Оилага, ёшларга ва ахлоққа қарши жиноятлар - Huquqshunoslik - Referatlar

Оилага, ёшларга ва ахлоққа қарши жиноятлар

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

34.8369140625 KB

Ko'chirib olish

Оилага, ёшларга ва ахлоққа қарши жиноятлар Режа: 1 . Оилага қарши жиноятлар тушунчаси, турлари ва юридик таҳлили 2. Ёшларга қарши жиноятлар тушунчаси, турлдари ва юридик таҳлили. 3. Ахлоққа қарши жиноятлар тушунчаси, турлари ва юридик таҳлили.

1. Оилага қарши жиноятлар тушунчаси, турлари ва юридик таҳлили 1.1 Вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатсиз шахсларни моддий таъминлашдан бўйин товлаш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 122-моддаси) Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 64-моддасида: «Ота- оналар ўз фарзандларини вояга етгунларига қадар боқиш ва тарбиялашга мажбурдирлар. Конституциянинг 65-моддасида эса: «Фарзандлар ота-оналарнинг насл-насабидан ва фуқаролик ҳолатидан қатъи назар, қонун олдида тенгдирлар», деб таъкидланган. Ушбу жиноятнинг бевосита объекти вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатсиз шахсларнинг манфаатлари, яъни уларнинг соғлиғи, нормал жисмоний ривожланиши ва суднинг ҳал қилув қарорига мувофиқ маблағ олиш ҳуқуқига эга шахсларнинг моддий таъминоти ҳисобланади. Жиноятнинг объектив томони суднинг ҳал қилув қарорига мувофиқ моддий ёрдамга муҳтож бўлган вояга етмаган ва меҳнатга лаёқатсиз шахсларни боқиш учун ундириладиган маблағларни жами уч ойдан ортиқ муддат мобайнида тўламасликда ифодаланади. Бўйин товлаш деганда, нафақат суднинг ҳал қилув қарори бажарилишини тўғридан-тўғри рад этиш, балки айбдорнинг оладиган маоши миқдорини, бошқа даромадларини яшириши, ижро варақаси бўйича тўловлардан қочиб қутулиш мақсадида иш ёки яшаш жойини ўзгартириши ёхуд шу мақсадда меҳнат қилишдан бўйин товлаши ва ҳоказоларни тушуниш зарур. Қилмиш фақат қуйидаги ҳолларда ЖК 122-моддаси билан жавобгарликка тортилади: 1) моддий ёрдамга муҳтож болаларни ёки меҳнатга лаёқатсиз шахс - ларни боқиш учун маблағ қонуний кучга кирган суднинг ҳал қилув қарори мавжудлиги.

2) вояга етмаган ва меҳнатга лаёқатсиз шахсларни боқиш учун ундириладиган маблағларни жами уч ойдан ортиқ муддат мобайнида қасддан тўламаган бўлиши. Меҳнатга лаёқатсиз шахслар – 1 ва 2-гуруҳ ноғиронлари ёки касаллиги туфайли вақтинча меҳнат лаёқатини йўқотган шахслардир. Қонуний кучга кирган суднинг ҳал қилув қарорига биноан моддий ёрдамга муҳтож бўлган вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатсиз шахсларни боқиш учун ундирилиши лозим бўлган маблағ жами уч ой мобайнида тўланмаган тақдирда тугалланган деб эътироф этилади. Субъектив томондан жиноят тўғри қасддан содир этилади. Айбдор ЖК 122-моддаси диспозициясида кўрсатилган шахсларни моддий таъминлаши лозим бўлган суд қарорининг қонуний кучга кирганлигини билади ва мазкур мажбуриятни бажаришдан бўйин товлайди. Жиноятнинг мотив ва мақсадлари қилмишни квалификация қилишга таъсир кўрсатмайди. Кўпинча ғараз ният ёки ўч олиш мотиви мавжуд бўлади. Мазкур жиноятнинг субъекти суднинг ҳал қилув қарорига биноан моддий ёрдамга муҳтож вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатсиз шахсларни моддий таъминлаш вазифаси зиммасига юкланган 18 ёшга тўлган, ақли расо ҳар қандай шахс (ота-оналар, фарзандликка олувчилар) бўлиши мумкин. 1. 2. Ота-онани моддий таъминлашдан бўйин товлаш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 123-моддаси) Ушбу жиноятнинг бевосита объекти – айбдорнинг қариндоши бўлган ота-онасининг моддий жиҳатдан таъминланишини таъминловчи ижтимоий муносабатлар, ота-оналар ёки уларнинг ўрнини босувчи шахсларнинг соғлиғи ва ҳаётидир. Жиноятнинг объектив томони , суднинг ҳал қилув қарорига биноан меҳнатга лаёқатсиз ва моддий ёрдамга муҳтож бўлган ота-онани ёки

уларнинг ўрнини босувчи шахсларни моддий таъминлаш учун ундириладиган маблағнинг вояга етган шахслар томонидан жами уч ойдан ортиқ муддат мобайнида тўланмаслигида ифодаланади. Шахсни ЖК 122-моддасидаги каби 123-моддаси билан жиноий жавобгарликка тортиш учун: 1) фарзандлар зиммасига ота-оналарини ёки уларнинг ўрнини босувчи шахсларни моддий таъминлаш учун маблағ тўлаб туриш мажбуриятини юкловчи суднинг ҳал қилув қарори мавжудлиги. 2) мазкур шахсларни боқиш учун ундириладиган маблағларни жами уч ойдан ортиқ муддат мобайнида қасддан тўламаган бўлишини аниқлаш зарур. Ота-оналар – 55 ёшга тўлган аёллар, 60 ёшга тўлган эркаклар ҳамда I ва II гуруҳ ноғиронлари меҳнатга лаёқатсиз шахслар деб ҳисобланади. Суднинг ҳал қилув қарорига биноан ундирилиши лозим бўлган маблағнинг камида уч ойдан ортиқ муддат тўланмаслиги тугалланган жиноят деб эътироф этилади. Бўйин товлаш усули (масалан: яшаш жойини, иш жойини ўзгартириш, маошининг ҳақиқий миқдорини яшириш ва ҳоказо) қилмишни баҳолашда аҳамиятга эга эмас. Субъектив томондан жиноят тўғри қасд билан содир этилади. Жиноятнинг содир этилиш мотиви ва кўзланган мақсад уни квалификация қилишда аҳамиятга эга эмас. Жиноятнинг субъекти суднинг ҳал қилув қарорига биноан ота- оналарини ёки уларнинг ўрнини босувчи шахсларни моддий таъминлаш мажбурияти юкланган вояга етган туғишган фарзандлар, фарзандликка олинган ўғил ва қизлар, ўгай ўғил ва қизлар бўлиши мумкин. 1. 3. Болани алмаштириб қўйиш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 124-моддаси)

