Futbol о‘yini texnikasi va taktikasining tavsifi va tasnifi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

164 KB

Ko'chirib olish

Kirish. Futbol о‘yini texnikasi va taktikasining tavsifi va tasnifi . R eja : 1.Futbol o’yin i paydo bo’lishi. 2 Futbol о ‘yini texnikasi va taktikasining tavsifi. 3 Futbol о ‘yini texnikasi va taktikasining tasnifi. 0

Mavzu 1 . Futbol o’yini paydo bo’lishi. Futbol bu «oyoqtо‘pi» degan ma’nodagi inglizcha sо‘z bо‘lib, Fransiya, Ispaniya, Rossiyada shu nom saqlanib qolgan. Nemislarda u «fusbol», Venriyada «labduragosh», Italyanlarda «kalchio», Yugoslavlarda «nagomet», Amerikada «sokker» deyiladi. Futbolning xalq, ommasini jismoniy rivojlantirishning, uning salomatligini mustahkamlashning eng ommabob, vositasidir. Bu kattalarga ham, о ‘smirlarga ham, bolalarga ham birdek ma’qul b о ‘lgan chinakam о ‘yin. Futbol bu chinakam atletik о ‘yin. U tezkorlik, chaqqonlik, kuchlilik va sakrovchan-likni rivojlantirishga yordam beradi. Futbolchi о ‘yin paytida xaddan tashqar k о ‘p ish bajaradi. Bu esa odamning funksional imkoniyatlari darajasini oshirishga,ma’naviy, irodaviy xislatlarini tarbiyalashga yordam beradi. Futbol о ‘ynash umumiy jismoniy tayyorgarlik k о ‘rishda yaxshi vosita b о ‘lib xizmat qila oladi. Y о ‘nalishni о ‘zgartirib xilma-xil yugurish, sakrashning turli xillari, struktura jixatdan turlicha gavda harakatlari, t о ‘pni tepish, t о ‘xtatib olish va olib yurish, maksimal tezlikda harakat qilish, irodaviy xislatlarning, taktik tafakkurning kamol topishi kabilar, futbolni har qanday ixtisosdagi sportchiga zarur b о ‘lgan k о ‘pgina muhim xislatlarni о ‘stiradigan sport о ‘yini deb hisoblash imkoniyatini beradi. Hozirgi zamon futbolining «ajdodi» bundan ikki ming yil avval qadimgi Sharq xalqlari va antik dunyo davlatlari Gretsiya va Rimda ma’lum b о ‘lgan «Garponon» ( о ‘sha paytda futbol shunday atalar edi) о ‘yinini о ‘ynagan qadimgi Gretsiya о ‘smirlari maydon о ‘rtasidan turib t о ‘pni raqiblar tomoniga о ‘tkazishgan, Goy Yuliy Sezarning rimlik ligionerlari t о ‘pni har qanday usul va priyomlarni q о ‘llagan holda ustunlar orasiga kirgizishga harakat qilganlar. О ‘rta asrlarda о ‘yin keng tus oldi. Bunda k о ‘cha va qishloqlar maydon о ‘rnida xizmat qilardi. Musobaqalar kun о ‘rtasida boshlanar edi va qorong‘u tushgancha davom etardi. T о ‘pni butun shahar b о ‘ylab ma’lum bir joygacha surib kelishga erishgan 1

«komanda» g‘olib hisoblanardi. О ‘yin tartibsiz bir ur yiqitga о ‘xshar, k о ‘p xollarda qon t о ‘kar, mushtlashishgacha borib yetardi. Shu sababdan va «jin о ‘yin» sifatida ingliz qirollari futbolni k о ‘p marta taqiqlaganlar. Bu taqiq 200 yil amalda b о ‘ldi. X1X asr о ‘rtalariga kelib, sport metodi jismoniy tarbiyaning eng maqbo’l metodi deb topilib, sport hamda sport о ‘yinlari jismoniy rivojlanishining samarali vositasi b о ‘lib qolgandan keyin futbol tarixida yangi bosqich boshlandi. Oyoqda t о ‘p о ‘ynash birinchi galda ingliz kollejlari hamda universitetlarida yoyildi. X1X asrning ikkinchi yarmidan futbol о ‘yinida ochiq oydin ikki y о ‘nalish tarkib topadi. Ulardan birini London hamda Kembrij kollejlari q о ‘llab quvatlar edi. Bo’lar 1863 yili futbol assotsiatsiyasi tuzadilar va yumaloq t о ‘pni oyoqda о ‘ynashi rasm qilishga qaror qiladilar. 1848 yili Kembrij futbol klubi birinchi bor yagona о ‘yin qoidalarini joriy qiladi va bu qoidalarni nashr etishga qaror qilinadi. Afsuski, ular bosmadan chiqmay y о ‘qolib ketadi. Bizgacha yetib kelgan qoidalar 1863 yil 8 dekabrda e’lon qilingan. Bu qoida 13 banddan iboratdir. Hozir biz bilgan futbol ana shunday paydo b о ‘lgan. 1863 yilgi qoidalar hozirgi qoidalardan farq qilgan. 1871 yili golkiper (darvozabon ) larga q о ‘lda о ‘ynash ruxsat berildi. Burchakdan t о ‘pni kiritish 1873 yilda kiritildi. 1875 yili ustunlarni birlashtirib turgan arqon yerdan 2,44 m balandlikda yotqizilgan t о ‘singa almashtirildi. 1882 yili 4ta mustaqil futbol ittifoqi Angliya, Shotlandiya, Uels va Irlandiya futbol ittifoqlari birlashdilar. Futbol maydonida xakam birinchi marta 1880 – 1881 yillarda ishtrok etadigan b о ‘ldi. 1891 yili xakam maydonga ikkita yordamchisi bilan tushadigan b о ‘ldi. Xalqaro miqyosidagi dastlabki futbol о ‘yini 1873 yili Angliya va Shotlandiya futbol jamoalari о ‘rtasida b о ‘lgan edi. Futbol 1875 yilda Gollandiyada о ‘ynala boshlandi, 1882 yildan Shveysariyada, 1890 yildan Chexiyada, 1894 yildan Avstriyada, 1897 yildan Rossiyada о ‘ynala boshladi. 2

