Bevosita tashki muxit

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

98 KB

Ko'chirib olish

BB evosita tashki muxitevosita tashki muxit Reja: 1. Kirish. 2. Rakobat va tarmoklar foydaliligi. 3. Rakobat afzalligi. 4. Xarajatlar va narx afzalligi. 5. Maxsulot differensiyatsiyasi. 6. Reklama va promoushn roli. 7. Muvaffakiyatning asosiy faktorlari. 8. Asosiy kompetensiyalar va fark kiluvchi kobiliyatlarni ishlatish. 9. Tashkiliy samaradorlikni baxolash.

1. Kirish Oldingi kismda biz kay tartibda tashkilotlar va ular faoliyat ko‘rsatadigan tarmoklar keng muxit uzgarishlari ta’siriga uchrashini kurib utdik. Ushbu bo‘limda tashkilotning bevosita muxitini ko‘rib chikamiz. Bevosita muxit deganda biz amaldagi tarmokni yoki tashkilot faoliyat ko‘rsatayotgan bozorni tushunamiz. Asosiy e’tiborimizni foydaga yo‘naltirilgan tashkilot uchun rakobat darajasi va tarmokda olinishi mumkin bo‘lgan foyda mikdoriga karatamiz. Shuning uchun ushbu bo‘limni bunga ta’sir etuvchi faktorlarni ko‘rib chikishdan boshlaymiz. Tarmok foydaliligi kanday bo‘lishidan kat’iy nazar, bozorda firmalar orasida rakobatning ma’lum darajasi mavjud bo‘ladi. Bo‘limda rakobat tabiati, va rakobat afzalliligiga erishish uchun firmalar strategiyani kanday ishlatishlari ko‘rib chikiladi. 2. Rakobat va tarmoklar foydaliligi Tarmoklar orasidagi foydalilik darajasidagi farklarni tushuntirish uchun mashxur yondashuvlardan biri Maykl Porter tomonidan (1980) rivojlantirdi. Iktisodiyot soxasidan olingan konsepsiyalarni ishlatib, u foydalanishshga besh kuch funksiyasi bo‘lgan modelni yaratdi. Model 1 rasmda ifodalangan. 1. - rasm. Porterning 5 kuch modeli Konsepsiya jixatidan model juda oddiy. Tarmokdagi uzok muddatli foydalilik besh kuchning o‘rtacha ta’siriga boglik. Ushbu 5 kuch ta’sirlari bayoni kuyidagida berilgan. 1. Yangi kirishlar xavfi. Agar tarmokda iktisodiyotdagi boshka tarmoklarga nisbatan yukori foyda olinsa, bunda foyda izlovchi tashkilotlarning kirish tendensiyasi paydo bo‘ladi. Tarmok ishlab chikarish kuvvatlari ko‘paygani sari bu yukori rakobat va past

foydaga olib keladi. Firmalarning tarmokka kirish kobiliyati kirish baryerlarining borligigiga boglik. Kirish baryerlarini aniklash uchun kuyidagi savolni berish lozim: «kaysi faktorlar firmaning tarmokka kirishini kiyinlashtirishi yoki to‘skinlik kilishi mumkin?» Bu savolga ba’zi umumiy javoblar kuyidagilar: tarmokka kirishning yukori xarajatlari (kapital va boshka xarajatlar); distributsiya kanallariga yo‘l topishning kiyinchiligi; xukukiy yoki litsenziyaviy cheklashlar. 2. Bor firmalar orasidagi rakobat. Bozorda rakobat yukori darajada bo‘lsa, u past foydalarga olib keladi. Bor firmalar orasidagi rakobat tarmok strukturasiga karab moslashadi. Agar bozorda nisbatan kam sonli bir xil kattalikdagi firmalar bo‘lsa rakobat kuchayishga intiladi. Sust o‘suvchi tarmoklarda, yukori doimiy xarajatlarga ega bo‘lgan yoki nisbatan differensiallashmagan maxsulotlar ishlab chikaruvchi tarmoklarda xam, rakobat kuchayishga xarakat kiladi. 3. Sotib oluvchilar kuchi. Agar sotib oluvchilar tarmokda firmalarga nisbatan kuchli pozitsiyada bo‘lsa, ular tarmok ishlab chikaradigan maxsulotning narxini pasaytirishlari va foydani kamaytirishlari mumkin. Agar bir sotib oluvchi tarmok ishlab chikarish xajmining ko‘p kismini sotib olsa, yoki agar u boshka maxsulotlarga yengil o‘ta olsa, u kuchli pozitsiyada bo‘ladi. Sotib oluvchilar kuchi tarmokdan tarmokka karab o‘zgarib turadi. Ko‘pgina iste’mol tovarlari tarmoklarida xaridorlarga turli ishlab chikaruvchilar brendlari taklif etilishi yoki ular brendlarga moyillikni bemalol erkin o‘zgartirishlari mumkin. Agar, ammo tarmokdagi kompaniyalar brend moyilligining yukori darajasini ta’minlay olsalar, xaridorlar brendni o‘zgartirishga katta karshilik ko‘rsatishlari mumkin. Brend o‘zgarganda ular «psixologik xarajatlar»ga duch kelishlari mumkin. Bu «o‘tkazish» xarajatlarining bir misolidir. Xuddi, shuningdek, xaridorlar alternativ maxsuloti sotib olishni xoxlamasliklari mumkin yoki bunda mukobil maxsulotlarning sifati,

