Савдо менежментининг моҳияти ва вазифалари. - Iqtisodiyot - Referatlar

Савдо менежментининг моҳияти ва вазифалари.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

90.5 KB

Ko'chirib olish

Савдо менежментининг моҳияти ва вазифалари. Режа: 1. Савдо менежментининг моҳияти. 2. Савдо менежментининг усул ва тамойиллари. 3. Савдо менежментининг мақсад ва вазифалари.

1.Савдо менежментининг моҳияти. Савдо - фаолият доираси ва унда банд бўлган ходимлар сони жиҳатидан барча мамлакат иқтисодиётининг муҳим тармоғи ҳисобланади ва бу тармоқнинг иқтисодиётдаги салмоғи юқоридир. Савдо корхоналарининг фаолияти истеъмолчилар талабларини қондириш билан бевосита боғлиқ бўлгани учун кундалик ҳал этилиши лозим бўлган ташкилий - техник, иқтисодий ва молиявий масалалар ушбу соҳанинг ҳал қилувчи омилларидан ҳисобланади. Серқирра ва нозик соҳа бўлган савдо фаолиятини бошқариш - мураккаб жараён бўлиб, у савдо менежментининг турли усуллари ёрдамида амалга оширилади. Савдо менежменти савдо корхонаси фаолиятини бошқариш жараёнининг барча асосий жиҳатларини ўрганади. У савдо корхонасининг ривожланиш шартлари билан боғлиқ масалаларни ҳал этиш учун бошқаришнинг оқилона ташкил этилишини шакллантиршга қаратилгандир. Комплекс тармоқларнинг бир соҳаси сифатида савдо менежменти ҳозирги пайтда амалда юзага келиш палласида турибди. Савдо менежментининг асосий қоида ва тамойиллари ҳозирча чет эл ва маҳаллий адабиётларда умуммеъёрий аксини топмаган. Шуларни ҳисобга олган ҳолда биз янги илмий соҳа бўлган, бозор иқтисодиётининиг шаклланишида катта аҳамиятга эга бўлган савдо менежментининг моҳияти ва унинг асосий хусусиятларини кўриб чиқамиз. Савдо менежменти умумий менежмент назарияларига асосланган ҳолда турли менежмент усуллари ва қоидаларини савдо фаолиятига мувофиқлаштириш орқали ўрганади. Шу жумладан, савдо менежменти, савдо корхоналари фаолиятига алоқадор ишлаб чиқариш менежменти, инновацион менежмент, персонал менежмент ва молиявий менежментнинг умумий усулларидан фойдаланади.

Савдо менежментининг муҳим томони шундаки, у савдо фаолиятининг турли қирраларига алоқадор барча масалаларни комплекс тарзда бошқарилишини шакллантиради. Ушбу бошқариш масалалари тор маънода хўжалик фаолиятининг охирги натижасига боғлиқ бўлиб, савдо корхонасининг фаолиятини охирги натижаларига тўғридан тўғри ёки эгри (билвосита) таъсир этади. Корхонада савдо жараёнининг такомиллаштирилишига қаратилган алоҳида чора-тадбирлар, қарорларнинг фақат инновацион менежмент нуқтаи назари билан қаралиши корхонанинг иқтисодий фаолияти, шарт-шароитларини тўла ҳисобга олган ҳолда амалга оширишни таъминлай олмайди. Балки, бошқарувга бир томонлама ёндашиш корхонанинг молиявий аҳволига салбий таъсир этади. Шуларни назарда тутган ҳолда савдо менежменти савдо корхонаси хўжалик фаолиятининг охирги натижаларига ўз таъсирини кўрсатувчи ҳар бир бошқарув масалаларини умумлаштирган ҳолда, комплекс фаолият тарзида кўриб чиқади. 2. Савдо менежментининг усул ва тамойиллари. Барча савдо корхоналари битта тармоқда хўжалик юритувчи субъектлар сифатида савдо-технологик ва савдо хўжалик ишлари жараёнларининг ташкил этилишида бир қатор умумийликларга эга бўлсаларда, улар фаолиятларининг ташкил этиш шакллари, жорий технология ва хўжалик юритишнинг маълум шарт-шароитлари орасида тафовутлар мавжуд. Улар фаолиятларини бошқаришни ўзига хослиги, ўртасидаги мавжуд тафовутлар ўша соҳанинг якуний натижаларига турлича таъсир этади. Савдо менежменти айнан ўша тафовутларни барча бошқарув фаолиятлари нуқтаи назаридан ҳисобга олиб, мавжуд савдо корхонаси фаолиятининг оқилона ташкил этилиши ва мақсадга мувофиқ натижаларга