1904 yili Xalqaro futbol assotsiatsiyasi (FIFA) tuziladi. Hozir uning sostavida 190 ga yaqin mamlakat bor. 1954 yildan beri Yevropa futbol ittifoqi UEFA ham ishlab turibdi. Unga 50 ga yaqin mamlakat a’zo b о ‘lib kirgan. 1930 yildan beri har t о ‘rt yilda jaxon chepionati, 1958 yildan beri esa Yevropa chempionati utkazilib kelinmoqda 1908 yili futbol olimpiya о ‘yinlari dasturiga kiritildi. UEFA raxbarligida quydagi kubok о ‘yinlari о ‘tkazilib turadi: Yevropa chempionlari kubogi (1956 yildan beri). Kubok egalari kubogi (1961 yildan beri). Bo’lar endilikda UEFA kubogi deb yuritiladi. M avzu 2. Futbol о ‘yini texnikasi va taktikasining tavsifi. Futbol ommoviy jismoniy rivojlantirishning, kishilar salomatli g ini mustahkamlash-ning eng ommabop vositasi hisoblanadi. Mamlaatimizda millionlab kishilar ushbu sport turi bilan muntazam shugullanadilar. Futbol chinakam atletik o’yin. U tezkorlik, chakkonlik, chidamlilik, kuchlilik, va sakrovchanlikni rivojlantirishga yakindan yordam beradi. Futbolchi o’yin paytida xaddan tashkari ko’p ish bajaradi.Bu esa odamni funksional imkoniyatlarini oshiradi.Ma’naviy-irodaviy xislatlarini tarbiyalashga yordam beradi.Charchok ortib borayetgan sharoitda ko’p va xilma xil harakatlar qilish yuksak o’yin faoliyatini saklab turishuchun zarur bo’lgan irodaviy xislatlar namoish etishni talab etadi. Futbol o’yining rigizida o’yinchilarni umumiy maksad galabaga intilish birlashtirib turgan jamoalardan ikkitasining kurashi yetadi.Galabani qo’lga kiritishga intilish futbolchilarni jamoa bo’lib harakat qilishga bir-biriga uzaro yordam berishga urgatadi, tarbiyaviy ahamiyat kasb etadi. Futbol o’yini vaqtida har bir o’yinchi uzining shaxsiy imkoniyatlarini kursatish imkoniyatiga ega. 3

Futbol mashg’ulotlari va musoboqalarini ko’pincha iqlim va meteorologiya sharoiti keskin uzgarib ketadigvn sharoitda qariyb bir yil buyi davom etgani uchun, bu o’yin jismoniy jixatdan chinikishga ham organizmning qarshilik kursatish qobiliyati ortishi va adabtatsiya imkoniyatlari kengayishiga ham yordam beradi. Boshka sport turlaridagi mashg’ulotlarda ko’pincha futboldan qo’shimcha sport turi sifatida foydalaniladi. Buning sababi shundaki,futbol spolrtchining jismoniy rivojlanishiga aloxida ta’sir etadi, shuning uchun tanlangan sport ixtisosidan yaxshi tayergarlik kurishga yordam berishi mumkin. Texnik usullar bu futbol o’yinini vujudga keltirish vositasidir. Yuksak sport natijalariga erishish uchun ko’p jixatdan ana shu xilma-xil vositalarni kanchalik tulik bo’lishiga, rakib jamoa o’yinchilari qarshilik kursatayetgan, ko’pincha esa charchok orta borayetgan sharoitda o’yin faoliyatidagi turli xolatlarda ularni kanchalik moxirlik bilan,samarali qo’llanishga boglik. O’yin taktikasi o’yinchilarni rakib ustidan galaba kozonishiga karatilgan individual va jamoaviy harakatlarni tashqil qilishni ,ya’ni jamoa futbolchilarini muayyan rejaga binoan aynan shu ,anik rakib bilan muvvoffokiyatli kurash olib borishga imkon beradigan birgalikdagi harakatlar tushiniladi. Taktikadagi asosiy vazifa xujum va ximoya harakatlarini maksadga erishtira oladigan eng qo’lay vosita, usul va formalarni belgilashdan iborat. Mavzu 3 . Futbol о ‘yini texnikasi va taktikasining tasnifi. Futbol o’yini tasnifiga: o’yinchilarni maydondagi harakatlanish texnikasi, ya’ni yurish , yugurish,sakrash, burulishlar kiradi. Bundan tashkari maydon o’yinchisini texnikasi ya’ni to’pga zarba berish,o yok bilan kaftni ichki tomoni bilan, oyoq yuzi ichki qismi bilan, oyoq yuzi tashqi qismi bilan, oyoq uchi bilan, tovon bilan. 4

Kalla bilan-pishona bilan, pishona yoni bilan. To’pni olib yurish- oyoq yuzi tashqi qismi bilan , oyoq yuzi urta qismi bilan, oyoq yuzi ichki qismi bilan, oyoq uchi bilan, oyoq kafti ichki qismi bilan, Kalla bilan - pishona bilan. Aldash harakatlari. Oyoqni to’p ustidan utkazib(kochish) finti. Tepib fint qilish. To’pga kalla urib fint qilish. Sirpanib(tashlanib),(shipagat kilib),to’pni olib kuyish. Yelka bilan turtib to’pni olib kuyish. Darvazabon o’yin texnikasi. To’pni ilib olish. To’pni yuqoridan ilib olish. To’pni yuqoridan sakrab ilib olish. To’pni yendan ilib olish. To’pni yikilib ilib olish. Futbol о ‘yini taktikasining tasnifi. Futbol о ‘yini taktikasining tasnifi ikki bo’limga xujum vaximoyadagi taktik harakatlarga bo’linadi. Hujumdagi taktik harakatlarga-individual,guruhli,jamoaviy taktik harakatlar kiradi. Uz navbatida individual taktik harakatlar darvazabon, maydon o’yinchisini individual taktik harakatlarga bo’linadi. 5

Guruxli taktik harakatlarga kombinatsiyalar kiradi. Jamoaviy taktik harakatlarga esa kombinatsiyalar kiradi. Darvozabonlar ham maydon o’yinchilarini ham to’p bilan hamda to’psiz harakatlanadilar. Himoyadagi taktik harakatlarga-individual,guruhli,jamoaviy taktik harakatlar kiradi. Himoyadagi taktik harakatlar ham darvazabon, maydon o’yinchisini ximoyadagi taktik harakatlarga bo’linadi. Himoyadagi guruhli taktik harakatlarga Straxovka,Devor,Suniy o’yindan tashkari xolatlar kiradi. Jamoaviy taktik harakatlarga o’yin tizimlari 1+4+2+4, 1+4+3+3 ,1+4+4+2 , 1+4+4+2 kombinatsiyalar kiradi Futbol о‘yin maydoni О‘lchamlar. О‘yin maydoni tо‘g‘ri burchak shaklida bo’ladi. Yon chiziqlar darvoza chizig‘iga nisbatan uzunroq bo’lishi kerak. Uzunligi: 120m, 90m. Eni: 45m, 90m. Halqaro matchlarda. Uzunligi: minimum 100m. maksimum 110m. Eni: minimum 64m. m aksimum 75m. Belgilar. Maydon uchun belgilar chiziqlar yordamida amalga oshiriladi. Bu chiziqlar ular chegaralab turgan maydonga kiradi. O’yin maydonini chegaralab turgan 2 ta uzun chiziqlar yon chiziklar 2 ta qisqasi darvoza chiziqlari deyiladi. Xar qanday chiziq eni 12 sm dan oshmasligi kerak. О‘yin maydoni urta chiziq yordamida 2 yarim qismga bo’linadi. О‘rta chiziq о‘rtasida maydon markazi belgilanadi. Maydon markazidan 9,15m radiusda aylana о ‘tkaziladi. Darvoza maydoni. 6