spetsifikatsiyalari va xatto narxi bo‘yicha noanikliklar bo‘lishi mumkin. Mukobil tovarlar yoki xizmatlarni kidirish bilan boglik xarajatlar kidirish xarajatlari deb aytiladi. Yukori kidirish xarajatlari, yukori brend moyilligi singari, xaridorlar kuchini kamaytirishi mumkin, bu esa tarmok foydaliligini kutarishi mumkin. 3. Yetkazib beruvchilar kuchi. Shunday xolat bo‘lishi mumkinki, xom ashyo yoki komponentlar yetkazib beruvchilar kuchli pozitsiyaga ega bo‘lishlari mumkin. Bu xolda ular tarmok korxonalariga yetkazib berish narxlarini kutarishlari mumkin natijada foydalar kamayishi mumkin. Yetkazib beruvchi maxsulotining axamiyati, alternativalar yo‘kligi, yetkazib beruvchi bozoridagi konsentratsiya darajasi, ularning barchasi yetkazib beruvchilar kuchini oshiradi. Bozor konsentratsiyasi darajasi ushbu bozor kam sonli yirik firmalar tomonidan egallanishiga boglik. Agar biror-bir maxsulot bir kompaniya tomonidan yetkazib berilsa, tarmok yukori konsentratsiyali xisoblanadi va yetkazib beruvchi kuchli pozitsiyada bo‘lishi mumkin. 4. O‘rnini bosuvchi maxsulotlar narxi. Agar tarmok tomonidan ishlab chikariladigan maxsulot yoki xizmatni ta’minlovchi boshka tarmoklar bo‘lsa, bunda narxni oshirishda chegaralar bulishi mumkin. Bu tarmok foydaliligiga yukoridan cheklash ko‘yishi mumkin. Narxlarni oshirish xarakatlari xaridorlari alternativ tarmoklarga o‘tishga undashi mumkin. Besh kuch ta’siri Rakobatning 5 kuchi vakt o‘tishi bilan o‘zgarishi mumkin. Kirish to‘siklari texnologiyadagi rivojlanishlar yoki tarmoklar deregulyatsiyasi kabi davlat tadbirlari natijasida o‘zgarishi mumkin. Internet kirib kelishi xaridorlar kuchini yuksaltirishi mumkin. Xuddi shunday, o‘rinbosar maxsulot bozorga kirib kelishi mumkin yoki bor maxsulotlar narxi tushishi mumkin. Agar kompaniyalar bozordagi kuchlarning tarmok foydaliligiga bugungi kunda yoki kelajakda ta’siri xakida axborotga ega bo‘lsa, ular bu yo‘nalishda biror-bir tadbir ko‘rish uchun