эришилишини таъминлайди. Шу билан бирга савдо соҳасига янги кириб келган тадбиркорлардан бошқаришнинг аниқ қарорларига эга бўлиши ва қабул қилинган қарорлар, кўрилган чора-тадбирлар корхона фаолиятининг энг оптимал даражада ташкил этилишига хизмат қилиши талаб этилади. Бу ўринда шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, бошқа корхона фаолиятининг бошқарув тизимини кўр-кўрона тарзда айнан кўчириб олиб, амалиётга тадбиқ қилиш савдо корхонасини салбий оқибатларга олиб келиши мумкин. Бу борада Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов шундай деган эдилар: “Бугунги куннинг энг муҳим вазифаси ҳаётимизнинг барча соҳаларида, айниқса бошқарувда, республика миқёсида, вилоят, шаҳар, туман, қишлоқ ва маҳаллаларни бошқаришда, тармоқ ва бўғинларни идора этишда янгича фикрлайдиган, қийин дамларда маъсулиятни ўз зиммасига ола биладиган, ҳаёт билан ҳамқадам юришга қодир, имони пок, билимдон, ишбилармон одамларни топиш, уларга ишонч билдиришдан иборатдир.” 1 Ҳатто энг мақбул бошқарув қарорлари савдо корхонасининг фаолиятига ижобий таъсир этган бўлсада, ўша қарорлар, чора-тадбирлардан савдо фаолиятининг келгуси, янги босқичларда фойдаланиш ва айнан кўчириб олиб амалда тадбиқ этиш муваффақият келтирмайди. Чунки, бозор иқтисодиётига ўтиш даврида ташқи омилларнинг таьсир динамикаси ва истеъмол бозори ҳолатининг доимий тарзда ўзгариши маълум фаолият доирасидаги қарорларнинг қатъий ва доимий белгилаб қўйилишига йўл қўймайди. Бундан ташқари савдо корхонасининг ҳаётийлик даври мобайнидаги келгуси босқичига ўтиши билан корхонанинг ихтисослиги бўйича ички шарт-шароитлари ўзгариб туради. Шунинг учун савдо менежменти ташқи омиллар таъсирининг ўзгариши динамикаси, ресурс потенциали, меҳнат ва бошқарув шакллари, молиявий ҳолатлар каби савдо 1 Каримов И.А. “Юксак малакали мутахассислар тараққиёт омили” – т.: Ўзбекистон, 1995, 22-бет

корхонасининг фаолиятига алоқадор барча омилларни инобатга олган ҳолда ўрганилишини ўз олдига мақсад қилиб қўяди. Савдо менежменти савдо корхонаси фаолиятининг барча жабхаларидаги аниқ ишлаб чиқилган бошқарув қарорларига бир неча вариантлар орқали ёндашади. Бу шуни кўрсатадики, ҳар бир бошқарув қарорининг тайёрланиши мавжуд хўжалик фаолиятларининг муқобил имкониятларини ҳам назарда тутмоғи керак. Бошқарув қарорларининг муқобил лойиҳалари савдо корхонасининг якуний натижаларига ижобий таъсир этиш ва ютуқларга эришишнинг имконият мезони сифатида ташкил этилиши лозим. Бундай мезонлар тизими корхонанииг ўзи томонидан кузатилади. Савдо менежменти савдо корхонасини ривожлантиришнинг стратегик мақсадларига қаратилган бўлиши лозим. Қандайдир фойдали аҳамиятта эга бўлмагаи бошқарув қарорларининг лойиҳалари жорий даврда амалиётга тадбиқ этилмаслиги керак. Агар лойиҳа корхонани ривожлантиришнинг стратегик мақсадларига мувофиқ тарзда жорий этилмаса келажакда корхонанинг ютуқларга эришиши амримаҳол. Савдо менежментининг усул ва тамойилларига илмий соҳа сифатида ёндашилиши бозор иқтисодиётига ўтиш даврида доимий ўзгариб туради. Бундай ўзгаришлар истеъмол бозорининг ўзгариш динамикаси, аҳоли даромадининг ўсиш дифференциацияси, хусусийлаштириш ва корпоратизациялаш натижасида савдо корхоналари фаолиятларинииг такомиллашиши ва бозор иқтисодиёти ривожланган мамлакатлар савдо корхоналари бошқарув тизимини амалда қўллаш имкониятларининг кенгайиши каби бошқарувнинг иқтисодий негизини ташкил қилувчи бир қатор омилларга боғлиқ.

