Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar, ixtirochilikda moliyaviy munosabatlar - Iqtisodiyot - Referatlar

Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar, ixtirochilikda moliyaviy munosabatlar

Yuklangan vaqt:

10.10.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

38.1259765625 KB

Ko'chirib olish

Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar, ixtirochilikda moliyaviy munosabatlar Reja: 1. Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar tushunchasi, qonuniy asoslanishi 2. Patent bojlari tushunchasi, bojlari stavkalari. 3. Sanoat mulki va boshqalarning amaliyotda qo’llanilishi

1. Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar tushunchasi, qonuniy asoslanishi “Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to’g’risida”gi qonunda quyidagi asosiy tushunchalar qo’llaniladi: asar nusxasi – asarning har qanday moddiy shaklda tayyorlangan ko’chirmasi; asarni omma oldida namoyish etish – asarning asl nusxasi yoki nusxasini bevosita yoxud plyonka, diapozitiv, televizion kadr yordamida yoki biron-bir boshqa texnika vositalari orqali ekranda ko’rsatish, shuningdek audiovizual asarning ayrim kadrlarini ularning ketma-ketligiga rioya etmasdan omma uchun ochiq joyda yoki Ayni bir oila a’zolari bo’lmagan shaxslarning keng doirasi hozir bo’lgan joyda ko’rsatish; asarni oshkor qilish – muallifning roziligi bilan amalga oshirilgan, asarni chop etish, omma oldida namoyish etish, omma oldida ijro etish, efirga o’zatish yoki boshqacha usulda yuborish yo’li bilan ilk bor asardan barchaning voqif bo’lishi uchun imkon beradigan harakat; audiovizual asar – bir-biri bilan bog’langan (ovoz jo’rligida yoki ovoz jo’rligisiz) tasvirlarning yozib olingan turkumidan iborat bo’lgan, tegishli texnika vositalari yordamida ko’rib va eshitib (ovovz jo’rligida bo’lganida) idrok etish uchun mo’ljallangan asar, shu jumladan dastlabki yoki keyingi qayd etish usulidan qat’i nazar kinematografiya asarlari va kinematografiyanikiga o’xshash vositalar bilan ifodalangan barcha asarlar (tele- va videofilmlar, diafilmlar, slaydfilmlar hamda boshqa asarlar); audiovizual asarni tayyorlovchi – shunday asarni tayyorlash tashabbusi va mas’uliyatini o’z zimmasiga olgan yuridik yoki jismoniy shaxs; barchaning e’tiboriga tekazish – asarlarni yoki turdosh huquqlar ob’ektlarini simlar yoki simsiz aloqa vositalari orqali telekommunikatsiya tizimlaridan foydalanuvchilar o’z tanloviga ko’ra istalgan joyda va istalgan vaqtda ulardan foydalana olishi mumkin bo’lgan tarzda barchaning e’tibor uchun yuborish; barachaning e’tibori uchun yuborish – asarlarni yoki turdosh huquqlar ob’ektlarini efirga o’zatish, kabel orqali yuborish, shunngdek ularni yuborish joyida vakillari bo’lmagan omma eshitib va (yoki) ko’rib idrok etishi uchun, shu tarzda eshitish yoki ko’rish mumkin

