Budjet ssudalari va budjetlar o‘rtasida sodir bo‘ladigan hisoblashishlar hisobi - Iqtisodiyot - Referatlar

Budjet ssudalari va budjetlar o‘rtasida sodir bo‘ladigan hisoblashishlar hisobi

Yuklangan vaqt:

11.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

109 KB

Ko'chirib olish

Budjet ssudalari va budjetlar o‘rtasida sodir bo‘ladigan hisoblashishlar hisobi Reja: 1. Budjet ssudasi va uning hisobini hususiyatlari. 2. Budjet ssudasini xujjatlashtirish va hisob registrlarida aks ettirish. 3. Budjetlararo munosabatlar va ular hisobini maqsadi hamda vazifalari. 4. Budjetlararo o‘zaro hisob-kitoblarni xujjatlashtirish va hisob registrlarida aks ettirish 5. Budjetlararo munosabatlar hamda qarzlar hisobini yuritishda xorij tajribasi.

Budjet ssudasi va uning hisobini hususiyatlari. Budjet ssudasi - yuqori budjetdan quyi budjetga yoxud respublika budjetidan rezident-yuridik shaxsga yoki chet el davlatiga qaytarish sharti bilan ajratiladigan mablag‘dir. Yuqori budjetdan quyi budjetga budjet ssudalarini berish O‘zbekiston Respublikasi moliya vazirining 2001 yil 28 iyundagi 58-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjetiga, mahalliy budjetlarga budjet ssudalarini berish va olingan budjet ssudalarini so‘ndirish tartibi to‘g‘risidagi Nizom (2001 yil 19 iyulda 1052-son bilan ro‘yxatga olingan) bilan belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Budjet ssudalari daromadlar va xarajatlar o‘rtasida paydo bo‘ladigan vaqtinchalik kassa uzilishlarni qoplash uchun yuqori budjetdan quyi budjetga berilishi mumkin. Budjet ssudalari Respublika budjetidan Qoraqalpog‘iston Respublikasi va mahalliy budjetlarga, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va mahalliy budjetlardan budjet ssudalari Qoraqalpog‘iston Respublikasi va mahalliy budjetlar tarkibiga kiradigan shaharlar va tumanlarning budjetlariga berilishi mumkin (chizma).

chizma. Budjet ssudalarini berish. Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjetiga, mahalliy budjetlarga budjet ssudalarini berish va olingan budjet ssudalarini so‘ndirish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga muvofiq budjet ssudalari quyidagi maqsadlar uchun beriladi: 1. Daromadlar tushumi bilan xarajatlarni amalga oshirilishi orasidagi rejalashtirilgan vaqtinchalik kassa uzilishini qoplashga;

SSUDANI QOPLASH YO‘LLARI Mablag‘larni ssuda olgan mahalliy byudjetga kelib tushadigan mablag‘lari hisobidan to‘lov topshiriqnomasiga asosan o‘tkazish Yuqori byudjetlar bilan mahalliy byudjetlar o‘rtasidagi hisob-kitoblar bo‘yicha qarzdorlik hisobiga o‘zaro hisob-kitoblar Mablag‘larni ssuda olgan quyi mahalliy byudjetning asosiy schyotiga ssuda bergan moliya tashkiloti tomonidan qo‘yiladigan inkasso topshiriqnomasi orqali undirishYuqori byudjetlardan mahalliy byudjetlarga o‘tkazilishi lozim bo‘lgan rejalashtirilgan dotatsiya (subventsiya)lar hisobiga o‘zaro hisob-kitoblar2. Daromadlar tushumi bilan xarajatlarni amalga oshirilishi orasidagi haqiqiy vaqtinchalik kassa uzilishini qoplashga; 3. Budjetlarning rejalashtirilgan xarajatlarini maqsadli moliyalashtirish (mablag‘ bilan ta’minlash) sxemalarini amalga oshirilishi uchun. A) Daromadlar tushumi bilan xarajatlarni amalga oshirilishi orasidagi rejalashtirilgan vaqtinchalik kassa uzilishini qoplashga - 9 kalendar oyigacha; B) Daromadlar tushumi bilan xarajatlarni amalga oshirilishi orasidagi haqiqiy vaqtinchalik kassa uzilishini qoplashga - 3 kalendar oyigacha; V) Budjetlarning rejalashtirilgan xarajatlarini maqsadli moliyalashtirish (mablag‘ bilan ta’minlash) sxemalari amalga oshirilishi uchun - 1 kalendar oyigacha Quyi moliya organlari tomonidan ssudaga extiyoj bo‘lganda belgilangan tartibda yuqori moliya organiga yozma so‘rovnoma taqdim etiladi (chizma) chizma. Ssuda berish to‘g‘risidagi yozma so‘rovga ilova qilinadigan xujjatlar. Budjet ssudalari belgilangan tartibda budjet ssudasi oluvchi moliya organi bilan budjet ssudasi beruvchi moliya organi o‘rtasida tuzilgan «Budjet ssudasini berish to‘g‘risidagi shartnoma» asosida beriladi va qaytariladi. Budjet ssudasini qaytarish «Budjet ssudasini berish to‘g‘risidagi shartnoma»da ko‘rsatilgan muddatlarda ammo Nizomda belgilangan muddatdan oshmagan holda amalga oshiriladi. Budjet ssudasini qaytarish mablag‘ni o‘tkazib berish, yuqori budjetlardan mahalliy budjetlarga o‘tkazilishi lozim bo‘lgan dotatsiyalar yoki subvensiyalar hisobiga qoplash, yuqori budjet bilan quyi budjetlar o‘rtasidagi o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlari hisobiga amalga oshirilishi mumkin (chizma).18

