Корхоналар даромадини солиққа тортиш - Iqtisodiyot - Referatlar

Корхоналар даромадини солиққа тортиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

84.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Корхоналар даромадини солиққа тортиш Режа: 1. Корхоналарнинг фойдасидан олинадиган солиқлар 2. Корхона даромадининг тақсимланиши ва солиққа тортилиши

www.arxiv.uz 1. Корхоналарнинг фойдасидан олинадиган солиқлар Фойдадан ундириладиган солиқларнинг иқтисодий табиати шундаки, у бевосита солиқ саналади, яъни унинг миқдори корхона олаётган фойда миқдори билан бевосита боғлиқ бўлади. Фойда солиғи давлат бюджетини шакллантириш манбалари таркибида етакчи ўринлардан бирини эгаллайди. Корхоналарнинг фойдасидан ундири ладиган солиқ давлат солиғи сифатида белгилаб қўилган. Ташкилотларнинг фойдасидан солиқни ҳисоблаб чиқариш, тўлаш ва ҳисоб-китобларни олиб бориш тартиби Ўзбекистон Республикаси Солиқ Кодексида белгилаб қўилган. Солиқ ундириладиган объект. Солиқ Кодексига мувофиқ белгиланадиган чегирмалар ўртасидаги фарқ сифатида ҳисобланган даромад (фойда) солиқ, ундириш объектидир. Жами фойда махсулотларни (ишларни, хизматларни) асосий фойдалилик (шу жумладан ер участкаларини), ташкилотнинг бошқа мол мулкини реализация қилишида олинган ва реализация қилиш билан боғлиқ бўлмаган операциялардан олинган даромадлар суммаларининг шу операцияларни ўтказиш билан боғлиқ харажатлар суммасига узайтирилгаи йиғиндисидир. Махсулотни (иш, хизматларни) реализация қилишдан кўриладиган фойда (зарар) махсулотни реализация қилишдан олинган ҚҚС ва акцизларсиз суммаси билан махсулот таннархига қўшиладиган ишлаб чиқариш ва реализация харажатлари ўртасидаги фарқ сифатида аниқланади. Ташқи иқтисодий алокаларни олиб борувчи ташкилотлар фойдани ҳисоблаб чиқаришда махсулотни реализация қилишда тушган савдо пулидан экспорт тарифларини чиқариб ташлайдилар. Асосий жамғармаларни ва бошқа мол-мулкларни реализация қилишдан олинган фойдани солиққа тортиш мақсадларида аниқлаш учун сотиш нархи билан ушбу фондларнинг дастлабки ёки қолдиқ қиймати ўртасидаги фарқни индекс дефиляторга кўпайтирган холда ҳисобга олинади. Бунда мол мулкнинг қолдиқ қиймати асосий воситаларга, номоддий активларга қўлланади.

www.arxiv.uz Индекс-дефилятор хар чоракда босиб чиқарилади. Уларни реали зация қилишдан олинган манфий натижа солиқ ундириш мақсадларида солиққа тортиладиган фойдани озайтирмайди. Махсулотларни тактик таннархидан юқори бўлмаган нархларда реализация қиладиган ташкилотлар бўйича солиққа тортиш мак садлари учун айни шу корхона ишлаб чиқарган махсулотлари учун улар реализация қилиш вақтида минтакада таркиб топган бозор нархи ҳисобга олинади, шунда хам амалдаги таннарх қийматидан паст миқдор қабул килинмайди. Башарти, агар таҳкилот ўзи ишлаб чиқарган махсулотини сифати юк.ори бўлмаганлиги ёки истеъмол хусусиятларининг пастлиги туфайлими ёхуд ушбу махсулотга ёки шу каби махсулотларга бозорда таркиб топган нархлар уларнинт амалдаги таннархидан паст бўлганлиги туфайли таннархидан юқорирок нархларда реализация кила олмаган бўлса, солиққа тортиш мақсадларида махсулотнинг амалда реализация қилинган нархи қабул қилинади. Ташкилотлар махсулотларни айирбошласалар ёки тортиш учун савдо пули миқдори айни шу каби ишга ўхшаш махсулотларни реализация қилишса шу махсулотлар айирбошланган ёки бепул бериб юборилган даврдаги ойда ҳисоб-китоблар чиқарилган ўртача реализация нархи олинади, башарти бундай ёки шу каби махсулот реализацияси содир этилмаган бўлса, бундан олдинги ишдаги реализация нархи олинади, бирок шунда хам махсулотнинг амалдаги таннархидан паст нарх қўлланмайди. Агар ташкилот авваллари ишлаб чиқармаган махсулотни иш лаб чиқаришни йўлга қўйган бўлса ва аввал харид килинмаган махсулотни (асосий воситаларни, ишлаб чиқариш захираларини, кам бахоли тез эскирадиган буюмларни, бошқа мол мулкларни) харид, килиб, ўзга ташкилотлар билан алмаштирадиган бўлса, солиққа тор тиш мақсадларида айни шу каби махсулотлар учун битим бўйича мажбуриятлар бажарилган даврда бозорда амалда таркиб топган нарх қабул қилинади, шунда хам унинг амалдаги таннархидан (баланс қийматидан) паст бўлишига йўл қўйилмайди.