bo’lgan asarlar yoki turdosh huquqlar ob’ektlari amalda idrok etilishi- etilmasligidan qat’i nazar, har qanday boshqacha usullarda etkazish (nusxalarni tarqatish bundan mustasno); yozuv – ovozlar va (yoki) tasvirlarni qayta-qayta idrok etish, takrorlash yoki yuborish imkonini beradigan biron-bir moddiy shaklda texnika vositalari yordamida qayd etish; ijro – asarni (shu jumladan xalq ijodiyoti asarini), fonogrammani,, ijroni, sahna asarini o’yin, ifodali o’qish, kuylash, raqsga tushish orqali jonli ijro yoki texnika vositalari yordamida taqdim etish; ijrochi – aktyor, xonanda, sozanda, raqqos yoki rol o’ynaydigan, kuylaydigan, o’qiydigan, ifodali o’qiydigan, raqsga tushadigan, talqin etadigan, musiqa asbobini chaladigan yoxud adabiyot yoki san’at asarini (shu jumladan xalq ijodiyoti asarini) o’zgacha tarzda ijro etadigan boshqa jismoniy shaxs, shuningdek spektaklning sahnalashtiruvchi rejissyor iva dirjyor; kabel orqali yuborish – asarlarni yoki turdosh huquqlar ob’ektlarini kabel, sim yoki shunga o’xshash vositalar yordamida barchaning e’tibori uchun yuborish; manzarali-amaliy san’at asari – asl nusxalari yoki nusxalari amalda foydalanish ashyolari sifatida qo’llaniladigan yoki ana shunday ashyolarga ko’chirilgan ikki o’lchovli yoki uch o’lchovli san’at asari, shu jumladan badiiy hunarmandchilik asari yoki sanoat usulida tayyorlangan asar; ma’lumotlar bazasi – ob’ektiv shaklda ifodalangan va elektron hisoblash mashinalari (bundan buyon matnda EHM deb yuritiladi) yordamida topish hamda ishlov berish mumkin bo’ladigan tarzda bir tizimga solingan ma’lumotlar (maqolalar, hisob-kitoblar va shu kabilar) majmui; muallif – ijodiy mehanti bilan asar yaratgan jismoniy shaxs; omma oldida ijro etish – asarlarni yoki turdosh huquqlar ob’ektlarini ijro etish yoki ma’lum qilishning har qanday boshqa shakli vositasida, bevosita yoki texnika vositalari yordamida, omma uchun ochiq joyda yoki ayni bir oila a’zolari bo’lmagan shaxslarning keng doirasi hozir bo’lgan joyda eshitib va (yoki) ko’rib idrok etish uchun etkazish; prokatga berish – asarlarning asl nusxasini yoki nusxalarini yoxud turdosh huquqlar ob’ektlarini daromad olish maqsadida vaqitnchalik foydalanish uchun berish; reprografik takrorlash –

fotoko’chirmasini olish yo’li bilan yoki boshqa texnika vositalari yordamida yozma va boshqa asarlarning asl nusxalarini yoki ularning ko’chirmalarini bir yoki undan ko’p nusxada, har qanday o’lchamda va shaklda faksimal takrorlash, tasviriy san’at asarlari reproduksiyalarini bosmaxona usullaridan foydalangan holda tayyorlash hollari bundan mustasno. Reprografik takrorlash mazkur ko’chirmalarni raqamli shaklda saqlash yoki ko’paytirishni o’z ichiga olmaydi, reprografik takrorlash uchun foydalaniladigan texnika vositalarining o’ziga xos xususiyatlari bilan bog’liq muvaqqat ko’chirma nusxalar yaratish hollari bundan mustasno; retranslyasiya – efir yoki kabel orqali ko’rsatuv yoxud eshittirish beruvchi bir tashkilotning ko’rsatuv yoki eshittirishini efir yoki kabel orqali ko’rsatuv yoxud eshittirish beruvchi boshqa tashkilot tomonidan bir vaqtda efirga o’zatish yoki kabel orqali yuborish; takrorlash – asarlarning yoki turdosh huquqlar ob’ektlarining yoxud ulardan bir qismining har qanday usulda va har qanday moddiy shaklda bir yoki undan ko’p nusxalarini tayyorlash, shu jumladan ikki o’lchovli asarning bir yoxud undan ko’p nusxalarini uch o’lchovda hamda uch o’lchvoli asarning bir yoki undan ko’p nusxalarini ikki o’lchovda tayyorlash, EHM va boshqa elektron qurilmalar xotirasiga yozib olish; fonogramma – biron-bir ijroning, boshqa ovozlarning har qanday mutlaqo ovozli yozuvi, audiovizual asarga kiritilgan ovozli yozuv bundan mustasno; fonogramma nusxasi – har –anday moddiy jismdagi, fonogrammadan bevosita yoki bilvosita tayyorlangan va shu fonogrammada qayd etilgan ovozlarning hammasini yoxud bir qismini qamrab olgan fonogramma ko’chirmasi; fonogrammani tayyorlovchi – ijroning yoki boshqa ovozlarning birinchi ovozli yozuvi uchun tashabbus va mas’uliyatni o’z zimmasiga olgan yuridik yoki jismoniy shaxs; xalq ijodiyoti asarlari – aniq muallifi bo’lmagan ertaklar, qo’shiqlar, raqslar, manzarali-amaliy san’at asarlari hamda badiiy va havaskorlik xalq ijodiyotining boshqa natijalari; chop etish – asarning, ijro yozuvining yoki fonogrammaning xususiyatidan kelib chiqqan holda ommaning oqilona ehtiyojlarini qondirish uchun etarlicha miqdorda asarning, ijro yozuvining yoki fonogrammaning nusxalarini asar muallifining, ijrochining yoki fonogrammani