Mablag‘larni ssuda olgan quyi mahalliy byudjetning asosiy schyotiga ssuda bergan moliya tashkiloti tomonidan qo‘yiladigan inkasso topshiriqnomasi orqali undirish chizma Ssudalarni qoplash yo‘llari Budjet ssudasini xujjatlashtirish va hisob registrlarida aks ettirish. Berilgan budjet ssudalarini o‘z muddatida qaytarish ustidan nazorat yuqori moliya organi tomonidan amalga oshiriladi. Moliya organida budjet ssudasini berish to‘g‘risidagi shartnoma rasmiylashtirilgandan keyin ushbu shartnomaga asosan to‘lov topshiriqnomasiga asosan hisobvaraqdan mablag‘ o‘tkazib beriladi. Xizmat ko‘rsatuvchi bank belgisi tushirilgan to‘lov topshiriqnomasi va hisob schyotidan. ko‘chirmasiga asosan memorial order va Budjet ssudalari bo‘yicha budjetlar o‘rtasidagi hisob-kitoblar hisobi kitobi rasmiylashtiriladi. Memorial orderdagi yozuvlar Bosh-jurnal kitobiga o‘tkaziladi(chizma). To‘lov xujjatlar i ilova qilingan bank ko‘chirmalari Memorial order (274-b shakl) "Bosh jurnal" daftari (1-k shakl) H isobot shakllari Memorial order (274-f shakl) Byudjet ssudalari bo‘yich a byudjetlar o‘rtasidagi hisob-kitoblar hisobi kitobi (4-bsfs–shakl)BERILADIGAN VA OLINADIGAN BYUDJET SSUDALARI HISOBINI XUJJATLASHTIRISHNI SXEMATIK KO‘RINISHI

Budjet ssudalari hisobi 05 "Berilgan va olingan ssudalar " nomli hisobvaraqda yuritiladi. Ya’ni 051 Respublika budjetidan quyi budjetlarga ajratiladigan budjet ssudalari 052 Yuqori mahalliy budjetlardan qo‘yi mahalliy budjetlarga ajratiladigan budjet ssudalari 053 Respublika budjetidan rezident – yuridik shaxsga yoki xorijiy davlatga ajratiladigan budjet ssudalar 054 Davlatning ichki qarzi hisobi bo‘yicha hisobvaraq 055 Davlatning tashqi qarzi hisobi bo‘yicha hisobvaraq 056 Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa budjetdan tashqari jamg‘armalarining Respublika budjetidan olingan va berilgan budjet ssudalari 057 Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa budjetdan tashqari jamg‘armalarining Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa budjetdan tashqari jamg‘armalardan olingan va berilgan budjet ssudalari "Respublika budjetidan olingan budjet ssudalari" nomli 051-sonli hisobvaraqda respublika budjetidan olingan budjet ssudalari hisobga olinadi. Budjet ssudalari bo‘yicha qarzlar kreditida qaytarish bo‘yicha mahalliy budjet hisobvarag‘idan hisobdan chiqarilgan summalar 051-sonli hisobvaraqning debetida ko‘rsatiladi. "Yuqori mahalliy budjetlardan qo‘yi mahalliy budjetlarga ajratiladigan budjet ssudalari " nomli 052-sonli hisobvaraqda belgilangan tartibda yuqori budjetdan berilgan va quyi mahalliy budjetlar tomonidan olingan budjet ssudalari hisobga olinadi. Quyi budjetlarga berilgan budjet ssudalari 052-sonli hisobvaraqning debetida, yuqori budjetlardan olingan ssudalar esa ushbu hisobvaraqning kreditida

ko‘rsatiladi. Budjet ssudalari bo‘yicha qarzlarni qaytarish uchun quyi budjetlardan kelib tushgan summalar 052-sonli hisobvaraqning kreditida, ssudalar bo‘yicha qarzlarni to‘lash uchun (qaytarish uchun) o‘tkazilgan summalar - ushbu hisobvaraqning debetida ko‘rsatiladi. 053-sonli hisobvaraq “Respublika budjetidan rezidentga – yuridik shaxsga yoki xorijiy davlatga ajratiladigan budjet ssudalar” Respublika budjetidan rezidentga – yuridik shaxsga yoki xorijiy davlatga ajratiladigan budjet ssudalari, shuningdek ularni qaytarish bo‘yicha operatsiyalar hisobi uchun mo‘ljallangan. Bunda, taqdim qilingan budjet ssudalaridan tushadigan foizlarni o‘tkazish daromadlar hisobi bo‘yicha tegishli hisobvaraqlarga o‘tkaziladi. 054-sonli hisobvaraq “Davlatning ichki qarzi hisobi bo‘yicha hisobvaraq” Davlatning ichki qarzini shakllantirish va qaytarish bilan bog‘liq operatsiyalar summalari hisobi uchun mo‘ljallangan. 055-sonli hisobvaraq “Davlatning tashqi qarzi hisobi bo‘yicha hisobvaraq” Davlatning tashqi qarzini shakllantirish va qaytarish bilan bog‘liq operatsiyalar summalari hisobi, shuningdek Davlatning tashqi qarzi bo‘yicha hisob-kitoblarni xorijiy valyutada amalga oshirishda ijobiy yoki salbiy kurs farqlarini aniqlash va hisobot moliya yili mobaynida tegishli hisobvaraqlarga kurs farqi summalarini hisobdan chiqarish bilan bog‘liq operatsiyalar hisobi uchun mo‘ljallangan. 056-sonli hisobvaraq “Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa Budjetdan tashqari jamg‘armalarining Respublika Budjetidan olingan va berilgan Budjet ssudalari” Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa Budjetdan tashqari jamg‘armalarining Respublika Budjetidan olingan va berilgan Budjet ssudalari bilan bog‘liq operatsiyalar hisobi uchun mo‘ljallangan. 056-sonli hisobvaraq “Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa budjetdan tashqari jamg‘armalarining Respublika budjetidan olingan va berilgan budjet ssudalari” Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa budjetdan tashqari jamg‘armalarining Respublika budjetidan olingan va berilgan budjet ssudalari bilan bog‘liq operatsiyalar hisobi uchun mo‘ljallangan.

