MS ACCESS dasturi haqida umumiy tushunchalar - Informatika va AT - Referatlar

MS ACCESS dasturi haqida umumiy tushunchalar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

313 KB

Ko'chirib olish

MS ACCESS dasturi haqida umumiy tushunchalar Reja: 1. MS ACCESS va uning ishchi oynasi. 2. Jadval tuzish. 3. Accessda ishlash texnologiyasi. 4. Запрос (So’rov)lar tashkil qilish. 5. Forma tashkil qilish. 6. Yozuvlar tashkil qilish. 7. Отчёт (hisobotlarni) tashkil qilish 8. Ma‘lumotlarni manipulyatsiya qilish tili

MS ACCESS va uning ishchi oynasi MBBT Access ning barcha vazifalari va imkoniyatlarini o’rganib uni ishlatish texnologiyasi bilan tanishib chiqamiz, hamda olib boriladigan amaliy mashgulotlarni shu MBBT da tashkil etishni tavsiya qilamiz. Buning uchun avvalo Microsoft Access bajaradigan vazifalari, uning oynasi va ish yurituvchi asosiy ob‘ektlari bilan yaqindan tanishishga utamiz. Microsoft Office tarkibidagi Microsoft Access piktogrammasi ustida «sichqoncha» chap tugmasi 2 marta bossaq ekranda Access oynasi paydo bo’ladi (1-rasm): Oynaning birinchi satrida MBBT nomi Microsoft Access deb ifodalangan, 2-nchi satrda esa menyu punktlari: 1-rasm. Uchinchi satrida Standart paneli piktogrammalari joylashgan. Oynaning keng qismi ishchi maydon hisoblanadi. Ishchi maydonda yuqoridagi mulokot oynasi hosil bo’ladi. Bu oyna yordamida biz yangi MBni tashkil qilishimiz yoki mavjud MBni ochib ular ustida ishlashimiz mumkin.

Access 9x (umumlashgan versiyasi) oynasi 6 ta ob‘ektdan iborat bo’lib, asosan shular bilan ish yuritiladi. Bo’lar: Т аблица ( jadval) , Запрос (So’rov ) , Форма ( forma) , Отчет (hisobot ) , Макрос ( makro komanda) va Модул . Таблицы (Jadval) - MBning ma‘lumotlar saqlaydigan asosiy ob‘ekti; Запросы ( So’rov) - МБ даги маълумотларни тартиблаш , бирор керакли маълу - мотни кидириб топиш каби вазифаларни бажаради . Формы – MBga yangi ma‘lumotlar kiritadi, yoki joriy MBdagi ma‘lumotlar ustida foydalanuvchi uchun qulay bo’lgan turli-tuman shakldagi formalar yaratadi. Demaq forma – ekran ob‘ekti bo’lib, elektron blank тарзида ифодаланиб , унда маълумотлар киритиладиган майдон мавжуд ва шу майдонларга керакли маълумотлар жойлаштирилади ва жадвал шу тарика хосил килинади . Отчеты (hisobot) - MB tarkibidagi ma‘lumotlardan keraklisini printerga chiqaruvchi kogozdagi asosiy hujjat. Модули - Visual Basic дастурлаш мухитида ёзилган дастур булиб , ностандарт операцияларни фойдаланувчи томонидан бажарилишига имкон яратади , Макрокоманда - bir qator buyruqlar majmui asosida hosil bo’lgan makrobuyruq bo’lib, foydalanuvchi tomonidan jadval tuzishda juda qiyin xal qilinadigan jarayonlarni yechadi. Sanab utilgan ob‘ektlar ustida ishlash uchun oynaning O’ng tomonida Открыть (ochish), Конструктор va Создать (yaratish) degan tugmachalar joylashgan. Demaq bu tugmalar Access ning ishlash tartibini ifodalaydi. Открыть tugmasi bosilsa, joriy ob‘ekt ko’z oldimizda namoyon bo’ladi. Agar bu ob‘ekt jadval bo’lsa, uni ko’rib yangi ma‘lumotlar kiritish yoki avvalgisini

