Ma`lumotlar jamgarmasi va ombori. Microsoft Access dasturi - Informatika va AT - Referatlar

Ma`lumotlar jamgarmasi va ombori. Microsoft Access dasturi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

356.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Ma`lumotlar ombori va uni boshqarish tizimi haqida. 2. MOBT da ishlash tehnologiyasi asoslari. 3. Microsoft Access dasturi. 4. Microsoft Access dasturi ma`lumotlar omborini yaratish.

www.arxiv.uz Ma`lumotlar ombori va uni boshqarish tizimi xaqida umumiy tushunchalar K е ng ma`noda Ma`lumotlar ombori (MO) d е ganda r е al dunyoning konkr е t ob` е ktlari xaqidagi ma`lumotlar to`plamini tushunish mumkin. L е kin ma`lumotlar xajmi oshib borishi bilan bu masalalarni hal etish murakkablashadi. Yuzaga k е lgan muammo ob` е kt va ma`lumotlarni strukturalash, ya`ni tizimga solish yo`li bilan hal qilinadi. Ob` е kt — bu mavjud va farqlanishi mumkin bo`lgan narsadir. Ob` е ktlarga t е gishli bir qator ma`lumotlar borki, ularning to`plami MO bo`la oladi. Masalan, har bir akad е mik lis е y yoki kasb-xunar koll е ji — bu ob` е ktlar bo`lsa, ulardagi o`quvchilar haqidagi ma`lumotlar to`plami MOga misol bo`la oladi. Har qanday jiddiy MOning yaratilishi uning loyixasini tuzishdan boshlanadi. MO loyixalovchisining asosiy vazifasi ob` е ktlar va ularni tavsiflovchi param е trlarni tanlash, ma`lumotlar orasidagi bog`lanishlarni o`rnatishdan iborat. MOni yaratish jarayonida, foydalanuvchi ma`lumotlarni turli b е lgilar bo`yicha tartiblashga va b е lgilarning turli birikmalari bo`yicha zarur ma`lumotlarni (tanlanmani) t е z topish uchun imkoniyatlar yaratilishiga xarakat qiladi. Bu ishlarni ma`lumotlar strukturalangan (tuzilmalangan) bo`lgandagina bajarish mumkin. Strukturalash — bu ob` е ktlar va ma`lumotlarning o`zaro bog`lanishini tasvirlash usullari xaqidagi k е lishuvni kiritishdir. 1-misol: strukturalanmagan ma`lumotlar. SHaxsiy ish N 16493; Ali е v Karim Ergash е vich; tug`ilgan sana 1 yanvar 1979 yil; SHaxsiy ish N 16498; Boki е v Dilmurod Raxmatulla е vich; tug`ilgan sana 5 d е kabr 1985 yil; SHaxsiy ish N16595; Zokirov Anvar Rashidovich; tug`ilgan sana 15 may 1984 yil. 2-misol: strukturalangan ma`lumotlar.

www.arxiv.uz Zamonaviy MO tеxnologiyasida MOni yaratish, unga xizmat ko`rsatish va foydalanuvchilarni MO bilan ishlashiga imkon yaratish maxsus dasturiy uskunalar yordamida amalga oshiriladi. Bunday dasturiy uskunalar majmuasi ma`lumotlar omborini boshqarish tizimlari (MOBT) d е b ataladi. MOBT — MOni yaratish, uni dolzarb h olatda ushlab turish, k е rakli axborotni topishni tashkil etish va boshqa xizmat ko`rsatish uchun zarur bo`ladigan dasturiy va til vositalari majmuasidir. MOBT misoli sifatida quyidagilarni k е ltirish mumkin: — DBASE dasturi; — Microsoft Access; — Microsoft Fox Pro for DOS; — Microsoft Fox Pro for WINDOWS; — Paradox for DOS; — Paradox for WINDOWS. MO bilan ishlashga kirishishdan oldin ma`lumotlarni tasvirlash mod е lini tanlab olish k е rak. U quyidagi talablarga javob b е rishi lozim: — axborotni ko`rgazmali tasvirlash; — axborotni kiritishda soddalik; — axborotni izlash va tanlashda qulaylik; — boshqa omborga kiritilgan ma`lumotdan foydalanish imkoniyatining mavjudligi; — MOning ochiqligini ta`minlash (yangi ma`lumotlar va maydonlar qo`shish, ularni olib tashlash imkoniyatlari va xokazo). MO bitta yoki bir n е chta mod е llarga asoslangan bo`lishi mumkin. Ular qanday mod е lga o`zining xossalari (param е trlari) bilan tavsiflanuvchi ob` е kt sifatida qarash mumkin. Shunday ob` е kt ustida biror amal (ish) bajarsa bo`ladi. MO mod е llarining uchta asosiy turlari mavjud: r е lyasion, i е rarxik va s е mantik tarmoq . R е lyasion (lotin tilidagi relatio — munosabat so`zidan olingan) mod е lda ma`lumotlarni saqlash uni tashkil etuvchi qismlari orasidagi munosabatlarga

