiladi va 120-140 0 S temperaturada 4-5 mm sim ust. qoldiq bosim ostida vakuumda xaydaladi. Texnik anabazin gidroxloridni olish. Tozalangan asos-anabazin aralashtirgichli, qobiqli va pastki quyilishidan iborat apparatga solinadi. Bunda 1:2 nisbatda absolyutli izopropanol solib 10- 15 minut davomida aralashtiriladi. Keyin apparatga NSL ning 25-30% li izopropanol eritmasini oz-oz qismdan solinadi. xisoblangan miqdorda solingan vodorod xloridning spirtli eritmasi reaksion massa bilan 1,5-2 soat davomida aralashtiriladi va u muzlatilgan suv bilan sovitiladi. CHo‘kmaga tushgan anabazin gidroxlorid nutch-filtirda siqiladi va quritilgan atseton bilan yuviladi. YUvilgan va yaxshilab siqlgan anabazin gidroxlorid xona temperaturasida 10-12 soat davomida quritiladi. Farmokopik anabazin gidroxloridni olish. Texnik anabazin gidroxlorid shishali dumaloq tubli kolbaga solinadi, unga absolyut izopropanol spirtni (1:4) nisbatda qo‘shiladi va qaynab turgan suv xammomida to‘liq erib ketguncha qizdiriladi. Keyin eritma emallangan idishga ikki qavatli qo\oz filtridan vakuum ostida filtrlanadi va doimiy aralashtirilib turgan xolda quyuq bo‘tqa xosil qilgan aralashma xona temperaturasida sovutiladi, cho‘kmaga tushgan kristallar nutch-filtrda siqiladi va 1 marta 3 karalli atseton bilan yuviladi. 10-12 soat davomida davriy aralashtirilib turgan xolda xona temperaturasida quritiladi, keyin vakuum ostida 0,6-0,7 atm va 40- 50 0 temperaturada 2-3 soat davomida olib boriladi. Paxikarpin gidroyodid olish texnologiyasi Paxikarpin gidroyodid - ok kukun, nordon ta’mli, xloroformli va spirtda oson eruvchi, suvda kam eriydi, atseton va efirda qiyin eriydi. T er - 233-236 O S.$

Paxikarpin vegetativ nerv sistemasini tugunlarini o‘tkazuvchanligini pasaytirish xossasiga ega. Ishlab chiqarish sanoatida xom ashyo sifatida dukkakdoshlar - Fabaceae qalin mevali achchiqmiya - vexibra pachycarpa o‘tidan foydalaniladi. Paxikarpin gidroyodid kukun, 0,1 grammli tabletka, 3% eritmaning 2 ml dan ampulalarda, 0,1 gr paxikarpin saqlagan shamchalar ko‘rinishida chiqariladi. Xom ashyoni tayyorlash va alkaloidlarni ekstraksiyalash. Q alin mevali achchiqmiyani butunlay somonkeskichdan maydalaniladi. Kesilgan poyalar o‘lchami 5-6 sm dan oshmasligi kerak. Ekstraksiya jarayoni 12 ta diffuzordan iborat diffuzion batareyasida olib boriladi. Diffuzorga o‘rtacha 0,6-0,8% paxikarpin saqlagan achchiqmiya solinadi. Jarayon 85-95 O S temperaturasida qarama-qarshi oqim prinsipi bo‘yicha olib boriladi. Diffuzorga solingan xom ashyo qopqo g‘ i ochiq xolda bu g‘ latiladi. o‘tkir bu g‘ diffuzorga pastdan yuboriladi. Ekstrakt siqilgan xavo ostida keyingi diffuzorga yuboriladi. Bu siqilgan xavo ta’sirida ekstraksiya butun batareya bo‘ylab tarqaladi. Bir diffuzordan boshqa diffuzorga o‘tguncha kaloriferdan o‘tadi u erda 85-95 O S gacha qizdiriladi. Asosiy diffuzorga ekstrakt to‘lishi bilan siqilgan xavo berilishi to‘xtatiladi va pastki qopqo g‘ i ochilib chiqindi ajratib olinadi. Asosiy diffuzorga solingan ekstrakt 60 min. ga tindiriladi. Ekstrakt asosiy diffuzordan oxirgi diffuzorga issiq suv bilan yuboriladi. Ekstraktda 0,15-0,25% asos-paxikarpin saqlaydi. Suvli ekstraktdagi alkaloidlarni kerosin yordamida ajratish. Ekstrakt druk filtri yordamida pH 10,0-10,5 42% li NaOH solingan ishqorlantirgichga solinadi. Ekstrakt ishqorlashtirgichdan 65-75 O S da isitilgan xolda Badjara tipli likobchali nasadkali ekstraksion kolonkaga yuboriladi 65- 75 O S da qizdirilgan kerosindan alkaloidlar ekstraksiyasi o‘tkaziladi va to‘yingan kerosinli ekstrakt tuyingan kerosinli yi g‘ gichka ajratgich orqali