Darvoza maydoni har ikkala yarim qismining oxirida q о ‘yidagicha b о ‘ladi. Darvozaning har qaysi ustuni ichki tomonidagi nuqtadan 5,5 m masofada darvoza chizigiga tug‘ri burchak qilib maydon ichiga 2 chizik tortiladi. 5,5 m masofada bu chiziqlar darvoza chizig‘iga parallel qilib boshka chiziq bilan birlashtiriladi. Bu chiziqlar va darvoza chizig‘i chegaralab turgan zona, darvoza maydoni deyiladi. Jarima maydoni. Jarima maydoni har ikkala yarim qismining oxirida kuyidagicha b о ‘ladi. Darvozaning har kaysi ustuni ichki tomonidagi nuqtadan, 16,5m masofa - da darvoza chizig‘iga t о ‘g‘ri burchak qilib, maydon ichiga ikki chiziq tortiladi. 16,5m masofada darvoza chizig‘iga parallel xolatda boshqa chiziq bilan birlashtiriladi.Bu chiziqlar va darvoza chizig‘i chegaralab turgan zona jarima maydoni deyiladi. Har qaysi jarima maydoni ichida darvozaning ikki ustuni о ‘rtasida bir hil masofada joylashgan nuqtadan 11 m masofada 11 metrlik belgi quyiladi. Jarima maydonchasi tashqarisida 11 metrlik nuqta markaz qilib olinib 9,15 m. masofada aylana chiziladi. Bayroqlar Maydonning har qaysi burchaklarida balandligi 1,5 m dan oshmagan, uchi о‘tkir bо‘lmagan bayroq о‘rnatiladi. Bayroqlar о‘rta chiziqning har ikkala tomonida, yon chiziqdan 1m masofadagi uzoqlikda о‘rnatilishi mumkin. Burchak sektori. B urchak bayrog‘i lari dan о‘yin maydoni ichiga qarab 1m radiusda aylana tortiladi. Darvoza. Har qaysi darvoza chizig‘ining markazida darvoza joylashadi. Ular burchak bayroqlari bilan bir xil masofada joylashgan, tepadan gorizontal tusin bilan birlashtirilgan ikki vertikal xolatdagi ustundan iborat. Ustunlar oralig‘i - 7,32 m. 7

Tusinning pastki qismidan tekis yergacha bо‘lgan masofa – 2, 44 m. Har ikki ustun va tusin kesishgan joy bir xil bо‘lishi va 12 sm dan oshmaslik kerak. Darvoza chizig‘ining eni ustunlar va tusin eni bilan bir xil b о ‘ladi. Darvoza va darvoza orqasidagi yerga t о ‘r о ‘rnatiladi. T о ‘r ishonchli о ‘rnatilgan va darvozabonga xalaqit bermaydigan b о ‘lishi kerak. Darvozaning ustunlari va tusini oq rangda b о ‘lishi kerak. Futbol t о ‘pining о ‘lchamlari va sifatlari.T о ‘p  Charmdan yoki shunga о‘xshash materialdan aylana shaklda tayyorlangan bо‘ladi.  Aylanasining uzunligi 70sm dan oshmagan va 68 sm dan kam b о ‘lmagan xolatda b о ‘ladi.  Musobaqa boshlanish vaqtida 450 grammdan oshmagan va 410 grammadan kam b о ‘lmagan b о ‘lishi kerak.  Havo bosimi 0,6 – 1,1 atmosfera (600-1100 gramm kv sm) b о ‘lishi kerak. Yaroqsiz t о ‘pni almashtirish. Agar t о ‘p о ‘yin vaqtida yaroqsiz holga kelsa.  О‘yin tо‘xtatiladi.  Tо‘p yaroqsiz xolga kelgan joydan « baxsli tо‘p « о‘yini bilan о‘yin yangilanadi. Agar tо‘p о‘yinda bо‘lmagan vaqtda yorilsa yoki yirtilsa boshlang‘ich zarbada, darvozadan zarbada, burchak, jarima, erkin zarbalarda, 11m nuqtadagi zarbada yoki tashlashda.  О ‘yin qoidasiga mos ravishda yangilanadi. T о ‘p о ‘yin vaqtida faqatgina hakam k о ‘rsatmasi bilan almashtirilishi mumkin. F utbol musoba q alarini tashkil q ilish va o’tkazish Rasmiy musobaqalarda qoidalarda kо‘rsatilgan texnik talablarga javob beradigan tо‘plargagina ruxsat beriladi. 8

FIFA tomonidan о‘tkaziladigan musobaqa matchlarida, quyidagi 3 markirovkadan birortasiga ega bо‘lgan tо‘plargagina foydalanishga ruxsat beriladi. Rasmiy logotip “FIFA APPROVED” (FIFA maqullaydi) Rasmiy logotip “ FIFA INSPECTED” (FIFA nazorat qilgan) yoki “INTERNATIONAL MATCH – BALL STANDARD” (T о ‘p xalqaro standartga mos) T о ‘pning bunday markirovkasi uning rasmiy tekshiruvdan о ‘tganini k о ‘rsatadi va tekshiruv natijasiga kura t о ‘p muhim texnik talablarga mos ekanligini bildiradi. Milliy federatsiyalar musobaqa vaqtida faqatgina shu uch markirovkaga ega har qanday t о ‘plardan foydalanishni talab qilish mumkin. Boshqa har qanday matchlardan t о ‘p qoida talablariga mos kelishi kerak. FIFA musobaqalarida va milliy federatsiyalar tashqil qilgan musobaqalarda t о ‘plarga xech qanday savdo sotiqqa oid reklamaga ruxsat berilmaydi, quyidagi xolatni hisobga olmaganda ya’ni musobaqa nishoni, musobaqa tashqilotchisi va tasdiqlangan tayyorlovchining savdo markasi.Bunday muhrlarning soni va о ‘lchami, mustaqil reglamenti bilan cheklanishi mumkin O‘yinchilar soni. Match har qaysisida darvozabonlarni q о ‘shgan holda о ‘yinchilarning soni 11tadan oshmagan ikki jamoa ishtirokida о ‘tkaziladi Agar jamoalarda о ‘yinchilar soni 7ta kam b о ‘lsa,match boshlanmasligi mumkin. Rasmiy musobaqalar. FIFA yoki milliy federatsiyalar tomonidan tashqil qilinadigan har qanday rasmiy musobaqalarda 3tagacha о ‘yinchilarni almashtirishga ruxsat beriladi. Musobaqa 9

nizomida buyurtmaga kiritiladigan zahiradagi о ‘yinchi - lar soni 3dan 7gacha uzaro kelishilgan b о ‘lishi kerak,bundan ortiq b о ‘lishi mumkin emas. Boshqa matchlarda. Boshqa matchlarda zahira almashtirilishi mumkin, shu shart bilanki : *Jamoalar almashinadigan о ‘yinchilarning maksimal sonini о ‘yin oldidan kelishib oladilar *Xakam bu haqda match boshlanishidan oldin xabardor qilinishi kerak. Agar hakam xabardor qilinmagan b о ‘lsa yoki (kelishuv) match boshlangunga qadar bir bitimga kelinmagan b о ‘lsa 3tagacha zaxira almashtirishga ruxsat beriladi. Hamma matchlarda. Har qanday match boshlanishidan oldin hakamga zaxiradagi о ‘yinchilar familiyasi taqdim etilishi kerak. Shu usulda familiyasi kо‘rsatilmagan о‘yinchilar matchda qatnasha olmaydilar. Almashtirish tartibi. Asosiy о‘yinchilarni zaxiradagi bilan almashtirish quyidagi shartlar da bajari ladi . *Har qanday mо‘ljallangan almashtirish haqida hakam xabardor qilingan bо‘lishi kerak. *Zaxiradagi о‘yinchi faqatgina asosiy о‘yinchi maydondan chiqqandan sо‘ng xakam xushtagidan keyin maydonga chiqadi. *Zaxiradagi о‘yinchi о‘yin tо‘xtatilganda faqat о‘rta chiziqdan о‘yin maydoniga kiradi. *Zaxiradagi о‘yinchi maydonga chiqqandan sо‘ng almashtirish tugallangan hisoblanadi. 10