3. Савдо менежментининг мақсад ва вазифалари. Савдо менежментининг асосий хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда унинг мақсад ва вазифалари намоён бўлади. Савдо менежментининг асосий мақсади бўлиб, савдо корхонасининг ривожланиш истиқболини мукаммал даражада таъминлаш ва корхонанинг рақобатчилари орасидаги мавқеини оширишга қаратилган чора-тадбирларнинг муваффақиятли амалга оширилишини таъминлаш ҳисобланади. Ушбу асосий мақсадлардан ташқари савдо менежменти қуйида қайд этилган асосий масалаларни ечишни ҳам ўз олдига асосий мақсад қилиб қўяди(1-чизма): 1.Истеъмол бозорининг мавжуд сегменти доирасида истеъмолчилар талабини тўлароқ қондиришга қаратилган чора-тадбирларни шакллантириш. Бу масала савдо корхонасининг истеъмол бозоридаги ўз ўрнини топиши, истеъмол бозоридаги мавжуд сегмент доирасида истеъмолчи талабининг асосий параметрларини аниқлаши ассортимент сиёсатининг шакллантирилиши, истеъмолчи талабини қондиришга мўлжалланган товарлар ассортиментининг барқарорлигига эришиш каби омилларнинг таъминланиши орқали амалга оширилади. 2.Харидорларга савдо хизмати кўрсатилишини юқори даражада таъминлаш. Бу масала харидорларнипг савдо хизматига алоқадор барча талаб-хоҳишларини бажариш билан ҳал этилади. Истеъмолчи бозоридаги мавжуд сегментнинг моҳият ва асосий хусусияти унинг истеъмолчига оз вақт сарфлаб, қулай хизмат кўрсатиши билан намоён бўлади. Харидорларга хизмат кўрсатишга қаратилган талаблар ташкилий- технологик тадбирлар комплексининг яратилиши, хизмат кўрсатишнинг барча зарурий жиҳатларини ишлаб чиқилиши билан бажарилади.

. 1-Чизма.Савдо менежментининг асосий вазифалари мазмуни 3. Савдо корхонасининг савдо-технологик ва савдо хўжалик ишларини амалга оширишда тежамкорликни таъминлаш. Бу масала товар ҳаракати ва харидорларга кўрсатиладиган хизматга алоқадор меҳнат, моддий ва молиявий ҳаражатларни алоҳида технологик жараёнлар ва операциялар миқёсидаги тежамкорлигига эришиш орқали амалга оширилади.