tayyorlovchining roziligi bilan muomalaga chiqarish; efir o’zatish – asarlarni yoki turdosh huquqlar ob’ektlarini radio yoki televidenie, shu jumladan sun’iy yo’ldoshlar (kabel televideniesi bundan mustasno) orqali o’zatish vositasida barchaning e’tibori uchun yuborish. Asarlarni yoki turdosh huquqlar ob’ektlarini sun’iy yo’ldosh orqali efirga o’zatish deganda signallarni erdagi stansiyadan sun’iy yo’ldoshga qabul qilish va sun’iy yo’ldoshdan signallarni o’zatish tushuniladi, ular vositasida asa ryoki turdosh huquqlar ob’ektlari, ularni omma amalda qabul qilishidan qat’i nazar, barchaning e’tiboriga etkazilishi mumkin; efir yoki kabel orqali ko’rsatuv yoxud eshittirish beruvchi tashkilot – efirga o’zatish yoki kabel orqali yuborish uchun tashabbus va mas’uliyatni o’z zimmasiga olgan hamda ularni belgilangan tartibda amalga oshiruvchi shaxs; efir yoki kabel orqali ko’rsatuv yoxud eshittirish beruvchi tashkilotning ko’rsatuvi yoki eshittirishi – efir yoki kabel orqali ko’rsatuv yoxud eshittirish beruvchi tashkilotning o’zi tomonidan, shuningdek uning buyurtmasi bo’yicha va uning mablag’lari hisobiga boshqa tashkilot tomonidan yaratilgan ko’rsatuv yoki eshittirish; huquq egasi – mualliflik huquqiga nisbatan muallif yoki uning merosxo’rlari, turdosh huquqlarga nisbatan ijrochi yoki uning merosxo’rlari, fonogramani tayyorlovchi, efir va kabel orqali ko’rsatuv yoxud eshittirish beruvchi tashkilot, shuningdek shartnomada yoki ushbu Qonunda nazarda tutilgan boshqa asos bo’yicha asarlardan yoxud turdosh huquqlar ob’ektlaridan foydalanish huquqini olgan boshqa yuridik yoki jismoniy shaxslar. Mualliflik huquqini amal qilish sohasi. Ushbu Qonunga muvofiq mualliflik huquqi: - O’zbekiston Respublikasi fuqarolari bo’lgan yoki O’zbekiston Respublikasi hududida doimiy turish joyiga ega bo’lgan mualliflarning yoki mualliflik huquqining boshqa dastlabki egalik qiluvchilarining asarlariga; - mualliflarining fuqaroligi va doimiy turish joyidan qat’i nazar, O’zbekiston respublikasida birinchi marta chop etilgan asarlarga; - O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalariga muvofiq O’zbekiston Respublikasida muhofaza qilinadigan asarlarga tatbiq etiladi.