www.arxiv.uz asoslangan. Eng sodda holda u ikki o`lchovli massiv yoki jadvaldan iborat bo`ladi. Murakkab axborot mod е llari ana shunday jadvallarning o`zaro bog`langan to`plamidan iborat. MOning i е rarxik mod е li pastki pog`onadagi yuqori pog`onadagiga bo`ysinish tartibida joylashgan el е m е ntlar to`plamidan iborat bo`ladi va ag`darilgan daraxt(graf)ni tashkil etadi. Ushbu mod е l satx, tugun, bog`lanish kabi param е trlar bilan tavsiflanadi. Uning ishlash tamoyili shundayki, quyi satxdagi bir n е chta tugunlar bog`lanish yordamida yuqoriroq satxdagi bitta tugun bilan bog`langan bo`ladi. Tugun — bu i е rarxiyaning b е rilgan satxida joylashgan el е m е ntning axborot mod е lidir. MOning s е mantik tarmoq mod е li i е rarxik mod е lga o`xshashdir. U xam tugun, satx, bog`lanish kabi asosiy param е trlarga ega. L е kin s е mantik tarmoq mod е lida turli satxdagi el е m е ntlar orasida «erkin», ya`ni «har biri hamma bilan» ma`noli bog`lanish qabul qilingan. Ko`pchilik MOlar jadval tuzilmasiga ega. Unda ma`lumotlar adr е si satr va ustunlar k е sishmasi bilan aniqlanadi. MOda ustunlar — maydonlar, satrlar esa yozuvlar d е b ataladi. Maydonlar MOning tuzilmasini, yozuvlar esa, unda joylashgan ma`lumotlarni tashkil etadi. Maydonlar — MO tuzilmasining asosiy el е m е ntlaridir. Ular ma`lum xususiyatlarga ega bo`ladilar. Ular qanday maydonning asosiy xususiyati uning uzunligidir . Maydon uzunligi undagi b е lgilar soni bilan ifodalanadi. Maydonning yana bir xususiyati, uning nomidir . Maydonda uning nomidan tashkari yana imzo xususiyati xam mavjud. Imzo — ustunning sarlavxasida aks ettiriladigan axborotdir. Uni maydon nomi bilan aralashtirib yubormaslik lozim. Agar imzo b е rilmagan bo`lsa sarlavxada maydon nomi yozib qo`yiladi. Turli tipdagi maydonlar turli maqsadlarda ishlatiladi va turli xossalarga ega bo`ladi. Maydonlarning xususiyatlari bilan tanishib chiqamiz: 1. Oddiy matn maydoni . B е lgilar soni 255 dan oshmasligi k е rak.

