Tovarlar sifatini baxolash va sifatni boshqarish sistemalari. - Iqtisodiyot - Referatlar

Tovarlar sifatini baxolash va sifatni boshqarish sistemalari.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

43.5 KB

Ko'chirib olish

Tovarlar sifatini baxolash va sifatni boshqarish sistemalari. Reja: 1.Sifat ko‘rsatkichlari kattaligini aniqlash usullari 2. Tovarlar sifat darajasini baholash 3. Tovarlar sifatini nazorat qilish 4. Mahsulot sifatini boshqarish

1. Sifat ko‘rsatkichlari kattaligini aniqlash usullari Tovarlar sifat ko‘rsatkichlarini aniqlashning organoleptik, tajriba, sotsiologik, ekspert (7 kishidan kam bo‘lmagan) usullari mavjud. Organoleptik usulda – tovar sifati xid, ko‘rish, eshitish, ta’m orqali aniqlanadi.. Tajriba usulda – tovarning kimyoviy tarkibi, fizikaviy, mikrobiologik, texnologik xususiyatlarini aniqlanadi. Natija raqamlarda ifodalanadi, lekin vaqti uzoqdir. Sotsiologik usulda – xaridorlar fikriga qarab aniqlanadi. Mahsulotlarni sifati sotish ko‘rgazmalari, xaridorlar konferensiyalari anketalar tarqatish yo‘li bilan aniqlanadi. Ekspert usulda – 7 kishidan kam bo‘lmagan yuqori malakali mutaxassis- ekspertlardan-tovarshunos, dizayner, konstruktorlardan tashkil topadi va ularning fikri bo‘yicha sifatga baho beriladi. Ekspert komissiyasi 2 guruhdan iborat bo‘lib, ekspert va ishchi guruhi hisoblanadi. Ekspert guruh tovarlarga baho beradi, ishchi guruhi esa texnik- tashkiliy ishlar: so‘rov ishini tashkil ettish, anketalarni tarqatish va yig‘ish, ekspert baholarni qayta ishlash va analiz qilish ishlarini bajaradi. Tovarlarga baho berishda komissiya a’zolarini 2/3 ovozi qabul qilindi deb ataladi. Ekspert baholashda 5( 10; 40 yoki 100 balli sistemalar qo‘llaniladi. Ballar baholash davrida yoki muhokama davrida qo‘yiladi. 2. Tovarlar sifat darajasini baholash Tovarlar sifat darajasini aniqlash usullari – differensial, kompleks va aralash usullar yordamida aniqlanadi. Differensial usulda sifat ko‘rsatkichlari etalonga solishtirib aniqlanadi. Kompleks yoki umumlashtirilgan usulda ballar umumlashtirishda va bu bal hamma ko‘rsatgichlar uchun umumiy hisoblanadi.

Aralash usul – ikkala usuldan ham foydalanadi. Tovarlar sifati ustidan davlat nazorati – Viloyat standartlash va metrologiya markazlari orqali amalga oshiriladi. Ular sifatsiz tovarlar chiqarishni ta’qiqlashlari, aniqlangan sifatsiz tovarlar xajmini korxona rejasidan chiqarish va sotilgan qismidan kelgan daromadni davlat budjetiga o‘tkazish, maxsus qabul qilish tartibi o‘rnatish huquqiga egadirlar. Yana davlat savdo inspeksiyasi – ishlab chiqarishi, sotuv va sotib oluvchi korxonalar tovarlarini sifatini tekshiradi. Davlat qabuli – ularni tamg‘asi bo‘lgan tovarlar savdo bazalarida tekshirilmasdan qabul qilinsa ham bo‘ladi (tashishdagi nuqsonlardan tashqari). 3. Tovarlar sifatini nazorat qilish Tovarlar sifatini tekshirish – tovarlarning sifat va morfologik ko‘rsatgichlarini normativ-texnik xujjatlarga to‘g‘ri kelishiga aytiladi. Tovarlar ishlab chiqishidan oluvchiga yetib borguncha bir necha bor tekshiriladi: operatsion, qabul, daromad tekshiruvlari mavjud. Operatsion – har bir bosqichdan keyin tekshiriladi. Qabul tekshiruvi – ishlab chiqarishni oxirida bajariladi. Sifatni boshqarish bo‘limi tamg‘asi bosilishi tovarni sifatliligini bildiradi. Daromad tekshiruvi – sanoat korxonalariga kelgan xom-ashyolarni va savdoga kelgan tovarlarni sifati bo‘yicha qabul qilish jarayoniga aytiladi. Tovarlar sifatini tekshirishi yoppasiga va saylanish tekshiruv turlari bo‘ladi. Ko‘proq saylanmasi ishlatiladi, chunki bu usul kamroq vaqt talab qiladi. Elektr lampalarini har biri nominal darajadan 15% oshiqroq kuchlanish (2523)dagi elektr tokka 10 sekund bardosh bera olishi sinab ko‘rilishi kerak. Shunda 15-200 VT li lampalar ichida kuygani 1,5 % dan oshmasligi kerak,