yaxshi pozitsiyada bo‘ladilar. Ular ta’sir etuvchi kuchlardan ximoyalanish uchun o‘zgarishlari joriy etishlari mumkin yoki istalayotgan yo‘nalishda kuchlarni o‘zgartirishga xarakat kilishlari mumkin. 3. Rakobat afzalligi Porter modeli rakobat darajasini ko‘rsatishda va turli tarmoklardan kanday foyda kutishni aniklash uchun foydalidir. Ammo, bir tarmok ichida, shunday xolat bo‘lishi mumkinki, turli firmalar turlicha muvaffakiyat darajasi bilan rakobatlashadilar. Markaziy strategik masala – bu muvaffakiyatga kanday erishishdir. Kuyida bayon etiladigan masalalarning ko‘p kismi kanday kilib kompaniyalar rakobat afzalligiga erishadilar va uni saklab koladilar degan savolga javob berishga bagishlanadi. Xususiy sektor tashkilotlari uchun rakobatbardosh bulish extiyoji ravshan bo‘lsada, notijorat tashkilotlar uchun bu ochik oydin emas. Ammo, rakobat albatta bo‘ladi, fakat u turlicha ko‘rinishda amalga oshadi. Ijtimoiy sektorda monopol xolatlar bo‘lishi mumkin, va resurslar uchun rakobat normal xisoblanadi. Shuning uchun tashkilotlar pul uchun o‘z kadrliliklarini ko‘rsatishlari lozim. Bu soxadagi joriy innovatsiyalar – bajarilish indikatorlari, rakobatli tenderlar va yaxshi amaliyot shu maksadga xizmat kiladi. Bu ijtimoiy xizmatlar soxasi uchun mosdir. Ushbu yuldagi yondashuvlardan biri sotuvchilar va xaridorlar ichki bozorini shakllantirish orkali bozor sharoitlarini yaratish xarakatidir. Ammo xatto bunday innovatsiyalar bulmasa xam, kupchilik ijtimoiy xizmatlar operatsiyalari resurslarni imkoni boricha mijozlar extiyojlarini kondirish uchun samarali ishlatishlari zarur. 4. Xarajatlar va narx afzalliklari Tashkilot rakobat afzalligiga erishishi mumkin bulgan soxalardan biri- xarajatlar va narx soxasidir. Agar firma bozordagi rakobatchilariga nisbatan xarajatlarni kamaytirishi mumkin bo‘lsa, u narxlarni pasaytirishi yoki avvalgi narxda sotib, yukori foyda orkali afzallikka ega bo‘lishi mumkin. Bunday siyosatni

olib borganda tashkilot uchun barcha operatsiyalarni puxta kurib chikish va yakuniy maxsulotga kiymat ko‘shmaydigan barcha faoliyatlarni kiskatirish zarur. Odatda bu shuni bildiradiki, kompaniya xaridorlar ortikchaliklarsiz maxsulotlarni xarid kilishni xoxlaydigan bozorda joylashgan, yoki xaridorlar va maxsulotlar bir- biriga mos bulib va xarid karorlari narx asosida shakllanadi. Biz shuni anikladikki, bu talablarga javob beradigan bozorlar turlari katta xajmda sotiladigan maxsulotlarning tuyingan bozorlaridir. Bunday bozorlarning kizikarli misoli Personal Kompyuterlar bozoridir. Birinchi marta ishlab chikarilgan, ularning kup kismi IBM tomonidan yetkazilib berilar edi. Kompaniyaning obrusi uning xalkaro sotuvlar kuchi va ta’minot kuvvatlari bilan birga kompaniyaga rakobatlar ustidan afzallikni ta’minlar edi. Personal kompyuterlar bozori usib yetuklik darajasiga yetganida, maxsulot ishonchli bulib, uning spetsifikatsiyalari kupgina xaridorlarga ma’lum edi. Yangi kompaniyalar bir xil texnik spetsifikatsiyaga ega kompyuterlarni sotib, bozorga kirishdi. Ushbu kompaniyalar yirik sotuvlar va ta’mirlash shtatlari xarajatlarini, rivojlanish va tadkikot xarajatlarini amalga oshirmasdilar. Ular fakatgina arzon narxlardan sotishga va IBM bozor xissasini kamaytirishga kodir edilar. Xarajatlarga asoslangan strategiya xavflari. Xarajatlarga asoslangan strategiyaga amal kilishning muxim xavflari bor. Kompaniya rakobatchilarga nisbatan xarajatlarni past darajada saklash uchun xarakatlari va resurslarini safarbar etadi. Maxsulotlarni rakobatchilarga nisbatan yaxshi sifat yoki zur servis nuktai nazaridan differensiatsiya kilishga e’tibor berilmaydi, chunki bu strategiyaga taxdid soladi. Agar rakobatchi kompaniyadan ilgarilasa, u bevosita sotuvlarini yukotadi va bu bevosita tushumlar okimiga ta’sir kursatadi. Muvaffakiyatli strategiyaning xarakteristikasi shuki u barkaror bulishi zarur. Past xarajatlar bilan ishlab chikaruvchi shunga ishonch xosil kilishi kerakki, unga