Agar asar O’zbekiston Respublikasi hududidan tashqarida birinchi marta chop etilgan sanadan so’ng o’ttiz kun ichida O’zbekiston Respublikasi hududida chop etilgan bo’lsa, O’zbekiston Respublikasida ham birinchi marta chop etilgan deb hisoblanadi.O’zbekiston Respublikasi xalqaro shartnomalariga muvofiq asarga O’zbekiston Respublikasi hududida muhofaza berilgan taqdirda, asar muallifi mualliflik huquqini olish uchu nasos bo’lib xizmat qilgan yuridik fakt qaysi davlatning hududida sodir bo’lgan bo’lsa, o’sha davlatning qonuni bilan aniqlanadi. 2. Patent bojlari tushunchasi Patent bojlari. Sanoat mulki ob’ektlariga huquqiy muhofaza berish bilan bog’liq yuridik ahamiyatga ega harakatlarni bajarganlik uchun patent bojlari undiriladi. Patent bojlari Patent idorasiga to’lanadi.Patent bojlarining miqdori va ularni to’lash muddatlari, ularni to’lashdan ozod qilish, to’lov miqdorlarini kamaytirish yoki ularni qaytarib berish uchun asoslar, shuningdek patent bojlaridan foydalanish tartibi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.Patent bojlari talabnoma beruvchi, patent egasi va boshqa manfaatdor shaxs tomonidan to’lanadi.Patentni o’z kuchida saqlab turganlik uchun patent bojini to’lash maqsadida qo’shimcha patent boji to’langan taqdirda, patent egasiga olti oylik imtiyozli muddat beriladi.Agar patentni o’z kuchida saqlab turganlik uchun patent boji va qo’shimcha patent boji imtiyozli muddat mobaynida to’lanmasa, patentning amal qilishi belgilangan muddatda patent boji to’lanmagan kundan e’tiboran tugatiladi. Patent idorasi patent bojlari stavkasi Ixtirolar, foydali modellar, sanoat namunalari Boj kodi Bojning vazifasi Stavkalar Boj to’langanligi haqidagi hujjatlar taqdim etilish muddatlari 1 2 3 4 5 1.1. Talabnoma berilganligi uchun to’lanadigan boj eng kam oylik ish haqi xorijiy valyutada (AQSH dollari)

1.1.1. Patent berishga va rasmiy ekspertiza o’tkazishga talabnoma berish: Talabnoma berilgan bir vaqtda a) – bitta ixtiroga 5 421 Talabnoma berilgan bir vaqtda - ixtirolar guruhiga, qo’shimcha ravishda 2,5 210 bittadan ortiq bo’lgan har bir ixtiroga b) – bitta foydali modelga 5 421 - foydali modellar guruhiga, qo’shimcha ravishda bittadan ortiq bo’lgan har bir foydali modelga 2,5 210 v) – sanoat namunasining bitta variantiga 5 420 - variantlarga, qo’shimcha ravishda ikkitadan o’ntagacha bo’lgan har bir variant uchun 2,5 210 - variantlarga, qo’shimcha ravishda o’ntadan ortiq bo’lgan har bir variant uchun 5 420 1.2. Ekspertiza o’tkazilganligi uchun to’lanadigan boj 1.2.1. Quyidagilarga nisbatan ekspertiza o’tkazish: Rasmiy ekspertiza qarori jo’natilgan sanadan boshlab uch oy mobaynida - bitta foydali modelga 10 840 - foydali modellar guruhiga, bittadan ortiq bo’lgan har bir foydali modelga 10 840 - formulaning o’ntadan ortiq bo’lgan har bir bog’liq bandiga 1 84 - qo’shimcha ravishda formulaning yigirmadan ortiq bo’lgan har bir bog’liq bandiga 0,5 42 1.2.2. Quyidagilarga nisbatan ilmiy- texnik ekspertiza o’tkazish: a) bitta ixtiroga 15 1260 - ixtirolar guruhiga, qo’shimcha ravishda bittadan ortiq bo’lgan har bir ixtiroga 15 1260 - qo’shimcha ravishda 1 84