057-sonli hisobvaraq “Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa budjetdan tashqari jamg‘armalarining Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa budjetdan tashqari jamg‘armalardan olingan va berilgan budjet ssudalari” Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa budjetdan tashqari jamg‘armalarining Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa budjetdan tashqari jamg‘armalardan olingan va berilgan budjet ssudalari bilan bog‘liq operatsiyalar hisobi uchun mo‘ljallangan. Budjetlararo munosabatlar va ular hisobini maqsadi hamda vazifalari. Budjet tasdiqlangandan so‘ng davlat va mahalliy soliqlar va daromadlar to‘g‘risida, ma’muriy-hududiy bo‘linishdagi, korxonalar, tashkilotlar va xo‘jalik birlashmalarining bo‘ysunishidagi o‘zgarishlar, turli xildagi bo‘ysunishdagi qurilish ob’ektlari o‘rtasida kapital qo‘yilmalar limitlarini qaytadan taqsimlashdagi o‘zgarishlar bo‘yicha qabul qilingan yangi qonunlar, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qarorlari, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlari qabul qilinishi natijasida alohida olingan budjetlarga o‘zgartirishlar kiritilgan hollarda budjet ijrosi jarayonida yuzaga keladigan budjetlar o‘rtasida o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha muomalalar amalga oshiriladi. Budjetlar o‘rtasida o‘zaro hisob-kitoblar faqatgina yuqori va quyi budjetlar o‘rtasida amalga oshiriladi. Budjetlar o‘rtasidagi o‘zaro hisob-kitoblarga summalarni o‘tkazish uchun asos bo‘lib, O‘zbekiston Respublikasi qonunlari, Prezident farmonlari, O‘zbekiston Respublikasi hukumatining qarorlari va farmoyishlaridan hamda budjetga o‘zgartirishlar kiritish huquqi berilgan hokimiyatlar va boshqa organlarning qarorlaridan kelib chiqadigan o‘zgartirishlarga tegishli hududiy moliya organlari tomonidan 11-sonli shaklda tuzilgan ma’lumotnoma-bildirishnomalar xizmat qiladi. Budjetlar o‘rtasidagi hisob-kitoblarga o‘tkazish kerak bo‘lgan summalarni aniqlash

va ularni qaytarish muddatlarini belgilash hisob-kitobda qatnashayotgan yuqori moliya organi tomonidan amalga oshiriladi. Yuqori budjet oldida o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni yuzaga kelish holatida, yuqori budjetlar navbatdagi oyning birinchi sanasiga, o‘zaro hisob- kitoblar bo‘yicha mavjud qarz summalarini quyi budjetning hisobvaraqlaridan so‘zsiz tartibda qaytarib olishlari mumkin. O‘zaro majburiyatlar bo‘yicha barcha hisob-kitoblar joriy moliya yilida tugatilishi kerak. Budjetlar o‘rtasidagi o‘zaro hisob-kitoblarning mavjud summalariga yuqori moliya organi 11-sonli shakldagi ma’lumotnoma- bildirishnomani rasmiylashtiradi va tegishli quyi moliya organiga yuboradi. O‘zaro majburiyatlar bo‘yicha hisob-kitoblarni joriy moliya yilida tugatish mumkin bo‘lmagan hollarda operatsiyalarni o‘tgan yilning hisobotida majburiy tartibda aks ettirgan holda o‘zaro hisob-kitoblarni yangi yilda olib borishga ruxsat beriladi. Ma’muriy-hududiy bo‘linish o‘zgargan holatlarda budjetlar o‘rtasidagi o‘zaro hisob-kitoblarga, taqsimlash dalolatnomasiga asosan bir budjetdan ikkinchi budjetga o‘tkazish kerak bo‘lgan summalar o‘tkaziladi. Taqsimlash dalolatnomasida budjetning daromadlari va xarajatlari bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar keltirilishi kerak: a) daromadlarni kontingentlar, foizlar va ajratmalar summasi ko‘rsatilgan holda tasdiqlanganligi hamda hisobot yili bo‘yicha alohida tadbirlar bo‘yicha tasdiqlangan xarajatlar hajmi; b) o‘tkazish sanasiga tushgan daromadlar, ochilgan budjet mablag‘lari ajratmalari yoki moliyalashtirish bo‘yicha amalga oshirilgan summalar va kassa xarajatlari; v) budjetning ijro etish jarayonida budjetlar o‘rtasida yuzaga kelgan hisob- kitoblar (olingan va berilgan ssudalar va mablag‘lar hamda o‘zaro hisob-kitoblar). Budjetlar tasdiqlangandan keyin qonunchilikka kiritilgan o‘zgartirishlar oqibatida quyi budjetlardan yuzaga kelgan qo‘shimcha daromadlarni undirish bilan bog‘liq bo‘lgan o‘zaro hisob-kitoblarga o‘tkaziladigan summalarning miqdori,