past xarajatli bulishga imkon beruvchi faktorlar rakobatchilar tomonidan ishlatilmaydi. Bunga erishilishi zarur. Kompaniya arzon narxli xom-ashyo va komponentlarni olib bilishi zarur. U boshkalar takrorlab bilmaydigan tartibda ishlashi kerak. 5. Maxsulot differensiyasi va bozor fokusi Tashkilot bozorda differensiatsiya siyosatiga amal kilib strategik afzallikka erishishi mumkin. O‘z rakobatchisi bilan bevosita rakobatlashish o‘rniga, u rakobatchi ta’minlamaydigan o‘ziga xos xususiyat yoki atributni ta’minlash yo‘lini tanlashi mumkin. Bu xususiyatni xaridorlar kadrlashi va uning uchun ko‘shimcha narx to‘lashga rozi bo‘lishi mumkin. Bunda tashkilot bevosita narx asosida rakobat kilmaydi, uning o‘rniga sifat va kadrlanadigan xarakteristikalar bo‘yicha rakobatlashadi. Differensiatsiya turli shakllarda bo‘lishi mumkin. U maxsulotda bo‘lishi mumkin yoki u ushlab bo‘lmaydigan, nomoddiy shaklda bo‘lishi mumkin. Arzon xarajatlar va maxsulotlar va maxsulot differensiatsiyasi odatda ikki umumiy strategiyalar bo‘lib, tashkilotlar ular orasidan tanlaydi. Ko‘rinib turibdiki, ular o‘zaro o‘ziga xosdir. Differensiatsiya strategiyasi tashkilotni maxsulot uchun ko‘shimcha spetsifikatsiyalarga fokuslashtirishga karatilib, u narxlarni ko‘taradi. Arzon narxlar strategiyasi, xaridorlar extiyojlarini inkor kilmasdan, operatsiyalarning barcha soxalarida narxlarni pasaytirish yo‘nalishida konsentratsiyalashga xarakat kiladi. Brendlashtirish va differensiatsiya. Brendlashtirish differensiyaning aloxida shaklidir Brend uzok vakt davomida yaratilgan obro‘ asosida xaridorlarning moyillik darajasini ko‘tarishi mumkin. Reklama va promoushnning boshka shakllari bunday brend moyilligini yaratishi mumkin. Brendlar odatda kushimcha narxda sotiladi, chunki xaridor ongida brend imidjinni kiymati buladi.

$Brend atributlari ustida ishlaganda, maksadli bozor kim ekanligini bilish muximdir. Biz ko‘rib chikdikki maxsulotga xususiyatlarni ko‘shish xarajatlarni oshiradi. Shu narsa muximki, maksadli bozor bu xususiyatlarni kabul kilsin, va agar zarur bulsa, ular uchun kushimcha narx tulashga rozi bulsin. Yangi brend va yangi maxsulot yaratish innovativ yondashuvni xamda yangi \oyalar va yangi konsepsiyalar yaratish kuchini talab etadi. 6. Reklama va promoushn roli Kompaniyani o‘ziga xos rakobat afzalligi bilan ta’minlashda reklama va promoushn boshka faktorlar bilan birga ishlatiladi. Shuning uchun xamda kupgina iste’mol tovarlari bozorida muxim axamiyatga ega bo‘lganligi uchun ularni aloxida ko‘rib chikish zarur. Rakobatli reklama va promoushn uzok muddatli muvaffakiyatning kaliti bo‘lgan maxsulot differensiatsiyasini yaratish va saklashda muxim rol o‘ynaydi. Ba’zi xollarda rakobatli reklama katnashuvchilar uchun juda kimmat bo‘lishi mumkin. Ammo, narxlar pasayganda kompaniya foydalariga ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Rakobatli reklama natijasida umumiy tarmok reklamasining ko‘tarilishi xammaga foydali bulishi mumkin. Maxsulotning omma tomonidan anglanishining usishi bozorning umumiy xajmini oshirishi mumkin. Reklama va kirish baryerlari. Reklama bozorga yangi kirishlarda bilvosita ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Xaridorlar maxsulotning bir brendidan boshkasi erkin o‘tishlari mumkin. Bu o‘tish yo‘nalishida ta’sir etuvchi faktorlardan biri - uzluksiz reklama asosida yaratilgan$

