Ишлаб чиқариш зарарсизлиги, хавфсизлиги ва операцион ричагни аниқлаш ва баҳолаш методлари - Iqtisodiyot - Referatlar

Ишлаб чиқариш зарарсизлиги, хавфсизлиги ва операцион ричагни аниқлаш ва баҳолаш методлари

Yuklangan vaqt:

12.10.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

305.91015625 KB

Ko'chirib olish

Ишлаб чиқариш зарарсизлиги, хавфсизлиги ва операцион ричагни аниқлаш ва баҳолаш методлари Режа: Ишлаб чикариш зарарсизлиги ни аниклаш ва баҳолаш метод лари  Ишлаб чиқариш хавфсизлигини аниқлаш ва баҳолаш методлари  Операцион ричагни аниклаш ва баҳолаш методлари

1.ИШЛАБ ЧИКАРИШ ЗАРАРСИЗЛИГИНИ АНИКЛАШ ВА БАҲОЛАШ МЕТОДЛАРИ Корхоналарнинг узлуксиз ривожланишининг муҳим омили бўлиб,унинг зарарсизлигини таъминловчи даромадни олиш, харажатларни тежаш ва фойдага эришиш ҳисобланади. Айнан шундай мақсадга эришиш корхоналар фаолиятини бошқаришда улар даромадлари, харажатлари ва фойда кўрсаткичларини тўғри режалаштиришни, уларни таҳлил қилиш доимий назорат қилишни тақоза этади. Даромад, харажат ва фойда кўрсаткичларини режалаштириш, таҳлил қилиш ва назорат қилиш негизида уларнинг ўзаро боғлиқлиги ётади. Ушбу боғлиқликни график тарзда қуйидагича ифодалаш мумкин. Сотиш ҳажми миқдори Рис. 11.1. Даромад, харажат ва фойданинг ўзаро боғлиқлигини қуйидаги формулалар билан ҳам ифодалаш мумкин:

Жами маҳсулот (иш, хизмат)лар бўйича Сотишдан тушум (даромад) = Ўзгарувчан харажатлар + Доимий харажатлар + Фойда Маржинал даромад = Сотишдан тушум (даромад) - Ўзгарувчан харажатлар Фойда = Маржинал даромад - Доимий харажатлар Маржинал даромад даражаси = Маржинал даромад : Сотишдан тушум (даромад) Юқоридаги кўрсаткичлар боғлиқлигининг таҳлили авваламбор корхоналарда барча ўзгарувчан ва доимий харажатларни қоплашга имкон берувчи ишлаб чиқариш ҳажмини аниклашга имкон беради. Айнан қандай ишлаб чиқариш ҳажмига эришиш, корхонада тушум ва қилинган барча харажатлар суммаларини бир-бирига тенглигини таъминловчи критик

нуктани белгилашга асос бўлади. Критик нуқта – бу шундай нуктаки, унинг даражаси корхонага ҳеч бўлмаганда зарарсизликни таъминлайди. Шу боис, ушбу нуктани зарарсизлик нуктаси ҳам деб атайдилар. Ушбу нуктадан ошган даражага эришгандан бошлаб корхона фойда кўра бошлайди. Корхоналарнинг зарарсизлик нуктасини миқдор ва пул бирлигида ифодалаш мумкин. Микдор бирликда Доимий харажатлар зарарсизлик нуктаси = Баҳо – Бир бирликка тўғри келувчи ўзгарувчан харажатлар Пул бирликда Доимий харажатлар+Максадли фойда*100% зарарсизлик нуктаси = Маржинал даромад даражаси, % Мисол1. Айтайлик, компания ёзув столларини ишлаб чиқаради. Бир бирлик маҳсулотга кетадиган ўзгарувчан харажатлар 50 000 сум, йиллик доимий харажатлар 200,000 000. Бир бирлик маҳсулотнинг сотиш баҳоси — 90000 сум. Юқоридаги формула ва мисолдаги маълумотлар асосида зарарсизлик нуктаси микдорий бирликда қуйидагича бўлади: 200 000 000 З.н.= ---------------------------- = 5000 дона 90000 - 50000 Мисол 2. Айтайлик, компания ёзув столларини сотишдан 40 000 000 сум фойда олишни кўзлаган бўлса, у ҳолда ушбу максадга эришиш учун ишлаб чиқариш ва сотиш нуктаси микдорий бирликда қуйидагича бўлади:

