Mashina detallari uchun xomashyo turlari - Kimyo - Referatlar

Mashina detallari uchun xomashyo turlari

Yuklangan vaqt:

08.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

115.7138671875 KB

Ko'chirib olish

Mashina detallari uchun xomashyo turlari. Mexanik ishlov berishda qo’yimlar Reja: 1. Xomashyo turlari. 2. Mexanik ishlov berishda qo’yimlar.

Xomashyo turlari. Mashina detallari uchun xomashyo quyidagi ko’rinishlardan iborat bo’lishi mumkin: 1) cho’yan, po’lat, rangli metall va plastmassalardan tayyorlangan quymalar; 2) bolg’alangan va shtamplangan xomashyo; 3) po’latdan sovutilgan va qizdirilgan hollarda tayyorlangan prokatlar va rangli metall-prokatlari. Xomashyoning turi uning materialiga, shakliga, detalningng xizmat vazifasiga va mashinalarda yig’ilgan holda ishlash shartsharoitlariga bog’liq bo’ladi. Shakldor detallar ishlash jarayonida cho’zilish va egilish ta’sirida bo’lmasa odatda cho’yanlardan tayyorlanadi. Bolg’alash yordamida egilishga, cho’zilishga buralishga ishlovchi va ko’ndalang kesimi bo’yicha o’lchamlarida farq bo’lgan metallarning xomashyolari tayyorlanadi. Bolg’alash bilan katta o’lchamli detallar uchun donali va kichik seriyali ishlab chiqarish sharoitida yoki boshqa hollarda kichik detallar uchun xomashyo tayyorlanadi. Shtamplangan xomashyo shtamplash mashinalarida olinadi. Shtamplangan metallning strukturasi bir xilligi bilan ajralib turadi. Shatmplangan xomashyoning shakli detal shakliga juda yaqin bo’lib, ayrim hollarda mexanik ishlov berilmaydi (detallarning ayrim yuzalari nazarda tutilmoqda) . Bu o’z navbatida metall sarfini kamaytiradi. Shtamplash jarayonining ish unumdorligi bolg’alashga nisbatan ancha yuqori. Ishchining malakasi ham bolg’alashga nisbatan past bo’lishi mumkin. Shtamplash yo’li bilan seriyali va yalpi ishlab chiqarish sharoitlarida qo’l keladi. Aylana, kvadrat, olti burchakli prokatlardan tayyorlangan xomashyo o’z shakli bo’yicha yuqoridagi ko’rinishlarga yaqin bo’lgan detallar tayyorlashda qo’llaniladi. Qaysi turdagi xomashyoni tanlash uni texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarini hisoblab chiqilgandan so’ng amalga oshirilsa maqsadga muvofiq bo’ladi.9, 10, 11-rasmlarda quyma, shtamplangan va prokatdan tayyorlangan xomashyolar aks ettirilgan.

9-Rasm. Quyma ko’rinishdagi cho’yandan tayyorlangan vtulka xomashyosi. 10-rasm. Shtamplangan podshipniklarning ichki halqasini xomashyosi.

11-rasm. Prokatdan olingan vint xomashyosi. Mexanik ishlov berishda qo’yimlar. Mashinasozlikda talab etilgan aniqlik va sifat ko’rsatgichlariga javob beradigan detallarni tayyorlash xomashyodan ma’lum bir kattalikdagi metall qatlami-qo’yimni kesuvchi asboblar yordamida kesib olib tashlash usullari yordamida amalga oshiriladi. Shunday qilib qo’yim – bu xomashyoga mexanik ishlov berish jaryonida talab etilgan o’lchamlarini ularni chetlanishlar doirasida va yuza g’adir-budirligini ta’minlash maqsadida olib tashlandigan metall qatlami. Detal chizmasida ko’rsatilgan o’lchamlarini chetlanishlariga va yuza g’adir- budirligiga qo’yilgan talab qancha yuqori bo’lsa, shuncha ko’p marta mexanik ishlov berish (texnologik o’tishlar) shart bo’ladi, o’z navbatida har bir texnologik o’tish uchun qo’yimlar miqdori hisoblanadi. Detal yuzasining talab etilgan tozaligin va aniqligini ta’minlash maqsadida har bir texnologik o’tishda olib tashlangan qo’yimlarning yig’indisi umumiy qo’yim miqdorini tashkil qiladi. Qo’yimlar miqdori analitik usulda va jadvallar yordamida aniqlanadi. Analitik usul bilan qo’yimlar miqdori aniq hisoblanadi va bu usulda quyidagi formulalardan foydalaniladi: a) tekis yuzalarga ishlov berishda:Zmin = RZ i − 1 +Ni−1+ri−1+εy bu yerda: R z -yuzaning g’adir-budirligi, mkm; N-nuqsonli qatlam kattaligi, mkm; r- detal shaklining fazoviy chetlanishlar miqdori, mkm; ε y - bajarilayotgan