2-rasm. o’zgartirish imkoniyati hosil bo’ladi (2-rasm). Конструктор tugmachasi bosilsa, u holda ob‘ektning to’zilmasi namoyon bo’ladi. Agar ob‘ekt jadval bo’lsa, O’nga yangi maydon kiritish yoki olib tashlash mumkin. Bordiyu форма bo’lsa, u holda boshqarish elementlarini tashkil etadi. Ammo bu xol foydalanuvchilar uchun emas, balki MBni tashkil etuvchilarga ko’prok foydali. Создать tugmasi bosilsa, u holda yangi ob‘ektlar tuzish, uni boshqarish lozim bo’ladi. Xullas, ana shu sanab utilgan tartib(rejim)lar asosida ob‘ektlar ustida quyidagi turda ish bajariladi:  mexanik usul bilan,  avtomatlashtirilgan holatda  jadval ustasi (master) yordamida .

Endi, har bir ob‘ekt ustida qisqacha tushuncha berishga harakat qilamiz. Jadval tuzish Jadval tuzish - bu ma‘lumotlarning o’ziga xos xususiyatlarini e‘tiborga olgan holda uning maydonlarini ifodalash. Bu jarayon MB oynasida С оздать tugmasini bosish bilan boshlanadi va ekranda quyidagi mulokot oynasi paydo bo’ladi (3-rasm): 3- расм . Bunda jadval tuzishning bir qator usullari taqlif qilinadi: 1. Режим таблицы (Jadval tartibida) Bunda jadval tuzish oddiy mexanik usulda yaratiladi va ekranda formal nomlarda jadval maydonlari paydo bo’ladi. Поле 1, Поле 2, Поле 3, . . . va standart matnli maydon turi akslanadi ( 4-rasm ):

4-rasm. Konstruktor tartibida jadval yaratish. Konstruktor tartibini tanlasaq u holda maydonlar nomi ularning turi va xossalari kabi parametrlarni kiritish mumkin bo’lgan mulokot oynasi paydo bo’ladi. Ushbu mulokot oynasida bu parametrlar barchasi klaviatura yordamida kulda kiritiladi yoki keraksiz maydonlar olib tashlanadi, yoxud ba‘zi maydonlarning turini o’zgartirish kabi amallarni bajarish mumkin bo’ladi. 5-rasm.

Мастер таблиц (jadval ustasi) bilan jadval tuzish. Jadval ustasi bilan ish yuritganda ekranda hosil bo’lgan mulokot oynasida namunaviy jadvallar ro’yxati va bu jadvallarga mos bo’lgan namunaviy jadval maydonlari foydalanuvchiga taqlif etiladi. Foydalanuvchi bu mulokot oynasida mavjud bo’lgan ixtiyoriy jadval va uning maydonlarini tanlab olib (maydonlarning nomini o’zgartirishi mumkin) yangi jadval tuzishi mumkin. Bunda maydonlarning turi ham avtomatik ravishda maydon nomiga mos holda tanlanadi (6-rasm). 6-rasm.

Xullas, maydon turini o’zgartirish zarur bo’lsa, конструктор тартибидан foydalanib o’zgartirish mumkin. Импорт (Boshqa ma‘lumotlar bazasi)dan jadvalni tanlash Bunda import qilinuvchi jadvalni tanlash uchun mulokot oynasida import qilinuvchi MB tanlab olinadi va undan foydalanuvchiga kerak bo’lgan maydon bo’yicha ma‘lumotlar ajratib olinishi mumkin. Связь с таблицами (Tashqi fayllardagi MB jadvallari bilan bog’lanish sxemasi) orqali yangi jadvallar tuzish. Bunda ham yuqoridagi kabi mulokot oynasida o’zaro aloqa o’rnatilishi zarur bo’lgan MB tanlab olinadi. Assess da ishlash texnologiyasi Ms Assess ikki xil rejimda ishlaydi (7-rasm ):

7-rasm. 1) Проектирование (loyihalash) 2) Эксплуатация (amaliy foydalanish) MBBT qaysi tartibda ishlashidan qat ‘ iy nazar , uni ishlatish texnologiyasi quyidagicha namoyon bo ’ ladi : Foydalanuvchi – MBni ma ‘ lum formada tuldiradi , muayyan zapros ( So ’ rov ) orqali qayta ishlaydi va natijalarni otchet ( hisobot ) tarzida tashkil qiladi . Birgina MBda millionlab foydalanuvchi ish yuritadi, ammo to’zilmasiga kul tekizmaydi. Foydalanuvchi asosan 6 ta ob‘ektning 4 tasi bilan bemalol ish yuritadi. Xullas, ushbu ob‘ektlar bilan ish bajarish uchun foydalanuvchi quyidagi tugmachalar bilan ish yuritishi mumkin: Открыть - tanlagan ob‘ektni ochadi. Конструктор - tanlagan ob‘ekt to’zilmasini ochadi. Создать - yangi ob‘ektlarni tashkil qiladi.