$solinadi. Jarayon kerosinni berish tezligi va suvli ekstraktda qancha miqdor alkaloidlarni saqlashga qarab ekstraksiya 5-6 soat davom etadi. Kerosinli ekstraktni sulfat kislota yordamida qayta ishlash. Kerosinli ekstrakt asosiy sulfatorning injektor qismiga yuboriladi. Sulfat oldindan 43% li sulfat kislota eritmasi bilan to‘ldiriladi. Injektorda intensiv turbulent aralashtirishi sodir bo‘ladi. Buning natijasida kerosinli ekstrakt tarkibidagi alkaloidlar yi\indisi suvli eritmaga sulfatlar ko‘rinishiga o‘tadi. Alkaloidlardan erkin xolga o‘tgan kerosin qayta kerosin yi\gichka solinadi. Asosiy sulfatda 15-18% ga etguncha erkin sulfat kislota yuboriladi. 0,5-1%ga etganda erkin sulfat kislota saqlagan sulfatorga kerosin yuborilishi to‘xtatiladi. Sulfatlar 1 soat davomida tindirilib montejga quyish ishlari olib boriladi. Bunda sulfatda 14-14,5% paxikarpin saqlanadi. Bo‘sh sulfatorga yangi sulfat kislota porsiyasi solinib oldingi ishlarni takrorlanadi. Izopropil spirt yordamida alkaloidlarni ekstraksiyalash. Olingan sulfat ekstraktorga solinadi va unga 8,5% izopropil spirti solinadi. Keyin aralashtirib turgan xolda massaga 43% NaON eritmasini kuchli ishqoriy muxit xosil bo‘lguncha solinadi va 2 soatga tindirishga qo‘yiladi. Aralashtirilgan matochnikni po‘latli emallangan likobchaga solinadi va 2 chi marta ekstraksiyalashga yuboriladi. Xuddi shu usul bilan 3 chi ekstraksiya olib boriladi. 1 chi va 2 chi ekstraktdan olingan spirtli ekstrakt montejyuga yi g‘ iladi. 5,5- 6% paxikarpin saqlangan izopropanolli ekstrakt vakuum bu g‘ latish apparatiga solinadi. Bu g‘ latish boshlan g‘ ich xajmning 1  5 qismi qolguncha vakuum ostida olib boriladi. Asos-paxikarpinni olish. Asos paxikarpinni boshqa alkaloidlardan ajratish uchun 165-185S va 8-10 min. simob ustida qoldiq bosim va vakuum ostida xaydash yuli bilan ajratiladi. Asos paxikarpin yi g‘ indilari isitgichli apparatga solinadi. Asosan suv, kerosin va izopropil spirtdan iborat 1 chi fraksiya 50-80S ostida xaydaladi. 2 chi asos- paxikarpin 165-185 da xaydaladi.$