brendni anglashdir. Bozorga kiruvchi yangi firma bozordagi boshka firmalarning reklama budjetlariga mos ravishda reklama budjetiga ega bulishi kerak. Kup brendli firmalar xolatida yangi kirishlar problemasi yirikrokdir. Kompaniyaning individual brendlar barchasi reklama kilinishi zarur. Ba’zi brend o‘tishlari unga kompaniyaning boshka brendlariga xaridorlarning o‘tishi bilan boglik bo‘lishi mumkin. Ko‘p brendga ega kompaniyalar shuning uchun xaridorlar o‘tishlari natijasida bozorning kichik kismini yo‘kotishi mumkin. Muvaffakiyatli bo‘lish uchun yangi kirish bir necha brendlar bilan rakobatlashishi zarur va kerakli bozor xissasiga ega bo‘lishi uchun yetarli reklama xarajatlarini sarflashi lozim. 7. Muvaffakiyatning asosiy faktorlari Kompaniyalar bozorlarda kanday rakobat kilishini tushunish uchun umumiy, ammo kimmatli konsepsiya Ogmey (1982) tomonidan rivojlantirildi. Ogmeyning strategiyadagi yondashuvi yapon kompaniyalari kanday kilib bozorlarda strategik afzalikka erishish tajribasiga asoslangan edi. Muvaffakiyatning asosiy faktorlari (MAF) berilgan bozorda faoliyat ko‘rsatuvchi barcha kompaniyalar uchun muvaffakiyat bazasini tashkil etuvchi faktorlardir. MAFni aniklab, va resurslarni shu soxalarda joylashtirib, kompaniya rakobatchilari ustidan rakobat afzalliklariga ega bo‘lishi mumkin. MFA ni aniklash Bozorda MAF tabiatini aniklash kuyidagi savolga javob berishni talab kiladi: «Tarmokdagi muvaffakiyatning kaliti kaysi kritik soxalarda yotadi?» kuyida tarmokdagi MAFni aniklashning ikki asosiy yo‘li ko‘rsatilgan. Birinchisi, maxsulot va bozor aralashlasini taxlil kilish va undagi barcha kichik segmentlarni va ularning nisbiy axamiyatini aniklash. Bunday taxlil shu narsaning aniklanishiga olib kelishi mumkinki, bozorning asosiy kismi bir segmentdan iborat. Shu segmentni maksad kilib olib, kompaniya butun bozorni maksad kilib olgan uzining barcha rakobatchilarini yutib chikishi mumkin. Ogmey yapon lift