MB ning o’ziga xos xususiyatlari MB ning jadvali mustaqil ravishda hujjat bo’la olmaydi, ammo jadval to’zilmasi esa hujjat, birok Microsoft Assessda uning uchun alohida fayl ajratilmagan. Jadvaldagi barcha o’zgarishlar avtomatik ravishda real vaqt rejimida saqlanadi. Real vaqt rejimida jadval bilan ishlash jarayonida o’zluksiz saqlash davom etadi. Birinchi maydonga ma‘lumotlarni kiritish tuxtatilgach, 2-maydonga o’tiladi, shu vaqtda ma‘lumotlar vinchestrga yozila boradi va avtomatik ravishda saqlanadi. MB jadvallari bilan ishlash jarayoni 1. MBBT oynasining pastki qismida polya nomera zapisi (nomer yozish maydoni) bo’lib, bunda maydonga o’tish tugmalari bor (jadval bo’yicha siljishni amalga oshiradi). 2. Har bir yozuv chap tomonida yozuv markeri (marker zapisi) tugmachasiga ega. Shu tugmani bossaq yozuv ajratilib ko’rinadi va nusxa olishga tayyorlanadi. 3.Ajratilgan yozuvda sichqoncha O’ng tugmasini bossaq kontekst menyu mulokot oynasi chiqadi va uning buyruqlari orqali yozuv ustida ish bajariladi. 4.Jadvalning chap tomoni yuqori qismida turgan marker jadval markeri deyiladi. Uni bossaq butun jadval ajratilib ko’rinadi. Sichqoncha O’ng tugmasi bosilsa, kontekst menyu mulokat oynasi ekranda paydo bo’ladi. Uning buyruqlari bilan jadval ustida ish yuritiladi. 5.Maydon sarlavxasida sichqoncha tugmasini bossaq u holda maydon ajratilib ko’rinadi. Запрос (So’rov)lar tashkil qilish MB ga kirish uchun «So’rov» dan foydalaniladi. Bu jarayon MB oynasining Запрос (So’rov) bo’limida yaratish tugmasini bosish bilan boshlanadi va ekranda

quyidagi mulokot oynasi paydo bo’ladi. MB ga kirish uchun Запрос tuzishning bir qator usullarini taqlif qilinadi: Конструктор - mustaqil ravishda yangi So’rovlar tuzish. Простой запрос (oddiy so’rov) - mavjud aniq maydonlarni tanlab olish yo’li bilan So’rovlar tuzish. Перекрестный запрос (qiyosiy so’rov) - MB da mavjud bo’lgan bir nechta jadval va So’rovlarni chatishmasidan yangi So’rovlar yaratish. Повторяющиеся записи (takrorlanuvchi yozuvlar) jadvalda yoki So’rovlarda takrorlanuvchi yozuvlarni kidirib topish uchun So’rovlar tuzish. Записи без подчиненных (bog’lanmagan yozuvlar) joriy jadvalga mos kelmaydigan yozuvlarni kidirib topish uchun So’rovlar tuzish. Xullas, Запрос yordamida asosiy MBdan natijaviy (foydalanuvchini kiziktirgan) jadval tashkil qilish va uni qayta ishlash imkoniyati paydo bo’ladi. Запрос bilan ishlaganda ma‘lumotlarni saralash (filtrdan utkazish), jamlash, ajratish, o’zgartirish mumkin. Ammo bu amal har bajarilganda asosiy MB da xech qanday o’zgarish sodir bo’lmaydi. Bundan tashqari, Запрос yordamida «natijalarni hisoblash», o’rta arifmetik qiymatini topish, yigindi hosil qilish yoki biror maydon ustida matematik amallar bajarish mumkin.