Ушбу жиноятнинг бевосита объекти болага нисбатан ота-онанинг ҳуқуқларини, шу жумладан, уни тарбиялаш билан боғлиқ ҳуқуқларни таъминлаш борасида вужудга келадиган, шунингдек, бола туғилганидан сўнг келажакда ҳам унинг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилишда вужудга келадиган ижтимоий муносабатдлар ҳисобланади. Объектив томондан жиноят болани алмаштиришда, яъни янги туғилган ёки эмизикли бир чақалоқни бошқаси билан алмаштиришда ифодаланади (касал болани соғлом болага, қиз болани ўғил болага ёки тескариси, бир миллатдагисини бошқа миллатга ва б.). Болани эгаллаш ва унинг ўрнига бошқасини бериш унинг ота-онаси ёки унга ҳуқуқи бор шахслардан яширин равишда уларнинг иродасига қарши амалга оширилади. Бунда ҳаракатлар туғруқхонада, болалар уйида, уй шароитида ёки бошқа ҳолатларда амалга оширилиши мумкин. Қилмиш бола эгалланган ва унинг ўрнига бошқаси берилган пайтдан бошлаб тугалланган ҳисобланади. ЖК 137-моддаси билан квалификация қилинадиган одам (бола)ни ўғрилашдан фарқли равишда болани алмаштириш ўч олиш мақсадида амалга оширилади. Бошқача жиҳатдан эса санаб ўтилган жиночтлар ўхшаш бўлиши мумкин. Субъктив томондан ЖК 124-моддасида назарда тутилган жиноят тўғри қасд билан содир этилади. Айбдор у томондан амалга оширилаётган алмаштиришнинг ижтимоий хавфлилигини англайди, шунга кўзи етади ва жиноий оқибатлар келиб чиқишини хоҳлайди. Жиноятни квалификация қилишда мотив инобатга олинмайди. Таъмагирлик ёки бошқа паст ниятлар мавжкд бўлганда жиноят таркиби мавжуд бўлади. Таъмагирлик ниятлари моддий манфаатга эришишга интилишда ифодаланади. Болани алмаштираётган шахс ўз ҳаракатларини учун

моддий рағбатлантириш олиш мақсадини кўзлайди. Таъмагирлик ниятлари боланинг ота-онаси ёки бошқа манфаатдор шахслар бола касаллигини билган ва унинг даволаниши учун маълум миқдордаги ҳаражатлар талаб қилинишини англаб, ундан алмаштириш орқали қутулмоқчи бўлганда вужудга келади. Бошқача паст ниялар деганда ўч олиш, ҳасад назарда тутилади. Эҳтиётсизлик орқасидан болани алмаштириш жиноий жавобгарликни келтириб чиқармайди. Мазкур жиноят субъекти 16 ёшга тўлган тегишли муассаса (туғруқхона, болалар уйи ва б.)нинг ходимлари бўлиши мумкин. 1.4. Фарзандликка олиш сирини ошкор қилиш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 125-моддаси) Ўзбекистон Республикаси Оила кодексига мувофиқ, фарзандликка олиш қонун ҳимоясида ҳисобланади (Оила кодексининг 153-моддаси). Жиноятнинг бевосита объекти фарзандликка олинган болаларнинг нормал ривожланиши учун шарт-шароитларни вужудга келтиришга қаратилган ижтимоий муносабатлар, оила манфаатлари, боланинг нормал руҳий ривожланиши ҳисобланади. Давлат нафақат фарзандликка олишнинг алоҳида тартибини белгилайди, балки биринчи навбатда боланинг руҳий эзилиши, катталар билан муносабатда тўсиқ ва қийинчиликларнинг вужудга келишини олдини олиш мақсадида бошқа шахсларни фарзандликка олишни сир сақлаш мажбуриятини юклайди. Объектив томондан жиноят фарзандликка олувчининг (мазкур шахслар вафот этган ҳолларда васийлик ва ҳомийлик органларининг) розилигисиз фарзанд қилиб олинган ўғил ёки қиз бола ҳақидаги маълумотларни ошкор этиши, фуқаролик ҳолатини қайд этиш ёзувлари китобидаги фарзандликка олувчилар боланинг қон-қариндоши

эмаслигини англаш мумкин бўлган кўчирмаларни беришида ифодаланади. Башарти фарзандликка олиш сирининг ошкор этилиши фарзандликка олишни ҳақиқий эмас деб эътироф этиш ёки фарзандликка олишни бекор қилиш талаби билан боғлиқ бўлган ҳолларда, ушбу талаблар тегишли расмий органларга (суд, васийлик органи ва ҳоказоларга) қонунда кўзда тутилган тартибда маълум қилинган бўлса, бундай ҳаракат жиноят ҳисобланмайди. Субъектив томондан жиноят тўғри қасд билан содир этилади. Мазкур жиноят субъекти ҳар қандай шахс, шу жумладан фарзандликка олган эр-хотиндан биронтаси ҳам бўлиши мумкин. Жиноятнинг содир этилиш мотиви ва ундан кўзланган мақсад қилмишнинг квалификацияси учун аҳамиятга эга эмас. Фарзандликка олиш сирини ошкор этиш касбий фаолияти ёки эгаллаб турган хизмат мавқеи муносабати билан буни сир сақлаши лозим бўлган шахс томонидан содир этилган бўлса, айбдорнинг қилмиши ЖК 125-моддаси 2-қисми билан квалификация қилинади. Фарзандликка олиш сирини айбдор тамагирлик ёки бошқа паст ниятларда (ўч олиш, ҳасад ва ҳоказо) ошкор этган ҳолларда қилмиш ЖК 125- моддаси 2-қисми билан квалификация қилинади. ЖК 125-моддаси 2-қисми моҳиятидан келиб чиқиб, оғир оқибатлар деганда, оиланинг бўзилиши ва ҳоказони тушуниш зарурдир. 1.5. Никоҳ ёши тўғрисидаги қонун ҳужжаталрини бузиш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 125 1 -моддаси) Жиноятнинг бевосита объекти никоҳ ёши ва ундан келиб чиқувчи муносабатларни тартибга солувчи ижтимоий муносабатлар ҳисобланади. Жиноят кодексининг мазкур моддаси 3 қисмдан иборат. Модданинг биринчи қисмида никоҳ ёшига етмаган шахс билан ҳақиқатда никоҳ муносабатларига киришиш учун жавобгарлик белгиланган. Никоҳ ёшига