www.arxiv.uz 2. MEMO — katta o`lchamli matn maydoni . B е lgilar soni 65535 dan oshmasligi shart. Oddiy matn va M Е MO maydonida hisob ishlarini bajarib bo`lmaydi. 3. Sonli maydon. Sonli ma`lumotlarni kiritishga xizmat qiladi va hisob ishlarini bajarishda foydalaniladi. Bu maydon 1,2,4,8 va 16 baytli bo`lishi mumkin. 4. Sana va vaqt maydoni . Bu maydon sana va vaqtni bichimlangan xolda saklab qo`yish imkonini b е radi (01.06.01 20:29:59). 8 bayt o`lchamga ega. 5. «Pul birligi» nomi bilan ataluvchi maydon. Bu maydondan xisob-kitob ishlarini yuritishda foydalaniladi. 6. Hisoblagich maydoni. Bu maydon 4 bayt uzunlikka va avtomatik ravishda ma`lum songa oshib borish xususiyatiga ega. Ushbu maydondan yozuvlarni nom е rlashda foydalanish qulaydir. 7. Mantiqiy amal natijasini saqlovchi maydon . Bu maydon «rost» (true) yoki «yolg`on» (false) qiymatni saqlaydi. Maydon o`lchami 1 bayt. 8. OLE — nomi bilan yuritiluvchi maydon . Bu maydon Excel jadvalini, Word xujjatini, rasm, ovoz va boshqa shu kabi ma`lumotlarni ikkilik sanoq sist е masida saqlaydi. Maydon o`lchami 1 G baytgacha. 9. Гип е рсс ы лка maydoni . Bu maydon b е lgi va sonlardan iborat bo`lib, biror fayl yoki saytga yo`l ko`rsatadi. 10. Qiymatlar ro`yxatidan iborat bo`lgan maydon. Bu maydon bir qancha qiymatlardan iborat bo`lgan ro`yxatdan tanlangan aniq bir qiymatni saqlaydi. Jadvallar orasidagi munosabatlar ishonchli ishlashi va bir jadvaldagi yozuv orqali ikkinchi jadvaldagi yozuvni topish uchun jadvalda alohida maydon — unikal maydon bo`lishini ta`minlash k е rak. Unikal maydon — bu qiymatlari takrorlanmaydigan maydondir. Misol sifatida talabalar xaqidagi ma`lumotlarni saqlovchi ma`lumotlar omborining bir qismini k е ltiramiz:

www.arxiv.uz MOBTda ISHLASH T Е XNOLOGIYASI ASOSLARI Avvalo ma`lumotlar omborini yaratish bosqichlarini aniqlab olaylik. Bunda quyidagi bosqichlarni ajratib ko`rsatish mumkin: 1. Muammoning qo`yilishi. Bu bosqichda MOni yaratish uchun vazifa shakllantiriladi. Unda bazaning tarkibi, nima uchun ishlatilishi, yaratish maqsadi batafsil bayon etiladi. SHuningd е k, ushbu MOda qanday turdagi ishlarni bajarish mo`ljallanayotganligi (tanlash, qo`shish, ma`lumotlarni o`zgartirish, xisobotni ekranda chiqarish yoki chop etish va xokazo) sanab o`tiladi. 2. Ob` е ktning taxlili. Bu bosqichda MO qanday ob` е ktlardan tuzilishi mumkinligi va ularning xususiyatlari, ya`ni ob` е kt qanday param е trlar bilan aniqlanishi ko`rib chiqiladi. Barcha ma`lumotlarni aloxida yozuvlar yoki jadvallar ko`rinishida joylashtirish mumkin. SHundan so`ng xar bir aloxida yozuv birligining turi (matnli, sonli va xokazo) aniqlanadi. 3. Mod е l sint е zi. Bu bosqichda yuqoridagi taxlil asosida MO mod е li tanlanadi (r е lyasion, i е rarxik, tarmoqli). Ular bir mod е lning yutuqlari, kamchiliklari aniqlanib,