www.arxiv.uz Асосий воситаларни, товарларни ва бошқа мол мулкларни бепул олган ташкилотлар бўйича солиққа тортиладиган фойда ушбу восита ва мол- мулкларнинг «ўтказиб бериш» далолатномаларида кўрсатилган қийматга кўпаяди, бирок бепул ўтказиб бераётган ташкилотда ҳисобда бўлган баланс (асосий воситалар бўйича қолдиқ) қийматидан оз бўлишига йўл қўилмайди. Бунда уларнинг қиймати ўтказиб бераётган трамплинг ўтказиб бериш хужжатларида бухгалтерия ҳисобидаги маълумотларга кўра кўрсатиб қўилади. Солиққа тортишда ижтимоий маданий ва коммунал маиший мақсадларга аталган хусусийлаштирилаётган ташкилотлар объектларининг қийматлари, Ўзбекистон Республикаси ижро хокимияти субъектлари ва махаллий ўзини-ўзи бошқариш органлари ихтиёрига ўтказиб берилаётган объектларнинг қийматлари, шунингдек турар жой коммунал мақсадларга аталган йўлларнинг, электр тармоқларининг ва кичик станцияларнинг, газ тармоқлари, сув олиш иншоотларининг ва бошқаларнинг қиймати ҳисобга олинмайди. Ўзбекистон Ресгпубликаси қонунларига мувофиқ давлат бюджет ва нобюджет фондларига санкциялар тариқасида тўланган суммалар ташкилот тасарруфида қоладиган фойдани озайтиришга олиб борилади. Давлат кредит мажбуриятларини (ДКМ) қайта қўллашдан оладиган мусбат фарқ кўринишидаги даромадлар солиққа тортилмайди (ДКМ ни қайта бахолаш натижасида юзага келган манфий фарқ кўринишидаги зарарлар солиққа тортиладиган базани камайтирмайди. Ташкилотларнинг хорижий валютада олган даромадлари сўмларда олинган даромад пуллари билан қўшилган холда солиққа тортилади. Экспорт - импорт алмаштириш операцияларини амалга оширувчи ташкилотлар бўйича валютадаги савдо пуллари солиққа тортиш мақсадларида божхона хужжатлари расмийлаштирилган кунда амалда бўлган курс бўйича қайта ҳисоблаб қўйилади. Солиққа тортиш мақсадида яъни қуйидаги суммаларга озайтирилади: - Акциядор - корхонага тегишли бўлган ва эгасининг эмитент корхона олган фойдаларии тақсимлашда иштирок этиш хуқуқига эга эканлигини