yangi qonunchilikka binoan hisoblab chiqilgan tegishli daromad manbai bo‘yicha mazkur quyi budjetga kelib tushgan summa bilan hisobot yilida shu budjetga ushbu daromad manbai bo‘yicha kelib tushishi ko‘zda tutilgan tushumlar summasi o‘rtasidagi farq sifatida belgilanadi. Budjet tashkilotlari, korxonalari va xo‘jalik birlashmalarini moliyalashtirishni bir budjetdan boshqa budjetga o‘tkazishda ushbu budjet tashkilotlari, korxonalari va xo‘jalik birlashmalari bo‘yicha yil boshidan boshlab amalga oshirilgan xarajatlari budjetda ko‘zda tutilgan yillik ajratmalarning summalari to‘liqligicha moliyalashtirish amalga oshiriladigan budjetda aks ettirilishi kerak. Bir budjetdan ikkinchi budjetga xarajatlarni o‘tkazganda, yuqori moliya organi quyi moliya organiga budjet tashkilotlari, korxonalari va xo‘jalik birlashmalarini bir budjetdan moliyalashtirish to‘xtatilganligi va ikkinchi budjetdan moliyalashtirish boshlanganligi belgilangan sanani ma’lum qiladi. Moliyalashtirish bo‘yicha bir budjetdan ikkinchi budjetga o‘tkazilgan korxonalar va tashkilotlar o‘tkazish sanasiga buxgalteriya hisobotini tuzadilar (yillik hisobot shakli hajmida) va uni oldingi va yangi yuqori organlariga taqdim qiladilar. Keyinchalik hisobot faqat bo‘ysunadigan yangi yuqori organga taqdim qilinadi. Xarajatlar o‘tkazilgan budjetning ijro etilishi bo‘yicha hisobni amalga oshiradigan moliya organi, ushbu to‘g‘risida ma’lumot olishi bilan o‘tkazilayotgan budjet tashkilotlari, korxonalari va xo‘jalik birlashmalari bo‘yicha tegishli budjet mablag‘larini oluvchidan quyidagilarni talab qilib olishi kerak: a) tasdiqlangan smetani; b) o‘tkazish sanasiga xarajatlar smetasini ijro etilishi bo‘yicha tuzilgan hisobotni. Xarajatlarni bir budjetdan ikkinchi budjetga o‘tkazishda (kapital qo‘yilmalardan tashqari), o‘zaro hisob-kitoblarga o‘tkazilayotgan budjet tashkiloti, korxonasi yoki xo‘jalik birlashmasini moliyalashtirish uchun budjetda nazarda tutilgan barcha yillik budjet mablag‘ ajratmalari o‘tkaziladi. O‘zaro hisob-kitoblarga quyidagilar ham o‘tkazilishi kerak:

a) respublikaga bo‘ysunishdan mahalliy bo‘ysunishga o‘tkazilganda - o‘tkazish kunida respublika budjeti bo‘yicha tashkilotlar, korxonalar va xo‘jalik birlashmalariga ochilgan ajratmalar summalari (jumladan ochilgan ajratmalarning ishlatilmagan qoldiqlari); b) mahalliy bo‘ysunishdan respublika bo‘ysunishiga yoki viloyat, shahar va tuman chegarasida bir mahalliy bo‘ysunishdan boshqa mahalliy bo‘ysunishga o‘tkazishda - moliyalashtirish hisobiga o‘tkazish kunida mahalliy budjet mablag‘lari depozit hisobvarag‘idan budjet tashkilotlari, korxonalari va xo‘jalik birlashmalarining budjet mablag‘lari bo‘yicha o‘tkazilgan mablag‘lar summasi. Budjetlararo o‘zaro hisob-kitoblarni xujjatlashtirish va hisob registrlarida aks ettirish . Budjet tashkilotlari, korxonalari yoki xo‘jalik birlashmalarini respublika bo‘ysunishdan mahalliy bo‘ysunishga o‘tkazishda respublika Moliya vazirligi tegishli quyi moliya organiga 11-sonli shakldagi ma’lumotnoma-bildirishnomani yuboradi. Korxonani, tashkilotni respublika, viloyat, shahar miqyosida bir mahalliy bo‘ysunishdan ikkinchi mahalliy bo‘ysunishga o‘tkazishda, yuqori moliya organi o‘zaro hisob-kitoblarga oldingi bo‘ysunish bo‘yicha moliyalashtirish tartibida korxonani, tashkilotni o‘tkazish kunidagi summalarni o‘tkazadi. Budjetlar bilan o‘zaro hisoblashuvlar hisobi 11-sonli shakldagi ma’lumotnoma-bildirishnomaga asosan buxgalteriya yozuvlari berilib memorial orderga yozuvlar o‘tkaziladi va boshqa budjetlar bilan hisob-kitoblar kitobiga tushiriladi. Moliya organlarida o‘zaro hisoblashuvlar hisobi 06 "Xisob kitoblar", 07 “Berilgan va olingan mablag‘lar” nomli hisobvaraqlarda yuritiladi. Ya’ni 061 Respublika budjeti bilan o‘zaro hisob-kitoblar 062 Mahalliy budjetlar bilan o‘zaro hisob-kitoblar 071 Respublika budjetidan berilgan va olingan mablag‘lar