MBda ajratish uchun «S o’ rov» 8- rasm . Запрос hosil qilishning turlari ko ’ p . Ammo eng ko ’ p kullaniladigani Запрос на « выборка » ( Ajratishni tashkil qiluvchi So ’ rov ) Accessda “ So ’ rov ” tashkil qilishning 3 ta usuli mavjud : avtomatik ravishda , kulda va master ( usta ) yordamida . Запрос tashkil qilish uchun maxsus SQL ( Structured Query Language ) tili mavjud , ammo bu tilda ishlash ancha murakkab , shuning uchun ham Access da maxsus « Namunaviy So ’ rov blanki » tashkil qilingan . Bunda Запрос elementlarini oynalararo tashish orqali amalga oshirish mumkin . МБ ga Запрос bilan kirish « Создать » tugmasini bosish bilan amalga oshiriladi . Uning mulokat oynasi «Новый запрос » deb ataladi (8- rasm ). Unda « Конструктор » rejimida ish yuritiladi . Shunda MB to’zilmasidan kerakli jadval va uning maydonlari Запрос bo’yicha tanlanadi. Jadval tanlash « Добавление таблиц » (Jadval qo’shish) mulokot oynasida sodir bo’ladi. Bunda MBdagi barcha jadvallar ro’yxati bor. Ajratilgan jadvallar blankning yuqori qismiga Добавить (Tuldirish) tugmasini bosish bilan amalga oshiriladi.

Namunaviy Запрос blankasini to’ldirish Namunaviy blank 2ta paneldan iborat. Yuqori qismida Запрос ga asoslanadigan jadvallar ro’yxati to’zilgan. quyi qismida esa Запрос to’zilmasi bo’yicha to’ziladigan natijaviy jadval o’z aksini topgan. Blankning maydon yoziladigan satxida jadvaldan kerakli maydon nomlari ajratib utkaziladi. Jadval nomi kerakli satrga maydonlarni ko’o’chirish jarayonida avtomatik tarzda yoziladi. «Saralash» degan satrda «sichqoncha» tugmasi bosilsa, biror `maydondagi ma‘lumotlar saralanadi. Запрос blankida Условия отбора (tanlash sharti ) 9- rasm . satri mavjud bo ’ lib , unda natijaviy jadvalni koniktiradigan shart kriteriysi joylashgan bo ’ ladi . Запрос Вид tugmasini bosish bilan natijaviy jadval hosil bo ’ ladi . Natijaviy jadvaldan chiqish uchun «Вид » tugmasiga yana bir bor bosish lozim .

Parametrlar bo ’ yicha « So ’ rov » tuzish Ba ‘ zan foydalanuvchi ma ‘ lumotlar bazasidan muayyan parametrlar bo ’ yicha ma ‘ lumotlarga muxtoj bo ’ lib qoladi . Ana shunday vaziyatlarda Запрос ni parametrlar bo ’ yicha tashkil qilish lozim bo ’ lib qoladi . Shunday Maqsad quyilganda SQL tilining maxsus buyrugi LIKE[...] orqali Запрос ni tashkil qilish mumkin. Kvadrat kavs ichida foydalanuvchi uchun ixtiyoriy matn kiri-tish mo’ljallangan. Masalan, LIKE[mamlakat nomini kiriting]. Ushbu buyruqni условие отбора (tanlash sharti) yozilgan satrga joylashtirish lozim. Запрос ishga tushirilgach, muloqot oynasi ochilib foydalanuvchi 10-rasm. uchun parametr kiritish imkoni paydo bo’ladi. So’rov da hisoblash jarayoni Natijaviy jadvalda boshqa maydonlar bo’yicha hisoblashni tashkil etish (11-rasm)

