Muhandislik faoliyatida ilmiy-tehnik tayorlash asoslari - Iqtisodiyot - Referatlar

Muhandislik faoliyatida ilmiy-tehnik tayorlash asoslari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

62.5 KB

Ko'chirib olish

Muhandislik faoliyatida ilmiy-tehnik tayorlash asoslari Reja : 1. Muhandislik faoliyatida ilmiy-tehnik tayyorlashni mohiyati. 2. Muhandislik loyihalashtirishni tashkil etish. 3. Muhandislik texnologiyasini tayyorlash asoslari.

Muhandislik faoliyatida ilmiy-tehnik tayyorlashni mohiyati Bozor munosabatlariga o‘tish muhandislik faoliyatini doimiy yangilab turishga olib keladi. Ishlab chiqarishni bozorga moslashtirib borish uchun quyidagilarni amalga oshirishi taqozo qiladi: -tayyorlangan mahsulot, tehnika-tehnologiya, terma materiallarni, . ishlab chiqarishni, menat va boshqarishni tashkiliy takomilalashtirish bilan bog‘liq amaliy tadbirlarni o‘tkazish; -yangi mahsulotni loyihalashtirish va oldingilarni takomillashtirish; -mahsulot tayyorlashning tehnologik jarayonlarini ishlash; - ishlab chiqarish, mehnat va boshqaarishni tashkil etish usullarini ishlash; - asbob-uskunalarni loyihalashtish va tayyorlash; - nostandart asboblarni loyihalashtirish va tayyorlash; - ishlab chiqarishni moddiy tehnik taminoti; -hodimlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshrish; -tehnologik, tehnik va tashkiliy hujjatlarni ishlashlar kiradi; Ishlab chiqarishni tayyorlash jaroyonini quyidagi ikki qismga bo‘lish mumkin: - ilmiy izlanishlar davri ; - ilmiy tadqiqotlarni ishlab chiqarishga joriy etish - muhandislik mahsulotini tehnik tayyorlash. Bu o‘z navbatida loyiha konstruktor, tehnologik va tashkiliymoddiy tayyorlash jarayonlarini o‘z ichiga oladi: Ilmiy tadqiqotlar quyidagilarga bo‘linadi: - nazariy qidiruv -aniq amaliy vazifalar qo‘yiladi, asosan har xil fan sohalarini yangi fikrlar bilan ta‘minlash uchun ish olib boriladi; - nazariy-asosli -asosiy maqsaddan ko‘ra, qo‘shimcha natijalarga qaratilgan bo‘ladi ish; - amali y-aniq mahsulotlar yaratishni ta‘minlash maqsadida tadqiqot olib boriladi; Ilmiy-tadqiqot institutlari, konstuktorlik byurolari va o‟quv yurtlarida aniq muammo bo‟yicha olib borilayotgan izlanish, fundamental va amaliy

ilmiy tadqiqotlarni o‟z ichiga olgan bosqichlar yeg‟indisi mavzu deb ataladi. Mavzuning turli bosqichlaridagi ishlar quyidagilardan iborat: 1 bosqich-texnik vazifani belgilash . Bu bosqichda ushbu yo‘nalishda yurtimizdagi va chet ellardagi ishlar bo‘yicha patentli va ilmiy-texnik ma‘lumotlar o‘rganiladi. Shu asosda tadqiqotlarning vazifalarini oydinlashtiriladi, mavzuning texnik-iqtisodiy dalili ishlab chiqiladi. So‘ng tayyorlash grafigi va mavzuning rejali kal‘kulyatsiyasi tuziladi. 2-bosqich-texnik taklifni tayyorlash . Bu bosqichda texnik vazifa taxlil qilinadi, ilmiy-texnik axborotlar manbayini tanlanib o‘rganiladi, texnik taklif tayyorlanib, moliyalashtirilib, qarorlashtiriladi. 3-bosqich-nazariy va amaliy tadqiqotlar olib boorish quyidagilardan iborat: - nazariy tayyorlash (ilmiy va texnik fikrlarni tekshirish, mavjud xujjat, adabiyot, ularning o‘xshash jixatlarini o‘rganish, tadqiqot, chizma, nazariy dalil va xisoblarni tayyorlash, tajriba ishlarining zarurlagini aniqlash). -tajriba nusxalari va maketlarini loyixalashtirish va tayyorlash: -tajriba ishlari natijasida ishlangan chizma, xisob va loyixalarga o‘zgarishlar kiritish. 4-bosqich-ilmiy-tadqiqot ishlarini rasmiylashtirish . Bu bosqichda joriy xujjatlar, shu jumladan, ilmiy-tadqoqit ishlari natijalarining yangi va ma‘qulligi, mavzuning iqtisodiy samaradorligi, uni qabul qilish, hay‘at ishlari dasturi to;g;risida ma‘lumotnoma tuziladi. 5-bosqich-mavzuning qabul qilish . Bu jarayon tashkilot ilmiy-texnika kengashida texnik xisobot natijalarini muhokama qilib, tasdiqlash va buyurtmalarning ilmiy-tadqiqot ishlarini qabul qilish haqida dalolatnoma imzolash. Tadqiqot tematikasining tartibiga texnik, texnologik, iqtisodiy, ishlab chiqarish fiziologik, ekologik, ijtimoiy muammolar kirishi mumkin. Demak, ishlab chiqarishni tayyorlashni birinchi jarayonida ilmiy izlanish va yangi mahsulot yatatish fikrining paydo bo‘lishi, ikkinchisida-texnik vazifani loyixalashtirishga va seriali ishlab chiqarishga tayyorlash nazarga olinadi;