*Shu vaqtdan boshlab zaxiradagi о‘yinchi asosiy tarkib о‘yinchisi hisoblanadi, almashtirilgan о‘yinchi esa asosiy о‘yinchi hisoblanmaydi. *Xamma zaxiradagi о‘yinchilar о‘yinga qatnashish yoki qatnashmasliklaridan qatiy nazar xakam vakolatlariga bо‘ysunadilar. Darvozabonning almashtirilishi. Boshqa har qanday о ‘yinchilar darvozabon bilan joylarini almashish - lari mumkin shu shart bilanki; *Xakam bu xaqda almashinishdan oldin xabardor kilingan b о ‘lishi kerak. *Almashinish match t о ‘xtaganda amalga oshiriladi. О ‘yinning qaytadan boshlash. Agar о ‘yin xakam tomonidan ogoxlantirish berish uchun t о ‘xtatilsa: * О ‘yin raqib jamoa о ‘yinchisi tomonidan о ‘yin t о ‘xtatilganda t о ‘p qayerda b о ‘lsa shu joydan erkin zarba bilan о ‘yin yangilanadi. Asosiy tarkibdagi va zaxiradagi, chiqarib yuborilgan о ‘yinchilar . Boshlang‘ich zarbadan oldin chiqarib yuborilgan о ‘yinchi, faqatgina r о ‘yxat - dagi zaxira о ‘yinchilardan birortasi bilan almashtirilishi mumkin. *Match protokolida boshlang‘ich zarbadan oldin yoki о ‘yin boshlangandan s о ‘ng chiqarib yuborilgan zahiradagi о ‘yinchini almashtirishga y о ‘l q о ‘yilmaydi. O‘yinchilar epikirovkasi. О ‘yinchilar majburiy ekipirovka elementlari hisoblanadi.  Kо‘ylak yoki futbolka.  Kalta ishton – agar kalta ishton tagidan ichki kiyim kiyiladigan bо‘lsa, ichki kiyim rangi kalta ishton rangidan bо‘lishi kerak. 11

 Getralar.  Oyoq qalqoni.  Oyoq kiyim . Shitlar  T о ‘lik getra bilan yopiladi.  T о ‘g‘ri keladigan ( mos keladigan ) materialdan ( rezina, plastik yoki shunga uxshash) tayyorlanadi.  Yetarli darajada himoya bilan ta’minlaydi. Darvozabonlar.  Darvozabonlar kiyimining rangi boshqa о‘yinchilar xakam va xakam yordamchilari kiyimi rangidan farq qilishi kerak. Qoida buzilishi va jazo. Shu qoidaning har qanday buzilishida:  О ‘yinni t о ‘xtatishning xojati y о ‘q.  Xakam о ‘yinchining о ‘z ekipirovkasini tartibga keltirishi uchun maydondan chiqishini s о ‘raydi. (maslaxat beradi )  О‘yinchi tо‘p о‘yindan chiqqan vaqtda maydonni tashlab chiqadi (chiqib ketadi) agar shu paytgacha u о‘z ekipirovkasni tartibga keltirmagan bо‘lsa.  Xakam talabi bilan о‘z ekipirovkasini tartibga keltirish uchun maydonni tashlab chiqqan har qanday о‘yinchi, xakam ruxsatisiz yana maydonga qaytishi mumkin emas.  О‘ yinchi yana maydonga chiqishi mumkin , qachonki : t о‘ p о‘ yindan chiqsa . Shu qoidani buzganligi sababli maydondan chiqishi s о‘ ralgan о‘ yinchi ( yoki yana kaytayotgan ) xakam ruxsatisiz maydonga chiqsa sariq kartochka k о‘ rsatish bilan ogoxlantirish oladi . О ‘yinni qaytadan boshlash. Agar xakam ogoxlantirish berish uchun о ‘yinni t о ‘xtatsa : 12

 О ‘yin qarshi jamoa о ‘yinchisi tomonidan xakam о ‘yinni t о ‘xtatgan vaqtda t о ‘p qayerda b о ‘lsa, shu joydan erkin t о ‘p tepish bilan о ‘yin qaytadan boshlanadi. Hakam. Hakam vakolati. Har qanday match hamma vakolatga ega bo’lgan hakam tomonidan nazorat qilinadi va о ‘yin qoidasiga rioya qilinishini ta’minlaydi. Hakamning huquqi va majburiyatlari. Hakam:  О ‘yin Qoidasiga rioya qilinishini ta’minlaydi.  Matchning borishini о ‘z yordamchilari bilan nazorat qiladi.  Foydalaniladigan har kanday to’pni 2 Qoida talablariga mos kelishini ta’minlaydi.  О ‘yinchilar kiyimi 4 Qoida talablariga mos kelishini ta’minlaydi.  О ‘yin xronometrajini va matchni yozib boradi.  U о ‘z ixtiyoriga k о ‘ra о ‘yinni t о ‘xtatishi vaqtinchalik t о ‘xtatishi yoki har qanday qoida buzilishida о ‘yinni umuman t о ‘xtatib q о ‘yishi mumkin.  T о ‘xtatishi, vaqtinchalik t о ‘xtatishi yoki har qanday chetdan b о ‘lgan aralashuvga matchni umuman t о ‘xtatib q о ‘yish mumkin.  Matchni t о ‘xtatadi, agar uning fikricha о ‘yinchi jiddiy jaroxat olgan va о ‘yinchini maydondan olib chiqilishini ta’minlaydi.  Agar uning fikricha о ‘yinchi unchalik ahamiyatga ega b о ‘lmagan jaroxat olgan b о ‘lsa t о ‘p о ‘yindan chiqmaguncha о ‘yinni davom ettirishiga ruxsat berishi mumkin.  О ‘yinchidan qon oqayotgan b о ‘lsa, uning maydondan chiqishini ta’minlaydi.Xakam qon oqishining t о ‘xtaganiga ishonch xosil qilib, signal berganidan s о ‘ng о ‘yinchi maydonga qaytishi mumkin. 13