11-rasm. natijalari yoziladigan maydon hisob maydoni deyiladi. Bunda maydon nomi o’rniga hisoblash formulasi va kvadrat kavs yoziladi. Ushbu jarayonni klaviaturaning Shilt+F2 tugmasini bosish bilan ham bajarish mumkin Bunda yordamchi область ввода (kiritish xududi) mulokot oynasi ochilib, unda o’zun formulalarni ham kiritish imkoniyati ochiladi Ba‘zan хисоблаш майдонини саралаш майдони хам килиш мумкин . Hisoblashni tashkil qiladigan Запрос ham namunaviy So’rov blankida o’z aksini topadi. Bunda maydon nomi o’rniga formula yoziladi. Formulaga kvadrat kavs ichida hisoblanadigan maydon nomi ham kiritiladi. Ammo torgina maydonga o’zun formulalarni kiritib bo’lmaydi. U holda Shift+F2 tugmachani bossaq u holda yordamchi mulokot oynasi paydo bo’ladi va istalgan o’zunlikdagi formulalarni kiritish imkoniyati paydo bo’ladi. Natijaviy «So’rov» tuzish texnologiyasi «So’rov» lar nafaqat kerakli ma‘lumotni olish va uni ishlash uchun, balki natijaviy hisoblashlar tashkil qilish imkonini ham beradi. Masalan, qandaydir yozuv (qator) lar guruhi bo’yicha o’rta arifmetik qiymatini yoki yigindisini topish.

Bu holda ham namunaviy So’rov blanki yordamida ish bajariladi, ammo yozuvlarni biror belgisiga karab alohida guruhlarga jamlash talab qilinadi va bunda guruhlash degan yordamchi qator paydo bo’ladi. Ushbu qatorni namunaviy blankka kiritish uchun asboblar panelidagi ( ga Kursorni keltirib «sichqoncha» chap tugmasini bosamiz (12-rasm): 12-rasm. O’zgartirishlar «So’rovi»ni tuzish Avtomatik ravishda yangi jadval tuzishda yoki hisoblash natijalari asosida jadval hosil qilishda vaqtinchalik natijaviy jadval to’ziladi va bu jadvaldan yangisini hosil qilishda yoki o’zgartirishda foydalaniladi. Bu holatda «So’rov» ni o’zgartirishning birnecha usullari mavjud: - jadval tuzish So’rovi, - jadval tarkibidagi ma‘lumotlarni yangilash So’rovi, - yozuvlarni kiritish So’rovi, - yozuvlarni yo’qotish So’rovi.

Buning uchun Запрос menyusidagi Создать buyrugi bilan Конструктор tartibida ish yuritiladi. Форма tashkil qilish Ma‘lumotlarni kiritish uchun kerakli maydonga ega bo’lgan elektron blank forma deb ataladi. Forma tashkil qilish MB oynasining Форма bo’limida Создать tugmasini bosish bilan boshlanadi va ekranda quyidagi mulokot oynasi paydo bo’ladi. Ekranda hosil bo’lgan mulokot oynasida yangi forma tuzishning bir qator usullari taqlif qilinadi: Конструктор - mustaqil ravishda yangi forma tuzish. М астер форм - tanlangan maydonlar asosida avtomatik ravishda formalar tuzish. Автоформа : В столбец (ustun ko’rinishida) – maydonlarni avtomatik ravishda bitta ustO’nga joylashtirilgan holda formalar tuzish. Автоформа : ленточная (lentasimon)– maydonlarni avtomatik ravishda lentasimon joylashtirilgan holda formalar tuzish. Автоформа : табличная (jadvalli)– maydonlarni avtomatik ravishda jadvallar ko’rinishida tuzish. Диаграмма – diagrammalar ko’rinishida formalar tuzish. Жамловчи жадвал - Excel jadvallari bilan solishtirish usulidan foydalanib formalar tuzish. Форма larni tuzish uchun uni tashkil qiladigan usullardan biri tanlab olingach, mulokot oynasining pastki qismida forma to’ziluvchi jadval yoki So’rov nomi ko’rsatiladi. Ma‘lumki, forma asosan boshqarish elementlaridan iborat bo’lib, uning tashqi ko’rinishi shu boshqarish elementlarini rejali joylashtirishga