kompaniyalaridan misol keltirgan. Kompaniya shuni aniklaganki, lift bozorining 80 foizi ishlab chikarish xarajatlari 20% arzon bulgan maxsulot bilan konikar ekan. Bozorning shu kismini maksad kilib olib va arzon narxli xamda yukori kimmatli maxsulot ishlab chikarib, kompaniya dominant pozitsiyaga erishishi mumkin. Ushbu pozitsiyadan, u bozorning kolgan kismiga xujum uyushtirishi mumkin. Bozordagi MAFni aniklashning ikkinchi yondashuvi bozordagi goliblar va yutkazganlarning belgilarini taxlil kilishdir. Sotuvlar kuchi va sotuvdan sung xizmatlar protseduralari tabiatini xam xisobga olgan xolda biznes faoliyatining barcha soxalarini taxlil kilish ba’zi kutilmagan natijalarga olib kelishi mumkin. Odatda, tarmokdagi MAFlari asosiy funksional soxalarda aniklanishi mumkin. Ular tarmokdan tarmokka karab, o‘zgarish tendensiyasiga ega. Samolyot uchun u dizayn soxasida, pivo uchun taksimot kanallarida bo‘lishi mumkin. Biz kurib utgan PEST – taxlil va Porterning besh kuch taxlil tarmok MAFlarini tushunishda xissa ko‘shishi mumkin. Tarmokka ta’sir etuvchi keng va bevosita tashki muxitdagi tendensiyalarni aniklab, tashkilotni muvaffakiyatga olib keluvchi faktorlarni aniklash imkoniga ega bo‘lish mumkin. Agar, masalan, Porter taxlil tarmok yetkazib beruvchilari kuchi o‘sishini, va PEST – taxlil esa texnologiyada muxim o‘zgarishlar kutilishini ko‘rsatsa, yetkazib beruvchilar bilan yaxshi munosabatlar va texnik o‘zgarishlarni o‘zlashtirish kuvvati tarmok muvaffakiyati uchun ikki asosiy faktor bo‘lishi mumkin. Ochigini aytganda, yetkazib beruvchilarga nisbatan kuchli pozitsiyaga ega bo‘lgan tashkilotlar va texnologiyadagi o‘zgarishlardan afzallikka ega bo‘la oladigan tashkilotlar kelajakda yaxshi afzallik va muvaffakiyatlarga ega bo‘ladilar. MAFni aniklagandan so‘ng, tashkilot resurslarni shu soxalarga yo‘naltirishi zarur. Bu albatta, ma’lum tavakkal darajasi bilan boglik, chunki bu resurslarni boshka soxalardan kamaytirishni bildiradi.

Asosiy kompetensiyalar fark kiluvchi kobiliyatlarni ishlatish. Firmalar kanday kilib rakobatda kurashishini tushuntiruvchi boshka yondashuv tashkilotlar uchun o‘ziga xos bulgan belgilarni rivojlantirish va ishlatish extiyojini kursatadi va muvaffakiyatning asosiy faktorlarini ishlatish imkonini beradi. Bu yondashuv ko‘shimcha bo‘lib, tashkilot uchun ichki bulgan faktorlarga e’tiborni karatadi. MAF esa, albatta, tashkilot uchun tashki bulgan faktorlardir. Asosiy kompetensiyalar Asosiy kompetensiyalar maxsus soxalardagi ko‘nikmalar guruxlaridir. Ular firmalarga muxim bozor segmentlariga yo‘l topishlariga imkon beradi va xaridorlar manfaatlari uchun muxim xissasini ko‘shadi. Joriy strategik afzallikni ta’minlash uchun ular rakobatchilar tomonidan takrorlanishi uchun kiyin bo‘lishi kerak. Asosiy kompetensiyalar turli soxalarda mujassamlanishi mumkin. Tadkikot imkoniyatlari va texnik shtatlar ko‘nikmalari orkali yangi texnologiyalarni joriy etish – bu bir soxadir. Biz asosiy kompentensiyalarni tashkilot ta’minot xodimlari yoki dizaynlari malakalarida topishimiz mumkin. Fark kiluvchi kobiliyatlar. Kobiliyatlar tashkiliy jarayonlar bo‘lib, kompaniyalarga samarali rakobat kilish imkonini beradi, kobiliyatlar maxsus maxsulot yo‘naltirilganga nisbatan umuman tashkilotga daxldordir. Ko‘nikmalardan farkli ravishda ular jarayonlar bo‘lib, tashkilot elementlari orasidagi o‘zaro bogliklikning ko‘rinishidir. Tashkilot fark kiluvchi kobiliyatlarining misoli bo‘lib, uning arxitekturasi xisoblanadi. «Tashkilot arxitekturasi» firma ichidagi munosabat yoki firma bilan uning yetkazib beruvchi va xaridorlari orasidagi munosabatlar yoki xar ikkalasidir (KEY, 1993). Fark kiluvchi arxitekturaga ega firma munosabatlar konfiguratsiyasidan kelib chikuvchi jarayonlarni rakobat afzalligiga erishish uchun ishlatish kodirdir. Firmaning muvaffakiyatini tashkilot o‘z xaridorlariga javob berish tezligi va moslashuvchanligi belgilaydi. Bunday xozirjavoblik xaridorlar extiyojlarini