amalda xomashyoning dastgoh moslamasiga o’rnatish xatoligi, mkm; I – detal yuzasini ishlov berishdan avvalgi tartib raqami; i-1 – detal yuzasini ishlov berishdan avvalgi tartib raqami. b) bir-biriga qarama-qarshi joylashgan (simmetrik) tekis yuzalarni parallel ishlov berishda: 2 Z min = 2( R Z i − 1 + N i − 1 + r i − 1 + ε y ) v) ichki va tashqi aylanish o’qiga ega bo’lgan yuzalarga ishlov berishda: 2Zmin =2(RZ i − 1 +Ni−1+√ri−12 +εy2) g) tsilindrsimon detallarning yuzalarga markazlarga o’rnatilgan holda ishlov berishda: 2 Z min = 2 ( R Z i − 1 + N i − 1 + r i − 1 ) Yuqorida keltirilgan formulalardan ko’rinib turibdiki, qo’yim miqdori quyidagi asosiy omillar ta’sir ko’rsatadi: xomashyo materiali; xomashyoning shakli va o’lchamlari; xomashyo turi va uni olish usullari; mexanik ishlov berishni amlga oshirish bo’yicha qo’yilgan talablar; detallar o’lchamlarining aniqligi; yuza tozaligiga qo’yiladigan talablar. 1. Xomashyoning materiali . Yuqorida xomashyo turlarini ko’rib chiqilganda eslatib o’tilganday xomashyo materiali bevosita uni turini belgilaydi. Shuning uchun quyma xomashyoda qo’yim miqdori boshqa tur xomashyolarga nisbatan yuqori bo’ladi. 2. Xomashyoning shakli va o’lchamlari . Xomashyoni shakli murakkab bo’lsa u holda ular bolg’alab tayyorlanadi, natijada qo’yim miqdori ortib boradi. Xuddi shuningdek, murakkab shaklli xom ashyolarni shtamplashda ham bir konstruktiv elementdan ikkinchisiga o’tishda qiyaliklar, qabariqlar hosil qilishga to’g’ri keladi bu o’z navbatida qo’yimni ortib ketishiga olib keladi. 3. Katta o’lchamdagi xomashyolarni quyish vaqtida metallarni cho’kishini hisobga olib katta miqdorda qo’yim qoldiriladi. 4. Xomashyoni turi va uni olish usuli . Ma’lumki xomashyolar quyma, bolg’alangan, shatmplangan va prokatdan tayyorlanishi mumkin. Masalan, yerdagi

qoliplarga yoki metall qoliplarga quyish mumkin (bu o’z navbatida ishlab chiqarish turiga bog’liq bo’ladi). Ko’rinib turibdiki yerdagi qolipga quyilganda albatta qo’yim miqdori yuqori bo’ladi. Xuddi shu kabi markazdan qochuvchi kuch ta’sirida quyish bilan eruvchi modellar bo’yicha quyishni taqqoslash mumkin. Bu holda ikkinchi usulda qo’yim miqdori kam bo’ladi va h.k. 5. Mexanik ishlov berishni amalga oshirish bo’yicha qo’yilgan talablar. Detalga aniqlik va tozalik bo’yicha qo’yilgan talablar uning yuzalariga mexanik ishlov berish ketma-ketiligini belgilaydi. Shu ketma-ketlik asosida mexanik ishlov berishni turli usullaridan foydalaniladi. Detal yuzasiga qancha ko’p marta mexanik ishlov talab qilinsa, qo’yim miqdori ortib boradi. Bundan tashqari, detallarga mexanik ishlov berish amallarni oralig’ida termik ishlov berilsa uning o’lchamlari o’zgarib qolishi mumkin. Shuning uchun ham mexanik ishlov berish uchun qo’yim miqdori orttiriladi. 6. Detal yuzalarning aniqligi , tozaligiga qo’yilgan talablar. Detalning yuzalarining aniqligi, tozaligi qancha yuqori bo’lsa bu yuzalarni tayyorlashda shuncha murakkab bo’ladi. Natijada bir necha bor mexanik ishlov berish zarur bo’ladi. Bu esa qo’yimlar miqdorini ortishiga olib keladi. Bundan tashqari, detalning har-bir o’rnatishdagi xatoliklarni, termik ishlov natijasida o’lchamlarni o’zgarishini inobatga olib qo’yim miqdorini orttirib borishga to’g’ri keladi, chunki mexanik ishlov berishda ushbu xatoliklar hisobga qo’shilgan qo’yim olib tashlanishi kerak.

Adabiyotlar: 1. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darsligi, Toshkent.: Aloqachi 2013 y. 2. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darslik, Toshkent, “O’quv ta’lim metodikasi” 2015 y. 3. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 1 4. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 2 5. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 3 6. Савельев И. В. Сборник вопросов и задач по общей физик е . М.: АСТ. Астрель. 2005. С.320. 7. К.П.Абдурахманов, Ў.Эгамов “ Физика курси” дарслиги, Тошкент, 2010 й. 8. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.496 (1том) 9. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.416 (2том) 10. Трофимова Т.И. Курс физики.М.Высшая щкола 1999.С.543 Интернет сайтлар: 1. ww.ziyonet.uz ; 2. ww.estudy.uz ; 3. ww.fizika.uz ; 4. ww.elearning.uz ; 5. ww.bilim.uz ; 6. ww.edx.uz ; 7. ww.my.estudy.uz ; 8. ww.conrsera.org.uz ;

O'xshashlar

Detallari yuzalarining sifati

Kimyo sanoatining xomashyo bazasi va xomashyolarni boyitish usullari

Mexanik ishlov berish texnologik jarayonlarini loyihalash

Qutisimon detallarni tayyorlash texnologiyasi

Detallarga mexanik ishlov berish aniqligi