етмаган шахс билан ҳақиқатда никоҳ муносабатларга киришиш деганда, никоҳни қонун ҳужжатларида ўрнатилган тартибда расмийлаштирилмаган ёки расмийлаштирилганда ҳолда эркак билан аёлнинг ягона оила иттифоқи сифтида биргалашиб яшашни бошлаши тушунилади. Таҳлил қилинаётган жиноят бўйича қиз ёки йигитнинг биттаси никоҳ ёшига тўлмаганлиги жавобгарлик масаласини ҳал этиш учун етарли ҳисобланади. Агар йигит никоҳ ёшига тўлмаган ва аёл никоҳ ёшига тўлган бўлиб, улар бир бирининг ёшини аниқ билган ҳолда, никоҳ муносабатларга киришган бўлса. Аёл жиноий жавобгарлик ёшига тўлган тақдирда, уни таҳлил қилинаётган норма бўйич жиноий жавобгарликка тортиш масаласи кўрилиши керак. Никоҳ ёшига етмаган шахс билан никоҳ муносабатларига киришишнинг давомийлиги қилмишни квалификация қилишга таъсир кўрсатмайди. Бунда фақат айбдорнинг никоҳ ёшига етмаган шахс билан ҳақиқатда никоҳ муносабатларига киришилган вақтдан бошлаб жиноят тугалланган ҳисобланади. Бунда ушбу шахсларнинг жинсий муносабатларга киришган ёки киришмаганлиги аҳамиятга эга эмас. Агар никоҳ муносабатларига киришган шахс 16 ёшга тўлмаган шахс бўлса, унинг ёшини билган ҳолда. Айбдор у билан жинсий алоқа қилса ёки жинсий эҳтиёжини ғайритабиий усулда қондирса, унинг ҳаракатлари Жиноят кодекси 128-моддаси жиноятлар мажмуи тариқасида квалификация қилинади. Жиноят кодексининг мазкур моддаси билан квалификация қилишнинг шарти айбдорнинг ушбу ҳаракатларни Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 47 3 -моддаси билан жиноий жавобгарликка тортилганидан сўнг бир йил ичида ушбу қилмишларни такроран содир этганлиги ҳисобланади. Жиноятнинг субъекти 18 ёшга тўлган ҳар қандай ақли расо шахс ҳисобланади.

Жиноят кодексининг 125 1 -моддаси иккинчи қисмида назарда тутилган жиноятнинг объектив томони ота-она ёки уларнинг ўрнини босувчи шахслар томонидан никоҳ ёшига етмаган шахсни эрга бериш ёхуд уйлантиришда ифодаланади. Никоҳ ёшига етмаган шахсни эрга бериш деганда, қизни эркак никоҳига иолиши учун унинг ихтиёрига юбориш ёки қизни эрга бериш билан боғлиқ бўлган тадбирларни ўтказиш тушунилади. Никоҳ ёшига етмаган шахсни уйлантириш деганда, ота она ёки уларнинг ўрнини босувчи шахслар томонидан никоҳ ёшига тўлмаган қизни (ёки аёлни никоҳ ёшига тўлмаган йигит)эркак никоҳига олиши ёки уларнинг оила қуриши учун муайян тадбирларни ўтказиш тушунилади. Жиноят кодексининг 125 1 -моддаси иккинчи қисми билан квалификация қилишнинг шарти айбдорнинг ушбу ҳаракатларни Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 47 3 - моддаси иккинчи қисми билан жиноий жавобгарликка тортилганидан сўнг бир йил ичида ушбу қилмишларни такроран содир этганлиги ҳисобланади. Таҳлил қилинаётган жиноятда ота-она ёки уларнинг ўрнини босувчи шахслар никоҳланувчиларнинг никоҳ ёшига тўлмаганликларини билагна бўлиши шарт. Жиноят кодексининг 125 1 -моддаси иккинчи қисми субъекти 18 ёшга тўлган ота-она ёки уларнинг ўрнини босувчи шахслар ҳисобланади. ота-она ёки уларнинг ўрнини босувчи шахслар деганда, қонунда белгиланган тартибда болага нисбатан ота оналик ҳуқуқини амалга оширувчи ва ота оналик мажбуриятларини бажарувчи, лекин боланинг ота онаси бўлмаган шахслар (фарзандликка олувчилар, васийлар ва ҳомийлар) тушунилади. Жиноят кодексининг 125 1 -моддаси учинчи қисмининг объектив томони никоҳ ёшига етмаган шахс билан никоҳ тузишга доир диний маросимни амалга оширишда ифодаланади. Никоҳ ёшига етмаган шахс билан диний маросимларни амалга ошириш деганда, диний маросиларни амалга ошираётган шахс томонидан никоҳланнувчиларнинг никоҳ ёшига тўлмаганлигини билгани ҳолда,

уларга нисбатан никоҳ хутбасини ўқиш ва икки томонни никоҳлаш билан боғлиқ диний маросиларни ўтказиш тушунилади. Жиноят кодексининг 125 1 -моддаси учинчи қисми билан квалификация қилишнинг шарти айбдорнинг ушбу ҳаракатларни Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 47 3 -моддаси учинчи қисми билан жиноий жавобгарликка тортилганидан сўнг бир йил ичида ушбу қилмишларни такроран содир этганлиги ҳисобланади. 125 1 -модданинг учинчи қисми субъекти 18 ёшга тўлган никоҳ тузишга доир диний маросимларни амалга оширувчи шахслар ҳисобланади. Улар мулла, руҳонийлар бўлиши мумкин. Жиноятнинг субъектив томни айбнинг қасд шаклида ифодаланади. Жиноятнинг мотив ва мақсади жиноятнинг квалификациячисига таъсир кўрсатмайди. 1.6. Кўп хотинли бўлиш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 126-моддаси) Ушбу жиноятнинг объекти одоб-ахлоқ ва жинсий ҳаёт кечириш қоидалари ҳисобланади. Объектив томондан жиноят умумий рўзғор юритиш асосида икки ёки ундан ортиқ аёл билан эр-хотин бўлиб яшашда ифодаланади. Умумий рўзғор асосида икки ёки ундан ортиқ аёл билан эр-хотин бўлиб яшаш мазкур жиноятнинг зарурий аломати ҳисобланади. эр-хотин бўлиб яшаш бошланган пайтдан эътиборан жиноят тугалланган, деб эътироф этилади. Субъектив томондан жиноят қасддан содир этилади. Айбдорнинг бир вақтнинг ўзида икки ёки ундан ортиқ аёл умумий рўзғор асосида яшаётганлигини билади. Ва буни хоҳлайди. Қилмишнинг содир этилиш мотиви ва кўзланган мақсад жиноятни квалификация қилишда аҳамиятга эга эмас. Жиноятни субъекти 16 ёшга тўлган ҳар қандай ақли расо шахс бўлиши мумкин.