072 Mahalliy budjetlardan berilgan va olingan mablag‘lar "Respublika budjeti bilan o‘zaro hisob-kitoblar"nomli 061-sonli hisobvaraq respublika budjeti bilan o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha operatsiyalarni mahalliy moliya organlarida hisobga olib borish uchun mo‘ljallangan. "Respublika budjeti bilan o‘zaro hisob-kitoblar"nomli 061-sonli hisob varaq Dt Kt A) respublikabudjetidano‘zarohisob- kitoblarbo‘yichaolinishilozimbo‘lgansummalar ; B) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni to‘lash uchun respublika budjetiga o‘tkazilgan summalar; V) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni to‘lashda hisobga olingan, yuqori budjetdan olinishi lozim bo‘lgan dotatsiyalar, subvensiyalarning summalari. A) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha respublika budjetiga berilishi lozim bo‘lgan summalar; B) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni to‘lash uchun respublika budjetidan kelib tushgan summalar; V)o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha xarajatlarni to‘lashda hisobga olingan va yuqori budjetga o‘tkazish lozim bo‘lgan ortiqcha daromadlar summalari; G) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha mahalliy budjetlar hisobiga to‘g‘ri keladigan summalarda hisobga olingan, respublika budjetidan olingan budjet ssudalarining summalari; D) respublika bo‘ysunishidan mahalliy bo‘ysunishga o‘tkazilgunga qadar korxona va tashkilotlarning respublika

budjeti bo‘yicha ochilgan budjet mablag‘ ajratmalari summalari 061-hisobvaraqning debetida quyidagilar aks ettiriladi: a) respublika budjetidan o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha olinishi lozim bo‘lgan summalar; b) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni to‘lash uchun respublika budjetiga o‘tkazilgan summalar; v) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni to‘lashda hisobga olingan, yuqori budjetdan olinishi lozim bo‘lgan dotatsiyalar, subveniiyalarning summalari. 061-sonli hisobvaraqnnng kreditida quyidagilar aks ettiriladi: a) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha respublika budjetiga berilishi lozim bo‘lgan summalar; b) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni to‘lash uchun respublika budjetidan kelib tushgan summalar; v) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha xarajatlarni to‘lashda hisobga olingan va yuqori budjetga o‘tkazish lozim bo‘lgan ortiqcha daromadlar summalari; g) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha mahalliy budjetlar hisobiga to‘g‘ri keladigan summalarda hisobga olingan, respublika budjetidan olingan budjet ssudalarining summalari; d) respublika bo‘ysunishidan mahalliy bo‘ysunishga o‘tkazilgunga qadar korxona va tashkilotlarning respublika budjeti bo‘yicha ochilgan budjet mablag‘ ajratmalari summalari. 1. Berilgan va olingan mablag‘lar bo‘yicha davlat budjeti ijrosi davrida yuzaga keladigan o‘zaro hisoblashishlarning hisobi. 062 - "Mahalliy budjetlar bilan hisob-kitoblar" nomli hisobvaraqda yuqori va quyi mahalliy budjetlar o‘rtasidagi o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha operatsiyalar hisobga olinadi. 062-sonli hisobvaraqning debetida quyidagilar aks ettiriladi:

a) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha boshqa mahalliy budjetlardan olinishi lozim bo‘lgan summalar; b) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha xarajatlarni qaytarish uchun boshqa mahalliy budjetlar tomonidan o‘tkazilgan summalar; v) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni qaytarishda hisobga olingan quyi budjetlardan undirib olinishi lozim bo‘lgan ortiqcha daromad summalari yoki yuqori budjetdan olinishi lozim bo‘lgan dotatsiyalar, subvensiyalarning summalari; g) boshqa mahalliy bo‘ysunishga o‘tkazilgunicha tashkilotlar va korxonalarning moliyalashtirish bo‘yicha hisobvaraqlariga o‘tkazilgan mablag‘larning summalari. 062-sonli hisobvaraqning kreditida quyidagilar aks ettiriladi: a) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha boshqa mahalliy budjetlarga o‘tkazilishi lozim bo‘lgan summalar; b) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni to‘lash uchun boshqa mahalliy budjetlardan kelib tushgan summalar; v) quyi budjetga o‘tkazish lozim bo‘lgan dotatsiyalar, subvensiyalarning summalari yoki yuqori budjetga o‘tkaziladigan, o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni qaytarishda hisobga olingan ortiqcha daromad summalari; g) boshqa mahalliy bo‘ysunishdan o‘tkazilgunga qadar korxonalar va tashkilotlarni moliyalashtirish hisobvarag‘iga o‘tkazilgan mablag‘lar summalari; g) respublika bo‘ysunishidan tuman yoki shahar bo‘ysunishiga o‘tkazilishda, tuman yoki shahar moliya bo‘limlarida 062-sonli hisobvaraqning kreditiga respublika budjeti bo‘yicha ochilgan budjet mablag‘ ajratmalarining summasi o‘tkaziladi. Ushbu hisobvaraq bo‘yicha debet qoldiq boshqa mahalliy budjetning mazkur budjetga qarz summasini ko‘rsatadi, kredit qoldiq esa - mazkur budjetning boshqa budjetga qarz summasini ko‘rsatadi. “Respublika budjetidan berilgan va olingan mablag‘lar” nomli 071-sonli hisobvaraqda mahalliy budjetlardan Respublika budjetiga o‘tkaziladigan hamda Respublika budjetidan olinadigan mablag‘lar hisobga olinadi.