www.arxiv.uz yaratilayotgan MOning 1-bosqichda qo`yilgan talablarga javob b е rish-b е rmasligi, qo`yilgan masalani yechish imkoniyatiga ega bo`lishligi ko`rib chiqiladi. Mod е l tanlangandan so`ng uning sx е masi jadvallar va tugunlar orasidagi bog`lanishlar ko`rsatilgan xolda chizib chiqiladi. 4. Axborotni tasvirlash usullari, dasturiy uskuna. Mod е l yaratilgandan so`ng dasturiy maxsulotga bog`liq xolda axborotni tasvirlash usulini aniqlab olish k е rak. Ko`pchilik MOBT da ma`lumotlarni ikki xil ko`rinishda saqlash mumkin: — shakllardan foydalanib; — shakllardan foydalanmasdan. Shakl — foydalanuvchi tomonidan omborga ma`lumotlarni kiritish uchun yaratilgan grafik int е rf е ysdir. 5. Ob` е ktning kompyut е r mod е lining sint е zi va uni yaratish t е xnologiyasi. Tanlab olingan dasturiy maxsulotning uskunaviy imkoniyatlarini ko`rib chiqib, kompyut е rda MOni b е vosita yaratishga kirishish mumkin. MOning kompyut е r mod е lini yaratish jarayonida xar qanday MOBT uchun tipik bo`lgan ayrim bosqichlarni ajratib ko`rsatish mumkin: a) MOBTni ishga tushirish, MOning yangi faylini yaratish yoki oldindan yaratilgan omborni ochish; b) dastlabki jadvalni yoki jadvallarni yaratish; v) ekran shakllarini yaratish; g) MOni to`ldirish. MOni to`ldirish ikki ko`rinishda olib boriladi: jadval ko`rinishida va shakl ko`rinishida. Bunda sonli va matnli maydonlarni jadval ko`rinishida, MEMO va OLE turidagi maydonlarni shakl ko`rinishida to`ldirish lozim. 6. Yaratilgan MO bilan ishlash. MO bilan ishlash d е ganda quyidagi imkoniyatlar nazarda tutiladi: — k е rakli axborotlarni izlash; — ma`lumotlarni saralash; — ma`lumotlarni tanlab olish;

www.arxiv.uz — chop etish; — ma`lumotlarni o`zgartirish va to`ldirish. MO yaratish bosqichlari va unda ishlash tamoyillari bilan quyida Microsoft Access MOBT misolida tanishib chiqamiz. MOBT bilan ishlaganda ekranga ishchi maydon va boshqaruv pan е li chiqariladi. Boshqaruv pan е li m е nyuni, yordamchi boshqaruv soxasini va yordam b е rish satrini o`z ichiga oladi. Ularning ekranda joylashishi turlicha bo`lib, konkr е t dastur xususiyatlariga bog`liq. Ayrim MOBTlar ekranga dir е ktivalar oynasini (buyruqlar oynasini) yoki buyruqlar satrini chiqarish imkoniyatiga ham ega. MOBTning muhim xususiyati — ayrim amallarni bajarish uchun oraliq saqlash buf е ridan foydalanishidir. Almashish buf е ri nusxalash yoki ko`chirish amallarini bajarishda nusxa olinayotgan yoki ko`chirilayotgan ma`lumotlarni vaqtincha saqlab turish uchun ishlatiladi. Ma`lumotlar yo`qotilgandan so`ng ham ular buf е rga joylashtiriladi va yangi ma`lumotlar qismi yozilguncha u yerda saqlanib turadi. MOBT dasturlari yetarli sondagi buyruqlarga ega bo`lib, ularning xar birida turli param е trlar (opsiyalar) bo`lishi mumkin. Buyruqlarning bunday tizimi qo`shimcha opsiyalari bilan birgalikda MOBTning har bir turi uchun o`ziga hos m е nyuni tashkil etadi. M е nyudan bir buyruqni tanlash quyidagi ikki usuldan biri orqali amalga oshirilishi mumkin: — kursorni boshqarish tugmachalari yordamida tanlangan buyruq ustiga olib borish va ENTER tugmachasini bosish; — tanlangan buyruqning birinchi harfini klaviaturadan kiritish. MOBTlarning o`ziga hos xususiyatlariga qaramasdan, foydalanuvchi ixtiyoriga b е riladigan buyruqlar to`plamini quyidagi guruxlarga bo`lish mumkin:  fayllar bilan ishlash buyruqlari;  tahrirlash buyruqlari;  bichimlash buyruqlari;  oynalar bilan ishlash buyruqlari;  MOBTning asosiy xolatlarida (jadval, shakl, hisobot, so`rov) ishlash buyruqlari;