2. Ёшларга қарши жиноятлар тушунчаси, турлари ва юридик таҳлили 2.1. Вояга етмаган шахсни ғайриижтимоий хатти-ҳаракатларга жалб қилиш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 127-моддаси) Кўриб чиқилаётган модда уч қисмдан иборатдир: вояга етмаган шахсни тиламчиликка, спиртли ичимликлар истеъмол қилишга, гиёҳвандлик ёки психотроп ҳисобланмаган, лекин кишининг ақл- идрокига таъсир қиладиган восита ва моддаларни истеъмол этишга жалб қилиш (1-қисми); вояга етмаган шахсни гиёҳвандлик воситалари ёки психотроп моддалар истеъмол этишга жалб қилиш (2-қисм); вояга етмаган шахсни жиноят қилишга жалб этиш (3-қисм). Бу жиноятнинг объекти вояга етмаган шахснинг нормал, ахлоқий ривожланиши, унинг соғлиғи ҳамда жамоат хавфсизлиги ва тартиби ҳисобланади. Жиноятннинг жабрланувчиси айбдор уни ғайриижтимоий ҳатти- ҳаракатларга жалб қилаётган пайтда вояга етмаган, яъни 18 ёшга тўлмаган шахслар ҳисобланади. ЖК 127-моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноятнинг объектив Мазкур моддадаги жалб қилиш деганда вояга етмаган шахснинг вояга етмаган шахсни маълум бир ҳаракатларни бажаришга кўндиришга қаратилган ҳаракатлар тушунилади. Жалб қилиш ваъда бериш, алдаш, жисмоний ёки руҳий зўрлик ишлатиш ва бошқа ҳаракатлар орқали амалга оширилиши мумкин. Вояга етмаган шахсни ғайриижтимоий ҳаракатларга жалб қилишнинг бошқача усуллари деганда таклиф қилиш, сўраш, кўндириш, пул билан ўзига оғдириш, шунингдек, унга “катталар иши”ни қилолмаслигини ёки атрофдагилар олдида унинг обрўйи ошишини айтиш орқали унда спиртли

ичимликларни истеъмол қилишга қизиқиш уйғотиш ва бошқалар тушунилади. Тиламчилик қилиш деганда, вояга етмаган шахсни бегона шахс - лардан пул, озиқ-овқатларни, кийим-кечакларни ва ҳоказоларни тиламчилик қилишга жалб қилишни тушунмоқ зарур. Гиёҳвандлик ёки психотроп ҳисобланмаган, лекин кишининг ақл идроқига таъсир қиладиган восита ва моддалар деганда инсон миясини гангитувчи таъсир кўрсатадиган ва унга нисбатан талабни вужудга келтирадиган турли моддаларни тушуниш лозим.. ЖК 127-моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноят вояга етмаган шахсни тиламчиликка, спиртли ичимликлар истеъмол қилишга, гиёвандлик ёки психотроп моддаси ҳисобланмаган, лекин одамнинг ақл- идрокига таъсир қиладиган восита ва моддаларни истеъмол этишга жалб қилишга қаратилган ҳар қандай ҳаракат содир этилган пайтдан эътиборан, айбдор ўз мақсадига эришгани ёки эришмаганидан қатъи назар, тугалланган деб эътироф этилади. ЖК 127-моддаси 2-қисмида назарда тутилган жиноятнинг объектив томони вояга етмаган шахсни турли усуллар билан (авраш, меҳмон қилиш, алдаш ва ҳоказо) гиёвандлик воситаларини ёки психотроп моддаларни истеъмол этишга жалб қилишдан иборатдир. Вояга етмаган шахсни жиноятга жалб этиш деганда, вояга етмаган шахсга нисбатан жисмоний зўрликни қўллаш ёки унга руҳий тазйиқ ўтказиш билан, қўрқитиш, пул бериб оғдириш, авраш, алдаш, ўч олиш, ҳасад, рашк туйғуларини ва бошқа паст ниятларини қўзғатиш, жиноят содир этишни таклиф қилиш, ўғирланган нарсаларни сотиб олиш ёки сотиб беришни ваъда қилиш, жиноятни содир этиш жойи ва усуллари ёки жиноят изларини яшириш ҳақида маслаҳатлар бериш йўли билан унинг бир ёки бир нечта жиноятларнинг содир этилишида иштирок этиш ниятини рағбатлантиришга қаратилган ҳаракатлар ва жиноятни содир

этишга оғдириш мақсадида вояга етмаган шахслар билан спиртли ичимликлар ичилишини тушуниш зарур. Мазкур жиноят таркиби учун айбдорнинг 18 ёшга тўлмаган вояга етмаган шахсни қайси жиноятга жилб қилганлигининг аҳамияти йўқ. Субъектив томондан жиноят тўғри қасд билан содир этилади, яъни айбдор вояга етмаган шахсни ғайриижтимоий хатти-ҳаракатга жалб қилаётганини билиб туради ва шуни хоҳлайди. Айни пайтда айбдор ғайриижтимоий хатти-ҳаракатга жалб қилинаётган шахс нинг вояга етмаганлигини билган ҳоллардагина мазкур модда бўйича жиноий жавобгарликка тортиш мумкин эканлигига эътибор бермоқ керак. Олий суд Пленумининг “Вояга етмаганлар жиноятчилиги бўйича суд амалиёти” тўғрисидаги Қарорида шундай дейилади: “Шунингдек катта ёшдаги киши ўз ҳаракатлари билан вояга етмаган шахсни гайриижтимоий хатти-ҳаракатларга жалб қилаётганини билгани ҳолда ёки шундай фикрга йўл қўйганини ҳам аниқлаш лозим. Агарда катта ёшдаги киши шахсни ғайриижтимоий хатти- ҳаракатларга жалб қилсаю, унинг вояга етмаганлигини билмаса ёки билиши мумкин бўлмаса, бу ҳолда ЖКнинг 127-моддаси билан жиноий жавобгарликка тортиш мумкин эмас.” Ушбу жиноятнинг субъекти 18 ёшга тўлган ҳар қандай ақли расо шахс бўлиши мумкин. 3. Ахлоққа қарши жиноятлар тушунчаси, турлари ва юридик таҳлили 3.1. Ўн олти ёшга тўлмаган шахс билан жинсий алоқа қилиш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 128-моддаси) Бу жиноятнинг объекти 16 ёшга тўлмаган шахсларнинг жинсий дахлсизлигини ҳамда уларнинг нормал руҳий ва жисмоний ривожланишини таъминловчи ижтимоий муносабатлар ҳисобланади.