"Mahalliy budjetlardan berilgan va olingan mablag‘lar" nomli 072-sonli hisobvaraqda mahalliy budjetlarga beriladigan va mahalliy budjetlardan olinadigan mablag‘lar hisobga olinadi. 072-sonli hisobvaraqning debetida o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha mahalliy budjetlarga beriladigan summalar aks ettiriladi; 072-sonli hisobvaraqning kreditida o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha mahalliy budjetlardan olinishi lozim bo‘lgan summalar aks ettiriladi. Budjetlararo munosabatlar hamda qarzlar hisobini yuritishda xorij tajribasi. Federal davlatlarning budjetlararo munosabatlarni qurish umumiy masalalari ko'rib chiqamiz. Moliyaviy federalizm asosiy maqsadi - Xususan, iqtisodiy va siyosiy sharoitda, budjet munosabatlarining eng samarali modelini tanlash. Buning uchun aniq, hukumat darajasiga o'rtasida xarajatlar vazifalarini ajratish moliyalashtirish tegishli manbalarni aniqlash, eng kambag'al viloyatlarida moliyaviy yordam tizimi tashkil etish kerak. Har bir muayyan model samaradorligini mezoni albatta davlat xizmatlari sifati va hajmi bo’lishi mumkin. Qoida tariqasida, budjet tizimining yuqori markazlashtirish va federatsiya sub'ektlari o'rtasida tengsizlikni budjet xavfsizlik yuqori darajada bo'lgan mamlakatlarda ko’rish Misol uchun, g'arbiy va sharqiy qismlari birlashtirish so'ng Germaniya, va buning natijasida, er orasidagi tengsizlik o'sishi, soliq federal darajada undiriladi daromadlar va federal budjetidan moliyaviy yordam o'tkazilishi miqdori qariyb 73,0% yer daromadining 20 dan ortiq% bo'ladi. farqli o'laroq, federatsiya 12 sub'ektlarining, faqat ikki ancha past moliyaviy quvvati bilan ifodalanadi Kanada,, federal budjet soliq daromadi faqat 48,2% ga, moddiy yordam miqdori Federatsiyasi daromadlar 15% tashkil etadi. Germaniya va Kanadada bir vaqtning o'zida, budjet nazorati asosiy maqsad

erishilgan - federatsiya sub'ektlarining budjet xavfsizlik kerakli hizalama bor, deb budjet xizmatlar kirishda teng hurmat bilan-foydalanuvchilar oxirigacha mavjud. Bu budjetining darajalari o'rtasida daromadlarni taqsimlash asl nisbati kabi xarajatlar vazifalarini vertikal taqsimlash va Federatsiyasi jon boshiga budjet daromadlar tengsizligi darajasiga kabi omillar bilan bog'liq, asosan bog'liq ekanini ta'kidlash lozim. Bu omillar va mexanizmni amalga oshirish uchun yuqori budjet talab konsentratsiyasi bilan belgilanadi, degan ma'noni anglatadi. Amerika Qo'shma Shtatlari Amerika Qo'shma Shtatlari, 50 davlatlar tashkil topgan federal respublika bo'ladi. 1789 yilda qabul qilingan, Amerika Qo'shma Shtatlari Konstitutsiyasi, eng umumiy nuqtai nazaridan, federal hukumat vakolatlarini va davlatlar vakolatlarini belgilaydi. soliq tizimi federal budjet daromadlari Federal hokimiyat davlat soliq siyosati masalalari aralashishga yo'q - bir necha istisnolar bilan o'tmishni bu sohada to'liq erkinlikka ega. 2001 uchun federal budjetdan muvofiq, federal budjet asosiy daromad manbalari shaxsiy daromad (barcha federal budjet daromadlar 48,2%), ijtimoiy sug'urta va pensiya fondlari (33,8%), daromad solig'i qo'shgan hissasi bo'yicha soliq korporatsiyalar (9,6%) va aktsiz solig'i (3,8%). Daromadlar davlat budjetlari AQSh Konstitutsiyasi va na uning vakolatlari doirasida davlat hukumati zarur muayyan iqtisodiy faoliyat, tadbirkorlik sub'ektlarini yoki shaxslar yuklovchi ko'rib solig'i bo'yicha chegaralarini belgilash emas federal qonunlar har qanday ham. Davlatlar soliq stavkasi belgilangan va tayanch darajasi qo'llaniluvchi nima joriy nima soliqlar o'zlari uchun qaror qabul qilish huquqiga ega. Shtatlar pul berishga haqli emas va xalqaro savdo ustida (import yoki eksport vazifalarini tashkil etish) soliqlar undirib olish huquqiga ega emas, lekin bu federal qonunlarga zid emas sharti daromad har qanday boshqa manbalarini foydalanishingiz mumkin. 1997 yilda federal hukumat elektron vositalaridan foydalanish bilan savdo bo'yicha davlat soliq bo'yicha moratoriy tashkil etilgan, ammo bu ishi federal hukumat