aniklash kobiliyati, maxsulot spetsifikatsiyalarini rivojlantirish va yetkazib beruvchilardan zarur resurslarni olish kobiliyatiga boglik. Fark kiluvchi arxitektura buning amalga oshishiga imkon beradi. Tashkiliy arxitektura kabi kobiliyatlarning kizikarli tomoni shundaki, ulardan aloxida olingan kuchli tomonlarga nisbatan andoza olib kupaytirish kiyin. Biror–bir kompaniya ustidan muvaffakiyatli yutib chikmokchi bo‘lgan kompaniya vakt davomida bunday munosabatlarni rivojlantirishi zarur. Buning ustiga, kompaniya faoliyatlari uzaro boglanganligi sababli, an’anaviy kompaniya uchun joriy faoliyatni pasaytirmasdan, ilgor kompaniya arxitektursiga taklid kilish kiyin. Agar kompaniya o‘zi uchun yetkazib beriladigan asosiy maxsulotni ishlab chikarsa, ko‘p sonli sotuvlar xizmati xodimlarini ishlatsa, va kichik xajmda faoliyat ko‘rsatsa, u katta masshtabda arzon maxsulotlar ishlab chikaruvchi firma bilan rakobatlasha olmaydi. Ikkinchi tomondan, uz operatstyalarini tula kayta modellashtirish kimmatga tushishi mumkin, va egallangan pozitsiyani xisobga olsak, bu juda xavflidir. Rakobat bazisini o‘zgartirish. Kompaniyalar rakobat kurashida ishlatadigan yakuniy usul – bu rakobat bazisini o‘zgartirishdir. Ba’zan tashkilotlar bozorda shuni aniklashadiki, ular bozorda bir xil usullar bilan kurashar ekanlar. Bunday xolatni yengib utish uchun strategik yunaltirilgan firma rakobat bazisini kayta o‘ylab chikishi zarur. Bu ko‘p xollarda yetkazib beriladigan maxsulot yoki xizmatning tabiatini kayta o‘ylab chikishni bildiradi. u o‘z ichiga umuman kabul kilingan tarmok xissini o‘zgartirishni kiritishi mumkin. Buni amalga oshirish uchun bozor asosini tashkil kiladigan farazlarga karatilgan savollarni takrorlashni talab kiladi. Bu savollar chikib bulmas xolatni tark etishga olib keluvchi goyalar yoki innovatsiyalarga olib kelishi mumkin va kompaniyani strategik afzalliklar bilan ta’minlashi mumkin.

Elektr choyshablar paydo bo‘lgandan so‘ng ko‘p yillar mobaynida uning dizayni u ishlagan vaktda xavfsizlikni ta’minlamas edi. Bir necha o‘n yillar davomida ega edi. Xar ikki xolatda xam, oddiy savolnomalarni ishlatish va nisbatan oddiy o‘zgarishlar birinchi xolda uxlovchilarni issik saklaydigan elektron choyshabga va ikkinchi xolda esa ichiga yoritkich o‘rnatilgan kamera yaratilishiga olib keldi. Bizning kurib chikayotgan masalamiz uchun muxim masala, u kompaniyalarni strategik afzallik bilan ta’minlashi mumkin. 9. Tashkiliy samaradorlikni baxolash Tashkilot kanchalik yaxshi rakobatda kurashayotganini ko‘rsatuvchi yondashuvlardan biri xaridorlar mijozlar talablari yoki tarmok MAFi xamda tashkiliy kobiliyatlar orasidagi moslik darajasi terminlarida uning samaradorligini taxlil kilishga ijtilishdir. MAF konsepiyasini va asosiy kompetensiyalar fark kiluvchi kobiliyatlarni ishlatib, tashkiliy samaradorlikni baxolash uchun kuyidagi sxemani taklif etishimiz mumkin:

O'xshashlar

Keng tashki muxit.

Bevosita xorijiy investitsiyalar

Tashkilot ichki va tashki muxiti.

Tashki iqtisodiy faoliyat soxasiga chikish sharoitlarini tanlash metodologiyasi

Strategiya tabiati va strategik fikrlash.