www.arxiv.uz тасдиқловчи акциялар бўйича олинган дивидентлар кўринишидаги даромадлар суммасига, шунингдек давлат қимматли қоғозлари эгалари томонидан олинган фоизлар кўринишидаги даромадлар суммасига; - Бошқа ташкилотларнинг фаолиятида улуш билан иштирок этишдан кўрилган даромадлар суммасига, Ўзбекистон Республикаси худудидан четда олинган даромадлардан ташқари; - Казиноларда, бошқа ўйинлар ўтказиладиган уйларда ва хаккерлик бизнесида, видеосалонларда, видеотасвирларни кўрсатишда олин ган видео ва аудио воситаларини ижарага беришдан ва улгуржи ёзиб беришдан олинган, тушган пул билан шундай хизматларни кўрсатиш учун қилинган харажатлар суммасини (шу жумладан иш хақи тўлашга кетган харажатлар суммасини) фарқи сифатида аниқланадиган даромадлар суммаси; - Суғурта фаолиятидан ва банк операцияларини амалга оширишдан олинган фойда суммасига, шунингдек воситачилик ва битимлар операцияларидан олинган фойдалар суммасига, агарда бу турдаги, фаолиятлар бўйича Ўзбекистон Республикаси бюджетига ҳисоблаб бериладиган солиқлар ставкаси бошқа турдаги фаолиятлар бўйича фойдадан ундириладиган солиқ ставкасидан фарқ кўриладиган бўлса; - Кишлоқ хўжалик махсулотларини ишлаб чиқаришдан ва реализация қилишдан, шунингдек ўзи етиштирган қишлоқ хўжалик махсулотларини қайта ишлашдан олинган фойдаларнинг суммасига. Фойда солиғи ҳисоблаб чиқарилаётганда солиққа тортиладиган фойда қуйидаги суммага озайтирилади: - Моддий ишлаб чиқариш сохасидаги корхоналар томонидан ишлаб чиқаришга аталган капитал қўйилмаларни молиялаштиришга қ аратилган (шу жумладан улуш қўшиб иштирок этиш тартибида). шунингдек банклардан олинган кредитларни ўзи учун, шу мақсадлар йўлида олинган ва ишлатилган суммаларга, шулар қатори кредитлар бўйича фоизларга сарфланган суммаларга;

www.arxiv.uz - Миллий иқтисодиётнинг барча тармоқлари корхоналари томони дан турар жойлар кўрилишини молиялаштиришга ажратган суммалари. - Имтиёзлар тизимли ишлаб чиқариш базаларини ривожлантираётган ва турар жой қурилишини олиб бораётган (шу жумладан улушли иштирок тартибида) ташкилотларга берилади. Имтиёзлар ўзининг ишлаб чиқариш базасини ривожлантираётган ва турар жой қурилишини олиб бораётган, банкдан шу мақсадларда олинган кредитларни узишга маблағ сарфлаётган ташкилотларга берилади агарда улар энг кейинги ҳисобот санасига ҳисоблаб қўйилган эскириш суммасини тўлиқ ишлатган бўлсалар; - Ташкилотларнинг (белгиланган нормативларга кўра) ўз балансларида турган ижтимоий мақсадларда ишлатиладиган объектларга килган харажатлари суммасига, шунингдек, корхоналарнинг улуш олган холда кўрсатилган объектларда иштирок этишида қилган харажатлари суммалари; - Хайрия мақсадларидаги бадаллари суммасига (солиқдан озод этиладиган бадалларнинг энг кўп миқдори солиқ ундириладиган даромад миқдорнинг 1% идан ортмаслиги даркор); - Ташкилотларнинг махсус контингентдагиларни боқишга иж тимоий ва коммунал-маиший сохани ривожлантиришга, махсус контингентнинг озик овкатига ва буюмларига, жиноий ижроия тизимининг шахсий таркибини ижтимоий сохаларини ривожлантиришга, жиноий-ижроия тизими корхоналарининг ишлаб чиқариш базасини ривожлантиришга, махсус контингентга ва шахсий таркибга аталган қишлоқ хўжалик махсулотларини ишлаб чиқариш базасини мустахкамлашга қилган харажатлари суммалари; - Инвестиция бўйича (асосий ишлаб чиқаришни ривожлантириш, кенгайтириш ва реконструкция қилиш бўйича килинаётган харажатлар, шунингдек инвестиция учун олинган кредитларни ўзишга қаратилган харажатлар суммаси, шунда хам бу сумма солиққа тортиладиган даромаднинг 50% дан ортмайдиган бўлса; -Диний ва жамоат бирлашмаларининг тасарруфида турган корхоналарнинг (касаба уюшмалари, сиёсий партиялардан ташқари), хайрия