davlat soliq siyosatida xalaqit bermaydi qoidaga istisno emas. States ko'pincha, o'z qaror qabul qilish daromad imkoniyatlarini oshirish, va ularning konstitutsiyalarida bu hal abadiylashtirish, ularni cheklash, lekin bunday cheklovlar o'rnatilishi faqat ixtiyoriy va federal hukumat tomonidan aytib hech qachon. Davlat budjeti daromadlarining asosiy manbalari ijtimoiy sug'urta mablag'lari va pensiya jamg'armalarga to'lovlar edi shaxsiy daromad savdo soliqlar (18,7%), soliqlar bilan 1996 yilda, (17 (1996 yilda davlat budjeti o'z daromadlar 25,4%), mol-mulk (9,0%) foydalanish yo'li bilan 9%), aktsizlar (9,0%) va daromadi. mahalliy daromadning asosiy manbalari mulk soliqlar (1996 yilda mahalliy budjetlar o'z daromadlar 37,4%), mol-mulk (21,6%) foydalanish yo'li bilan daromad, boshqa daromadlar (19,4%) va savdo soliqlar (5 bor , 6%). Moliyaviy yordam hukumat quyi darajadagi federal budjetidan ta'minlanadi Pul o'tkazmalari O'tgan yigirma yil davomida federal budjet xarajatlarining pul o'tkazmalari shaklida hukumat quyi darajadagi tomonidan ko'rsatilayotgan moliyaviy yordam ulushi nisbatan barqaror bo'lib qoldi va umumiy federal xarajatlarni taxminan 13% o'zgarganligi ma'lum qilindi. 1999 yilda bu raqam 15,2% tashkil etdi, va 2001 uchun budjet u 16,5% bo'ladi (federal budjet 1835 mlrd rejalashtirilgan qachon .. AQSh $ 305,6 mlrd. Dollar.). davlat daromadi moliyaviy yordam ulushi taxminan 27,9% (1992) hisoblanadi. 2001 uchun federal budjet $ 273,0 mlrd. AQSh $ 305 600 000 000 ... 160 formula asosida ajratilgan maqsadli o'tkazmalari shaklida uzatiladi, va AQSh $ 32,6 milliard qolgan bo'ladi .. o'tgazgan miqdorida maqsadli o'tkazmalari ajratish ko'zda tutilgan loyihalar uchun o'tkazmalari shaklida tanlov asosida tarqatiladi uchun. o'tkazmalari eng katta ulushi sog'liqni saqlash (umumiy o'tkazmalari 43,8%), ijtimoiy qo'llab-quvvatlash (22,5%), ta'lim, shuningdek, aholi bandligini ta'minlash

va kasb-hunar ta'lim (14,8%) uchun ajratilgan mablag'lardan to'g'ri keladi. Qolgan 21%, boshqa maqsadlarga yo'naltirilgan esa asosan ta'lim, tarbiya va ijtimoiy xizmatlar, kapital xarajatlarni moliyalashtirish uchun - bir vaqtning o'zida o'tkazmalari 62% jismoniy shaxslar, 17% to'lovlar ataladi edi. boshqa har qanday bo'limi besh marta ko'proq - (.. AQSh $ 174,4 milliard yoki umumiy o'tkazmalari 57%) Sog'liqni saqlash boshqarmasi orqali ozod etiladi buyuk miqdori. Ayni paytda, federal budjetidan barcha pul o'tkazmalari ko'proq yoki kamroq yo’nalishlarga mo'ljallangan. Shunga ko'ra, transfertlar maqsadli va tor maqsadliga bo'linadi. Tor maqsadli transfertlar Bu transfer aniq belgilangan maqsad ustida ajratilgan: masalan, muayyan ob'ekt yoki muayyan toifadagi o'qituvchilar ish haqi to'lash uchun qurilish. Tarqatish tor quyidagi qoidalarga muvofiq amalga o'tkazmalarini maqsadli: qonun yoki ma'muriy tartibda tasdiqlangan formula asosida. formula statistika turli ichiga oladi. Misol uchun, baliq ovlash asoslar tiklash dasturiga muvofiq fondlari taqsimlash davlat hududida suv organlari sohasida nisbati va er asosida amalga oshiriladi, qirg'oq uzunligi va litsenziya egalari soni baliq. Muayyan loyihalar ostida bunday transfertlar odatda tanlov asosida taqsimlanadi.Unday transfertlar mutlaq miqdori sifatida, yoki davlat xarajatlarining birgalikda moliyalashtirish sifatida ham ajratildi. ikkinchi holda, federal budjet xarajatlarining bu turi uchun davlat budjeti tomonidan harajatlar qismini, va har ikki cheklangan va nooziq-cheklangan bo'lishi mumkin hamraisi moliyalashtirish maqsadida federal budjetidan ajratilgan mumkin mablag'larning umumiy miqdori o'rnini qoplaydi. maqsadli transfertlar Ushbu turdagi transfer yaxshi mo'ljallangan, ammo ulardan foydalanish yo'nalishi davlatlar rasmiylari etarlicha belgilangan federatsiyasi keng doirasida qabul mablag'laridan foydalanish o'ziga xos yo'lini tanlash uchun ruxsat berish uchun keng yetarli belgilanadi. soliq federal xarajatlarni orqali qo'llab-quvvatlash