formulaning o’ntadan ortiq bo’lgan har bir bog’liq bandiga - qo’shimcha ravishda formulaning yigirmatadan ortiq bo’lgan har bir bog’liq bandiga 0,5 42 b) bitta sanoat namunasiga 15 1260 - qo’shimcha ravishda sanoat namunasining bittadan o’ntagacha bo’lgan ortiq bo’lgan har bir varianti uchun 5 420 - qo’shimcha ravishda sanoat namunasining o’ntadan ortiq bo’lgan har bir varianti uchun qo’shimcha 10 840 v) ixtiro uchun berilgan talabnomada xalqaro qidirish organlarining biri tomonidan tayyorlangan xalqaro qidirish to’g’risida hisobot mavjud bo’lgan taqdirda, Patent kooperatsiyasi to’g’risidagi shartnomaga muvofiq boj miqdori quyidagilarni tashkil etadi: - bitta ixtiro uchun 12 1000 - ixtirolar guruhiga, qo’shimcha ravishda 10 840 bittadan ortiq bo’lgan har bir navbatdagi ixtiroga - qo’shimcha ravishda formulaning o’ntadan ortiq bo’lgan har bir bog’liq bandiga 1 84 - qo’shimcha ravishda formulaning yigirmatadan ortiq bo’lgan har bir bog’liq bandiga 0,5 42 1.3. Patentlarni ro’yxatdan o’tkazish, e’lon qilish va berish 1.3.1. Ixtironi, foydali modelni, sanoat namunasini ro’yxatdan 3 250 Ekspertiza qarori aytilgan sanadan

o’tkazish boshlab uch oy mobaynida 1.3.2. E’lon qilish: a) rasmiy axborotnomada ro’yxatdan o’tkazilgan ixtirolar, foydali modellar, sanoat namunalari to’g’risidagi ma’lumotlar 1 84 b) ixtiroga, foydali modelga tavsif: - 35 varaqgacha bo’lgan hajmda, shu jumladan formula, chizmalar, referat va boshqa materiallar 3 250 - qo’shimcha ravishda 35 varaqdan ortiq bo’lgan har bir navbatdagi varaq uchun 0,1 8,4 1.3.3. - patentlar berish 3 250 1.4. Patentlarning amal qilishini qo’llab-quvvatlaganlik uchun to’lanadigan bojlar 1.4.1. Foydali modelga patentni har yili talabnoma topshirilgan sanadan boshlab uning amal qilishining har bir yiliga doir kuchda saqlab turish: 10 840 Birinchi yil uchun ro’yxatdan o’tkazilganligini e’lon qilinganli-gi berilganligi uchun to’langanli-gini tasdiqlovchi hujjatlar bir vaqtda, keyingi-lar uchun – joriy yilning patentni amal qilish mud-dati tamom bo’lganga qadar oxirgi yillar mobaynida a) 5 yil doriasida 5 420 b) 6-8 yil doriasida 5 420

1.4.2. Ro’yxatdan o’tkazilgan sanadan boshlab vaqti-vaqti bilan itiroga berilgan patentni kuchda saqlab turish: Uch yil uchun patent berilganligi uchun to’langanligini tasdiqlovchi hujjat berilgan vaqtda. Keyingi uchun – patentning amal qilish muddati tamom bo’lgunga qadar uch oy mobaynida - uch yil uchun 10 840 - etti yil uchun 20 1680 - o’n bir yil uchun 30 2500 1.4.3. Amal qilishining uchinchi yilidan boshlab sanoat namunasiga patentni har yili kuchda saqlab turish: - uch yil uchun 5 420 - to’rtinchi-ettinchi yillar uchun 7,5 630 - sakkizinchi-o’ninchi yillar uchun 10 840 - o’n birinchi-o’n beshinchi yillar uchun (o’zaytirilgan har bir yil uchun) 15 1260 1.4.4. Patentning amal qilishi muddati o’tgandan so’ng 6 oylik muddat berganlik uchun qo’shimcha boj belgilangan boj miqdorining 50 foizi O’zaytirish to’g’risida ariza berish bilan bir vaqtda 1.5. Ixtirolar, foydali modellar, sanoat namunalariga bo’lgan huquqlarni berish to’g’risidagi shartnomalarni ro’yxatdan o’tkazish 1.5.1. Quyidagilardan iborat bo’lgan litsenziya shartnomasini ro’yxatdan o’tkazish: Ariza berish bilan bir vaqtda - ixtiro, sanoat namunasiga, foydali modelga bitta patent 10 840 - ixtiro, sanoat namunasiga, foydali modelga bir nechta patentlarni, litsenziya shartnomasida ko’rsatilgan har bir patentga qo’shimcha ravishda 5 420 1.5.2. Quyidagilarga bo’lgan