 Qachonki о ‘yinchi birdaniga bir nechta qoida buzilishiga y о ‘l q о ‘ysa, uni muhimrok ( og‘irroq ) b о ‘lgan qoida buzilishi uchun jazolaydi.  Ogoxlantirishi yoki chiqarib yuborish bilan jazolanadigan qoida buzilishlariga y о ‘l q о ‘ygan о ‘yinchilarga nisbatan intizom choralarini qabo’l qiladi. U bunday choralarni tez qabo’l qilishga majbur emas, lekin t о ‘p о ‘yindan chiqqan zaxotiyoq qabo’l qilishi keark.  О ‘zlarini tarbiyali, madaniyatli tutmagan jamoa rasmiy kishilarga nisbatan chora qabo’l qiladi va о ‘z ixtiyoriga k о ‘ra maydondan ( texnik zonadan ) chiqarib yuborishi mumkin.  Xakam о ‘zi k о ‘rmay qolgan xolatlar b о ‘yicha о ‘z yordamchilari tavsiyasiga asoslanib harakat qiladi.  Begona shaxslar maydonda b о ‘lmasliklarini ta’minlaydi.  Match vaqtinchalik tuxtatilgandan keyin uni yangilaydi.  Match davomida о ‘yinchilarga yoki jamoaning rasmiy shaxslariga nisbatan q о ‘llanilgan intizom choralari va har xil matchdan oldin, match davomida yoki matchdan s о ‘ng yuz bergan xolatlar b о ‘yicha tegishli tashqilotga bildirishnoma beradi. Hakam qarori. О ‘yinga bog‘liq voqealar b о ‘yicha xakam qarori qat’iy hisoblanadi. Hakam о ‘z qarorini faqat shunday xolatlarda о ‘zgartirishi mumkin, agar u qarorini xato ekanligini yoki yordamchilari tavsiyasi bilan tushunib yetsa, lekin shu shart bilanki u xali о ‘yinni yangilamagan b о ‘lsa Hakam yordamchilari. Majburiyati. Ikkita hakam yordamchisi tayinlanadi va ularning vazifasiga ( hakam qaroriga bog‘liq ) signal berish kiradi:?  Qachonki t о ‘p maydon chizig‘idan tashqariga t о ‘liq chiqsa. 14

 Qaysi jamoa burchak t о ‘pi, darvozadan zarba yoki t о ‘p tashlash xuquqiga ega.  Qachon о ‘yinchi о ‘yindan tashqari xolatda b о ‘lganligi uchun jazolanadi.  Qachonki о ‘yinchi almashtirish t о ‘g‘risida iltimos bo’lsa.  Hakam k о ‘rish maydonidan tashqarisida yuz bergan intizomsiz xulk yoki boshqa har qanday xolatlar b о ‘yicha.  Qachonki qoida buzilishi sodir etilganda bosh hakamdan k о ‘ra shu joyga hakam yordamchilari yaqin b о ‘lgan xolatlarda ( qisman jarima maydonida yuz bergan qoida buzilishlari ham kiradi.)  Shunday hollarda ya’ni qachonki 11m jarima t о ‘pi bajarilayotganda darvozabon t о ‘pga zarba berilishidan oldin joyidan oldinga siljisa, t о ‘p esa chiziqni kesib о ‘tsa. Yordam. Yordamchilar hakamga matchni о ‘yin qoidasiga mos utkazilishiga yordam beradilar. Yordamchilar 9,15m masofasiga rioya qilishiga yordam berish uchun maydon doirasiga kirish mumkin . Hakam о ‘z yordamchisini asoslanmagan aralashuv yoki qupol muomala holatlarida vazifasidan ozod qiladi va tegishli tashqilotga bildirishnoma beradi. Match davomiyligi. О ‘yin vaqti. О ‘yin 45 minutdan 2 taym davom etadi. (agar hakam va ikki jamoa vakillari boshqa variantni kelishmagan b о ‘lsa) Har qanday о ‘yin vaqtini о ‘zgartirish t о ‘g‘risidagi kelishuvga ( masalan yorug‘likning yetishmasligi sababli har qaysi taymning 40 minutgacha qisqartirilishi ) о ‘yin boshlangunga qadar erishilgan b о ‘lishi kerak va bu holat musobaka talablariga javob berishi kerak. Taymlar oralig‘idagi tanaffus О ‘yinchilar 2 taym oralig‘ida tanaffus olishlariga xaqlari bor. Taym oralig‘idagi tanafus 15 minutdan oshmasligi kerak. Musobaqa tartibida taymlar oralig‘idagi 15

tanafus vaqti k о ‘rsatilgan b о ‘lishi kerak. Taymlar orasidagi tanaffusning davomiyligi faqat hakamning roziligi bilan о ‘zgartirilishi mumkin. Qushib berilgan vaqt. Quydagi xolatlarga ketgan vaqt ikki taymning har qaysisiga q о ‘shib beriladi.  О‘yinchilarni almashtirishga.  О ‘yinchining jaroxatini jiddiyligini aniqlashga.  Jaroxatlangan о ‘yinchilarga tibbiy yordam k о ‘rsatish uchun ularni maydon tashqarisiga olib chiqishga.  Qasddan о‘yin vaqtini chuzish  Boshqa har qanday xolatlarda. Qо‘shib berilgan vaqtning davomiyligini faqat hakam aniqlaydi. 11- Metrlik tо‘p. Har qaysi ikki taymning asosiy vaqtning oxirgi daqiqasida yoki q о‘ shib berilgan vaqtning oxirgi daqiqasida belgilangan 11 metrlik jarima t о‘ pi uchun aloxida vaqt ajratiladi . Oxirigacha о‘ynalmagan match. Agar musobaqa nizomida boshqacha holatlar bо‘lmasa oxirigacha о‘ynalmagan match qayta о‘ynaladi. О ‘yin boshlanishi va yangilanishi. Dastlabki shartlar. Match boshlanishidan oldin qur’a tashlash о ‘tkaziladi va jamoalardan biri darvozani tanlash huquqini oladi. Qarshi jamoa matchda boshlang‘ich zarbani bajaradi. Qur’a tashlash tufayli darvozani tanlagan jamoa, ikkinchi taymda boshlang‘ich zarbani bajaradi. Matchni ikkinchi taymida jamoalar darvoza almashadilar. 16

Boshlang‘ich zarbani bajarish holatlari. 1.Hamma о ‘yinchilar о ‘z maydonida b о ‘lishlari kerak. 2.Boshlang‘ich zarbani bajarish xuquqini q о ‘lga kirita olmagan jamoa о ‘yinchilari t о ‘p о ‘yinga kiritilmaguncha t о ‘pdan 9,15m masofa uzoqlikda turishlari kerak. 3.T о ‘p harakatsiz xolatda maydon markazida turadi. 4.Hakam signal beradi. 5.T о ‘pga zarba berilib t о ‘p oldinga harakatlangandan s о ‘ng t о ‘p о ‘yinda hisoblanadi. 6.Boshlang‘ich zarbani bajargan о ‘yinchi t о ‘p boshqa о ‘yinchiga tegmaguncha ikkinchi marta tegishga xaqqi y о ‘k. Jamoalardan biri gol urgandan s о ‘ng boshlang‘ich zarba boshqa jamoa о ‘yinchisi tomonidan bajariladi. Qoida buzilishi va jazo. Agar boshlang‘ich zarbani bajargan о ‘yinchi t о ‘pga boshqa bir о ‘yinchi tegmasidan oldin ikkinchi marta tegsa . 1. Qoida buzilgan joydan raqib jamoa о ‘yinchisiga erkin t о ‘p tepish xuquqi beriladi. Har qanday boshlang‘ich zarba bajarish tartibi buzilganda: * boshlang‘ich zarba qaytariladi. Bahsli t о ‘p. «Bahsli t о ‘p»-- bu t о ‘p о ‘yinda b о ‘lgan vaqtda о ‘yin qoidasida k о ‘zda tutilmagan holat buyicha vaqtinchalik tuxtatilgandan sung о ‘yinni yangilash usulidir. 17