bog’liq. Shuning uchun ham formani avtomatik ravishda tashkil qilish (avtoforma yordamida) Maqsadga muvofik. Автоформа – MB oynasida « Создать » tugmasini bosish bilan « Новая форма » mulokot oynasi ochiladi. Unda kerakli So’rov yoki jadvalni tanlab « сичконча » chap tugmasini автоформа turlaridan biri (lentali, jadvalli yoki ustunli) ustida 2 marta bosiladi. Usta yordamida forma tashkil qilish esa 4 etapdan iborat: a) formaga kiritish mumkin bo’lgan maydonlarni tanlash, b) formaning tashqi ko’rinishini tanlash, c) formaning fon tasvirini tanlash, d) forma nomini berish. Microsoft Access 9x boshqarish panelining Вид tugmasini bosish natijasida forma to’zilmasi bilan panel elementlari (formani boshqarish jarayonini tashkil qiladigan asboblari bilan jihozlangan) ochiladi. Shuni nazarda tutib Форма to’zilmasi haqida to’liqrok ma‘lumot berishga harakat qildik. Форма to’zilmasi Форма to’zilmasi 3 qismdan iborat: -forma sarlavxasi, -ma‘lumotlar beriladigan joy, -eslatmalar satri. Boshqarish elementlari asosan ma‘lumotlar beriladigan joyda ifodalangan bo’ladi. Boshqarish elementlari tagida tasvirning foni joylashib, u formaning ishchi maydonini ifodalaydi. «Sichqoncha» ni surish bilan bu o’lchamni o’zgartiradi .

13-rasm SHuni eslatish lozimki, ba‘zan maydon nomi bilan ma‘lumotlar joylashadigan oralikka надпись (yozuv) kiritish mumkin. 14-rasm Yozuvlar tashkil qilish Elementlar panelida maxsus boshqaruv elementi mavjud bo’lib, O’nga va formaga bosib matnlar ramkasini hosil qilamiz. Matn kiritilganda uni formatlashning xojati yo’q. Matn kiritilgach, Enter tugmasi bosiladi. Boshqarish elementini formatlashda avval uni ajratish (vdelit) lozim,

so’ngra Vbor ob‘ekta (ob‘ektni tanlash) asbobidan foydalanamiz. Boshqarish elementini ajratganda uning atrofida 8 markerli ramka hosil bo’ladi. Chegaralarini siljitish bilan ramkani sikish va cho’zish mumkin bo’ladi. Ramkaning chapdagi yuqori markeri alohida ahamiyatga molik. O’nga ko’rsatkichni to’g’rilaganda «sichqoncha» ko’rsatkichi xuddi bosh barmok ko’rinishiga uxshab ketadi. Ob‘ekt ajratilgach, shrift parametrlarini o’zgartirish mumkin. Buni formatlash paneli piktogrammalari orqali amalga oshirish lozim. Bordiyu, «sichqoncha» O’ng tugmachasi bosilsa, u holda kontekst menyu buyruqlari orqali ish bajariladi. Bog’langan maydonlarni tashkil qilish va taxrirlash Jadval maydonlari mazmunini aks ettiruvchi boshqarish elementlari esa elementlar panelidagi Maydon elementi orqali amalga oshiriladi. Boshqarishning bunday elementlarini bog’langan maydon deb ataladi. Ushbu bog’langan maydonni tashkil qilish uchun elementlar panelida Maydon elementi mavjud. Bog’langan maydonni tashkil qilish jarayonida boshqarishning yana bir elementi – bog’langan yozuv paydo bo’ladi. Bog’langan maydonni bog’langan yozuvdan ajratish uchun chap tomon tepasida turgan barmok ko’rsatkichi markerni ishga solinadi. Отчёт (hisobot)lar tashkil qilish Hisobot–bu natijalar aks etgan kogozli hujjat demakdir. MB mulokot oynasida Отчёт ni tanlab Создать tugmasiga bossaq Новый отчёт (yangi hisobot) degan mulokot oynasi paydo bo’ladi (14-rasm.). Ekranda hosil bo’lgan mulokot oynasida yangi hisobot tuzishning bir qator usullari taqlif qilinadi: Конструктор – mustaqil ravishda yangi hisobot tuzish. Мастер отчётов (hisobotlar ustasi) – tanlangan maydonlar asosida avtomatik ravishda yangi hisobotlar tuzish. Автоотчёт (avto hisobot)- v stolbets (ustun ko’rinishida)–