4.Фойда миқдорини ошириш ва корхона ихтиёрида қоладиган фойданинг оқилона тақсимланишини таъминлаш. Бу масала корхонанинг товар айланиш ҳажмининг оптималлаштирилиши, маълум мақсадларга йўналтирилган нарх, амортизация ва солиқ сиёсатининг юритилиши, фойданинг капитал ва истеъмол қисмлари ўртасидаги мувозанатнии оптималлаштирилишига эришиш каби омилларга боғлиқ. 5.Савдо корхонасининг хўжалик фаолиятига боғлиқ таваккалчилик даражасининг камайтирилиши. Бу масала савдо корхонасининг хўжалик фаолиятига алоқадор бўлган турли тижорат, молия ва инвестицион соҳалардаги таваккалчиликнинг мақсадига мувофиқ бошқарилиши билан амалга оширилади. Савдо корхонасининг хўжалик таваккалчилиги даражасининг камайтирилиши унинг молиявий натижаларини барқарорлаштиради ва корхонанинг ривожланишини кафолатлайди. 6.Савдо корхонасининг бозордаги мунтазам ўсишини таъминлаш. Бу масала энг биринчи корхонанинг инвестицион активлигини ошириш билан ҳал этилади. Бундан ташқари савдо корхонасининг бозордаги мунтазам ўсишига унинг рақиблари ва истеъмолчилари мавқеи, истеъмол бозорида тутган амалий обрўси, пухта ишлаб чиқарилган хўжалик фаолияти ва бошқарувнинг ички технологиялари, савдо корхонасига қўшимча фойда келтириш имкониятини берадиган бошқа бир қатор «сезилмас активлар» таъсир этади. Савдо менежментининг барча масалалари бир - бири билан бевосита боғлиқ. Масалан, истеъмолчиларнинг талабини тўлароқ қондириш ва харидорларга савдо хизмати кўрсатилишини юқори даражада таъминлаш бевосита товар айланиш ҳажмини ўстириш ва корхонанинг фойда миқдорини оширишни талаб этади. Худди шу мақсадга савдо корхонасининг савдо- технологик ва савдо хўжалик ишларини амалга оширишдаги тежамкорлик

масаласи ҳам бевосита боғлиқ. Ўз ўрнида фойда миқдорини ошириш, унинг оқилона тақсимланиши ва корхонанинг хўжалик фаолиятига боғлиқ тежамкорлик даражасининг камайтирилиши савдо корхонасининг бозордаги мунтазам ўсишини таъминловчи муҳим шартлари ҳисобланади. Лекин савдо менежментининг бир қатор вазифалари мутлақо турлича аҳамият касб этади. Масалан, харидорларга савдо хизмати кўрсатилишини юқори даражада таъминлашга қаратилган тадбирлар корхонанинг меҳнат, моддий ва молиявий ресурсларидан қўшимча ҳаражатлар қилишига олиб келиши мумкин. Бу билан савдо корхонаси фойда миқдорининг камайиб кетиши табиий ҳол. Ўз навбатида, савдо корхонаси фойда миқдорини ошириш бевосита хўжалик фаолиятига боғлиқ таваккалчилик даражасининг ўсиши билан амалга оширилади. Шунинг учун, савдо менежментининг бу каби алоҳида вазифалари бир-бирлари билан мувофиқлаштирилган тарзда оптималлаштирилиши зарур. Савдо соҳасида фаолият юритаётган тадбиркорлар орасида «Савдо мснежментининг бирламчи вазифаси ва асосий мақсади-корхона ихтиёридаги фойда миқдорини ошириш» деган фикр кенг тарқалган. Аммо бу фикрни кенг қамровда мунозара етган ҳолда кўриб чиқиш лозим. Гап шундаки, савдо корхонаси фаолиятининг маълум босқичида фойда миқдорини ошириш унинг бозордаги мунтазам ўсишини автоматик тарзда таьминлай олмайди. Қўлга киритилган юқори фойда миқдори бутунлай истеъмол учун сарфланиши мумкин. Натижада, савдо корхонаси ўз ривожланишини таъминлашга қаратилган молиявий ресурсларнинг асосий ва ягона манбасидан маҳрум бўлади (ўтириб қолган корхона эса истеъмол бсзоридаги рақобатчилари орасида ўз ўрнини йўқотади ва бозордаги мавқеси умуман тушиб кетади). Бундан ташқари, фақат юқори фойда миқдорига эришишга йўналтирилган мақсадлар сари интилиш хўжалик фаолияти таваккалчилик