Bahsli t о ‘pni bajarish holati. Hakam о ‘yinni t о ‘xtatganda t о ‘p qayerda b о ‘lsa о ‘sha joydan t о ‘pni tashlab beradi. T о ‘p yerga tegishi bilan о ‘yin davom etiriladi. Qoida buzilishi va jazo. Bahsli t о ‘p qayta о ‘ynaladi: - Agar о ‘yinchi t о ‘p yerga tegmasidan oldin tegsa. - Agar t о ‘p yerga tekkandan s о ‘ng maydon tashqarisiga chiqib ketsa va bunda xech qaysi о ‘yinchi t о ‘pga tegmagan b о ‘lsa. Muhim holatlar. Himoyalanuvchi jamoa foydasiga uning darvoza maydoni chegarasida erkin yoki jarima t о ‘pi belgilansa darvoza maydonining har qanday nuqtasidan bajariladi. Xujum qiluvchi jamoa foydasiga belgilangan raqib jamoa darvoza maydoni chegarasidagi erkin t о ‘p darvoza maydoni chizig‘idan qoida buzilgan joyga yaqin nuqtada bajariladi. Darvoza maydoni ichida vaqtinchalik tuxtatishdan sung о ‘yinni yangilash uchun q о ‘llaniladigan «bahsli t о ‘p», darvoza chizig‘iga parallel holatda darvoza maydoni chizig‘ida о ‘yin t о ‘xtatilgan vaqtda t о ‘p qayerda b о ‘lgan b о ‘lsa shu joy yaqinidagi nuqtadan о ‘ynaladi. T о ‘p о ‘yinda va о ‘yindan tashqarida. T о ‘p о ‘yindan tashqarida. T о ‘p о ‘yindan chiqqan hisoblanadi agar: - T о ‘p yerdan yoki xavo orqali darvoza chizig‘idan yoki yon chiziqdan tuliq kesib о ‘tsa. 18

- О ‘yin hakam tomonidan t о ‘xtatilsa. T о ‘p о ‘yinda. Qolgan hamma vaqtlarda t о ‘p о ‘yinda hisoblanadi, quyidagi holatlarni ham hisobga olgan xolda. - T о ‘p darvoza ustuniga, tusiniga yoki burchakdagi bayroqqa tegib maydonga qaytsa. - T о ‘p maydonda turgan hakamga yoki hakam yordamchisiga tegib qaytsa. Natijani aniqlash. Gol. Agar t о ‘p ikki ustun oralig‘i va tusin ostida darvoza chizig‘idan t о ‘liq о ‘tsa va bunda gol urgan jamoa о ‘yin qoidasini buzmagan b о ‘lsa, darvozaga t о ‘p urilgan hisoblanadi. G‘olib jamoa. О ‘yin davomida eng k о ‘p t о ‘p urgan jamoa g‘olib hisoblanadi. Agar ikkala jamoada t о ‘plar nisbati teng b о ‘lsa yoki bitta ham t о ‘p urilmagan b о ‘lsa bunday о ‘yin natijasi durang b о ‘ladi. Musobaqa reglamenti. Musobaqa tartibida agar match durang natija bilan tugasa qushimcha vaqt tayinlash yoki xalqaro yig‘in tomonidan tasdiqlangan match g‘olibini aniqlash tartibi t о ‘g‘risidagi vaziyat k о ‘zda tutilishi mumkin. O‘yindan tashqari xolat. О ‘yinchining о ‘yindan tashqari xolatda b о ‘lishi о ‘zidan о ‘zi qoida b о ‘zilishi b о ‘lib hisoblanmaydi. О ‘yinchi о ‘yindan tashqari xolatda b о ‘ladi agar: 19

 T о ‘p va oxirgi raqib о ‘yinchisidan k о ‘ra raqib darvoza chizig‘iga yaqin bo’lsa. О ‘yinchi о ‘yindan tashqari xolatda b о ‘lmaydi agar:  U maydonning о ‘ziga tegishli qismida b о ‘lsa.  U raqib jamoaning oxirgi о ‘yinchisi bilan bir chiziqda b о ‘lsa yoki  U raqib jamoaning oxirgi 2 о ‘yinchisi bilan bir chiziqda b о ‘lsa. Qoida buzilishi va jazo O’yindan tashqari holatda turgan о ‘yinchi faqat shunday hollarda jazolanishi mumkin, agar t о ‘pga tegish vaqtida yoki biror jamoadoshi t о ‘pga zarba berayotgan vaqtda, u hakamning fikricha о ‘yin faoliyatiga aktiv ishtirok etayotgan bo’lsa, aniqrog‘i:  о‘yinga aralashsa yoki  raqibining о ‘ynashiga xalaqit bersa yoki  о ‘zining joylashgan vaziyatiga k о ‘ra ustunlikka ega b о ‘lsa. Qoida buzilmaydi. О ‘yindan tashqari xolat hisoblanmaydi agar о ‘yinchi t о ‘g‘ridan t о ‘g‘ri t о ‘pni qabo’l qilsa:  Darvoza maydoni chizig‘idan zarbadan yoki  Yon chiziqdan t о ‘p о ‘yinga kiritilganda yoki  Burchak tо‘pi tepilganda. Qoida buzilishi va jazo. Har qanday о‘yindan tashqari xolat qoidasi buzilganda hakam erkin tо‘p tayinlaydi va bu qoida buzilgan joydan raqib jamoa о‘yinchisi tomonidan amalga oshiriladi. Jarima t о‘ pi . О‘ yinchi quyidagi 6 xolatdan birortasini amalga oshirsa va bunda hakam о‘ yinchining harakatini extiyotsizlik yoki о‘ ta jismoniy z о‘ ravonlik deb baxolasa jarima t о‘ pga tepish xuquqi raqib jamoaga beriladi :  Raqibga oyok bilan zarba berish yoki zarba berishga harakat qilish.  Chalib yuborish yoki chalib yuborishga harakat qilishi. 20

 Raqib ustiga sakrash.  Raqibga xujum qilishi.  Raqibga q о ‘l bilan zarba berish yoki zarba berishga urinish harakat qilish.  Raqibni itarish. Jarima tо‘pini tepish xuquqi raqib jamoaga ham berilishi mumkin agar о‘yinchi quyidagi 4 ta qoida buzilishiga yо‘l qо‘ysa.  Raqibdan tо‘pni olib qо‘yishda, tо‘pga yetib unga tegmasidan oldin raqibga tegsa.  Raqibni ushlab qolish.  Raqibga to’purishi.  Qasddan q о ‘l bilan о ‘ynash( о ‘z jarima maydonida turgan darvozabondan tashqari) Jarima t о ‘pi qoida buzilgan joydan bajariladi. 11 metrlik jarima tо‘pi. 11- metrlik jarima tо‘pi yuqorida kо‘rsatilgan 10 ta qoida buzilishining har qaysisida tayinlanadi. Agar bu xolatlar о‘yinchi tomonidan о‘z darvozasi jarima maydonida sodir etilsa. Bunda tо‘pning qayerda bо‘lishi hisobga olinmaydi, shu shart bilanki tо‘p о‘yinda bо‘lishi kerak. Erkin tо‘p. Erkin tо‘p tepish xuquqi raqib jamoaga beriladi agar darvozabon о‘z jarima maydonida turib quyidagi 5 ta qoidadan birortasini buzsa.  Tо‘pni tashlashdan oldin, qо‘lida 6 sekunddan ortiq tо‘pni ushlab tursa.  Tо‘pni tashlagandan sо‘ng, boshqa о‘yinchi tegmasidan yana tо‘pni qо‘l bilan ushlasa.  О‘z jamoadoshi tomonidan ataylab oshirilgan tо‘pga qо‘li bilan tegsa.  О‘z jamoadoshi tomonidan yon chiziqdan tashlangan tо‘pni qabo’l qilishda tо‘g‘ridan tо‘g‘ri qо‘li bilan tegsa. Shunday xolatlarda erkin tо‘p tayinlanadi, agar о‘yinchi hakam fikricha:  Havfli о‘ynasa. 21