huquqni boshqa shaxsga berish to’g’risidagi shartnomalarni ro’yxatdan o’tkazish: - ixtiro, sanoat namunasiga, foydali modelga patent 15 1260 - ixtiro, sanoat namunasiga, foydali modelga bir nechta patentlarni, huquqni berish to’g’risidagi shartnomada ko’rsatilgan har bir patent uchun qo’shimcha ravishda 10 840 1.5.3. Ixtirodan, foydali modeldan, sanoat namunasidan foydalanishga huquqni istalgan shaxsga berish (ochiq litsenziya) to’g’risidagi ariza haqidagi ma’lumotlarni e’lon qilish 1 84 1.6. O’zgartirishlar kiritish 1.6.1. Talabnoma beruvchining tashab-busiga ko’ra ixtiro, foydali model, sanoat namunasiga doir talabnomaga, shu jumladan ixtiro, foydali model formulasiga, sanoat namunasining muhim belgilari ro’yxatiga davlat ekspertizasining qarori chiqarilgunga qadar to’zatishlar, qo’shimchalar va aniqliklar kiritish 2,5 210 O’zgartirishlandan va materiallar bilan bir vaqtda 1.6.2. Ixtiro, foydali model, sanoat namunasi ro’yxatdan o’tkazilgungacha talabnoma beruvchini o’zgartirish 2,5 210 O’zgartirishlar to’g’risida ariza berish bilan bir vaqtda 1.6.3. Ixtiro, foydali model, sanoat namunasiga talabnomani ajratish, dastlabki talabnomadan ajratilgan har bir talabnoma uchun (birgalik bo’zilgan holda) 10 840 Ajratilgan talabnoma berish bilan bir vqtda

1.6.4. Ro’xatdan o’tkazilgan litsenziya 2,5 210 O’zgartirishlandan va shartnomasiga va patentni boshqa shaxsga berish to’g’risidagi shartnomaga o’zgartirishlar kiritish materiallar bilan bir vaqtda 1.6.5 Ixtiroga talabnomani foydali modelga talabnomaga o’zgartirish 1,5 125 Talabnomani o’z- gartirish to’g’risi- dagi ariza berish bilan bir vaqtda 1.6.6. Foydali modelga talabnomani ixtiroga talabnomaga o’zgartirish 2,5 210 1.7. Hujjatlarni berish muddatlarini o’zaytirish va tiklash 1.7.1. Ixtiroga, foydali modelga, sanoat namunalariga talabnomalar bo’yicha ekspertiza so’roviga javob berishning qonunda belgilangan muddatini o’zaytirish, o’zaytirilgan har bir oy uchun: Belgilangan muddatni o’zaytirish to’g’risida iltimosnoma berish bilan bir vaqtda - belgilangan muddat tugagan sanadan boshlab 6 oygacha doirasida 1 84 - 6 oydan 12 oygacha 5 420 1.7.2. Ixtiroga, foydali modelga, sanoat namunasiga talabnomalar sanoat mulkini muhofaza qilish bo’yicha Parij konvensiyasida belgilangan muddatdan kechiqib berilganda konvension ustuvorlikni so’rash muddatini ko’pi bilan 2 oyga o’zaytirish 2,5 210 Ariza berish bilan bir vaqtda 1.7.3. Quyidagi muddatlar doirasida berilgan iltimosnoma bo’yicha, ixtirolarga, foydali modellarga, sanoat namunalariga talabnomalar yuzasidan ekspertiza so’roviga O’tkazib yuborilgan muddatni tiklash to’g’risida iltimosnoma bilan bir vaqtda