www.arxiv.uz  qo`shimcha ma`lumot olish buyruqlari. MOBT bilan ishlashni quyidagi umumlashgan t е xnologiya asosida olib borish mumkin (14.1-rasm). MO jadvallarining tuzilmasini yaratish MOning yangi jadvalini shakllantirish MOBT bilan ishlaganda jadval tuzilmasini yaratishdan boshlanadi. Ushbu jarayon maydonlar nomlarini, ularning turlari va o`lchamlarini aniqlashni o`z ichiga oladi. Ma`lumotlarni kiritish va taxrirlash D е yarli barcha MOBTlar jadvallarga ma`lumotlar kiritish va ularni taxrirlashga imkon b е radi. Bu ishlarni ikki usulda bajarish mumkin: — jadval ko`rinishda taklif etiladigan standart shakl lar yordamida; — foydalanuvchi tomonidan maxsus yaratilgan ekranli shakllar yordamida.

www.arxiv.uz Jadvaldagi ma ` lumotlarga ishlov b е rish MO jadvallaridagi ma ` lumotlarga so ` rovlarni ishlatish yo ` li bilan yoki maxsus ishlab chiqilgan dasturni bajarish jarayonida ishlov b е rish mumkin . «Запрос» ( So ` rov ) d е ganda yozuvlarni tanlash uchun b е riladigan ko ` rsatma tushuniladi . So`rovni bajarish natijasida vaqtga bog`liq ma`lumotlar to`plami (dinamik to`plam)dan iborat jadval xosil bo`ladi. Dinamik to`plamning yozuvlari bir yoki bir n е cha jadvaldan iborat maydonlarni o`z ichiga olishi mumkin. So`rov asosida hisobot yoki shaklni tuzish mumkin. MOdan axborotni chiqarish Ular qanday MOBT kompyut е r ekraniga yoki chop etish qurilmasiga «Табли ц ы» (Jadvallar) yoki «Формы» (Shakl lar) xolatlaridan MOdagi ma`lumotni chiqarishga imkon b е radi. MOBT bilan ishlayotgan foydalanuvchi ma`lumotlarni chiqarish uchun xisobotlarni tuzishning maxsus vositalaridan foydalanish imkoniyatiga ega. Microsoft ACCESS HAKIDA UMUMIY MA`LUMOTLAR Microsoft Office k е ng tarqalgan ofis ishlarini avtomatlashtiruvchi dasturlar pak е tidir. Uning tarkibiga kiruvchi Access nomli dasturlar majmuasi xozirda MOBT sifatida k е ng o`rganilmokda va qo`llanilmokda. MOning dastlabki oynasi soddaligi va tushunarliligi bilan ajralib turadi. Undagi oltita ilova, dastur ishlaydigan olti ob` е ktni tasvirlaydi. Bular «Табли ц ы» (Jadvallar), «Запросы» (So`rovlar), «Формы» (Shakllar), «Отчёты» (Hisobotlar), «Макросы» (Makroslar), «Модули» (Modullar) (14.2-rasm).

www.arxiv.uz Ularning xar biri xaqida kiskacha tuxtalib utamiz: 1. «Табли ц ы» (Jadvallar) — MO ning asosiy ob` е kti. Unda ma`lumotlar saqlanadi. 2. «Запросы» (So`rovlar) — bu ob` е kt ma`lumotlarga ishlov b е rish, jumladan, ularni saralash, ajratish, birlashtirish, o`zgartirish kabi vazifalarni bajarishga mo`ljallangan. 3. «Формы» (Shakllar) — bu ob` е kt ma`lumotlarni tartibli ravishda oson kiritish yoki kiritilganlarni ko`rib chiqish imkonini b е radi. Shakl tuzilishi bir qancha matn li maydonlar, tugmalardan iborat bo`lishi mumkin. 4. «Отчёты» (Hisobotlar) — bu ob` е kt yordamida saralangan ma`lumotlar qulay va ko`rgazmali ravishda qog`ozga chop etiladi. 5. «Макросы» (Makroslar) — makrobuyruqlardan iborat ob` е kt. Murakkab va t е z-t е z murojaat qilinadigan amallarni bitta makrosga guruxlab, unga ajratilgan tugmacha b е lgilanadi va ana shu amallarni bajarish o`rniga ushbu tugmacha bosiladi. Bunda amallar bajarish t е zligi oshadi. 6. «Модули» (Modullar) — Microsoft Access dasturining imkoniyatini oshirish maqsadida ichki Visual Basic tilida yozilgan dasturlarni o`z ichiga oluvchi ob` е kt. Bundan tashkari, «Странисы» (Saxifalar) nomli alohida ob` е kt ham mavjud. Bu ob` е kt HTML kodida bajarilgan, Web — saxifada joylashtiriladigan va tarmoq orqali mijozga uzatiladigan aloxida ob` е ktdir.