даражасининг ошиши, фаолиятнинг келгуси босқичидаги банкротлик хавфининг туғилишига олиб келади. Бу ҳам корхонанинг бозордаги рақобатчилари ўртасидаги босқич ва тутгани ўрнини йўқолишига сабаб бўлади. Шунинг учун, бозор шароитида фойда миқдорини ошириш алоҳида,ўзига хос аҳамият касб этсада, уни савдо монежментининг бирламчи мақсади ва устувор вазифаси дейиш мутлақо ножоиздир. Самарали савдо менежменти тўла маънода ўзининг асосий мақсад ва вазифалари билан харидорларга хизмат кўрсатишининг юқори даражада амалга оширилишини таъминлаш, савдо корхонаси ривожланиши истиқболининг барча зарурий жиҳатларини ўрганиш, унинг молиявий ҳолатини мустаҳкамлаш ва истеъмол бозоридаги рақобатчилари орасида тутган ўрни ва мавқеини шакллантиришга қаратилгандир. Таянч иборалар: Истеъмолчилар талаблари, ташкилий-техник, иқтисодий-молиявий масалалар, бошқариш жараёни, менежмент усуллари, менежмент тамойиллари, ташкил этиш шакллари, жорий технология, бошқарув қарорлари, ташқи омиллар таъсири, молиявий ҳолатлар, стратегик мақсадлар, бозорнинг ўзгариш динамикаси, истеъмол бозори, тежамкорликни таъминлаш, фойда миқдорини ошириш, таваккалчилик даражаси, инвестицион активлик, молиявий ресурслар, рақобатчилар, ривожланиш истиқболи.

Адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони. Ўзбекистон иқтисодиётида хусусий секторнинг улуши ва аҳамиятини тубдан ошириш чора-тадбирлари тўғрисида. «Халқ сўзи», 2003 йил 28 январь. №23, (3135). 2. И.А.Каримов «Озод ва обод ватан, эркин ва фаровон хаёт приовард максадимиз» Т.: «Узбекистон» 2000. 3. Бланк И.А. «Торговый менеджмент», «Украинско-финский институт менеджмента и бизнеса». Киев 1997 г. 4 Лукашевич В.В. «Основы менеджмента в торговле», Москва, «Экономика» 1998 г. 5. Хисрик Р., Джексон Р. «Торговля и менеджмент», Москва, «Филин» 1995 г. 6. Гревнов А.И. и др. «Совершенствование управления торговлей», Москва, «Экономика» 1990 г. 7. Торговое дело: Экономика, маркетинг, организация. М.: Инфра-М, 2002, С.560 8. Том Хопкинс. Исскуство торговать. М.:2002, С.416 9. Петров П.В., Соломатин А.Н.Экономика товарного обращения. М.: Инфа-М, 2001, С.220 10. Поведение потребителя. Практикум. Минск. Новое знание, 2002, С.123 11. Коммерческо-посредническая деятельность на товарном рынке. Учебник под ред. Проф. А.В.Зверьянова. Екатеринбург,2002, С.560 12. Юлдашев Н.К., Козоков О.С. Менежмент. Т.: Фан, 2004, С.213 13. Вергилес Э.В. Менеджмент (практические навыки): Учеб. пособие – М. 2004.-80с. 14. Воронина Э.М. Менеджмент предприятия и организации: Учебно-

практ. пособ. - М.: 2004.-256 с. 1 5 .Босчаева З. Н. Управление экономическим ростом. М.: ЗАО « Экономикс», 2004 1 6 .Развитие организации и Н R -менеджмент. М.: Независимая фирма «Класс», 2004 1 7 .Майкл У. 50 Методик а менеджмента. 2004 18 .Волгин В.В. Тор говые операции. М.: 2004 19 .Ласкина Н.В. Международное торговое дело. М.: Экономика, 2004 20. www . edu . ru 21. www . economics . ru 22. www.torg.uz 23. www.uzbussines.unitech.uz 24. www.cer.uz

O'xshashlar

Савдо менежментининг стратегияси.

Савдо менежментининг функциялари ва механизми

Савдо менежментининг ташкилий асослари

Молиянинг моҳияти ва вазифалари

Аудитнинг моҳияти, мақсади ва вазифалари