Texnik paxikarpin monoyodgidratning olinishi. Asos-paxikarpin po‘latli emallangan idishga NCL ning suvli eritmasi rN 6,0-6,5 gacha solinadi va aralashtiriladi. Neytrolizatsiyalashda aralashma temperaturasi 3-35 S dan oshmasligi kerak. Keyin aralashma 20-25S gacha sovutiladi. Aloxida kaliy yodning suvli eritmasi tayyorlanadi. Sovutilgan paxikarpin xloridning suvli eritmasiga aralashtirib turgan xolda kaliy yodining eritmasi tezda solinadi. CHo‘kmaga tushgan paxikarpin monoyodgidratli reaksion massani 18-20S gacha sovitiladi, sentrifugada sentrifugalanib 2 marta sovuq suv bilan yuviladi. Paxikarpin monoyodgidratni xavoda quritiladi. Texnik paxikarpin monoyodgidratni tozalash. Apparatga distillangan suv solib qizdiriladi va texnik paxikarpin monoyodgidrat solinadi. Bunga yana faollangan ko‘mir solinadi. Massa qaynaguncha qizdiriladi va nutch filtrda filtrlanadi. Filtrat idishga solinib 10-15 S gacha sovutiladi. CHo‘kmaga tushgan paxikarpin monoyodgidratning oq kristallari sentrifugada sentrifugalanib sovuq distillangan suv bilan yuviladi. Paxikarpin kalorifer kuritgichda 50-60S temperatura ostida 10-14 soat davomida quritiladi. Ishlab chiqarishda olinadigan matochniklarga aloxida ishlov beriladi. Ishlab chiqarishdagi umumiy chiqish 63,78% tashkil qiladi. Skopolamin gidrobromid olish texnologiyasi Skopolamin gidrobromid - rangsiz kristall yoki oq kristallik kukun suv va spirtda yaxshi eriydi, xloroformda esa yomon. Ter.-192- 196 0 S. Farmakalogik ta’siri bo‘yicha atropinga yaqin bo‘lib pereferik xolinoreaktiv sistemalarga ta’sir ko‘rsatadi. Markaziy nerv sistemasiga tinchlantiruvchi sifatida ta’sir ko‘rsatib nafas olishni qiyinlashtiradi, xarakat faolligini kamaytiradi. Bu preparat psixiatriyada tinchlantiruvchi modda sifatida parkinsonizm kasalligini davolashda, xirurgiya amaliyotida analgetiklar bilan birgalikda ishlatiladi. Skopolaminning nordon tuzi aeron tabletka tarkibiga kiradi.

$Xom ashyoni tayyorlash va alkaloidlarni ekstraksiyalash. Skopolaminni olishda xom ashyo sifatida Meksika bangidevonasi-Datura ippoxia Mill; ituzumdoshlar - Solanaseae oilasiga kiruvchi o‘simligining uru g‘ i olingan. Meksika bangidevonaning uru g‘ i tegirmonda maydalanib (maydalanish darajasi 1-2mm) izopropil spirti bilan xona temperaturasida qarama-qarshi oqim prinsipiga asoslanib diffuzor batareyalarda (12 tadan tashkil topgan) ekstraksiyalanadi. Bosh diffuzorga xom ashyo solingandan keyin izopropil spirt quyiladi to ekstrakt qopqo g‘ ining kontrol kranida paydo bo‘lguncha. Bir soatli tindirishdan keyin ekstrakt to‘yingan ekstraktlar o‘lchagichga o‘tkaziladi. Oxirgi diffuzorga esa izopropil spirti beriladi va 30 minutli tindirishdan keyin 2 chi ekstrakt olinadi. Ishlatilgan xom ashyo diffuzordan bo‘shatiladi. Xosil bo‘lgan spirtli ekstrakt 1 chi xajmga nisbatan 1  20 bo‘lguncha vakuumda bu\latiladi. Kubli qoldiq keyingi jarayonga yuboriladi. Sirka kislotali ajratmani olish. Kubli qoldiq reaktorga o‘tkazilib suv qo‘shiladi va 20% H 2 SO 4 eritmasi bilan nordonlashtiriladi. Xosil bo‘lgan aralashmaga DXE qo‘shiladi 10 min. aralashtiriladi va 15 min. tindiriladi. Toza bo‘lmagan DXE regeneratsiya uchun yi\gichga beriladi. YO g‘ sizlantirilgan sulfat kislotali suvli alkaloidlar eritmasi yi g‘ gichdan reaktorga o‘tkazilib 25% NH 3 eritmasi rN 5,0-5,5 bo‘lguncha neytrallanadi. DXE ni yuqotish uchun xosil bo‘lgan massa 3 soat davomida xavoda puflanadi. So‘ngra faollangan ko‘mir eritmaga qo‘shiladi 15-20 min aralashtirgandan keyin nutch - filtrida filtrlanadi. Filtrat reaktorda yi g‘ iladi va 25% li ammiak eritmasi bilan rN 8-9 bo‘lguncha ishqorlanadi. Alkaloidlar ekstraksiyasi DXE bilan olib boriladi. Xamma ekstraktlar yi g‘ gichga yilib reaktorga o‘tkaziladi. Ekstraktga 15% li suvli sirka kislotaning eritmasi qo‘shiladi. 30 min aralashtirib 20 min. tindiriladi. Muxitning yuqorigi qismi nordon bo‘lishi shart. quyi q avati yi g‘ gichga, nordon ajratmasi esa apparatga yuboriladi. q uyidagi ish 2-3 marta takrorlanadi. Nordon ajratmalar birlashtiriladi.$