shunda ular qabul qilinadi. Aks xolda akt tuzib ishlab chiqarishga qaytarilib yuboriladi. Tovarlarni sifat va morfologik ko‘rsatgichlari ko‘pligi uchun tekshirishlarda hammasini tahlil qilishi qiyin. Shu sababli standartlarini “Qabul qilish qoidalari“ bo‘limida tekshirishini dasturiga qarab har xil sinovlar ko‘rsatiladi: Mahsulotni ishlab chiqarishga joriy qilishdan oldin namunasi har tomonlama tekshiriladigan qabul sinovlari. Ishlab chiqarish jarayonining oxirida tayyor mahsulotni NTX talablariga yoppasiga ba’zi ko‘rsatgichlar bo‘yicha texnik nazorat bo‘limi (TNB) tomonidan tekshirish. Natijalar tovarlarga qo‘shib jo‘natiladigan xujjatlarda belgi qo‘yiladi. Sanoat korxonasida sifatni barqarorligini ta’minlash uchun davriy tekshiruv o‘tkazilib turiladi. Bir andozadagi (namunali) sinovlar. Har 2-3 yilda o‘tkaziladigan sinovlari (mustahkamligini sinash uchun); Remontga yaroqliligini 5 yilda bir marta sinaladi.. Tovarlar 3 ta belgi bo‘yicha (sifat, miqdor, alternativ) turli sifat guruhlarga bo‘linadi. Tovarni sifat belgisi bo‘yicha navlarga ajratilib qabul qilinadi. Deraza oynalar oliy toifa 1 va 2 navlarga, modelli poyafzallar 2 navlarga bo‘linadi. Nuqsonlar namoyon bo‘lishiga qarab yaqqol ko‘rinib turadigan va pinxona (yashirin) turlarga bo‘linadi. Yana nuqsonlar katta-kichikligi bo‘yicha jiddiy, yirik va ahamiyatsiz turlarga ajratiladi. Nuqsonlar kelib chiqish bo‘yicha hom-ashyo, konstruksiya, texnologiya va pardozlash nuqsonlariga bo‘linadi.

Tovarlarni miqdor belgisi bo‘yicha qabul qilish. Tovarni sifat ko‘rsatgichlarini miqdordan aniqlab normativ-texnik xujjatlar talabiga solishtirish ko‘zda tutilgan. Sement sifati uni siqishga chidamligiga (markasiga) qarab aniqlanadi. Buni uchun sementdan kubiklar yasaladi, presslangan bosim yo‘li bilan uni pishiqligi aniqlanadi. 3 kun saqlangan kubiklar sement pishiqligini yarmini bildiradi. 28 kundan keyin to‘la pishiqligi ko‘rinadi. 5% ortiq farq bo‘lmasligi kerak. Ko‘p farq qilsa markasi pasayadi 285 kg/sm gacha bo‘lsa 200; 380 kg/sm gacha bo‘lsa – 300. Tovarlarni alternativ belgisi bo‘yicha tekshirish savdoda keng qo‘llaniladi, tovarlar standart talablariga javob berishiga qarab ishlatishga yaroqli va yaroqsiz turlarga bo‘linadi . 4. Mahsulot sifatini boshqarish Mahsulot sifatini boshqarish bu mahsulotni yaratish davrida, ekspluatatsiya qilish jarayonida yoki iste’mol qilishda sifat ko‘rsatgichlarini kerakli darajada tutib turish uchun xarakatdir. Sifatni boshqarish - bu loyihalash va konstruksiyalash bosqichida optimal darajani ta’minlash, zamonaviy ilmiy- texnik imkoniyatlarga va xaridor talabiga mos keltirish, so‘ngra ishlab chiqarish jarayonida bu sifat ko‘rsatgichlarini real mahsulotda ta’milab berish demakdir. Bu darajaga mahsulot sifatini kompleks boshqarish sistemalarini ishlab chiqib va tatbiq etib erishish mumkin. Davlat standartlashtirish sistemasi mahsulot sifatini boshqarishni asosiy omili bo‘lib xizmat qiladi. Sifatni boshqarish kompleks sistemasiga quyidagilar kiradi: standartlar - maqsadni belgilovchi, ya’ni mahsulot sifatiga qo‘yilgan talablarni normativlari, maqsadga yetishni ta’minlovchi standartlar, ya’ni sifatga ta’sir etuvchi omillarni reglamentlashtirish.