 Raqibning harakat qilishiga y о ‘l q о ‘ymasa.  Darvozabonning t о ‘pni tashlashiga xalaqit qilsa. Qoidada k о ‘rsatib о ‘tilmagan, boshqa har qanday qoida buzilishida, о ‘yin t о ‘xtalib о ‘yinchiga ogoxlantirish beriladi yoki maydondan chiqarib yuboriladi. Erkin t о ‘p qayerda qoida buzilgan b о ‘lsa о ‘sha joydan bajariladi. Intizomni buzuvchilarga q о ‘llaniladigan xolatlar. Ogoxlantirish bilan jazolanadigan qoida buzishlar. О ‘yinchi sariq kartochka olish bilan ogoxlantirish oladi, agar quyidagi yetti qoidaning birontasini buzsa. 1. Sportchiga xos b о ‘lmagan xatti harakatlar. 2. Hakam qaroriga namoyishkorona norozilik bildirish ( s о ‘z bilan yoki ishora bilan). 3. О ‘yin qoidasini muntazam buzish. 4. О ‘yinni yangidan boshlashni ch о ‘zish. 5. О ‘yinni burchakdan, jarima yoki erkin t о ‘p bilan yangidan boshlashda talab qilingan masofaga rioya qilmasa. 6. Maydonga hakam ruxsatisiz chiqish yoki qaytish. 7. О ‘zboshimchalik bilan hakam ruxsatisiz maydondan ketish. О ‘yindan chetlatish bilan jazolanadigan qoida buzishlar. О ‘yinchi qizil kartochka k о ‘rsatish bilan о ‘yindan chetlatiladi. Agar quyidagi yetti qoidaning birontasini buzsa. 1. О ‘yin qoidasining jiddiy buzilishi. 2. Z о ‘ravonlik, qupollik xatti harakatlari. 3. Raqibga yoki boshqa shaxsga to’pirish. 4. Ataylab q о ‘l bilan о ‘ynab, raqibning gol urishiga xalaqit qilish yoki aniq gol urishi imkoniyatidan maxrum qilish(bu о ‘z jarima maydonida turgan darvozabonga tegishl emas 5. Erkin t о ‘p jarima yoki 11metrlik zarba bilan jazolanidigan qoida buzish bilan darvozaga harakat qilayotgan raqibni aniq gol urish imkoniyatidan mahrum qilish. 22

6. Ranjitadigan haqoratli s о ‘zlar yoki odob ahloqqa t о ‘g‘ri kelmaydigan ishoralar qilsa. 7. Bir match davomida 2ta ogoxlantirish olsa Maydondan chiqarilib yuborilgan о ‘yinchi maydon chegarasiga yaqin joylar va texnik zonalardan ham chiqib ketish kerak.Qizil yoki sariq kartochka faqat о ‘yinchiga,zaxiradagi о ‘yinchiga yoki almashtirilgan о ‘yinchiga k о ‘rsatilishi mumkin. Jarima va erkin zarbalar. Zarba xillari. Zarbalar jarima yoki erkin zarbaga b о ‘linadi. Jarima zarbasida b о ‘lganidek xuddi shunday erkin zarbada ham t о ‘p zarba bajarilayotganda harakatsiz holatda b о ‘lishi kerak, zarbani bajarayotgan о ‘yinchi esa t о ‘p boshqa о ‘yinchiga tegmaguncha ikkinchi marta t о ‘pga tegishga haqqi y о ‘q. Jarima zarbasi.  Agar tо‘p jarima zarbasidan sо‘ng tо‘g‘ridan tо‘g‘ri, qarama qarshi jamoa darvozasiga tushsa,gol hisoblanadi.  Agar tо‘p jarima zarbasidan sо‘ng tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri о‘z darvozasiga tushsa qarama-qarshi jamoa burchak tо‘pini tepishni qо‘lga kiritadilar. Erkin zarba. (SIGNAL) -Hakam qо‘lini boshi tepasiga kо‘targan xolda erkin zarba haqida signal beradi .U qо‘lini shu holatda zarba bajarilib tо‘p biron bir о‘yinchiga tegmaguncha yoki о‘yindan chiqmaguncha ushlab turadi. Jarima va erkin zarba bajarilish joyi . Jarima yoki erkin zarba jarima maydoni doirasida : Himoyalanuvchi jamoa tomonidan bajariladigan jarima yoki erkin zarba. *Raqib jamoaning hamma о ‘yinchilari t о ‘pdan kamida 9,15m (10 yard) masofada joylashadi. *T о ‘p о ‘yinga kirmaguncha raqib jamoaning hamma о ‘yinchilari jarima maydoni tashqarisida turadi. 23

$*Qachonki t о ‘p jarima maydonidan tashqariga chiqsa, t о ‘p о ‘yinda hisoblanadi. *Darvoza maydoni doirasida bajarilishi kerak bo’lgan jarima yoki erkin zarba uning har qaysi nuktasida bajarilishi mumkin. Xujumdagi jamoa tomonidan bajariladigan erkin zarba. *Raqib jamoaning hamma о ‘yinchilari t о ‘pdan kamida 9,15m (10 yard) masofada joylashadi. *Tо‘p о‘yinda hisoblanadi qachonki tо‘pga zarba berilib, u harakatda bо‘lsa. *Darvoza maydonida bajarish uchun tayinlangan erkin zarba, darvoza chizig‘iga parallel bо‘lgan darvoza maydoni chizig‘ida qoida buzilgan joy yaqinida amalga oshiriladi. Jarima maydoni tashqarisida bajariladigan jarima yoki erkin zarba. *Raqib jamoaning hamma о ‘yinchilari t о ‘p о ‘yinga kirmaguncha t о ‘pdan 9,15 m masofa uzoqlikda joylashadi. *T о ‘p о ‘yinda hisoblanadi qachonki t о ‘pga zarba berilib u harakatda b о ‘lsa. *Jarima yoki erkin zarba qayerda qoida buzilgan b о ‘lsa о ‘sha joydan bajariladi . Qoida buzilishi va jazo. Agar jarima yoki erkin zarba bajarilayotganda raqiblardan biri t о ‘pga ruxsat berilgan masofadan k о ‘ra yaqinroqda b о ‘lsa. *Zarba qaytariladi. Himoyalanayotgan jamoaning о ‘z jarima maydonida bajarayotgan jarima yoki erkin zarbasidan s о ‘ng t о ‘p t о ‘g‘ridan t о ‘g‘ri о ‘yinga kirmasa. *Zarba qaytariladi. Maydon о ‘yinchisi tomonidan (Darvozabon emas) bajariladigan jarima yoki erkin zarba . Agar t о ‘p о ‘yinga kirgandan s о ‘ng zarbani bajargan о ‘yinga t о ‘pga boshqa biror о ‘yinchi tegmasdan oldin ikkinchi marotaba t о ‘pga tegsa :(q о ‘li b\n emas). *Qarshi jamoa qoida buzilgan joydan erkin zarba bajarish huquqini q о ‘lga kiritadi. Agar t о ‘p о ‘yinga kirgandan s о ‘ng zarbani bajargan о ‘yinchi t о ‘pga boshqa о ‘yinchi tegmasidan oldin ataylab t о ‘pni q о ‘li bilan о ‘ynasa . 24$