uchunchi jarayon mahsulot ishlab chiqarish boshlanganidan to uni loyixalashtirilgan quvvatini egallaggungacha davom etadi. Muhandislik loyihalashtirishni tashkil etish. Ilmiy tadqiqot ishlarining natijalari yangi mahsulotlaruni konstruktorlik jihatidan tayyorlashda ishlatilatiladi. . Ishlab chiqarishni konstruktorlik jihatidan tayyolashni tashkil etishga qator talablar qo‘yiladi: -qayta loyihalashtirilgan mahsulotlarning tehnik-iqtisodiy tasiflarini fan va tehnikaning eng so‘ngi yutuqlarigamuvofiqligi; -ishlab chiqarishni loyihalashning iqtisodiy jihatdan afzalligi; -konstruktorlik ishlarining muntazam olib boorish; -ishlab chiqarishni loyihalashning yuqori sifatliligi; Bu talablarni bajarish uchun quyidagi ishlarni amlga oshirish kerak; -loyilashda unifikasiualash tamoyilini ishlatish; -ishlayotgan loyihalarni o‘z vaqtida tehnik-iqtisodiy tahlil qilish; -tayyor mashinalarni sinab ko‘riladigan ho‘jalik va tajriba sexhlarini tashkil etish; -mehanizasiya va avtomatlashtirish uchun ajratilgan mablag‘larni ishlatish; -loyihalash ishlarini paralel ravshda muntazam bajarish; -rejalashtirish va boshqarishning mukammal usullarini ishlatish; -mehnani oqilona nashkil etish; -ahborot bilan ta‘milash, chizish va ma‘lumot-kutubhona ho‘jaligini tashkil etish va boshqalar. Ishlab chiqarishni loyihasi jihatidan tayyorlashning asosiy bosqichlariga texnik vazifa, eskiz loyixa ,hisobot nusxalarining ishchi chizmalari ,tajriba nusxalarini tayyorlash, sinash va etkazish, seriyali ishlab chiqarish uchun xujjatlarni tayyorlash kiradi.

Texnik vazifa yangi konstruksiyalarni ishlatilish sohasini, asosiy ekspluatasion korsatkichlarni, maxsulotga extiyojning istiqbollarini, uning rejali ishlab chiqarsh hajmi va birinchi narxini ifoda qiladi. Eskiz loyiha kinematik, ektor chizmalar, umumiy korinishining chizmalari, terma qismlarixtisosligi tuziladi, maketlar tayyorlanadi Texnik loyixa asosida tajribaviy partiya va ornatilgan seriyalarning ish chizmalari tuziladi. Yangi maxsulotni loyihalashtirilganda konstruksiyaning yuqori texnologiyaligi, yangi standartlash vaunifikasiyalash darajasini oshirish yordamida loyihalashtirish va tayyorlash, mexnat va moddiy xarajatlar qisqartirilishini ta‘minlash kerak. Loyihalash unifikasiyasi deganda- yangi maxsulot tarkibida eski detallarni saqlab qolish darajasi tushiniladi.Unifikatsiya maxsulot nomenklaturasini qisqartiradi, konstruksiyasining texnik darajasini oshiradi. Standartlash aniq soshda hamma qiziqadigan tomonlarning foydaliligi uchun olib borilgan tarkibiy faoliyatining aniq talab va qoidalarini, birliklarini belgilash, ayniqsa ishlatish sharoitlari va xavfsizlik talablari qat‘iy amal qilgan holda maqbul tomonga erishishdir. Unifikasiyalash va standartlash darajasi quyidagi koeffitsentlar bilan tavsiflanadi: 1. Maxsulotni unifikatsiyalash koeffitsenti Kun =Nun/Num N un -unifikasiyalangan detallar nomenklaturasi; N um -mahsulotlarda detal turlari soni nomenklaturasi. 2. Standartlash koeffitsenti Ket = Nst/Num N st -maxsulotdagi standart detal turlari nomenklaturasi; 3. O‟zgariltirilganlilik koeffitsenti (K l ) K l =N o‘z /N um Bu yerda: N o‘z –mahsulotlarda o‘zgartirilgan detal turlari nomenklaturasi. Standart va texnik sharoitlar o‘z vaqtida yangilashtirilishi lozim.