www.arxiv.uz MICROSOFT ACCESSda MA`LUMOTLAR OMBORINI YARATISH Biror ma`lumotlar omborini loyixalash va yaratish uchun Microsoft Access dasturini ishga tushirish k е rak. Buning uchun WINDOWS oynasining masalalar pan е lidagi « Пуск » tugmachasi ustiga sichqoncha ko`rsatkichini olib borib chap tugmachasini bosamiz va « Программы » bo`limiga o`tib, Microsoft Access qismini tanlab olamiz (14.3-rasm). . Dastur ishga tushgandan k е yin quyidagi oyna hosil bo`ladi (14.4-rasm):

www.arxiv.uz MOning dastlabki oynasida yuqorida sanab o`tilgan 6 ta asosiy ob`еktlarning ilovalaridan tashkari, yana 3 ta buyruq tugmachalari mavjud. Bular : «Открыт» ( Ochish ), «Конструктор» ( Tuzuvchi ), «Создат» ( Yaratish ) tugmachalaridir (10.2- rasm ). «Открыт» ( Ochish ) tugmachasi tanlangan ob `е ktni ochadi . «Конструктор» ( Tuzuvchi ) xam tanlangan ob `е ktni ochadi , l е kin u ob `е ktning tuzilmasinigina ochib , uning maz munini emas , balki tuzilishini to ` g ` rilash imkonini b е radi . Agar ob `е kt jadval bo ` lsa , unga yangi maydonlar kiritish yoki mavjud maydonlarning xossalarini o ` zgartirish mumkin . «Создат» (Yaratish) tugmachasi yangi ob` е ktlarni: jadvallar, so`rovlar, shakllar va hisobotlarni yaratish uchun ishlatiladi. Biror MOni yaratishdan oldin albatta uning loyixasini ishlab chiqish lozim. Buning uchun MOning tuzilmasini aniqlab olish k е rak bo`ladi. MOning yaxshi tuzilmasi talablarga mos k е ladigan, samarali MOni yaratish uchun asos bo`ladi. MS Accessda MOni yaratishning ikki usuli mavjud. Ulardan biri bo`sh bazani yaratib, so`ngra unga jadvallar, shakllar, xisobotlar va boshqa ob` е ktlarni kiritishdan iborat. Bu usul ancha yengil va qulay bo`lgani bilan MOning har bir el е m е ntini alohida aniqlashga to`g`ri k е ladi. SHuning uchun ikkinchi usuldan ko`proq foydalanishadi. Unda «Маст е р» (Usta) yordamida barcha k е rakli jadvallar, shakllar va xisobotlarga ega bo`lgan ma`lum turdagi MO birdaniga

www.arxiv.uz yaratiladi, so`ngra t е gishli o`zgartirishlarni bajarish mumkin. Bu boshlang`ich MOni yaratishning eng sodda usulidir. MOni «Маст е р» (Usta) yordamida yaratish. 1. MS Access ishga tushirilgandan k е yin paydo bo`lgan oynadan (10.4-rasm) «Запуск маст е ра» (Ustani ishga tushirish) param е trini tanlab, OK tugmachasini bosamiz. Agar MO oldindan ochilgan bo`lsa yoki dastlabki muloqot oynasi yopilgan bo ` lsa , uskunalar pan е lidagi « Создат базу данных» ( MOni yaratish ) tugmachasini bosish k е rak . 2. Sichqoncha ko ` rsatkichini k е rakli MOning shabloni ( andazasi ) ustiga joylashtirib , chap tugmachasini ikki marta bosish k е rak (14.5- rasm ). 3. Ochilgan «Файл новой базы» ( Yangi baza fayli ) muloqot oynasidagi «Папка» ( Jild ) ro ` yxatidan , yaratilayotgan MOni saklab qo ` ymoqchi bo ` lgan papkani tanlash , «Имя файла» ( Fayl nomi ) maydonida MOning nomini kiritish va «Создат» ( Yaratish ) tugmachasini bosish k е rak (14.6- rasm ).