javob berishning qonunda belgilangan, talabnoma beruvchi tomonidan o’tkazib yuborilgan muddatni tiklash: - berilgan muddat tugagan sanadan boshlab 6 oygacha 6 600 - 6 oydan 12 oygacha 15 1260 3. Sanoat mulki va boshqalarning amaliyotda qo’llanilishi Agar sanoat mulki ob’ektidan o’z hohishicha foydalanish boshqa patent egalarining huquqlarini, shu jumladan boshqa shaxslarning mazkur ob’ektdan foydalanishini taqiqlab qo’yish huquqini bo’zmasa, bunday foydalanish patent egasiga tegishlidir, shu zaylda foydalanish ushbu Qonunga muvofiq patent egasining huquqini bo’zish deb hisoblanmaydigan hollar bundan mustasno.Bir necha paent egasiga qarashli bo’lgan sanoat mulki ob’ektidan foydalanish borasidagi o’zaro munosabatlar ular o’rtasidagi kelishuvga binoan belgilanadi. Bunday kelishuv bo’lmagan taqdirda, har bir patent egasi muhofaza qilinayotgan sanoat mulki ob’ektidan o’z hohishicha foydalanishi mumkin, lekin qolgan patent egalarining roziligisiz ob’ektga mutlaq litsenziya berishga yoki patentni o’zga shaxsga topshirishga haqli emas.Patent egasi patent bilan tasdiqlangan sanoat mulki ob’ektiga bo’lgan huquqi patentdan o’zganing foydasiga voz kechish to’g’risidagi shartnoma bo’yicha yoki sanoat mulki ob’ektidan foydalanish huquqini litsenziya shartnomasi bo’yicha har qanday yuridik yoxud jismoniy shaxsga (shaxslarga) topshirishi mumkin. Patentdan o’ganing foydasiga voz kechish to’g’risidagi shartnoma va litsenziya shartnomasi Patent idorasida ro’yxatdan o’tkazilishi kerak.Patent egasi foydalanilayotgan sanoat mulki ob’ektlari patentlanganligini ko’rsatuvchi ogohlantirish tamg’asidan foydalanishi mumkin.Patent egalari patent ro’yxatga olingan sanadan boshlab uch yil mobaynida sanoat mulki ob’ektidan foydalanmasa yoki etarli darajada foydalanmasa, ushbu muhofaza etilayotgan sanoat mulki ob’ektidan foydalanishni hohlovchi va foydalanishga tayyor har qanday shaxs, patent egasi litsenziya shartnomasi tuzishdan bosh tortgan taqdirda, o’ziga majburiy nomutlaq litsenziya berishni so’rab sulga iltimosnoma bilan murojaa qilishi mumkin.

Patent egasi mutlaq huquqining bo’zilishi sifatida e’tirof etilmaydigan harakatlar. Quyidagi hollarda patent egasi mutlaq huquqining bo’zilishi sifatida e’tirof etilmaydi: - O’zbekiston Respublikasida muhofaza qilinayotgan sanoat mulki ob’ektlaridan tarkib topgan qurilmalarni Sanoat mulki muhofaza qilish bo’yicha Parij konvensiyasi ishtirokchisi bo’lgan boshqa davlatning transport vositasida mazkur vosita vaqtincha yoki tasodifan O’zbekiston Respublikasi hududida turgan vaqtda, basharti bu qurilmalardan faqat mazkur vositaning ehtiyojlari uchun foydalaniladigan bo’lsa, qo’llash; - patent bilan muhofaza qilinayotgan sanoat mulki ob’ektlaridan tarkib topgan vositalar ustida ilmiy-tadqiqot yoki tajriba o’tkazish; - patentlar bilan muhofaza qilinayotgana sanoat mulki ob’ektlaridan tarkib topgan vositalarni tabiiy ofatlar, haloqatlar, epidemiyalar va boshqa favqulodda holatlar qo’llash; - patentlar bilan muhofaza qilinayotgana sanoat mulki ob’ektlaridan tarkib topgan vositalarni, agar bu vositalar fuqarolik muomalasiga qonuniy yo’l bilan kiritilgan bo’lsa, qo’llash; - patentlar bilan muhofaza qilinayotgana sanoat mulki ob’ektlaridan tarkib topgan vositalarni daromad olmay shaxsiy maqsadlarda qo’llash; - dorixonalarda shifokor retsepti bo’yicha dorilarni bir marotabalik tayyorlash. Patent egasi mutlaq huquqining bo’zilishi. Patent bilan muhofaza qilinayotgan sanoat mulki ob’ektlaridan ushbu Qonunning 11 va 32-moddalarida nazarda tutilgan qoidalarga xilof ravishda foydalanayotgan har qanday shaxs patent egasining mutlaq huquqini bo’zuvchi hisoblanadi. Patentlangan sanoat mulki ob’ektidan foydalangan holda buyumlarni ruxsatsiz tayyorlash, qo’llash, iport qilish, sotishga taklif etish, sotish, fuqarolik muomalasiga boshqa yo’sinda kiritish yoki shu muqsadda saqlab turish, shuningdek ixtiro patenti bilan muhofaza qilinayotgan usulni qo’llash yoxud ixtiro patenti bilan muhofaza qilinayotgan usulda bevosita tayyorlangan buyumlarni fuqarolik muomalasiga kiritish yoki shu maqsadda saqlab turish patent egasi