federal budjet hisobidan davlat va mahalliy hokimiyat organlari uchun qo'llab-quvvatlash, shuningdek, uning individual elementlar federal soliqlar bo'yicha soliq bazasi chiqarib natijasida, federal budjet yo'qotilishi mo`ljallangan qaysi soliq xarajatlari hisobidan, amalga oshiriladi. birinchi navbatda, bunday salbiy modda davlat va mahalliy hokimiyat organlarining obligatsiyalar bo'yicha foiz to'lovlarini shaklida ular tomonidan olingan daromad solig'i va mulk solig'i shaklida davlat va mahalliy budjetlar budjetlar ichiga soliq to'lovchilar tomonidan to'langan miqdorda, shuningdek pul mablag'larini o'z ichiga oladi. davlat Davlat budjetiga kelayotgan daromad solig'i stavkasini oshirish uchun qaror qabul qiladi, agar Shunday qilib, soliq solinadigan baza federal daromad solig'i kamaytiriladi va federal budjet kam pul olasiz. federal budjeti bunday zarar aslida davlatlariga moliyaviy yordam bo'ladi. AQShda, subsidiyalar, subventsiyalar va grantlar orqali hukumat faol ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish ta'sir qilishi mumkin. Amerika Qo'shma Shtatlarida Budjetlararo munosabatlar turli darajadagi budjetlarga ajratilayotgan budjet grantlar murakkab tizimini taqdim etdi. AQShda, quyi budjetlar ob'ektiv va so'zsiz moliyaviy qo'llab-quvvatlash, deb taqdim etdi. so'zsiz (non-maqsadli) moliyaviy yordam asosiy turi hisob xarajatlar ehtiyojlari va budjet ichiga oladi formulasini tasdiqlangan qonun bo'yicha hisoblangan o'tkazmalari ajratish asosida daromad budjetlararo tenglashtirish dasturi ishlab chiqilgan . Maqsadli moliyaviy yordam grantlar shaklida taqdim etiladi (sog'liqni saqlash, ijtimoiy muhofaza va boshqa.). Germaniyada, birgalikda soliqlar yaxshi rivojlangan tizimi qaramay, subsidiyalar shaklida jamoalar uchun moliyaviy yordam, asosan, quruqlikka nisbatan ishlatiladi (katta ahamiyatga QQS tizimini qayta taqsimlash hisoblanadi) "birdamlik" soliqlar tomonidan budjet xavfsizlik tenglashtirish kuchli tizimi sifatida katta ahamiyat kasb etadi. soliqlar va boshqa manbalardan mahalliy hukumatlar daromad uchun to'liq dasturlarni amalga oshirish uchun etarli emas. Shuning uchun, ular shtatlar tomonidan taqdim subsidiya bog'liq. (AQShda kabi) Ba'zi subsidiyalar muayyan maqsadlar uchun ajratilgan, va ba'zi erkin tasarruf

mumkin. mahalliy darajada budjet resurslaridan Bunday sxema hizalama, har bir jamoa er tafovutlarni kamaytirish karatilgan ayrim yirik soliq daromadi, chunki, boshqa esa - xarajatlar majburiyatlar hamjamiyatga moliyalashtirish uchun etarli. Adabiyotlar: 1.“ O’zbekiston Respublikasining 2016 yil 13 apreldagi “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Qonuni, O`RQ-404-sonli. 2.O’zbekiston Respublikasining “Budjet kodeksi” 2013 yil 26 dekabrdagi 360- sonli qonun bilan qabul qilingan . 3. O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va uning hududiy bo’linmalarida. budjetdan mablag’ oluvchilarning shaxsiy hisobvaraqlarini ochish,yopish va yuritish qoidalari” O’zR AV. tomonidan 2013yil 18 yanvarda № 2414 son bilan ro’yxatdan o’tgan. 4. O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 2013 yil 2 dekabr 157-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan “ O’zbekiston Respublikasi Davlat budjeti g’azna ijrosi budjet hisobi to’g’risida yo’riqnoma ” . 5.“Davlat Budjetining g’azna ijrosi qoidalari” O’zR AV. tomonidan 2009 yil 16 sentyabrda № 2007 - son bilan ro’yxatdan o’tgan; 6.“Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Yo’riqnoma 22 dekabr 2010 yil № 2169-son bilan O’zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligidan ro’yxatdan o’tgan. 7 .O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 sentyabrdagi 414- sonli "Budjet tashkilotlarini mablag‘ bilan ta’minlash tartibini takomillashtirish to‘g‘risida"gi qarori.

O'xshashlar

Dеbitor va krеditorlar bilan hisoblashishlar hisobi

Moliya organlarida budjetlararo hisob-kitoblar

Davlat budjeti va davlat maqsadli jamg‘armalari budjetlari ijrosi natijalari hisobi va hisobotlari

Budjet hisobi fanining predmeti va metodi

Moliya organlarida davlat budjeti ijrosining buxgalteriya hisobini tashkil qilish