Объектив томондан жиноят эркак ёки аёлнинг қарама-қарши жинсдаги ўн олти ёшга тўлмаган шахс билан ихтиёрий равишда алоқа қилиши ёки жинсий эҳтиёжни ғайритабиий усулда қондиришида ифодаланади. “Жинсий алоқа қилиш” ҳамда “жинсий эҳтиёжни ғайритабиий усулда қондириш” тушунчалари ҳақида тўлиқ маълумот ЖК 118 ва 119- моддалари таҳлилида берилган. Мазкур ҳолатларда розилик 2 хил бўлиши мумкин: 1) вояга етмаган шахсни моддий ёки бошқача усулда қизиқтириш, шунингдек, унда жинсий қизиқиш ҳосил бўлганлиги. 2) жабрланувчи руҳий ожиз аҳволда бўлмаган ҳолда айбдор ҳаракатларига қаршилик кўрсатмаслиги. Шуни таъкидлаш жоизки, айбдор ва жабрланувчи ўртасидаги расмий никоҳнинг мавжудлиги қилмишни ЖКнинг мазкур моддаси билан квалификация қилишга таъқир қилмайди. Субъектив томондан жиноят тўғри қасд билан содир этилади. Айбдор 16 ёшга тўлмаган шахс билан жинсий алоқага киришаётганлигини билади ва буни хоҳлайди. Жабрланувчи қиз (ўғил) боланинг ўн олти ёшга тўлмаганлиги субъектга олдиндан аён бўлганлиги, айбдорни ЖК 128-моддаси билан жавобгарликка тортишнинг зарурий шарти ҳисобланади. Айбдор мазкур фактни жабрланувчи билан аввалдан танишганлик туфайли, унинг ташқи жисмоний кўринишидан, ҳатти-ҳаракатларидан билиши мумкин. Башарти субъект жабрланувчи қиз (ўғил) боланинг ёшига нисбатан ҳақиқатан ҳам адашган бўлса, ЖК 128-моддаси билан квалификация қилинмайди. Ушбу жиноятнинг субъекти ҳар икки жинсдаги, 16 ёшга тўлган ҳар қандай ақли расо шахслар бўлиши мумкин. Ушбу модданинг 1-қисмида жавобгарлик назарда тутилган қилмиш такроран ёки рецидивист томонидан ёхуд илгари ЖК 118 ёки 119- моддаларида назарда тутилган жиноятларни содир этган шахс томонидан

содир этилган ҳолларда, айбдор ЖКнинг 128-моддаси 2-қисми билан жавобгарликка тортилади. 3.2. Ўн олти ёшга тўлмаган шахсга нисбатан уятсиз-бузуқ ҳаракатлар қилиш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 129-моддаси) Жиноятнинг бевосита объекти 16 ёшга тўлмаган шахсларнинг жинсий дахлсизлигини таъминловчи ижтимоий муносабатлар, шунингдек, уларнинг нормал жисмоний ва руҳий ривожланиши ҳисобланади. 16 ёшга тўлмаган болалар ва қизларга нисбатан уятсиз бузуқ ҳаракатлар қилишнинг ижтимоий хавфлилиги шунда онамоён бўладики, мазкур шахсларда жинсий ҳаётга муддатдан олдин носоғлом, жисмоний ва руҳий асосланмаган қизиқиш пайдо бўлади, одамлар ўртасидаги жинсий муносабатлар ўртасида уларнинг фикри бузуқ бўлади, айрим ҳолларда бундай шахсларда ғайритабиий жинсий қарашлар шаклланади. Жиноятнинг объектив томони шахснинг ўн олти ёшга тўлмаганлиги айбдорга аён бўлган ҳолда унга нисбатан зўрлик ишлатмай, уятсиз-бузуқ ҳаракатлар содир этишда ифодаланади. Уятсиз-бузуқ ҳаракатлар жинсий ҳарактерга эга бўлиб, айбдорнинг жинсий эҳтиёжини қондиришга ёки аксинча жабрланувчида жинсий қизиқиш уйғотиш мақсадида амалга оширилади. Бундай ҳаракатлар жисмоний ёки руҳий амалга оширилиши мумкин. ЖК 129-моддаси 1-қисми диспозициясига мувофиқ 16 ёшга тўлмаган шахсга нисбатан уятсиз бузуқ ҳаракатлар зўрлик ишлатмасдан амалга оширилади. Бунда 16 ёшга тўлмаган шахснинг айбдор билан уятсиз бузуқ ҳаракатлар қилиш ташаббуси билан чиқиши айбдорни ЖК 129-моддаси бўйича жавобгарликдан озод қилиш учун асос бўлмайди. .