mutlaq huquqining bo’zilishi deb e’tirof etiladi.Sanoat mulki ob’etidan patent egasining mutlaq huquqini bo’zgan holda foydalanayotgan shaxslar patent egasining talabiga ko’ra: - patent egasining mutlaq huquqini bo’zuvchi harakatlarni to’xtatishlari; - patent egasiga etkazilgan zararning o’rnini qonun hujjatlariga muvofiq qoplashlari shart. Sanoat mulkiga patent berish haqidagi talabnoma va ekspertizadan o’tkazish patentlash va uning amal qilishi, foydalanishi bo’yicha bajariladigan ishlar, keyingi ma’ruzalarda uning tarkibiy qismlari bo’yicha keltirilgan. Tayanch iboralar: mualliflik huquqi; asar nusxasi; audiovizual asar; yozuv; ijro; ma’lumotlar bazasi; muallif; reprografik takrorlash; retranslyasiya; fonogramma; efir o’zatish; huquq egasi; patent bojlari; bojlar stavkasi; sanoat namunasi; foydali model; litsenziya; sotib olish, sotish; MPK.

Nazorat uchun savollar: 1. Mualliyalik huquqi nima? 2. Mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni qonun asosida tushuntirib bering 3. Patent bojlari haqida tushunchalar. 4. Ixtirolar, foydalimodellar, sanoat namunalarining patent bojlari. 5. Patentlarni ro’yxatdan o’tkazish, e’lon qilish va berish uchun to’laganadigan patent bojlari. 6. Boj stavkalarining ahamiyati nimada? 7. Sanoat mulki to’g’risida tushuncha bering. 8. Sanoat mulki amaliyotda qanday qo’llaniladi?

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to’g’risida (yangi tahriri)”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2002 y. 29 avgust. 2. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Tovar belgilari, xizmat ko’rsatish belgilari va tovar kelib chiqish to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2001 y. 30 avgust. 3. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlar va ma’lumotlar ba’zalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 1994 y. 6 may. O’zbekiston Respublikasi qonuniga o’zgartirishlar 05.04.2002. №364-11. 30.08.2002 y. №405-11. 4. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2001 y. 30 avgust. 5. O’zbekiston Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 14 iyun 209 – sonli qarori: O’zbekiston Respublikasi Davlat patent idorasi to’g’risida Nizom. 6. Kak zaregistrirovat tovarn ы y znak v Respublike O’zbekistan. – Tashkent, GPV RO’z. 2006 g. 7. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Seleksiya yutuqlari to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2002 y. 29 avgust. 8. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Firma nomlari to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2006 y. 18 sentyabr.

O'xshashlar

Nomoddiy aktivlarga amortizatsiya hisoblash usullari

Pensiya jamgarmasi va boshka tashkilotlar bilan moliyaviy munosabatlar

Intellektual mulk huquqiy muhofazasi asoslari

Nomoddiy aktivlar auditi

Sanoat mulkidan tashqari intellektual mulklarning huquqiy muhofazasi