*Qarshi jamoa qoida buzilgan joydan jarima zarbasini bajarish huquqini q о ‘lga kiritadi. *Agar qoida buzilishi zarbani bajargan о ‘yinchi jamoasi jarima maydoni doirasida yuz bersa, 11m zarba tayinlanadi . Darvozabon tomonidan bajariladigan jarima yoki erkin zarba. *Agar, t о ‘p о ‘yinga kirganidan s о ‘ng darvozabon t о ‘pga boshqa biror о ‘yinchi tegmasidan oldin (q о ‘li bilan emas) qaytadan t о ‘pga tegsa. *Qarshi jamoa qoida buzilgan joydan erkin zarba bajarish xuquqini q о ‘lga kiritadi . Agar t о ‘p о ‘yinga kirganidan s о ‘ng darvozabon t о ‘pga biror о ‘yinchi tegmasidan oldin ataylab t о ‘pni q о ‘li bilan о ‘ynasa . *Qarshi jamoa jarima zarbasini bajarish xuquqini oladi,agar qoida buzilishi shu darvozabon jarima maydoni tashqarisida yuz bergan b о ‘lsa, zarba qoida buzilgan joydan bajariladi . *Qarshi jamoa jarima zarbasini bajarish xuquqini oladi,agar qoida buzilishi shu darvozabon jarima maydoni ichida yuz bersa,zarba qoida buzilgan joydan bajariladi . 11-metrlik zarba. Tо‘p о‘yinda bо‘lgan vaqtda о‘yinchilar о‘z jarima maydoni doirasida jarima tо‘pi tayinlanadigan 10ta qoidaning birortasini buzsa shu jamoa darvozasiga 11metrlik jarima zarbasi tayinlanadi, 11metrlik jarima zarbasidan kiritilgan gol hisoblanadi. Har qaysi taymning tugashida, asosiy yoki qо‘shimcha vaqt bо‘lishidan qat’iy 11metrlik zarba uchun vaqt qо‘shib beriladi. Tо‘p va о‘yinchilarning joylashishi. Tо‘p: *11metrlik nuqtaga joylashtiriladi. Zarbani bajaruvchi о‘yinchi kerakli tarzda aniqlanadi. Himoyalanuvchi jamoa darvozaboni. *Tо‘pga zarba berilmaguncha darvoza chizig‘ida ikki ustun oralig‘ida zarbani bajarayotgan о‘yinchiga yuzma-yuz turgan holatda qoladi. 25

Zarbani bajarayotgan о‘yinchidan boshqa о‘yinchilar turishadi. *11metrlik nuqta orqasida . *11metrlik nuqtadan kamida 9,15 m uzoqlikda. Hakam. * О ‘yinchilar shu qoidada asosan joylarini egallamaguncha, 11m zarbani bajarish uchun signal bermaydi. *11m zarba bajarilgani haqida qaror qabo’l qiladi. Zarbani bajarish tartibi. *11m zarbani bajaruvchi о ‘yinchi t о ‘pni zarba bilan t о ‘g‘riga y о ‘naltiradi. *T о ‘p biror bir о ‘yinchiga tegmaguncha t о ‘pga ikkinchi marta tegmaydi. *T о ‘pga zarba berilib u oldinga harakat qilsa,t о ‘p о ‘yinda hisoblanadi. T о ‘pni tashlash. T о ‘pni tashlash о ‘yinni yangidan boshlash usuli hisoblanadi. T о ‘g‘ridan t о ‘g‘ri t о ‘pni tashlashdan s о ‘ng urilgan gol hisoblanmaydi. Tо‘pni tashlash tayinlanadi.  Qachonki tо‘p tо‘liq yon chiziqni yerdan yoki xavodan kesib о‘tsa.  T о ‘p yon chiziqni kesib о ‘tgan joyda.  T о ‘pga oxirgi tekkan о ‘yinchining raqib jamoasiga. T о ‘pni tashlash xolati. T о ‘pni tashlash vaqtida о ‘yinchi. - Maydonga yuzi bilan qaragan xolda. - Tovonning bir qismi yon chiziqda b о ‘ladi yoki yon chiziqning tashqarisida b о ‘ladi. - T о ‘pni tashlashni ikki q о ‘llab amalga oshiradi. - T о ‘p bosh orqasidan harakatga keltirib tashlaydi. T о ‘p tashlashni bajargan о ‘yinchi t о ‘pga boshqa о ‘yinchi tegmasidan oldin yana tegishi mumkin emas. T о ‘p maydonga tushishi bilanoq о ‘yinda hisoblanadi. Qoida buzilishi / Ruxsat berish. T о ‘pni о ‘yinchi tomonidan tashlanishi: 26

- Agar t о ‘p о ‘yinga kirgandan s о ‘ng t о ‘p tashlashni amalga oshirgan о ‘yinchi t о ‘p boshqa biror о ‘yinchiga tegmasdan oldin(q о ‘l bilan emas) yana t о ‘pga tegsa: - Qarshi jamoaga qoida buzilgan joydan erkin zarba bajarish xuquqi beriladi. - Agar t о ‘p о ‘yinga kirgandan s о ‘ng t о ‘p tashlashni amalga oshirgan о ‘yinchi, t о ‘p boshqa biror о ‘yinchiga tegmasidan oldin ataylab q о ‘li bilan о ‘ynasa. - Qarshi jamoaga qoida buzilgan joydan jarima zarbasini bajarish xuquqi beriladi. - Agar qoida buzilishi t о ‘p tashlashni bajargan о ‘yinchi jarima maydonida yuz bersa, 11 metrlik zarba tayinlanadi. Burchak t о ‘pi. - Burchak zarbasi о ‘yinni yangidan boshlash usulidir. - Burchak zarbasi tufayli t о ‘g‘ridan t о ‘g‘ri urilgan gol hisoblanadi, lekin faqat shu xolatdaki, agar t о ‘p raqib jamoa darvozasiga urilgan b о ‘lsa. Match g‘olibini aniqlash tartibi. 11m nuqtadan zarbalarni bajarish va oltin gol – bu musobaqa nizomiga k о ‘ra match durang natija bilan tugaganda g‘olibni aniqlash uchun q о ‘llaniladigan usuldir. Oltin gol. Tartib.  Asosiy о‘yin vaqti tugagandan sо‘ng tayinlangan qо‘shimcha vaqt davomida birinchi tо‘p urgan jamoa g‘olib deb e’lon qilinadi.  Agar tо‘p urilmasa, unda match g‘olibi 11 metrlik nuqtadan bajariladigan zarbalar yordamida aniklanadi. 27

O'xshashlar

O'yin texnikasi va uning tasnifi (voleybol)

1-9 sinflarda basketbol о‘yini texnikasi va taktikasini о‘rgatish metodikasi

Futbol

Kurash texnikasi va taktikasi

Xalqaro futbol qoidalari va hakamlik qilish asoslari