www.arxiv.uz жамғармаларининг мазкур бирлашмалар ва жамғармалар устав фаолиятини амалга оширишга каратиладиган даромадларидан ажратмалар; - Табиатни мухофаза қилиш тадбирларини ўтказиш бўйича қилинган харажатларнинг 30%и Футболни ривожи учун футбол клубларининг ва мактабларининг моддий техник базаларини мустахкамлаш учун ажратилаёгган маблағлар, шунда хам уларнинг суммаси олинган фойда суммасининг 5% дан ортмаслиги даркор. Солиқ ҳисоблаб чиқарилаётганда юридик шахс макомига эга бўлган корхоналарда ишлаб турган жами ишчилар, хизматчилар томонидан туғма ногиронлар ташкил қиладиган бўлса, фойда солиқ ставкаси қуйидаги ҳисоб китобга кўра озайтирилади: белгилаб қўйилган нормадан юқори ногиронларни ишга жойлаштиришнинг хар бир фоизи учун фойда (даромад) солиғи 1% га. Фойда солигидан тўлиқ озо д қилинади: 1. Ходимлари умумий сонининг камида етмиш беш фоизини мактаблар ва хунар техника билим юртлари талабалари ташқил этадиган юридик- шахслар; 2. II ротез ортопедия бўлимлари; инвентарлари ишлаб чиқаришга, шунингдек ногиронларга хизмат кўрсатишга ихтисослашган юридик шахслар асосий фаолият тури бўлса; 3. Ишловчилари умумий сонининг камида 50%ини ногиронлар 1941-1945 йиллардаги уруш фронти фахрийлари ташқил этган юридик шахслар, савдо, воситачилик, таъминот-сотиш ва тай ёрлов фаолияти билан шугулланадиган юридик шахслардан ташқари; 4. Даволаш муассасалари қошидаги даволаш-ишлаб чиқариш устахоналари; 5. Шахар йўловчилар транспорти (таксидан, шу жумладан йўналишдаги таксидан ташқари) йўловчиларни ташиш билан боғлиқ хизматлар бўйича;

www.arxiv.uz 6. Юридик шахслар умумий фойдаланишдаги автомобилларини сақлаш, таъмирлаш ва кўриш ишларини амалга оширишдан олинган даромадлар (фойдалар) бўлса; 7. Юридик шахслар «Ўзуйжойжамғармабанк» билан тузилган шартномалар бўйича ўз ходимлари учун уй жой харид қилишга ишлатиладиган даромадлар (фойдалар) бўлса; 8. Янги ташқил қилинган дехқон (фермер) хўжаликлари ва хусусий корхоналар қишлоқ хўжалик махсулотлари етиштириш ва қайта ишлашдан, халк истеъмоли моллари, бинокорлик материаллари ишлаб чиқаришдан олинган даромадлари (фойдалари) бўйича руйхатдан ўтган вақтдан эътиборан икки йил муддатга; 9. Самарканд, Б ухоро, Хива ва Тошкент шахарларида янги ташқил этилган, туризм фаолияти билан шуғулланадигаи юрид ик шахслар тузилган вақтддан бошлаб биринчи даромад орттиргунига кадар, лекин давлат № билан рўйхатдан ўтган вақтдан эътиборан уч йилгача, Самарқанд, Бухоро ва Тошкент шахарларида туристик фаолият билан шуғулланадигаи юридик шахслар фойда олган биринчи йили 50%, иккинчи йили 75%, учинчи йилидан бошлаб 100% миқдорида солиқ тўлайдилар; 10. Куйидагилар тушган даромадлари (фойдалари) юзасидан: а) патент эгаси (лицензиячи) саноат мулки объектларидан ўз ишлаб чиқаришдан фойдаланишдан, шунингдек буларга лицензия сотишдан олган даромади юзасидан амал қилиш муддати доирасида фойдалана бошлаган санадан эътиборан; в)Ихтиролар ва селекция ютуғидан патент бўйича беш йил давомида; с)Ихтироларидан дастлабки патент бўйича уч йил давомида. Таннархга махсулот ишлаб чиқариш ва реализация қилиш бўйича қилинган барча харажатлар, улар қонун хужжатларида бел гилаб қўилган миқдорлар доирасида қилинганидан, ёки унга бу нормалардан юқори қилинганидан қатъий назар қўшилади.