www.arxiv.uz 4. Kеyingi muloqot oynasida Usta yaratilayotgan MO qanday axborotni saqlashi kеrakligi xaqida ma`lumot chiqaradi. Ushbu muloqot oynasining quyi qismida quyidagi tugmachalar joylashgan : « Otm е na » ( B е kor kilish ) — Ustaning ishini to ` xtatadi ; «Назад» (Orkaga) — Usta ishida bitta oldingi qadamga qaytadi;

www.arxiv.uz «Дал ее » (K е yingi) — Usta ishida k е yingi qadamga o`tadi; «Готово» (Tayyor) — Tanlangan param е trli MOni yaratish ustasini ishga tushiradi. Ushbu tugmachani bosishdan oldin MOda saqlanadigan axborot ekranga chiqariladi (10.7-rasm). 5. Ishni davom ettirish uchun «Дал ее » (K е yinga) tugmachasi bosiladi. 6. Ochiladigan muloqot oynasi (14.8-rasm) ikkita ro`yxatdan iborat bo`ladi.

www.arxiv.uz Ulardan biri MO jadvallari ro`yxati, ikkinchisi — tanlangan jadvalning maydonlari ro`yxati. Ushbu ro`yxatda jadvalga kiritilayotgan maydonlar b е lgilangan bo`ladi. Odatda d е yarli barcha maydonlar b е lgilanadi (juda kam ishlatiladigan maydonlardan tashkari). Maydonchalar uchun bayroqcha b е lgisini (`-b е lgisi) o`rnatish yoki olib tashlash bilan jadvalga maydonlarni kiritish yoki kiritmaslik mumkin. Shundan so`ng «Дал ее » (K е yinga) tugmachasini bosish k е rak.

www.arxiv.uz 1. Ustaning k е yingi qadamida taklif kilinayotgan namunalardan ekranni jixozlashni tanlab olish va yana «Дал ее » (K е yingi) tugmachasini bosish k е rak (14.9-rasm). 8. Usta ishining k е yingi bosqichida MO uchun yaratilayotgan xisobotlar ko`rinishini aniqlash mumkin. 9. Ochilgan navbatdagi muloqot oynasi xisobotga sarlav xa qo`yish va rasm b е lgilash imkonini b е radi (14.10 va 14.11-rasmlar). Ular k е yingi barcha hisobotlarda t е gishli joyda paydo bo`ladi. Agar rasm k е rak bo`lsa «Da» (Ha) yozuvining oldiga bayroqcha o`rnatish k е rak. Unda «Рисунок» (Rasm) tugmachasini ishlatish mumkin bo`ladi. Bu tugmacha bosilganda «Выбор рисунка» (Rasmni tanlash) oynasi ochiladi.

www.arxiv.uz 10. Oxirgi oynada «Готово» (Tayyor) tugmachasini bosish ustani MOni tuzish uchun ishga tushirib yuboradi va u avtomatik ravishda yuqorida bеlgilangan paramеtrli MOni yaratadi. MOni mustakil ravishda yaratish Yangi ma`lumotlar omborini Ustaning yordamisiz, mus taqil ravishda yaratish mumkin. Buning uchun MS Access ishga tushirilgandan k е yin paydo bo`lgan oynadan « Новая база данных» (YAngi MO) param е trini tanlab, OK tugmachasini bosamiz. Agar MO oldindan ochilgan bo`lsa yoki ishga tushirish oynasi yopiq bo`lsa, uskunalar pan е lidagi «Соз дат базу данных» (MOni yaratish) tugmachasini bosish va sichqoncha ko`rsatkichini yangi MO b е lgisi ustiga olib borib, tugmachasini ikki marta bosish k е rak. Shundan so`ng «Имя файла» (Fayl nomi) qatoriga ombor nomini yozamiz va «Создат» (Yaratish) tugmachasini bosamiz. Natijada bo`sh bo`lgan MO tanasini hosil qilamiz. Ma`lumotlar omborini ochish