ЖК 129-моддаси 2-қисми моҳиятидан келиб чиқиб, зўрлик ишлатиш деганда, жабрланувчининг муштланишини, калтакланишини, унинг баданига енгил ёки ўртача оғир шикаст етказилишини тушуниш зарур. Жабрланувчининг баданига оғир шикаст етказилган ҳолларда айбдорнинг қилмиши жиноятлар жами бўйича (ЖК 129-моддаси ва ЖК 104-моддаси билан) квалификация қилиниши лозим. Амалиётда 16 ёшга тўлмаган шахсга нисбатан уятсиз бузуқ ҳаракатлар қилиш жиноятининг таркибини ЖК 119-моддаси 3-қисми “а” банди ва 128-модданинг таркибидан фарқлашда қийинчиликлар вужудга келади. Қонун чиқарувчи ЖК 119-моддаси 1-қисми ва 128-моддаси 1- қисмини ишлаб чиқаётганда “жинсий эҳтиёжни ғайритабиий усулда қондириш” тушунчасининг мазмунини ёритиб берамган ва бу қилмишнинг уятсиз бузуқ ҳаракатлардан фарқларни кўрсатмаган. Субъектив томондан жиноят тўғри ёки эгри қасд билан содир этилади. Кўпгина ҳолларда айбдор 16 ёшга тўлмаган шахсга нисбатан уятсиз бузуқ ҳаракатларни содир қилаётганлигини билади ва буни хоҳлайди (тўғри қасд). Агар айбдорлар 16 ёшга тўлмаган шахсга нисбатан уятсиз бузуқ ҳаракатларни содир этиб, мазкур ҳаракатларининг ижтимоий хавфлилигини англаган ва ёш боланинг бўзилиши мумкинлигини билган ҳамда бундай оқибат келиб чиқишига бефарқ бўлиб, унга йўл қўйганда қилмиш эгри қасд билан содир этилган ҳисобланади. Бундай ҳолатда айбдор жабрланувчининг ташқи кўриниши, бўй-басти, жабрланувчининг хулқи ва ҳоказолар орқали унинг ёшини билиши лозим. Мазкур жиноятнинг субъекти ҳар икки жинсдаги, ўн олти ёшга тўлган шахслар бўлиши мумкин. 3.3. Порнографик маҳсулотларни тайёрлаш, олиб кириш, тарқатиш, реклама қилиш, намойиш этиш

(Ўзбекистон Республикаси ЖК 130-моддаси) Таҳлил этилаётган модда ЖКга халқаро Женева конвенциясининг 1923 йил 12 октябрдаги «Порнография буюмларининг тарқатилиши ва савдо-сотиғига қарши кўраш тўғрисида»ги қарорига мувофиқ киритилган. Мазкур Конвенцияда жиноят сифатида қуйидаги қилмишлар назарда тутилган: порнографик нарсаларни сотиш, тарқатиш ёки оммавий намойиш этиш мақсадада тайёрлаш ва сақлаш; мазкур норсаларни олиб кириш, олиб ўтиш, олиб чиқиш ёки уларни муомалага чиқариш; порнографик нарсаларни сотиш, тарқатиш ёки оммавий намойиш этиш, прокатга топшириш; мазкур материалларни олиш мумкин бўлган йўлларни ошкор қилиш ва эълон қилиш. Ушбу жиноятнинг объекти жамоат одоб-ахлоқи, ёшларнинг нормал ахлоқий ривожланиши ҳисобланади. Жиноят предмети – порнографик нарсалар ҳисобланади. Порнографик нарсалар деганда, порнографик асарларни, босма буюмларни, тасвирларни, жинсий алоқаларни қўпол, натурал ҳолатда, уятсизларча, шармандали ёки бузуқ ҳолда акс эттирувчи бош қа нарсаларни тушуниш зарур. Турли кўринишдаги (босма, машинкаланган, кўлёзма ҳолидаги) асарлар, фотосуратлар, слайдлар, кино пленкалари, видеокассеталар ва бошқа нарсалар шулар жумласидандир. Жиноятнинг объектив томони порнографик нарсаларни намо йиш қилиш ёки тарқатиш мақсадида тайёрлаш, шунингдек, уларни йигирма бир ёшга тўлмаган шахслар ўртасида намойиш қилиш ёки тарқатиш, шундай ҳаракатлар учун маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этилишидан иборатдир. Мазкур модда бўйича жавобгарлик маъмурий жазо чораси қўлланилганидан кейин вужудга келади. Порнографик нарсаларни тайёрлаш деганда, уларнинг яратилишини; видеофильмга тушириш, фотосуратга олиш учун турли ҳолатларда туриш, асарлар яратилиши ва ҳоказоларни, шунингдек

уларнинг техник жиҳатдан тайёрланиши (нусхаларнинг кўпайтирилиши, чоп этилиши, монтаж қилиниши, лентага ёзилиши, суратга олиниши ва ҳоказоларни) тушуниш зарур. Тарқатиш деганда, порнографик нарсаларнинг ҳеч бўлмаганда бир шахсга етказиб берилишини, жўнатилишини тушуниш керак. Намойиш қилиш деганда, порнография билан ҳеч бўлмаганда бир шахснинг ҳар қандай усуллар (масалан: видеофильм, кинофильм, фотосуратлар, слайдларни кўрсатиш, порнографик асарларни ўқиш ва ҳоказо йўллар) билан таништирилишини тушуниш лозим. Агарда порнографик нарсалар йигирма бир ёшга тўлган шахслар ўртасида намойиш этилган ёки тарқатилган бўлса, бунда жиноят таркиби бўлмайди. Айбдор порнографик нарсаларни намойиш этиш ёки тарқатиш мақсадини кўзлаб тайёрлаган тақдирдагина жиноий жавобгарликка тортилади. Порнографик нарсалар намойиш этиш ёки тарқатиш мақсадисиз сақланган бўлса, шахс жазога тортилмайди. Субъектив томонидан жиноят тўғри ёки эгри қасд билан содир этилади. Айбдор порнографик нарсаларни намо йиш қилиш ёки тарқатиш мақсадида тайёрлаётганлигини ёки порнографик нарсаларни йигирма бир ёшга тўлмаган шахслар ўртасида намойиш қилаётганлигини ёки тарқатаётганлигини билади ва буни хоҳлайди. Порнографик нарсаларни тайёрлашдан махсус мақсад, яъни уларни намойиш қилиш ёки тарқатиш мақсади бўлиши лозим. Унинг содир этилиш мотиви ҳар хил (ғараз, безорилик ва ҳоказо) бўлиши мумкин, аммо улар жиноятнинг квалификациясига таъсир этмайди. Ушбу жиноятнинг субъекти ўн олти ёшга тўлган ҳар қандай ақли расо шахс бўлиши мумкин. Агар жиноят мансабдор шахс томонидан ўз хизмат вазифасидан фойдаланиб содир этилган бўлса, қилмиш жиноятлар