Katta korxonalarda loyixalashtirish bosh konstruktorlik bo‘limida, seriyali va umumiy ishlab chiqarish korxonalarida tajriba sexlari tomonidan olib boriladi. Xususiy korxonalarda konstruksiyalarni sanoat maxsulotlarining o‘zida tuziladi. Muhandislik texnologiyasini tayyorlash asoslari . Ishlab chiqarishning texnologik tayyorlash quyidagi ishlardan iborat: -texnologik jarayonlarni loyixalashtirish; -texnik tomondan dalillangan zarur normativlarni aniqlash; -texnik nazorat usullarini topish; -amaldagi texnologik jarayonlarni mukammallashtirish; -texnologik jarayonlarni tashkil etishni yaxshilash; -maxsus asboblar, modellar, shtamplarni va xokazolarni loyixalash, tayyorlashning texnologik jarayonini ishlash, tajribada tekshirish va ishlab chiqarishga kiritish; Ishlab chiqarishni texnologik tayyorlashning vazifalari quyidagilar: -terma qisimlarning yuqori sifatini, detallar tayyorlashni, uzel va butun mahsulotning yeg‘ilishini ta‘minlash; -asbob-uskunalarni, texnologik anjomlarni va ishlab chiqarish maydonlarini eng yuqori unum bilan ishlatishga erishish; -tayyorlanayotgan mahsulotning mehnat sig‘imini ishlab chiqarishda ishlatiladigan xom ashyolarni, yoqilg‘i-energiyani maksimal kamaytirish; Texnologik jarayonlarni ishlash uchun har xil materiallar kerak: konstruktorlik chizmalar, moddiy tavsiflashlar, texnik sharoitlar, korxonada mavjud bo‘lgan asbob-uskunalar to‘g‘risida ma‘lumotlar, ularning rejasi va ish bilan ta‘minlash. Texnologik jarayonlarning borishi quyidagi tartibda o‘tkaziladi: -vazifani aniqlash; -jarayonlar me‘yorini oldindan belgilash; -operatsiyalarning ro‘yxati, mazmun va o‘tkazish tartibini aniqlash; -jarayonlarning me‘yorini so‘nggi belgilash;

-kerakli asbob-uskuna va texnologik anjomni tanlash; -har bir operatsiya ishlarining miqdorini, ishchilarning talab qilinadigan ixtisosligi va malakasini aniqlash; -vaqt me‘yorlarining xisobot dalili; -loyixalashtirilgan texnologik jarayon variantining iqtisodiy muvofiqligini tekshirish. Tehnologik jarayonlarni borishi tenologik xaritalarda qayt etiladi . Ular marshurutli operasion va instruksion haritalar ko‟rinishida tuziladi . Marshrutli harita tarkibida tayyorlash, yig‘ish va nazorat qilishning tehnologik jarayoni tarifi bo‘ladi, u sexlararo rejalashtirish uchun tuziladi. Instruksion harita , bevosita ishchilar foydalanishi uchun mo‘ljallangan. Unda operasiya, tarkib, asbob, ayrim ish va usullarning mazmuni izohlanadi. Moddiy spesifikasiyalar detallarni tayyorlash uchun kerakli materiallarning ro‘yhati, markasi, navi(sorti), me‘yyorlari va hajmi ko‘rsatilgan holda tuziladi. Ishlab chiqarishni tehnologik tayyorlashni tezlashtirishda turli tehnologik jarayonlar turiga bog‘liq. Turli tehnologik jarayonlar tehnologik tayyorlash vaqtini 2-3martaga qisqartiradi. Tehnologik jarayonlarni loyihalashtirganda har hil tehnologik variyantlarni iqtisodiy samarasi hisoblanib yaxshisi tanlab olinadi.Texnologik jarayondagi tannarx quyidagi formula asosida aniqlanadi. E 1 =V 1 *N+C 1 , E 2 =V 2 *N+C 2 Bu yerda: E-mahsulotni ishlab chiqarish tannarxi V-mahsulot birligiga o‘zgaruvchi xarajatlar N-mahsulot ishlab chiqarish dasturi (yil, oy, chorak) C-mahsulot ishlab chiqarishning dovri (yil, oy, chorak) doimiy xarajatlar Agar keltirilgan xarajatlarda C 2 >C 1 vaV 2 <V 1 bo‘lsa, bunda maxsulotni qaysi ishlsb chiqarish xajmida qo‘shimcha doimiy xarajatlarni (C 2 -C 1 ) mahsulot birligining o‘zgaruvchi xarajatlari (V 2 -V 1 ) qoplaydi.