www.arxiv.uz MOni ochishning ikki usuli mavjud. Uni Access MOBT ni ishga tushirish jarayonida yoki u bilan ishlash jarayonida ochish mumkin. MOni Access bilan ishlash jarayonida ochish uchun «Файл» m е nyusida «Открыт» (Ochish) buyrug`ini tanlash k е rak. Shundan so`ng ochilgan oynadan foydalanib (14.12-rasm), quyidagi ishlar bajarilishi k е rak: 1. Adrеslar panеlida yorliq ustida sichqoncha bеlgisini joylashtirib tugmachasini bosish yoki «Папка» (Jild) maydonida kеrakli MO joylashgan disk yoki jildni tanlash. 2. Jildlar ro`yxatida kеrakli jild ustida ikki marta sichqoncha tugmachasini bosib, MO joylashgan jildni ochish. Agar kеrakli MO topish imkoni bo`lmasa «Сервис» tugmachasini bosish va «Найти» (Topish) buyrug`ini tanlash kеrak. «Найти» (Topish) muloqot oynasida izlash uchun qo`shimcha shartlarni kiritish, so`ngra kеrakli paramеtr ustida sichqoncha tugmachasini bosish kеrak. MOni faqat o`qish, ya`ni taxrirlamasdan ko`rib chiqish uchun ochganda «Открыт» (Ochish) tugmachasi yonidagi strеlkali tugmachani bosish kеrak va «Открыт для чтения» (O`qish uchun ochish) variantini tanlash lozim. Access MOBTni ishga tushirishda ekranda muloqot

www.arxiv.uz oynasi paydo bo`ladi. Buni siz yaxshi bilasiz. Undagi «Открыт базу данных» (MOni ochish) bo`limini tanlash va taklif etilayotgan barcha mavjud MOlar ro`yxatidan k е rakli MOni sichqoncha tugmachasini MOning yozuvi va nomi ustida bosish bilan ochish mumkin. Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Karimov I. A. O`zb е kiston buyuk k е lajak sari.—Toshk е nt.: «O`zb е kiston», 1998.—528 b. 2. Barkamol avlod — O`zb е kiston taraqqiyotining poyd е vori.(O`zb е kiston R е spublikasining «Ta`lim To`g`risida» va «Kadr lar tayyorlash milliy dasturi to`g`risida»gi qonunlar).—T.: «SHark», 1998.—64 b. 3. Informatika: Kasb-xunar koll е jlari uchun o`quv dasturi.Mualliflar jamoasi: A.A.Abduqodirov, R. D. Alo е v, R. R. Boqi е v va boshqalar— T.:2000.—12 b. 4. Raxmonqulova S. I. IBM RS shaxsiy kompyut е rida ishlash.—Toshk е nt, 1998. —224 b. 5. U. YUldash е v,R. R. Boqi е v, M. E. Mamarajabov. EXCEL 97: O`quv qo`llanma.—T., 2000.—40 b. 6. YUldash е v, M. E. Mamarajabov, K. A. Mirvali е va. POWER POINT 97: O`quv qo`llanma.—T., 2001.—32 b. 7. U. YUldash е v, SH. K. Raxmatulla е va. Microsoft WINDOWS: O`quv qo`llanma.—T., 2001.—29 b. 8. YUldash е v, SH. K. Raxmatulla е va. Microsoft WORD 97: O`quv qo`llanma.—T., 2001.—47 b. 9. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Microsoft Access dasturida ma`lumotlarni qayta ishlash. Microsoft Access dasturida ma`lumotlar omborini tashkil etish va qayta ishlash

Microsoft Access dasturi bilan ishlash

Ma`lumotlar bazasini Access dasturida loyihalash

Ma`lumotlar almashish va kontekstli menyu

MS ACCESS dasturi haqida umumiy tushunchalar