maydonlarni avtomatik ravishda bitta ustO’nga joylashtirgan holda hisobot tuzish. Автоотчёт : lentasimon ko’rinishda – maydonlarni avtomatik ravishda lentasimon joylashtirilgan holda hisobotlar tuzish. Мастер диаграмм (diagrammalar ustasi)– diagrammalar asosida hisobotlar tuzish. Почтовые наклейки (pochta yorliqlari)–pochta markalarini nashr qilish uchun formatlangan hisobotlar tuzish. Hisobotlarni tuzish uchun ham xuddi formalar tuzishdagi kabi hisobotlarni tuzish usullaridan biri tanlangach, mulokot oynasining pastki qismida hisobot to’ziluvchi jadval yoki So’rov nomi ko’rsatiladi. Hisobot tuzilmasi Xuddi forma kabi hisobot ham boshqarish elementlariga ega qismlardan tashkil topgan, ammo bunda qismlar ko’p-u, boshqarish elementlari formaniqidan kamroq. Hisobot tuzilmasi asosan 5 qismdan iborat bo’ladi (15-rasm.):  hisobot sarlavxasi,  yuqori kolontitul,  ma‘lumotlar joylashgan joy,  quyi kolontitul,  hisobot eslatmasi. Odatda, hisobot to’zilmasi bilan tanishish uchun avtomatik ravishda hisobot tashkil qilib uni «konstruktor» tartibida ochish qulay. Bunda hisobot sarlavxasi umumiy sarlavxani chop etishni ta‘minlaydi, yuqori kolontitul qismlari esa sarlavxaga tegishli kichiq-kichiq sarlavxachalarni ifodalaydi. Ma‘lumotlar maydonida esa boshqaruv elementlari joylashtirilib, ular asosan ma‘lumotlar bazasi maydonlari mazmunini bildiradi. Quyi kolontitul qismi xuddi yuqori kolontitul kabi boshqarish elementlariga ega, Now funktsiyasi bilan vaqtni va Page() funktsiyasi bilan

hisobot varaqlari belgilanadi. 15-rasm Hisobot eslatmasida esa yordamchi axborotlar kiritiladi. Tuzilgan jadval, So’rov, forma va hisobotlarni foydalanuvchiga kerakli holatda printerga chiqarish mumkin. Buning uchun kerakli ob‘ektni tanlab olish, so’ngra asosiy menyuning fayl punktidan « Печать » buyrug’iga kirish lozim.

Adabiyotlar ro’yxati: 1. Каримов И.А. Ўзбекистон келажаги буюк давлат. “Ўзбекистон”, 1992 2. Каримов И.А. Ислоҳотларни амалга оширишда қатъиятли бўлайлик. “Ўзбекистон”, 1996 3. «Иқтисодий информатика» С.С.Ғуломов ва бошқалар С.С.Ғуломовнинг умумий тахрири остида.-Т.: «Шарқ», 1999.- 546 б 4. “Ахборот тизимлари ва технологиялари”: Олий ўқув юртлари талабалари учун дарслик//Муаллифлар жамоаси: С.С.Ғуломов, Р.Х.Алимов, Х.С.Лутфуллаев ва бошк./; С.С.Ғуломовнинг умумий тахрири остида.-Т.: «Шарқ», 2000.- 592 б. 5. Аюпов Р.Х. , Исмоилов С. И. , Аюпов Х.Р. Хусусий компьютерларда ишлаш. “ Microsoft Word 2000 матн му ҳ аррири ” . – Т.: ТМИ, 2002. 124 бет 6. Марахимов А.Р., Ра ҳ мон қ улова С.И. “Интернет ва ундан фойдаланиш асослари.“ Ўқ ув қў лланма.-Т.:Тошкент давлат техника университети нашриёти, 2001.–176 б. 7. Ғ уломов С.С. ва бош қ алар. Ахборот тизимлари ва технологиялари – Т.: «Шар қ », 2000 8. Арипов М.М, Мухаммадиев Ж. . У “Информатика ва информацион технологиялар”. Ўқув қулланма. Тошкент шахри, 2005 йил. 9. Макарова “ Информатика “ Тошкент ш 2005 йил. 10. Эрматов Ш “Шахсий компьютерларнинг операцион тизимлари,курилмалари ва воситалари”. Тошкент 2007 йил. 11. Закиров Ф.И др.Информатика и информационн ы е технологии”.Ташкент 2007 г . 12. Симонович С.В. и другие. Общая Информатика. Учебное пособие. – М.: Издательство «АСiресс», 2001

O'xshashlar

Adobe After Effects dasturi haqida umumiy tushunchalar

AutoCAD dasturi. Umumiy tushunchalar

MS ACCESS МББТ

Experion dasturi haqida umumiy tushuncha

UniSim dasturi haqida umumiy tushuncha