Skopolamin asosini olish. Nordon ajratma qozonga o‘tkazilgandan keyin unga aralashtirib turgan xolda 25% li ammiak qo‘shiladi, to rN 6-6,1 bo‘lguncha, so‘ngra eritmaga faollangan ko‘mir qo‘shilib 10-15 min. davomida aralashtirib turiladi. Keyin eritma nutch-filtrda filtrlanadi. Ko‘mir esa suv bilan yuviladi. Filtrat apparatga quyilib 5 0 S gacha sovutiladi va eritmada alkaloidlar yo‘qolguncha etil efiri bilan ekstraksiyalanadi. Efirli ajratmalar birlashtirilib unga suvsiz nordon kaliy qo‘shilib 18 soat quritiladi. Keyin ekstrakt filtrlanadi va bu g‘ latiladi, toki efir yo‘qolguncha xosil bo‘lgan qoldiq asosan skopolamin - asosidan tashkil topgan. Texnik skopolamin - gidrobromidni olish. Kub qoldiqni saqlagan apparatga 98 0 etil spirti quyiladi. Spirtli eritma -5 0 S gacha sovutiladi va unga aralashtirib turgan xolda bromvodorodli (bromistovodorodnaya) kislota solinadi kuchsiz kislotali reaksiya bo‘lguncha, 65% bromvodorodli kislotadan va 98 0 etil spirtidan spirtli bromvodorodli kislotali aralashmani tayyorlanadi. Xosil bo‘lgan massani kristallar xosil bo‘lguncha aralashtiriladi. Skopolamin gidrobromid kristallari to‘liq tushishi uchun 18 soatga shu xaroratda tinch qoldiriladi. Eritmadan ajralib chiqqan skopolamin-gidrobromid cho‘kmasi nutch-filtrdan o‘tkazib uning ustiga sovutilgan 98 0 etil spirti qo‘shiladi. Xosil bo‘lgan maxsulotni 18 soat davomida xavoda quritiladi. Skopolamin-gidrobromid fabrikatini olish. YAssi tubli kolbaga olinib texnik skopolamin gidrobromid solinadi unga 1:3 nisbatda 98 0 S 2 N 5 ON qo‘shiladi va maxsulot to‘liq eriguncha teskari muzlatgichli kolbaga o‘rnatilib suv xammomida qizdiriladi. Aralashmaga faollangan ko‘mir qo‘shiladi va eritma 10 min. davomida qizdiriladi. So‘ngra Byuxner voronkasida filtrlanadi. Oxirgi maxsulotni kristallash uchun filtrat kolbaga o‘tkazilib muzli xammomida 2-3 soatga qoldiriladi. CHo‘kkan cho‘kma shisha filtrdan o‘tkaziladi va etil efiri bilan yuviladi, xosil bo‘lgan skopolamin gidrobromid xavoda quritiladi.

Skopolamin gidrobromidning umumiy chiqishi skopolamin-asosiga nisbatan xisoblanganda 19,13% ni tashkil qiladi.

Adabiyotlar : 1. Muraveva.D.A- Farmokognoziya, M 1981. 2. Xolmatov.X.X, Ahmedov.O‘.A-Farmakognoziya. Toshkent 1995. 3. V.P.Zaxarov, N.I.Libizov, X.A.Aslanov-Lekarstvenno‘e veshestva iz rasteniy i sposobo‘ ix proizvodstva.Tashkent 1980 g. 4. E.A.YArosh.Injir kak istochnik proizvodstva novogo preparata furalen. T.R. Vsesoyuzno‘y lekarstvennoe rost, vo‘p. 8,V kn; Rezultato‘ nauchno‘x issledovaniy v oblasti lekarstvennogo rastenievodstva, m- 1975.

O'xshashlar

Platifillin gidrotartrat, sitizin, efedrin gidroxlorid, morfin olish texnologiyalari va ishlatilishi

Flavanoidlar. Tasnifi. Xossalari. Tibbiyotda ishlatilishi. Flamin, rutin, kversetin olish texnologiyalari

Alkaloidlar ochilishi xaqida tarixiy ma’lumotlar. Alkaloidlarning kimyosi va tasnifi. Tibbiyotda ishlatilishi

O‘simliklardan alkaloidlarni ajratish usullari. Tuzlar, erkin asoslar ko‘rinishidagi ekstraksiya

Polisponin, saparal olish texnologiyalari