Maxsulot birligi tannarxi ikkala varianda barabar bo‘lishi, xajmi, keskin dasturi quyidagi formulada ifoda topgan : N kr =(C 2 -C 1 )/(V 2 -V 1 ) Ishlab chiqarish xajmining o‘zgarishi bilan maxsuot birligi xarajatlari tengligi o‘zgaradi. Agar ishlab chiqarishni xajmi keskin dasturdagidan oshib ketsa, tannarx E 1 >E 2 teskari holda E 1 <E 2 boladi. Ishlab chiqarishni texnologik tayyorlashni bosh texnolog xizmati olib boradi. Sanoat korxonalarida islab chiqarishni texnologak tayyorlash markazlashgan, markazlashmagan va aralash tartibda tashkil qilishn mumkin. Markazlashgan tartibda ishlab chiqarishni texnologik tayyorlash ishlari umum korxona texnologiyasi bo‘limida amalga oshiriladi. Markazlashmagan tartibda tyexnologik tayyorlashni amalga oshirish ishlari korxonani asosiy sexarida bajariladi. Bu hoida sexlarning texnologik byurolari texnologik jihatdan mustaqil ish olib boriladi. Bunday tartibda ishlab chiqarish hajmi katta bo‘lsa, maxsulot va ularning uzel va detallari konstruksiyalarni tez-tez almashtirish kerak bo‘ladi. Markazlashgan tartibda bosh texnolog bo‘limi sexlarning texnologik byurolarini faqat umum uslubiy jihatdan boshqaradi. Texlogik tayyorlashni aralash tartibi sharoitida ishlash qisman bosh texnolog bo‘limida, qisman sexlarning texnologik byurolarida olib boriladi.

А d а biyotl а r: 1.I.A.Karimov.,,Barkamol avlod - O‘zbekiston taraqqiyotining paydevori‘‘. ,,Sharq‘‘,Toshkent,1997 yil,64 bet. 2.K а drl а r t а yyorl а sh milliy d а sturi. Tоshkеnt, O‘zbеkistоn, 1997 yil. 3. T а ‘lim to‘g‘risid а gi O‘zb е kist о n R е spublik а si Q о nuni. Tоshkеnt, 1997 yil. 4. Х.M.Mаmаtоv. ,,Аvtоmоbillаr‘‘, ,,O‘zbеkistоn‖nashiryoti, T.1995yil,336 bеt. 5. V.B. Litvinkov. ,,Osnovi injenernoy deyatel‘nosti‘‘M.O.R.F. Ural‘skoy G.T.U. Ekateringburg 2000 g. 6.Xodja е v. B.A ―Avtomobillarda yuk va passajirlarni tashish asoaslari‖T.: ―O‘zbеkiston‖, 2002. 7. Avtomobillar tеxnik ekspluatatsiyasi. O‘zRO va O‘MTV avtotransport oliy o‘quv yurtlari talabalariu chun darslik sifatida tavsiya etgan. Prof. Sidiqnazarov Q.M. umumiy taxriri ostida, Toshk е nt ―VORIS-NASHRIYOT‖, 2008.-560 b 8. V.A. Kutergin, ―Injenernaya deyatel‘nost‘ konstruktivnoy tochki zreniya.‖ Ijevsk: Uralsk. RAN, institut prikladnoy mexaniki, 2007 – 531 str. 9. Lc 1-2 “ Osobennosti Injenernaya deyatel‘nost‘ i rol‘Injenera v sovremennom mire‖

O'xshashlar

Muhandislik faoliyatida qo’llaniladigan litsenzion talab soslari

Muhandislik faoliyatini avtomatlashtirish asoslari

Muhandislik faoliyatida texnik nazorat va sifatini baholash uslublari

Tovarlarni standartlash standartlashning ilmiy texnikaviy asoslari.

Muhandislik faoliyatini rivojlanish bosqichlari