Ehtiyojni oldindan bilish standartlari, mahsulot sifat texnik darajasini standartlari. Savdo assortimentini va sifatni boshqarishni hamma bosqichlarida ishtirok etishi kerak. Loyihalash va tadqiqot qilish bosqichida savdo tashkilotlari ishlab chiqarish va loyihalash korxonalariga yangi turdagi tovarlarni yaratishga yoki yangilashga buyurtmalar berishlari kerak. Tajribaviy na’munani qabul qilishda savdo xodimlari xal qiluvchi ovozlardan birini beradi, chunki yangi mahsulotni iste’mol xossalariga to‘g‘ri baho berishi kerak. Tayyorlash bosqichida bunda mahsulotni attestatsiyadan o‘tkaziladi. Savdo xodimlari Davlat Attestatsiya komissiyaga a’zo bo‘lib kirishadi. Bunda aholi talabi va ehtiyojidan kelib chiqgan xolda mahsulot sifatiga obyektiv baho berishi kerak. Muomala va taqsimot bosqichida savdo xodimlari tovarlarni saqlash, tashish, sotish sharoitlarini shunday yaratilishi kerakki uyda mahsulot sifatida zarar yetmasligi kerak. Bu bosqichda tovarlar sifat ko‘rsatichlari bo‘yicha qabul qilinishi kerak. Ekspluatatsiya va iste’mol qilish bosqichida tovarlarni to‘g‘ri ekspluatatsiya qilish, ularga xizmat qilish, sifatini tiklash, eskirgan tovarlarni chiqitga chiqarish jarayonlarini tashkil qilish kerak. Savdo bu haqidagi axborotni xaridorlarga yetkazishi kerak. Bizni yurtimizda mahsulot sifatini boshqarishning yagona davlat tizimi sistemasi bor. Bunday sistema oziq-ovqat soxasida 1975 yildan boshlab ishlay boshlagan. Uning asosiy maqsadi kam mablag‘ sarf qilgan xolda yuqori sifatli mahsulot ishlab chiqarishdir. Bunday maqsad faqat ilm-fan, texnika yutuqlarini ilg‘or tajribani ishlab-chiqarishga keng va izchil joriy qilishidagina amalga oshirishi mumkin.

Yuqoridagi sistema-davlat standarti asosida mahsulot ishlab chiqarishga asoslangan. Mahsulotni sifatini boshqarishning yagona davlat sistemasi keng assortimentli yangi mahsulotni ishlab chiqishga va o‘zlashtirishga mo‘ljallangan. Bu sistema Vazirlar mahkamasi tomonidan amalga oshiriladi. Mahsulot sifatini boshqarishni yagona davlat sistemasi quyidagi vazifani o‘z zimmasiga olgan. -mahsulotni iste’mol va texnik darajasi to‘g‘risida ma’lumot berish; -ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatini oshirish; -mahsulot sifat darajasini baholash; -yangi xil mahsulotni ishlab-chiqish va ta’minoti; -mahsulotni texnologiyasini tayyorlash; -material-texnik ta’minoti; -metrologik ta’minot; -kadrlarni tanlash va tayyorlash; -doimiy bir xillikni ta’minlash (uroven); -tashish, saqlash, ta’minlash; -soha tekshiruvini ta’minlash; -sifatni rag‘batlashtirish.

Adabiyotlar 1.Агбаш. В.Л. Товароведение непродовольственных товаров. М., Экономика 1989. 2.Справочник товароведение непродовольственных товаров М., Экономика 1989 1-2-3т. 3.Николаева. М.А. Товароведение потребительских товаров. М., Норма 1997. 3. А.Ф. Шепелев, А.С. Туров, Ю.Д. Елизаров. «Технология производства непродовольственных товаров» – Ростов н/Д, Феникс, 2002 4. Н.С.Козюлина «Товароведение непродовольственных товаров» . М .: 2002 5.Р.Норма ҳ матов, К . Отамуродов, Ф.Ахмеджанова, Т.Мақсудов « Товаршу нослик» . Т.: «Меҳнат», 2004 www.edu.ru - Россия Федерация олий ўқув юртларида ўқитилаётган фанлар бўйича ўқув-услубий комплекслар

O'xshashlar

Loyiha sifatini boshqarish

Mahsulot sifati va sifatni boshqarish tizimi

Oziq ovqat tovarlar sifatini aniqlash usullari

Sifatni boshqarish nazariyasining rivojlanish bosqichlari

Sertifikatlangan mahsulotlar sifatini ta’minlash va boshqarish