жами тариқасида ЖК 130-моддаси ва 205-моддаси ( Ҳокимият ёки мансаб ваколатини суиистеъмол қилиш) билан жавобгарликка тортилади. 3.4. Зўравонликни ёки шафқатсизликни тарғиб қилувчи маҳсулотни тайёрлаш, олиб кириш, тарқатиш, реклама қилиш, намойиш этиш ( Ўзбекистон Республикаси ЖК 130 1 -модда) Мазкур модда Жиноят кодексига 2012 йил 12 апрелдаги ЎРҚ-324-сон Қонунига асосан киритилга Зўравонликни ёки шафқатсизликни тарғиб қилувчи маҳсулотни тарқатиш, реклама қилиш, намойиш этиш мақсадида тайёрлаш ёки Ўзбекистон Республикаси ҳудудига олиб кириш, худди шунингдек уни тарқатиш, реклама қилиш, намойиш этиш шундай ҳаракатлар учун маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этилган бўлса, — энг кам ойлик иш ҳақининг тўрт юз бараваридан олти юз бараваригача миқдорда жарима ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёхуд олти ойгача қамоқ билан жазоланади. Ўша ҳаракатлар: а) такроран ёки хавфли рецидивист томонидан; б) бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бириктириб содир этилган бўлса, — уч йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади. 3.5. Фоҳишахона сақлаш ёки қўшмачилик қилиш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 131-моддаси)

Жиноят объектив томондан бузуқлик уяси бўлмиш фоҳишахона очиш ёки сақлаш, шунингдек тамагирлик ёки бошқа паст ниятларда қўшмачилик қилишда ифодаланади. Фоҳишахона деганда, мижозлар жинсий алоқа ёки жинсий эҳтиёжларини ғайритабиий усулда қондириш учун фойдаланадиган ҳар қандай хонани тушуниш зарур. Фоҳишахона деб топишнинг муҳим шарти – у ерга шахсларнинг ўз жинсий эҳтиёжларини қондириш учун мунтазам келиб туришидир. Фоҳишахона алоҳида хонадон, уй, дала ҳовли, саунадаги, ёрдамчи хонадаги алоҳида бир жой ва ҳоказо кўринишда бўлиши мумкин. Фоҳишахона очиш ва сақлаш деганда, хона танланиши, унинг жиҳозланиши, фаолият кўрсатиши учун шарт-шароитлар яратилиши, узоқ вақт хизмат қилиши учун фоҳишахонанинг сақланиши, мижозлар жалб қилиниши, унинг рекламаси ва ҳоказоларни тушуниш керак. Фоҳишахона эгаси шаҳвоний ёки бошқа мақсадларда одам ёллаган ҳолларда, унинг қилмиши ЖК 131 ва 135-моддалари билан жиноятлар жами бўйича квалификация қилиниши зарур. Қўшмачилик – тамагирлик ёки бошқа паст ниятларни кўзлаб, маълум шахсларнинг ўзаро жинсий алоқа қилиши ёхуд жинсий эҳтиёжларини ғайритабиий усулда қондиришига хизмат кўрсатишдан иборат. Субъектив томондан жиноят тўғри қасд билан содир этилади. Шахс фоҳишахона ташкил этиш ва сақлаш ёки бошқа шахсларнинг жинсий эҳтиёжини қондиришга хизмат қилишга қаратилган ҳаракатларни бажараётганлигини англайди ва буни хоҳлайди. Ўша қилмиш тамагирлик ёки бошқа паст ниятларда содир этилган ҳоллардагина айбдор ЖК 131-моддаси билан жавобгарликка тортилиши мумкин. “Таъмагирлик ниятлари” тушунчаси тўғрисида тўлиқ маълумотни ЖК 97-моддаси таҳлилида олишингиз мумкин.

Тамагирлик ёки бошқа паст ният (мансабпарастлик, ўч олиш, хушомадгўйлик, лаганбардорлик ва ҳоказо) ўрганилаётган жиноят таркиби мавжудлигининг шартли белгиси ҳисобланади. Ушбу жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган ҳар қандай ақли расо шахс бўлиши мумкин. Фоҳишахоналарга кириш жиноят деб баҳоланмайди. Юқорида айтилган қилмиш вояга етмаган шахсни жалб қилганда ёки такроран, хавфли рецидивист ушбу ёки илгари Кодекснинг 135-моддаси (одамлардан фойдаланиш учун уларни ёллаш) ёки 137-моддасида (одам ўғирлаш) назарда тутилган жиноятларни содир этган шахс томонидан содир этилган бўлса, айбдорнинг қилмиши ЖК 131 -модда 2-қисми билан квалификация қилиниши лозим. Қилмишни ЖК 131-моддаси 2-қисми “а” банди билан квалификация қилишда айбдорнинг жиноятга 18 ёшга тўлмаган шахсни жалб қилаётганлигини англаши лозим бўлади. Бунда вояга етмаган жабрланувчи фоҳишахона сақлаш ё1ки қўшмачилик қилишда қайси вазифани бажариши аҳамиятга эга эмас (фоҳишахона қоровули, фоҳишалик билан шуғулланувчи шахс ва б.). “Такроран” ёки “хавфли рецидивист томонидан” тушунчалари тўғрисида тўлиқ маълумотни ЖК 97-моддаси таҳлилида олишингиз мумкин. 3.6. Тарих ёки маданият ёдгорликларини нобуд қилиш, бузиш ёки уларга шикаст етказиш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 132 -моддаси) Жиноятнинг объекти жамоат одоб-ахлоқи, давлатнинг тарихий ёдгорликлар ва маданий қадриятларни муҳофаза қилиш каби манфаатлари ҳисобланади. Жиноят объектив томондан шундай ҳаракатлар учун маъмурий жазо қўлланилганидан кейин, давлат муҳофазасига олинган тарих ёки