www.arxiv.uz Фойдани солиққа тортиш махсадларида харажатлар белгиланган лимитлар, нормалар, нормативлар доирасида хабул қилинади. 2.Корхона даромадининг тақсимланиши ва солиққа тортилиши Даромад солиги корхона томонидан тўланадиган асосий солиқлардан бири ҳисобланади. 2007 йил 1 январдан Юридик шахсларнинг солиқ солинадиган даромадига (фойдасига) энг юқори - 10 фоизлик ставка бўйича солиқ солинади.Ушбу давргача 12 фоиз солиқ солинар эди. Корхонани даромад солиғига тортишда имтиёзлар тизими кўзда тутилган, жумладан қуйидаги корхоналар даромад солиғидан бутунлай ёки муайян муддатга озод этилади: - протез - ортопедия буюмлари, инвентарлари ишлаб чиқаришга, шунингдек ногиронларга хизмат кўрсатишга ихтисослашган юридик шахслар асосий фаолият тури бўйича; - ишловчилари умумий сонининг камида эллик фоизини ногиронлар, уруш ва мехнат фронти фахрийлари ташқил этган юридик шахслар; - чет эл инвестициялари иштирокида янги ташқил этилиб, экспортга йуналтирилган ва импортнинг ўрнини босадиган махсулотлар чиқарадиган корхоналар; - устав фондида чет эл сармоясининг улуши эллик фоиз ва ундан кўпни ташқил этадиган чет эл инвестицияси иштирокидаги ишлаб чиқариш корхоналари ишлаб чиқаришни ривожлантириш ва кенгайтиришга йўналтириладиган даромади бўйича; - Ўзбекистон Республикасининг инвестиция дастурига киритилган лойихаларга капитал маблағлар сарфлайдиган чет эл инвестицияси иштирокидаги ишлаб чиқариш корхоналари, солиқ кодексида келтирилган муддат бўйича.

www.arxiv.uz Жамғарма фонди корхона даромади ҳисобига ташқил эти лади ва асосий ишлаб чиқариш, шунингдек ноишлаб чиқариш фондларининг сотиб олинишига хамда қайтарилмайдиган характерга эга бўлмаган 6ошқа капитал қўилмаларга сарфланади. Жамғарма фонди узоқ муддатли инвестицияларга йўналтирилади. Ҳисоб рақамининг баланс активига кирувчи сарфланган маблағлар ўрнига, уларга эквива лент бўлган ва бошқа муддатлар бўйича активда акс эттирилган мулклар қиймати пайдо бўлади. Бундан ташқари жамғарма фонди ҳисобига кайтмас харак терга эга бўлган сарф-харажатлар молиялаштирилади, жумладан: - илмий - текшириш ишларини олиб бориш; - табиий мухитни сақлаш тадбирлари; - солиққа тортиш учун таннархга киритилган нарсалардан ортиқ харажатлар (малака ошириш, хизмат сафари, кредит фоизлари ва х.к.) - қимматли қоғозлар чиқариш харажатлари; - бошқа корхоналар ташқил этиш учун бадалларга; - фойдани яширганлик (камайтириб кўрсатганлик) учун жарима санкциялари. Истеъмол фонди ижтимоий эхтиёжларга ва ишловчиларни моддий рағбатлантириш тадбирларини молиялаштиришга сарфланади: ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлмаган мукофотлар (узоқ йил ишлаганлиги ва бошқалар учун) бериш, моддий ёрдам кўрсатиш; даволаниш учун йўлланмалар бериш; дивидендлар тўлаш ва х.к. Истеъмол фондлари бўйича харажатлар кайтмас характерга эга. Захира фонди табиий офатлар, фавқулодда ходисалар, баланс йўқотишлари билан боғлиқ харажатларни қоплаш мақсадида ишлатилади.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар 1. «Корхоналар тўғрисида»ги қонун. 1991-2006 йиллар. 2. «Хусусий корхоналар тўғрисида»ги қонун. 2003 йил. 3. «Банкротлик тўғрисида»ги қонун. 2005 йил 16-декабрь. 4. «Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида»ги қонун. 2000 йил 25 май. 5. Вазирлар махкамасининг 2001 йил 22 июндаги «Нақд пул муомаласини мустахкамлаш ва тижорат банкларининг масулиятини оширишга доир қўшимча чора тадбирлар тўғрисида»ги қарори. 6. Вазирлар махкамасининг 2003 йил августдаги «Паст рентабелли зарар кўриб ишлаётган иқтисодий ночор давлат корхоналарини ва объектларини хусусийлаштиришни жадаллаштиришга доир қўшимча чора тадбирлари тўғрисида»ги қарори. 7. Вазирлар махкамасининг 2001 йил 10 сентябрдаги 366 сонли «Кичик корхоналар, дехқон фермер хўжаликларини маблағ билан тағминлаш моддий техник таъминлаш уларга божхона имтиёзларини бериш банк хизматларини кўрсатиш бўйича қўшимча чора тадбирлар тўғрисида»ги қарори. www . ziyonet . uz

O'xshashlar

Халқаро солиққа тортиш

Туристик корхоналарни суғурталаш ва солиққа тортиш

Солиқ ва солиққа тортиш ҳақида илмий қарашлар. Умумий ва хусусий солиқ назариялари

Корхоналар молияси

Корхоналарни соликка тортиш