1.Бир бирлик маҳсулот бўйича маржинал даромад даражаси Мд% = (90000-50000)/90000*100% =44,44% 2.Пул бирлигидаги сотиш ҳажми 200 000 000 +40 000 000 Максадли сотиш хажми.= --------------------------------------------- = 6000 дона 90000-50000 Демак, 40000000 сумлик фойда олиш учун сотиш ҳажми 6000 донага тенг бўлиши лозим. 2.ИШЛАБ ЧИКАРИШ ХАВФСИЗЛИГИНИ АНИКЛАШ ВА БАҲОЛАШ МЕТОДЛАРИ Ишлаб чиқариш хавфсизлиги ёки хавфсизлик маржаси деганда олинадиган даромадни зарарсизлик нуктасидаги даромаддан ошиши тушунилади. Бу кўрсаткич корхонанинг ўз даромадларини зарар билан чиқмаслик учун қанча микдоргача пасайтириши мумкинлиги билдиради. Хавфсизсик маржаси пул бирлигида ёки фоизларда аникланади: Пул бирлигидаги Зарарсизлик нуктасидаги = Умумийдаромад - хавфсизлик маржаси даромад Хавфсизлик маржаси, % = Пул бирлигидаги хавфсизлик маржаси

Умумий даромад Мисол: А корхонаси маълумотлари сумда %да Даромад 540 000 000 100 Ўзгарувчан харажатлар 300 000 000 55,56 Маржинал даромад 240 000 000 44,44 Доимий харажатлар 200 000 000 Фойда 40 000 000 Талаб килинади: хавфсизлик маржасини пул бирлигида ва фоизларда аниклаш . Ечим: 1. Зарарсизлик нуктаси, сумда = 200 000 000/0,4444=450 045 000 сум 2. Хавфсизлик маржаси, сумда = 540 000 000 у.е. –450 045 000 у.е.=89 550 000 сум 3. Хавфсизлик маржаси, фоизда = 89 550 000 у.е. /540 000 000 у.е. = 16,66 % 3. ОПЕРАЦИОН РЫЧАГНИ АНИКЛАШ ВА БАҲОЛАШ МЕТОДЛАРИ Операционный рычаг – бу корхонада доимий харажатларни шу даражада ушлаб турилишининг максадга мувофиқлигини ифодаловчи кўрсаткич. Одатда, операцион ричаг доимий харажатлари улуши ўзгарувчан харажатлар улушига нисбатан юқорироқ бўлган корхоналарда юқори бўлади. Операцион ричаг юқори бўлган корхоналарда уларнинг фойдаси даромадларни ўзгаришига қараб юқори бўлади. Яъни даромадни унча куп бўлмаган фоизга ошиши фойдани катта микдорда ошишига олиб келади.

Айнан фойдани даромадга нисбатан катта даражада ошиши операцион ричаг даражаси эвазига юз беришига олиб келади . Демак, операцион рычаг даромаднинг фоизли ўзгаришини фойданинг фоизли ўзгаришига таъсирини акс эттиради. Операцион ричаг даражаси қуйидагича аникланади: Операцион рычаг даражаси = Маржинал Фойда даромад Мисол А компаниясига тегишли маълумотлар в у.е. Даромад 540 000 000 Ўзгарувчан харажатлар 300 000 000 Маржинал даромад 240 000 000 Доимий харажатлар 200 000 000 Фойда 40 000 000 Операцион ричаг даражаси = 240 000 000/40 000 000=6 Агар корхона даромадлари 10 %га ошадиган бўлса, у ҳолда корхонанинг фойдаси 60 % (6*10 %) ёки 24 000 000 сумга ошади. (40000000*60 %) Буни сотиш ҳажми 10 %га ошгандан кейин тузилган молиявий натижалар тўғрисидаги куйидаги ҳисоботдан ҳам куриш мумкин

Фойдаланилган а дабиётлар . 1. Ўзбекистон Республикасининг «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги қонуни. Т., «Халқ сўзи» газетаси, 1996. 2. Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлигининг 1997 йил 15-январ 5-сон буйруғи (йиллик ва ярим йиллик ҳисоботни тўлдириш тўғрисида). Т., «Ўзбекистон Республикаси Молиявий қонунлари» ойлик нашр, 1997. 3. Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандарти 0-21. 4. Бобожонов О.,Хасанов Б. Финансов ы й учет. - изд. ТГЭУ, 2001 5. Бобожонов О.У. Молиявий ҳисоб. Т., «Меҳнат», 1999. 6. Молиявий ҳисоб. КАРАНА корпорацияси, Т., 2000. 7. Палий В.Ф. Управленческий учет - М.:Союзаудит. 1997. 8. Палий В.Ф., Палий В.В. Финансов ый учет., -М.: ФБК. 2001 9. Ризақулов А.А., Иброҳимов А.К., Ҳасанов Б.А., Усанов А.У., Маматов З.Т. Бухгалтерия ҳисобининг халқаро стандартлари. 1- III том. ТМИ ва ИУТ, 1994. 10. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Ишлаб чиқариш харажатларини туркумлаш, умумлаштириш ва баҳолаш

Ишлаб чиқариш менежментини тадқиқ қилишнинг мохияти ва методлари

Ишлаб чиқариш менежментини такомиллаштириш методлари

Эҳтиёж ва ресурслар. Товар ишлаб чиқариш ва ишлаб чиқариш омиллари

Комплекс ишлаб чиқариш харажатларининг тақсимланиши ва қўшимча (иккиламчи) маҳсулот ишлаб чиқариш