маданият ёдгорликларини қасддан нобуд қилиш, бузиш ёки шикаст етказишнинг содир этилишида ифодаланади. Тарих ёки маданият ёдгорликларини нобуд қилиш деганда, уларнинг қайта тиклаш имконияти бўлмаган ҳолда, бутунлай яроқсиз ҳолга келтирилишини тушуниш лозим. Тарих ёки маданят ёдгорликларини бузиш деганда, қайта тиклаш имкониятини қолдирган ҳолда уларга маълум даражада зарар етказилишини тушуниш керак. Тарих ёки маданият ёдгорликларига шикаст етказиш деганда, уларга маълум даражада зарар етказилиши, унинг ўз қийматини йўқотиши тушунилади. Айбдор ўз қилмиши натижасида кўп миқдорда зарар етказган бўлса, ЖК 132 -моддаси 2-қисми билан жавобгарликка тортилади. Энг кам ойлик иш ҳақининг ўттиз бараваридан юз бараваригача миқдордаги зарарни кўп миқдордаги зарар деб тушуниш лозим. Етказилган моддий зарар уч бараварига тенг миқдорда қопланган ҳолларда, айбдорга нисбатан озодликдан маҳрум қилиш тарзидаги жазо қўлланилмайди (ЖК 132-модда 3-қисми). Субъектив томондан жиноят қасддан, билвосита ёки бевосита ғаразли ният билан содир этилади. Бу жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган шахс бўлиши мумкин. Айбдор шахснинг қилмишида мансаб ваколати билан боғлиқ жиноят аломатлари бўлган тақдирда, унинг қилмиши жиноятларнинг жами бўйича квалификация қилинади. 3 . 7. Инсон аъзолари ёки тўқималарини ажратиб олиш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 133-моддаси) Ўзбекистон Республикаси қонунларига кўра инсон аъзолари ёки ЖК 133-моддасининг бевосита объекти жамиятнинг нормал маънавий асосларини таъминловчи ижтимоий муносабатлар ҳисобланади.

Жиноят предмети инсон аъзолари ёки тўқималари ҳисобланади. Бу ҳақда батафсил маълумотни ЖК 97-моддаси 2-қисми “и” бандида кўришингиз мумкин. Объектив томондан жиноят шахс тириклигида унинг розилигини олмасдан туриб ёки ўлганидан кейин яқин қариндошларининг розилигисиз, илмий ёхуд таълим ишлари учун кўчириб ўтказиш ёки бўзилмайдиган ҳолда сақлаш (консервация) мақсадида мурданинг аъзолари ёки тўқималарини ажратиб олишда ифодаланади. “Такроран” ёки “хавфли рецидивист томонидан” тушунчалари тўғрисида тўлиқ маълумотни ЖК 97-моддаси таҳлилида олишингиз мумкин. Субъектив томондан жиноят қасддан содир этилади. Жиноятнинг содир этиш мотивлари айбдорни ЖК 133-модда 1- қисми билан жавобгарликка тортиш учун аҳамият касб этмайди. Жиноятнинг трансплантация, консервация ёки илмий мақсадларда амалга оширилиши мумкин. Мазкур жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган шахслар бўлиши мумкин, одатда улар тиббий ихтисосликка эга бўладилар. 3.8. Қабрни таҳқирлаш (Ўзбекистон Республикаси ЖК 134-моддаси) ЖК 134-моддасида жавобгарлик белгиланган жиноятнинг объекти жамиятда мавжуд бўлган одоб-ахлоқ асослари ҳисобланади. Жиноят предмети вафот этган одамларнинг мурдалари, уларнинг кўмилган жойлари, қабрлари, мозорлари ҳисобланади. Қабр – ўлган одам ётган (ҳар хил анжомлар, кийим-кечак, тобут ва ҳоказо нарсалар бўлган) жойдир. Мозор деганда, қабрни ва унинг устидаги тепаликни, ёдгорлик, панжара, гуллар, гулчамбарларни ва ҳоказоларни тушуниш лозим.

Объектив томондан жиноят қабрни ёки мурдани таҳқирлашда, шунингдек мурдадаги, қабр устида ёки ичидаги нарсаларни олишда ифодаланади. Қабрни таҳқирлаш деганда, унинг ковлаб ташланиши, қабр устидаги тошлар, ёдгорликлар, марҳумнинг хоки сақланаётган идишлар, панжараларнинг вайрон қилиниши, яшил ниҳолларнинг босиб-янчилиши, қабр тошларига беадаб ёзувлар ёзилиши ва ҳоказоларни тушуниш лозим. Мурдани таҳқирлаш деганда, мурданинг, унинг алоҳида қисмларининг ташқарига чиқариб олиниши, мурданинг таниб бўлмас ҳолга келтирилиши, унинг хўрланиши тушунилади. Мурдадаги, қабр устидаги ёки ичидаги нарсаларни олиш қабрни таҳқирлашнинг кўринишларидан бири бўлиб, ана шу нарсаларнинг яширин ёки ошкора қўлга киритилишидан иборатдир. Ушбу жиноят қабр устидаги ёки ичидаги нарсалар олинган ва айбдор уларни қўлга киритган пайтдан бошлаб тугалланган деб эътироф этилади. Субъектив томондан жиноят тўғри қасд билан содир этилади. Айбдор қабрни таҳқирлаётганлигини англайди ва буни хоҳлайди. Жиноятнинг содир этилиш мотиви уни квалификация қилишда аҳамиятга эга эмас. Кўпгина ҳолларда қабрни таҳқирлашда айбдор безорилик ниятлари ёки диний таассублар замирида (қандайдир маросим ўтказади) ҳаракат қилади. Мазкур жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган ҳар қандай ақли расо шахс бўлиши мумкин. Жамоат жойларида жамоат тартиби қоидаларига қасддан ҳурматсизлик билдириш билан бирга содир этилган ўзганинг мулкига шикаст етказиш ёки нобуд қилиш, қабрни ёки мурдани таҳқирлаш ЖК 134-моддаси ва 277-модда 2-қисми »п» банди билан квалификация қилинади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Жиноят-ижроия ҳуқуқи. Дарслик. Муаллифлар жамоаси. Масъул муҳаррир-ю.ф.н., дотс. Б.Ж.Ахроров. –Т.: Ўқитувчи, 2002. – 208б. 2. Жиноят-ижроия кодексига шарҳлар. Рустамбоев М.Ҳ., Ахраров Б.Ж. ва бошқалар. Маъсул муҳаррир: ю.ф.д., проф. М.Ҳ.Рустамбоев. – Т.: ТДЮИ, 2007. – 574 б. 3. Комментарий к Исправително-трудовому кодексу Республики Узбекистан. –Т.: Узбекистан, 1997. - 345с. 4. Абдухалиқов М.А., Пайзуллаев Қ., Абдуқодиров Ш.Й. Жиноят - ижроия ҳуқуқи (альбом схемалар). –Т.: ТДЮИ, 2005. – 142 б.

O'xshashlar

Соғлиққа қарши жиноятлар

Ҳаётга қарши жиноятлар

Ўзбекистон Республикасига қарши жиноятлар

Жамоат тартибига қарши жиноятлар

Иқтисодиёт асосларига қарши жиноятлар